SWK4: Sociologie samenvatting

Samenvatting SWK 4:
Sociologisch denken


Samenvatting van alle 10 hoorcolleges, met
begrippen verwerkt uit het boek:




Ook met oefenvragen die niet ingevuld zijn, zodat je je eigen kennis kan testen!

,SWK4: College 1

Wat is sociologie?
Het systematisch onderzoeken van de samenleving.
 Algemene patronen in gedrag
 Invloed samenleving op gedrag en andersom
 Sociologisch perspectief

Sociologie is een wetenschap die het gedrag en samenleven van mensen bestudeert
en tracht te verklaren. Sociologen proberen op verschillende manieren observaties
van menselijk gedrag te verzamelen, om vervolgens naar patronen in dit gedrag te
zoeken. Hiermee willen zij inzicht krijgen in de werking van de samenleving.
(Macionis et al)

Het sociologisch perspectief:
Het kunnen loslaten van het idee dat keuzes individueel zijn. En het aannemen van
het idee dat we door onze omgeving beïnvloed worden.

Functies voor pedagogen
 Kritisch (pedagogische reflectie)
Kritische blik op alledaags denken
Sociale activatie
 ‘Spelinzicht’
Weten hoe dingen ontstaan
Weten hoe dingen veranderen

Ontstaan sociologie
 Franse revolutie: standenmaatschappij verdween
 Gevolgen industriële Revolutie (19e eeuw)
-Arbeidsdeling
-Verstedelijking
 Verdwijnen kerkelijke macht: secularisering
 Samenleving werd complexer

,Klassieke sociologen en kernbegrippen

Tönnies
- Van gemeinschaft naar gesellschaft.

Marx: het idee dat arm en rijk in conflict met elkaar zijn
- Arbeidsdeling
- Vervreemding: mensen raakten vervreemd van zichzelf.
- Revolutie: Marx voorspelde dat er een revolutie zou komen, dat vroeg of laat
mensen in opstand zouden komen.

Durkheim
- Het sociale als een eigensoortige werkelijkheid: groepen als geheel
gedragen zich anders dan een mens individueel.
- Grenzen/voorwaarden individualisme: we worden steeds individualistischer
(ieder voor zichzelf), maar waar liggen de grenzen?
- Anomie
- Van mechanistische naar organistische solidariteit: solidariteit op basis van
gelijkheid naar solidariteit op basis van ‘ik heb je nodig’.
Weber
- Rationalisering: naarmate we moderner worden, worden mensen steeds
rationeler. De traditionele samenleving was gebaseerd op tradities, geloven en
aannames over hoe de wereld is ontstaan en in elkaar zat.
- De ‘onttovering’: het rationele denken heeft mensen aan het twijfelen
gebracht over vaststaande waarheden. De moderne samenleving keert zich af
van de goden.
- Waardevrijheid: het idee dat in de moderne wereld waarin mensen rationeel
zijn, wij als wetenschappers niet meer vanuit liefde, god en rechtvaardigheid
redeneren, maar objectief ergens naar kijken. Beschrijven wat je ziet

Gemeinschaft (gemeenschap): een sociale organisatievorm waarin hechte relaties
bestaan tussen mensen, op basis van familiebanden en traditie. De Gemeinschaft
van een dorp verenigt mensen in één enkele primaire groep.

Gesellschaft (associatie): een sociale organisatievorm waarin mensen uitsluitend
op basis van individueel eigenbelang bijeenkomen. In de manier van leven op basis
van Gesellschaft, worden mensen door hun eigen behoeften gemotiveerd en niet
door de wens om aan het welzijn van iedereen bij te dragen.

Vervreemding: een gevoel van isolement en ellende dat voortkomt uit
machteloosheid.

Anomie: een situatie waarin een samenleving het individu weinig morele richtlijnen
te bieden heeft. Onder deze omstandigheden zouden mensen egocentrisch kunnen
worden, hun eigen behoeften boven al het andere stellen en weinig zin aan hun
leven kunnen geven (Macionis et al, 2019).

Emile Durkheim: mechanische en organische solidariteit

, Durkheim beschreef het traditionele leven op het platteland als mechanische
solidariteit, dat wil zeggen dat de sociale betrekkingen gebaseerd zijn op
gemeenschappelijke gevoelens en gedeelde morele waarden.

Organische solidariteit: sociale betrekkingen die gebaseerd zijn op specialisatie en
wederzijdse afhankelijkheid. Het begrip ‘organische solidariteit’ correspondeert met
Tönnies’ Gesellschaft. Deze vorm van solidariteit is kenmerkend voor het moderne
leven.

Analyseniveaus (Herhaling SWK3)




Wat is een theorie?
Een toetsbare verklaring van iets, gebaseerd op een geheel van samenhangende
waarnemingen.
 Hoe dingen samenhangen
 Toetsbare voorspellingen

Theorie en theoretische benaderingen
 Structureel functionalisme
 Conflictsociologie
 Symbolisch interactionisme
 Rationele keuze benadering

Theoretische benaderingen
 Structureel functionalisme
-Gericht op sociale structuur en sociale functies
-Manifeste en latente functies
-Sociale disfunctie
-Blind voor ongelijkheid?