Juridische vaardigheden
Hoofdstuk 1 & 2
Samenvatting door: ‘Habanero’
,Inhoud
Hoofdstuk 1 – Leren hanteren van een wettenbundel .......................................................................4
1.1– Algemene onderdelen van wetten en regelingen .....................................................................4
1.1.1 – Opschrift .............................................................................................................................4
1.1.2 – Aanhef en considerans ........................................................................................................4
1.1.3 – Corpus .................................................................................................................................4
1.1.4 – Slot ......................................................................................................................................5
1.2 – Boeken, hoofdstukken, titels, afdelingen en artikelen .............................................................5
1.2.1 – Boeken ................................................................................................................................5
1.2.2 – Titels en hoofdstukken ........................................................................................................5
1.2.3 – Afdelingen ...........................................................................................................................5
1.2.4 – Artikelen..............................................................................................................................6
1.3 – Structuur van het Burgerlijk Wetboek .....................................................................................6
1.3.1 – Inhoud van het BW ..............................................................................................................6
1.3.2 – Gelaagde Structuur van het BW ...........................................................................................7
1.3.3 – Schakelbepalingen in het BW ...............................................................................................8
1.4 – Structuur van de algemene wet bestuursrecht .......................................................................8
1.4.1 – Gelaagde structuur van de Awb ...........................................................................................9
1.4.2 – Schakelbepalingen in de Awb...............................................................................................9
1.5 – Structuur van de wettenbundel ..............................................................................................9
1.6 – Citeren uit een regeling ........................................................................................................ 10
1.7 – Zoekmethoden ..................................................................................................................... 10
1.7.1 – Systematische Methode .................................................................................................... 11
1.7.2 – Registermethode ............................................................................................................... 11
Samenvatting ................................................................................................................................ 11
Hoofdstuk 2 – Ontleden van Wetsartikelen ..................................................................................... 12
2.1 – Opbouw van een wetsartikel ................................................................................................ 12
2.2 – Rechtsvoorwaarden en rechtsgevolgen ................................................................................ 12
2.2.1 – Rechtsgevolgen ................................................................................................................. 13
2.2.2 – Alternatieve rechtsvoorwaarden ....................................................................................... 13
2.2.3 – Cumulatieve rechtsvoorwaarden ....................................................................................... 13
2.2.4 – Ontleden van artikelen ...................................................................................................... 13
2.3 – Samenhang tussen artikelen ................................................................................................. 18
2.4 – Juridische betekenis van woorden en interpretatiemethoden .............................................. 18
2.4.1 – Grammaticale interpretatiemethode ................................................................................. 19
2.4.2 – Wetshistorische interpretatiemethode .............................................................................. 20
‘Habanero’ – Samenvatting Juridische vaardigheden 1&2 STUVIA ©
September ’20
Alle inhoud te wijten aan: Juridische vaardigheden – Mr. M.M. Mok (4 e druk) 2
Aan deze inhoud kunnen geen rechten worden ontleend.
Druk- en typefouten voorbehouden.
, 2.4.3 – Systematische interpretatiemethode ................................................................................. 20
2.4.4 – Teleologische interpretatiemethode .................................................................................. 20
Samenvatting ................................................................................................................................ 20
‘Habanero’ – Samenvatting Juridische vaardigheden 1&2 STUVIA ©
September ’20
Alle inhoud te wijten aan: Juridische vaardigheden – Mr. M.M. Mok (4 e druk) 3
Aan deze inhoud kunnen geen rechten worden ontleend.
Druk- en typefouten voorbehouden.
,Hoofdstuk 1 – Leren hanteren van een wettenbundel
1.1– Algemene onderdelen van wetten en regelingen
Een wettenbundel is niet meer dan een verzameling van officiële teksten van regels die voor het
onderwijs interessant en noodzakelijk zijn.
In een wettenbundel treft men voornamelijk wetten in formele zin aan. Wetten in formele zin zijn
wetten die tot stand zijn gebracht door de regering en de Staten-Generaal. Daarnaast zijn er nog vele
andere regels uitgevaardigd door lagere wetgevers, zoals gemeentelijke en provinciale
verordeningen, Koninklijke Besluiten of ministeriële regelingen.
Elke wet kent zijn eigen structuur. Echter zijn er ook een aantal overeenkomsten, deze worden eerst
verder uitgelicht. Dit zijn de elementen opschrift, aanhef en considerans, corpus en slot. Deze treft
men in elke regeling aan.
1.1.1 – Opschrift
Het opschrift is de officiële naam van een regeling. Elke regeling heeft een unieke naam. In het
opschrift staat ook informatie over het onderwerp van de regeling en de datum van ondertekening.
Om een wet gemakkelijk te kunnen aanhalen, worden de meeste wetten voorzien van een
citeertitel. De citeertitel is een officiële naam waarmee de betreffende wet wordt aangeduid. De
citeertitel kan over het algemeen gevonden worden in het laatste artikel van de betreffende regeling.
1.1.2 – Aanhef en considerans
De aanhef van een regeling is het stuk tekst dat voorafgaat aan de inhoudelijke regeling, vaak treft
men een stuk standaardtekst waarin het wetgevingsproces zichtbaar is. In de considerans staan de
beweegredenen van de wetgever tot uiting.
1.1.3 – Corpus
De daadwerkelijke kern van de regeling wordt gevormd door de inhoudelijke wetsartikelen, de
regeling zelf. Dit wordt het corpus (lichaam) van de regeling genoemd. Het corpus bestaat uit
genummerde wetsartikelen die onderling een bepaalde samenhang vertonen. Voor een goed begrip
van de afzonderlijke wetsartikelen dient men dan ook veelal de wetsartikelen in onderling verband te
bezien.
‘Habanero’ – Samenvatting Juridische vaardigheden 1&2 STUVIA ©
September ’20
Alle inhoud te wijten aan: Juridische vaardigheden – Mr. M.M. Mok (4 e druk) 4
Aan deze inhoud kunnen geen rechten worden ontleend.
Druk- en typefouten voorbehouden.
,1.1.4 – Slot
Elke persoon die in Nederland verblijft wordt geacht de wet te kennen. Pas na publicatie treden
wetten in werking omdat eenieder dan kennis heeft kunnen nemen van hetgeen de wet bevat. In het
slot staan de handtekeningen van de vorst en de verantwoordelijke ministers en/of
staatssecretarissen. Met het zetten van deze handtekeningen wordt een wet namelijk officieel
bekrachtigd.
1.2 – Boeken, hoofdstukken, titels, afdelingen en artikelen
Een wet en wettenbundel werken op dezelfde manier als een boek (met hoofdstukken, paragrafen
en sub paragrafen) Deze gaan we verder toelichten in hoofdstuk 1.2.
1.2.1 – Boeken
Om een omvangrijke wet overzichtelijk en hanteerbaar te maken is deze soms opgedeeld in boeken.
Door een wet in verschillende boeken op te delen wordt een eerste onderverdeling gemaakt. Door
zo’n onderverdeling worden bepaalde regels die betrekking hebben op hetzelfde onderwerp bij
elkaar geplaatst.
1.2.2 – Titels en hoofdstukken
Titels en hoofdstukken zijn vormen waarin een wet verder wordt onderverdeeld. Bij de
onderverdeling in boeken hebben we al gezien dat de wetgever regels die in nauw verband met
elkaar staan in een en hetzelfde boek heeft geplaatst. Bij de onderverdeling in titels en hoofdstukken
heeft de wetgever een nog verdergaande categorisering gemaakt.
1.2.3 – Afdelingen
Afdelingen verdelen een titel weer verder onder. Op deze manier kan op een logische manier vanuit
een wet steeds verder ‘afgezakt’ worden naar een specifieke regel.
‘Habanero’ – Samenvatting Juridische vaardigheden 1&2 STUVIA ©
September ’20
Alle inhoud te wijten aan: Juridische vaardigheden – Mr. M.M. Mok (4 e druk) 5
Aan deze inhoud kunnen geen rechten worden ontleend.
Druk- en typefouten voorbehouden.
, 1.2.4 – Artikelen
De kern van een regeling wordt gevormd door wetsartikelen. Wetsartikelen zijn net als
hoofdstukken, titels en afdelingen genummerd. Kenmerkend is dat de wetsartikelen vaak zijn
genummerd door middel van cijfers. Daarnaast loopt de nummering van artikelen in verschillende
boeken vaak door. Niet elk boek en elke titel of afdeling begint steeds weer met artikelnummer één.
Op deze manier is het duidelijk dat het tweede boek niet op zichzelf staat, maar onderdeel uitmaakt
van de totale wet.
1.3 – Structuur van het Burgerlijk Wetboek
Het oorspronkelijke Burgerlijk Wetboek stamt uit 1838. In dit wetboek werden alle wetsartikelen
doorgenummerd. In het nieuwe wetboek werd besloten om deze op te delen in verschillende
boeken. Deze boeken samen vormen het ons bekende ‘nieuw’ Burgerlijk Wetboek. Dat de procedure
van wetgeving traag is, blijkt uit het feit dat de vernieuwing van het BW tot op heden nog steeds niet
afgerond is.
Om ervoor te zorgen dat deze omvangrijke regeling overzichtelijk en toegankelijk is, heeft de
wetgever de regeling onderverdeeld in acht verschillende boeken. De verschillende boeken
behandelen steeds een deelonderwerp van de totale regeling. De verschillende delen kunnen niet
geheel los van elkaar gezien worden. Met andere woorden: het ene deel moet in samenhang met
een ander deel worden gezien.
In hoofdstuk 1.3 gaan we een uiteenzetting over de inhoud van het BW, de gelaagde structuur en de
schakelbepaling van het Burgerlijk Wetboek worden besproken.
1.3.1 – Inhoud van het BW
Boek 1 BW gaat over het personen- en familierecht. In dit boek zijn onder andere regels te vinden
met betrekking tot de naam, de woonplaats, het huwelijk, adoptie en het gezag over minderjarige
kinderen. Het zijn regels die direct over een persoon of zijn familie gaan.
In boek 2 BW zijn regels opgenomen over verschillende rechtspersonen (verenigingen, stichtingen,
en bv’s) Hierin zijn ook allerlei regels opgenomen over familiebanden van rechtspersonen. Aangezien
een bedrijf zelf niet kan nadenken en handelen, zijn er in dit boek ook regels opgenomen over de
wijze waarop een onderneming bestuurd dient te worden.
Algemene regels over de wijze waarop men vermogen kan verkrijgen en verliezen vinden we terug in
Boek 3 BW. Dit vermogen is geen statisch geheel, maar is continu in beweging. Het vermogen van de
betreffende (rechts)persoon is dus steeds aan verandering onderhevig, het vermogen zal de ene keer
toenemen en de andere keer afnemen.
In Boek 4 BW vindt men het erfrecht.
‘Habanero’ – Samenvatting Juridische vaardigheden 1&2 STUVIA ©
September ’20
Alle inhoud te wijten aan: Juridische vaardigheden – Mr. M.M. Mok (4 e druk) 6
Aan deze inhoud kunnen geen rechten worden ontleend.
Druk- en typefouten voorbehouden.
Hoofdstuk 1 & 2
Samenvatting door: ‘Habanero’
,Inhoud
Hoofdstuk 1 – Leren hanteren van een wettenbundel .......................................................................4
1.1– Algemene onderdelen van wetten en regelingen .....................................................................4
1.1.1 – Opschrift .............................................................................................................................4
1.1.2 – Aanhef en considerans ........................................................................................................4
1.1.3 – Corpus .................................................................................................................................4
1.1.4 – Slot ......................................................................................................................................5
1.2 – Boeken, hoofdstukken, titels, afdelingen en artikelen .............................................................5
1.2.1 – Boeken ................................................................................................................................5
1.2.2 – Titels en hoofdstukken ........................................................................................................5
1.2.3 – Afdelingen ...........................................................................................................................5
1.2.4 – Artikelen..............................................................................................................................6
1.3 – Structuur van het Burgerlijk Wetboek .....................................................................................6
1.3.1 – Inhoud van het BW ..............................................................................................................6
1.3.2 – Gelaagde Structuur van het BW ...........................................................................................7
1.3.3 – Schakelbepalingen in het BW ...............................................................................................8
1.4 – Structuur van de algemene wet bestuursrecht .......................................................................8
1.4.1 – Gelaagde structuur van de Awb ...........................................................................................9
1.4.2 – Schakelbepalingen in de Awb...............................................................................................9
1.5 – Structuur van de wettenbundel ..............................................................................................9
1.6 – Citeren uit een regeling ........................................................................................................ 10
1.7 – Zoekmethoden ..................................................................................................................... 10
1.7.1 – Systematische Methode .................................................................................................... 11
1.7.2 – Registermethode ............................................................................................................... 11
Samenvatting ................................................................................................................................ 11
Hoofdstuk 2 – Ontleden van Wetsartikelen ..................................................................................... 12
2.1 – Opbouw van een wetsartikel ................................................................................................ 12
2.2 – Rechtsvoorwaarden en rechtsgevolgen ................................................................................ 12
2.2.1 – Rechtsgevolgen ................................................................................................................. 13
2.2.2 – Alternatieve rechtsvoorwaarden ....................................................................................... 13
2.2.3 – Cumulatieve rechtsvoorwaarden ....................................................................................... 13
2.2.4 – Ontleden van artikelen ...................................................................................................... 13
2.3 – Samenhang tussen artikelen ................................................................................................. 18
2.4 – Juridische betekenis van woorden en interpretatiemethoden .............................................. 18
2.4.1 – Grammaticale interpretatiemethode ................................................................................. 19
2.4.2 – Wetshistorische interpretatiemethode .............................................................................. 20
‘Habanero’ – Samenvatting Juridische vaardigheden 1&2 STUVIA ©
September ’20
Alle inhoud te wijten aan: Juridische vaardigheden – Mr. M.M. Mok (4 e druk) 2
Aan deze inhoud kunnen geen rechten worden ontleend.
Druk- en typefouten voorbehouden.
, 2.4.3 – Systematische interpretatiemethode ................................................................................. 20
2.4.4 – Teleologische interpretatiemethode .................................................................................. 20
Samenvatting ................................................................................................................................ 20
‘Habanero’ – Samenvatting Juridische vaardigheden 1&2 STUVIA ©
September ’20
Alle inhoud te wijten aan: Juridische vaardigheden – Mr. M.M. Mok (4 e druk) 3
Aan deze inhoud kunnen geen rechten worden ontleend.
Druk- en typefouten voorbehouden.
,Hoofdstuk 1 – Leren hanteren van een wettenbundel
1.1– Algemene onderdelen van wetten en regelingen
Een wettenbundel is niet meer dan een verzameling van officiële teksten van regels die voor het
onderwijs interessant en noodzakelijk zijn.
In een wettenbundel treft men voornamelijk wetten in formele zin aan. Wetten in formele zin zijn
wetten die tot stand zijn gebracht door de regering en de Staten-Generaal. Daarnaast zijn er nog vele
andere regels uitgevaardigd door lagere wetgevers, zoals gemeentelijke en provinciale
verordeningen, Koninklijke Besluiten of ministeriële regelingen.
Elke wet kent zijn eigen structuur. Echter zijn er ook een aantal overeenkomsten, deze worden eerst
verder uitgelicht. Dit zijn de elementen opschrift, aanhef en considerans, corpus en slot. Deze treft
men in elke regeling aan.
1.1.1 – Opschrift
Het opschrift is de officiële naam van een regeling. Elke regeling heeft een unieke naam. In het
opschrift staat ook informatie over het onderwerp van de regeling en de datum van ondertekening.
Om een wet gemakkelijk te kunnen aanhalen, worden de meeste wetten voorzien van een
citeertitel. De citeertitel is een officiële naam waarmee de betreffende wet wordt aangeduid. De
citeertitel kan over het algemeen gevonden worden in het laatste artikel van de betreffende regeling.
1.1.2 – Aanhef en considerans
De aanhef van een regeling is het stuk tekst dat voorafgaat aan de inhoudelijke regeling, vaak treft
men een stuk standaardtekst waarin het wetgevingsproces zichtbaar is. In de considerans staan de
beweegredenen van de wetgever tot uiting.
1.1.3 – Corpus
De daadwerkelijke kern van de regeling wordt gevormd door de inhoudelijke wetsartikelen, de
regeling zelf. Dit wordt het corpus (lichaam) van de regeling genoemd. Het corpus bestaat uit
genummerde wetsartikelen die onderling een bepaalde samenhang vertonen. Voor een goed begrip
van de afzonderlijke wetsartikelen dient men dan ook veelal de wetsartikelen in onderling verband te
bezien.
‘Habanero’ – Samenvatting Juridische vaardigheden 1&2 STUVIA ©
September ’20
Alle inhoud te wijten aan: Juridische vaardigheden – Mr. M.M. Mok (4 e druk) 4
Aan deze inhoud kunnen geen rechten worden ontleend.
Druk- en typefouten voorbehouden.
,1.1.4 – Slot
Elke persoon die in Nederland verblijft wordt geacht de wet te kennen. Pas na publicatie treden
wetten in werking omdat eenieder dan kennis heeft kunnen nemen van hetgeen de wet bevat. In het
slot staan de handtekeningen van de vorst en de verantwoordelijke ministers en/of
staatssecretarissen. Met het zetten van deze handtekeningen wordt een wet namelijk officieel
bekrachtigd.
1.2 – Boeken, hoofdstukken, titels, afdelingen en artikelen
Een wet en wettenbundel werken op dezelfde manier als een boek (met hoofdstukken, paragrafen
en sub paragrafen) Deze gaan we verder toelichten in hoofdstuk 1.2.
1.2.1 – Boeken
Om een omvangrijke wet overzichtelijk en hanteerbaar te maken is deze soms opgedeeld in boeken.
Door een wet in verschillende boeken op te delen wordt een eerste onderverdeling gemaakt. Door
zo’n onderverdeling worden bepaalde regels die betrekking hebben op hetzelfde onderwerp bij
elkaar geplaatst.
1.2.2 – Titels en hoofdstukken
Titels en hoofdstukken zijn vormen waarin een wet verder wordt onderverdeeld. Bij de
onderverdeling in boeken hebben we al gezien dat de wetgever regels die in nauw verband met
elkaar staan in een en hetzelfde boek heeft geplaatst. Bij de onderverdeling in titels en hoofdstukken
heeft de wetgever een nog verdergaande categorisering gemaakt.
1.2.3 – Afdelingen
Afdelingen verdelen een titel weer verder onder. Op deze manier kan op een logische manier vanuit
een wet steeds verder ‘afgezakt’ worden naar een specifieke regel.
‘Habanero’ – Samenvatting Juridische vaardigheden 1&2 STUVIA ©
September ’20
Alle inhoud te wijten aan: Juridische vaardigheden – Mr. M.M. Mok (4 e druk) 5
Aan deze inhoud kunnen geen rechten worden ontleend.
Druk- en typefouten voorbehouden.
, 1.2.4 – Artikelen
De kern van een regeling wordt gevormd door wetsartikelen. Wetsartikelen zijn net als
hoofdstukken, titels en afdelingen genummerd. Kenmerkend is dat de wetsartikelen vaak zijn
genummerd door middel van cijfers. Daarnaast loopt de nummering van artikelen in verschillende
boeken vaak door. Niet elk boek en elke titel of afdeling begint steeds weer met artikelnummer één.
Op deze manier is het duidelijk dat het tweede boek niet op zichzelf staat, maar onderdeel uitmaakt
van de totale wet.
1.3 – Structuur van het Burgerlijk Wetboek
Het oorspronkelijke Burgerlijk Wetboek stamt uit 1838. In dit wetboek werden alle wetsartikelen
doorgenummerd. In het nieuwe wetboek werd besloten om deze op te delen in verschillende
boeken. Deze boeken samen vormen het ons bekende ‘nieuw’ Burgerlijk Wetboek. Dat de procedure
van wetgeving traag is, blijkt uit het feit dat de vernieuwing van het BW tot op heden nog steeds niet
afgerond is.
Om ervoor te zorgen dat deze omvangrijke regeling overzichtelijk en toegankelijk is, heeft de
wetgever de regeling onderverdeeld in acht verschillende boeken. De verschillende boeken
behandelen steeds een deelonderwerp van de totale regeling. De verschillende delen kunnen niet
geheel los van elkaar gezien worden. Met andere woorden: het ene deel moet in samenhang met
een ander deel worden gezien.
In hoofdstuk 1.3 gaan we een uiteenzetting over de inhoud van het BW, de gelaagde structuur en de
schakelbepaling van het Burgerlijk Wetboek worden besproken.
1.3.1 – Inhoud van het BW
Boek 1 BW gaat over het personen- en familierecht. In dit boek zijn onder andere regels te vinden
met betrekking tot de naam, de woonplaats, het huwelijk, adoptie en het gezag over minderjarige
kinderen. Het zijn regels die direct over een persoon of zijn familie gaan.
In boek 2 BW zijn regels opgenomen over verschillende rechtspersonen (verenigingen, stichtingen,
en bv’s) Hierin zijn ook allerlei regels opgenomen over familiebanden van rechtspersonen. Aangezien
een bedrijf zelf niet kan nadenken en handelen, zijn er in dit boek ook regels opgenomen over de
wijze waarop een onderneming bestuurd dient te worden.
Algemene regels over de wijze waarop men vermogen kan verkrijgen en verliezen vinden we terug in
Boek 3 BW. Dit vermogen is geen statisch geheel, maar is continu in beweging. Het vermogen van de
betreffende (rechts)persoon is dus steeds aan verandering onderhevig, het vermogen zal de ene keer
toenemen en de andere keer afnemen.
In Boek 4 BW vindt men het erfrecht.
‘Habanero’ – Samenvatting Juridische vaardigheden 1&2 STUVIA ©
September ’20
Alle inhoud te wijten aan: Juridische vaardigheden – Mr. M.M. Mok (4 e druk) 6
Aan deze inhoud kunnen geen rechten worden ontleend.
Druk- en typefouten voorbehouden.
