Hoofdstuk 6: Mens en milieu
§1 De relatie mens en milieu
Alle organismen worden beïnvloed door het milieu (leefomgeving) en zijn afhankelijk van de
biodiversiteit (bijv. voedsel, kleding, en het klimaat). De diensten en producten die ecosystemen
aan mensen leveren, noem je ecosysteemdiensten. Er zijn drie categorieën:
● Productiedienst: verstrekken van een product door een ecosysteem.
● Culturele diensten: gelegenheid geven tot recreatie
● Regulerende diensten: diensten die de andere diensten ondersteunt.
Oorzaken van milieuproblemen zijn de hoge bevolkingsdruk (de verhouding tussen het aantal
mensen in een gebied en de beschikbare hulpbronnen) en de veranderde wijze van leven
(industriële productie, chemische/technische ontwikkeling en welvaartsgroei).
Gevolgen zijn versterkt beroep op ecosysteemdiensten, vervuiling van lucht/water/bodem door
afvalstoffen, uitputting van grondstoffen, aantasting van het landschap en vermindering van de
biodiversiteit.
§2 Kringlopen
Koolstofkringloop:Autotrofe soorten gebruiken CO2 uit de lucht om door fotosynthese glucose te
vormen (assimilatie/fotosynthese). Autotrofe soorten verbruiken een deel van die glucose bij de
dissimilatie/verbranding. Ze geven het vrijgekomen CO2 weer af aan de lucht. Een ander deel van
de glucose wordt omgezet in de organische stoffen waaruit de autotrofe soorten bestaan. Een deel
van de organische stoffen in een organisme wordt niet verteerd, maar wordt uitgescheiden met de
uitwerpselen. Sommige individuen sterven zonder te worden opgegeten. Alle dode resten en
andere afvalproducten van organismen worden samengevat onder de de naam detritus of afval. In
dit afval worden de organische stoffen afgebroken door dierlijke afvaleters, schimmels en
heterotrofe bacteriën (reducenten). Hierbij komt CO2 vrij dat wordt afgegeven aan de lucht.
Autotrofe soorten kunnen dit weer opnemen. In deze kringloop gaat koolstof maximaal een paar
honderd jaar eenmaal rond (kleine kringloop). Wanneer organische stoffen gedeeltelijk door
anaerobe bacteriën worden afgebroken, kunnen fossiele brandstoffen ontstaan, zoals steenkool,
aardolie en aardgas (grote ringloop).
Producenten nemen CO2 op uit de lucht en produceren
hiermee organische stoffen. Consumenten nemen de de
organische stoffen van andere organismen op als voedsel.
Reducenten breken organische resten af tot anorganische
stoffen. Door verbranding van fossiele brandstoffen komt
extra CO2 in de koolstofkringloop.
Stikstofkringloop:Planten nemen stikstof op om organische stoffen te vormen, zoals aminozuren
en eiwitten. Dit proces heet stikstofassimilatie. De eiwitten in detritus (afval) en de
afbraakproducten van eiwitten in urine worden opgenomen door rottingsbacteriën en uro bacteriën.
Bij de dissimilatie van deze stoffen ontstaat ammoniak. Dit proces heet ammonificatie. Een deel
van de ammoniak verdwijnt als ammoniak gas in de lucht. Het grootse deel van de vrijgekomen
ammoniak wordt in het bodemwater omgezet in ammonium ionen. Planten nemen een klein deel
hiervan op. De meeste ammoniumionen worden eerst door nitrietbacteriën omgezet in nitrietionen.
Daarna worden de nitrietionen door nitraatbacteriën omgezet in nitraationen. Dit heet nitrificatie en
vind plaats in zuurstofrijke bodem. De nitraationen kunnen weer door planten worden opgenomen.
In een zuurstofarme bodem zullen denitrificerende bacteriën het nitraat omzetten in gasvormige
§1 De relatie mens en milieu
Alle organismen worden beïnvloed door het milieu (leefomgeving) en zijn afhankelijk van de
biodiversiteit (bijv. voedsel, kleding, en het klimaat). De diensten en producten die ecosystemen
aan mensen leveren, noem je ecosysteemdiensten. Er zijn drie categorieën:
● Productiedienst: verstrekken van een product door een ecosysteem.
● Culturele diensten: gelegenheid geven tot recreatie
● Regulerende diensten: diensten die de andere diensten ondersteunt.
Oorzaken van milieuproblemen zijn de hoge bevolkingsdruk (de verhouding tussen het aantal
mensen in een gebied en de beschikbare hulpbronnen) en de veranderde wijze van leven
(industriële productie, chemische/technische ontwikkeling en welvaartsgroei).
Gevolgen zijn versterkt beroep op ecosysteemdiensten, vervuiling van lucht/water/bodem door
afvalstoffen, uitputting van grondstoffen, aantasting van het landschap en vermindering van de
biodiversiteit.
§2 Kringlopen
Koolstofkringloop:Autotrofe soorten gebruiken CO2 uit de lucht om door fotosynthese glucose te
vormen (assimilatie/fotosynthese). Autotrofe soorten verbruiken een deel van die glucose bij de
dissimilatie/verbranding. Ze geven het vrijgekomen CO2 weer af aan de lucht. Een ander deel van
de glucose wordt omgezet in de organische stoffen waaruit de autotrofe soorten bestaan. Een deel
van de organische stoffen in een organisme wordt niet verteerd, maar wordt uitgescheiden met de
uitwerpselen. Sommige individuen sterven zonder te worden opgegeten. Alle dode resten en
andere afvalproducten van organismen worden samengevat onder de de naam detritus of afval. In
dit afval worden de organische stoffen afgebroken door dierlijke afvaleters, schimmels en
heterotrofe bacteriën (reducenten). Hierbij komt CO2 vrij dat wordt afgegeven aan de lucht.
Autotrofe soorten kunnen dit weer opnemen. In deze kringloop gaat koolstof maximaal een paar
honderd jaar eenmaal rond (kleine kringloop). Wanneer organische stoffen gedeeltelijk door
anaerobe bacteriën worden afgebroken, kunnen fossiele brandstoffen ontstaan, zoals steenkool,
aardolie en aardgas (grote ringloop).
Producenten nemen CO2 op uit de lucht en produceren
hiermee organische stoffen. Consumenten nemen de de
organische stoffen van andere organismen op als voedsel.
Reducenten breken organische resten af tot anorganische
stoffen. Door verbranding van fossiele brandstoffen komt
extra CO2 in de koolstofkringloop.
Stikstofkringloop:Planten nemen stikstof op om organische stoffen te vormen, zoals aminozuren
en eiwitten. Dit proces heet stikstofassimilatie. De eiwitten in detritus (afval) en de
afbraakproducten van eiwitten in urine worden opgenomen door rottingsbacteriën en uro bacteriën.
Bij de dissimilatie van deze stoffen ontstaat ammoniak. Dit proces heet ammonificatie. Een deel
van de ammoniak verdwijnt als ammoniak gas in de lucht. Het grootse deel van de vrijgekomen
ammoniak wordt in het bodemwater omgezet in ammonium ionen. Planten nemen een klein deel
hiervan op. De meeste ammoniumionen worden eerst door nitrietbacteriën omgezet in nitrietionen.
Daarna worden de nitrietionen door nitraatbacteriën omgezet in nitraationen. Dit heet nitrificatie en
vind plaats in zuurstofrijke bodem. De nitraationen kunnen weer door planten worden opgenomen.
In een zuurstofarme bodem zullen denitrificerende bacteriën het nitraat omzetten in gasvormige
