Aantekeningen/samenvatting kennisclips preventie

Preventie kennisclips

KC1: Determinanten-gedrag fysieke gezondheid

Determinanten: factoren die de gezondheid/gezondheidsdrag beïnvloeden
(voorspellers)
Bij longitudinaal onderzoek: determinant
Bij cross-sectioneel onderzoek: collerate

Niveau 1: determinanten fysieke (on)gezondheid
 Persoonsgebonden determinanten
 Leefstijl & gedrag determinanten
 Omgevingsdeterminanten

Niveau 2: determinanten van gedrag
 Persoonlijke determinanten
 Omgevingsdeterminanten

In dit blok: risicofactoren/gedragsoorzaken
In dit blok: determinanten van gedrag (deze kennisclip)

Hoe ontstaat gedrag?
 Klassieke conditionering
 Operante conditionering
 Observationeel leren

Klassieke conditionering: gedrag is aangeleerd en ontstaat door koppeling
van ongeconditioneerde stimulus met geconditioneerde stimulus
 experiment met kwijlende hond

Operante conditionering: effect van gedrag bepaalt of het versterkt of
verzwakt wordt
 aan hendel trekken en eten krijgen (versterkt) en aan hendel trekken en
gestraft worden (verzwakt)

Observationeel leren: je leert door gedrag van anderen te observeren
 je ziet iemand hand verbranden aan pan en dan doe je dat dus zelf niet

Gedrag
 Ontstaat als reactie op stimulus
 Beloning belangrijk: beloond (zien) worden
 Onbewust/ automatisch vs. Gecontroleerd/ weloverwogen
 Gewoonte = automatisch gedrag
Gedragsverandering = verandering determinanten




Identificeren van determinanten

,  Welk gedrag?
 Determinanten van gewenst gedrag of ongewenst gedrag?
 Wiens gedrag, individu of overheid?
 Bewustzijn van dit ongezonde gedrag?

Indeling van determinanten
1. Proximaal, distaal, ultiem
2. Predisposing, reinforcing, enabling
3. Biologisch, omgeving, psychologisch

Verschillende invloed op gedrag:
 Proximale determinanten: directe inbloed
 Distale determinanten: meer indirect invloed (beleid gemeente,
school)
 Ultieme determinanten: indirecte invloed (accijns)
Omgevingsfactoren zijn vaak proximaal, maar gedragsverklarings
modellen zijn omgevingsinvloeden distaal of ultiem

Predisoping factors: psychologische en cognitieve factoren gerelateerd aan
de motivatie van een individu of groep
Reinforcing factors: factoren die het gevolg zijn van een gedrag en
tegelijkertijd een continue beloning vormen voor het aanhouden van dit
gedrag (support, gewichtsverlies)
Enabling factors: factoren die het gedrag faciliteren (bepaalde
vaardigheden om sport te uitoefenen zal je helpen om deze sport lang uit
te voeren, sportschool om de hoek en ver weg fietsen)

Biologisch: leeftijd, geslacht, genetische aanleg
Omgeving: intentie, attitude, bewustzijn, eigen effectiviteitsverwachting,
geanticipeerde spijt en morele verplichting, risico-inschatting, subjectieve
norm/ervaren sociale invloed, kennis

Intentie:
 Mate waarin iemand van plan is zijn gedrag te veranderen
 Is vaak een resultante van andere proximale en distale
determinanten
 Is een belangrijke voorwaarde voor gedragsverandering maar geen
garantie (bijvoorbeeld goede voornemens)

Attitude
 Houding van mensen tegenover onderwerp
 Geeft richting aan maar is niet gelijk aan gedrag
 Mede gevormd door leerervaringen
 Gebaseerd op opvattingen/beliefs
o Beliefs zijn onder te verdelen in voor- en nadelen
o Onderscheid tussen voor- en nadelen op korte en lange termijn
o Belangrijkheid van de voor- en nadelen speelt een rol bij het
uitvoeren van gedrag