Samenvatting module 3
Verloskunde AVAG
,Week 1
Samenvatting Williams
Pelvis bestaat uit 4 botten: sacrum, coccyx en 2 ‘innominate’ botten. Elk innominaat bot is gevormd door de
fusie van 3 botten: het ilium, ischium en pubis. Beide botten zitten aan sacrum.
Voor zitten botten vast door symfyse pubis en achter door de sacro-iliacale gewrichten.
Samenvatting Vander’s
Pagina 389 figuur 12.31
Pagina 405-406
Lymfe is een interstitiële vloeistof. Lymfe capillairen zijn aanwezig in vrijwel alle organen en zij volledig
,gescheiden van bloedvaten. Ze bestaan uit een laag endotheel cellen op een basaal membraan. Ze hebben
water kanalen die permeabel zijn voor alle stoffen in het interstitieel volume, ook eiwitten. De lymfe capillairen
zijn de eerste van de lymfatische vaten, er gaan geen vaten in. Kleine hoeveelheden interstitiële vloeistof gaat
naar de lymfe capillairen door bulk flow. Deze lymfe gaat van de capillairen naar de volgende set van
lymfevaten die convergeren naar nog grotere vaten. Op verschillende plaatsen in het lichaam (met name de
nek, oksels, lies en rond de ingewanden) gaat de lymfe door lymfeknopen die deel uitmaken van het
immuunsysteem. Uiteindelijk komt het gehele netwerk uit in 2 grote lymfe kanalen die draineren in de venen
bij de verbinding van de jugulaire en subclaviculaire venen in de borst. Kleppen bij deze verbinding zorgen er
voor dat er maar éénrichting stroom is van de lymfekanalen in de vene. Het lymfesysteem zorgt er voor dat alle
vloeistof wat ‘verloren’ gaat bij het filteren uit de capillairen weer terug komt in het bloed. Dit is zo’n 4 L per
dag. Ook kleine hoeveelheden eiwitten die uit de bloed capillairen kunnen lekken worden weer teruggestuurd
het bloed in.
Het lymfesysteem kan ook afgesloten raken wat resulteert in accumulatie van interstitiële vloeistof.
Lymfe draagt ook bij aan het opnemen van geabsorbeerd vet uit de darmen in het bloed. Ook kunnen
kankercellen verspreiden via lymfe vanaf hun originele plek. Daarom worden lymfeknopen soms verwijdert bij
de behandeling van kanker.
Voor het grootste gedeelte beweegt het lymfe voort door contracties van de lymfevaten zelf (voorbij de
capillairen). De gladde spiercellen in de wand hebben een soort pomp functie door ritmische contracties. Door
kleppen gaat de stroom maar één kant op. Het gladde spierweefsel in de lymfevaten is gevoelig voor rek, dus
als er geen interstitiële vloeistof accumuleert zal het gladde spierweefsel inactief zijn. Door de negatieve
feedback voor oedeem voorkomen. Gladde spieren van lymfevaten worden geïnnerveerd door het
sympathische zenuwstelsel. Excitatie van deze neuronen kunnen bijdragen aan een verhoogde lymfe flow. Ook
skeletspierweefsel en respiratoire pomp zorgen voor flow van lymfe.
Pagina 652-654
Lymfoïde organen
Het grootste deel van de lymfocyten zit niet in het bloed maar in een
groep organen en weefsels die de lymfoïde organen worden genoemd.
Deze zijn verdeeld in primair en secundair:
1. Primaire lymfoïde organen: Beenmerg en de thymus. Dit zijn de
eerste plaatsen waar lymfocyt ontwikkeling plaatsvindt. Ze
voorzien het lichaam van rijpe maar naïeve lymfocyten
(lymfocyten die nog niet geactiveerd zijn door een specifiek
antigeen).
2. Secundaire lymfoïde organen: de lymfeknopen, milt, tonsillen
en lymfocyt accumulaties in de randen van intestinale,
respiratoire, genitale en urinaire stelsel. Hier worden de naïeve
lymfocyten geactiveerd.
De meeste lymfocyten zijn niet dezelfde cellen die uit de primaire
lymfoïde organen komen, omdat de rijpe lymfocyten uit het beenmerg
en de thymus celdeling kunnen ondergaan om nog meer identieke
lymfocyten te produceren, die ook weer gaan delen. Dus, alle
lymfocyten stammen af van de lymfocyten uit het beenmerg en de
thymus. De ‘nakomelingen’ uit een lymfocyt worden klonen genoemd.
De thymus ligt in het bovenste gedeelte van de borst en neemt toe in grootte tot de puberteit, daarna afname
van grootte en vervanging door vetweefsel. Voor de atrofie heeft de thymus veel onrijpe lymfocyten die gaan
ontwikkelen in rijpe T cellen die uiteindelijk migreren via het bloed naar secundaire lymfoïde organen.
Lymfe is de route waarin lymfocyten in de lymfeknopen stuiten op antigenen die de lymfocyt activeert. De
lymfeknopen bevatten ook veel macrofagen en dendritische cellen.
, De milt is het grootste secundaire lymfoïde orgaan en ligt in het linker deel van het abdomen tussen de maag
en het diafragma. De milt is voor het bloed wat de lymfeknopen voor de lymfe zijn. Bloed sijpelt door een
vasculair netwerk van de milt waar grote hoeveelheden lymfocyten, macrofagen en dendritische cellen zitten.
De macrofagen in de milt zorgen ook voor fagocytose van erythrocyten.
De tonsillen en adenoïden zijn een groep kleine, ronde lymfoïde organen in de farynx. Ze zijn gevuld met
lymfocyten, macrofagen en dendritische cellen. Ze hebben openingen (crypts) richting het oppervlak van de
farynx. Hun lymfocyten reageren op microben die binnenkomen met ingenomen voedsel en ook bij
ingeademde lucht.
Elk moment zijn er wat lymfocyten onderweg van beenmerg/thymus naar een secundair lymfoïde orgaan. De
grootste hoeveelheden lymfocyten zijn te vinden die deelnemen aan het ‘verkeer’ tussen de secundaire
lymfoïde organen, bloed, lymfe en alle weefsels van het lichaam. Alle lymfoïde organen worden gedraineerd
door lymfevaten. Vanaf daar gaan ze naar het bloed. Tegelijkertijd zijn er wat lymfocyten in het bloed die door
het endotheel van de venulen gaan om in de interstitiële vloeistof te komen. Vanaf daar gaan ze de lymfatische
capillairen in en via de lymfevaten naar de lymfeknopen. Daar kunnen ze de lymfe verlaten om te verblijven in
de lymfeknoop.
Deze circulatie vindt constant plaats maar wordt groter bij een ontstoken gebied. Het verplaatsen van
lymfocyten door het lichaam (constant) vergroot de kans dan deze een antigeen tegenkomt die het herkent.
Samenvatting Praktische verloskunde
Pagina 111
Rugklachten, bekkenpijn, suprapubische pijn
Ongeveer 2/3 van de zwangeren heeft pijn in het rug of de bekken; pijn neemt vaak toe met vorderen van de
zwangerschap. Groeiende uterus verstoort het evenwicht en compenseert dat met houdingsveranderingen:
lumbale lordose en flexie in de nek nemen toe > druk op sacro-iliacale gewrichten en os pubis worden groter.
Relaxine (geproduceerd door corpus luteum, decidua en placenta):
1. Verweekt de spieren en ligamenten
2. Verhoogt de mobiliteit van de sacro-iliacale gewrichten
3. Zorgt voor verwijding van het os pubis
Rug- en bekkenklachten komen vaker voor bij vrouwen met voorgeschiedenis van lage rugpijn, veel stress,
weinig plezier in het werk ervaren en bij multiparae.
Als therapie zijn spierversterkende en zwangerschapsspecifieke stretchoefeningen, houdingscorrectie en
fysiotherapie met acupunctuur effectief.
Voorover buigen en dragen van hoge hakken moet worden vermeden.
NSAID’s zijn gecontra-indiceerd, in de zwangerschap is het beter deze prostaglandinesyntheseremmers te
vermijden i.v.m. de verhoogde kans op tijdelijke vernauwing van de ductus arteriosus bij de neonaat.
Hoge dosering en langdurig gebruik in de tweede helft verminderen urine productie van de foetus want kan
leiden tot oligohydramnion. Ook kunnen bloedingen bij moeder en pasgeborene voorkomen.
Meeste vrouwen hebben 3 maanden na de bevalling geen rug- of bekkenklachten meer.
Door oestrogenen groeien de haren sneller en door androgenen neemt de haarfollikel in omvang toe. Een
milde vorm van hirsutisme komt vaak voor. Tijdens de zwangerschap is de haaruitval vermindert, maar de
eerste maanden post partum vallen de haren extra uit. Normale patroon herstelt binnen een jaar.
Algemene adviezen > lichamelijke inspanning
Sporten waarbij de gewrichten niet te zwaar belast worden kunnen de hele zwangerschap door worden
bedreven. Voor vrouwen die een sportprogramma starten in de zwangerschap gelden dezelfde aanbevelingen
als buiten de zwangerschap: geleidelijk opbouwen.
Verloskunde AVAG
,Week 1
Samenvatting Williams
Pelvis bestaat uit 4 botten: sacrum, coccyx en 2 ‘innominate’ botten. Elk innominaat bot is gevormd door de
fusie van 3 botten: het ilium, ischium en pubis. Beide botten zitten aan sacrum.
Voor zitten botten vast door symfyse pubis en achter door de sacro-iliacale gewrichten.
Samenvatting Vander’s
Pagina 389 figuur 12.31
Pagina 405-406
Lymfe is een interstitiële vloeistof. Lymfe capillairen zijn aanwezig in vrijwel alle organen en zij volledig
,gescheiden van bloedvaten. Ze bestaan uit een laag endotheel cellen op een basaal membraan. Ze hebben
water kanalen die permeabel zijn voor alle stoffen in het interstitieel volume, ook eiwitten. De lymfe capillairen
zijn de eerste van de lymfatische vaten, er gaan geen vaten in. Kleine hoeveelheden interstitiële vloeistof gaat
naar de lymfe capillairen door bulk flow. Deze lymfe gaat van de capillairen naar de volgende set van
lymfevaten die convergeren naar nog grotere vaten. Op verschillende plaatsen in het lichaam (met name de
nek, oksels, lies en rond de ingewanden) gaat de lymfe door lymfeknopen die deel uitmaken van het
immuunsysteem. Uiteindelijk komt het gehele netwerk uit in 2 grote lymfe kanalen die draineren in de venen
bij de verbinding van de jugulaire en subclaviculaire venen in de borst. Kleppen bij deze verbinding zorgen er
voor dat er maar éénrichting stroom is van de lymfekanalen in de vene. Het lymfesysteem zorgt er voor dat alle
vloeistof wat ‘verloren’ gaat bij het filteren uit de capillairen weer terug komt in het bloed. Dit is zo’n 4 L per
dag. Ook kleine hoeveelheden eiwitten die uit de bloed capillairen kunnen lekken worden weer teruggestuurd
het bloed in.
Het lymfesysteem kan ook afgesloten raken wat resulteert in accumulatie van interstitiële vloeistof.
Lymfe draagt ook bij aan het opnemen van geabsorbeerd vet uit de darmen in het bloed. Ook kunnen
kankercellen verspreiden via lymfe vanaf hun originele plek. Daarom worden lymfeknopen soms verwijdert bij
de behandeling van kanker.
Voor het grootste gedeelte beweegt het lymfe voort door contracties van de lymfevaten zelf (voorbij de
capillairen). De gladde spiercellen in de wand hebben een soort pomp functie door ritmische contracties. Door
kleppen gaat de stroom maar één kant op. Het gladde spierweefsel in de lymfevaten is gevoelig voor rek, dus
als er geen interstitiële vloeistof accumuleert zal het gladde spierweefsel inactief zijn. Door de negatieve
feedback voor oedeem voorkomen. Gladde spieren van lymfevaten worden geïnnerveerd door het
sympathische zenuwstelsel. Excitatie van deze neuronen kunnen bijdragen aan een verhoogde lymfe flow. Ook
skeletspierweefsel en respiratoire pomp zorgen voor flow van lymfe.
Pagina 652-654
Lymfoïde organen
Het grootste deel van de lymfocyten zit niet in het bloed maar in een
groep organen en weefsels die de lymfoïde organen worden genoemd.
Deze zijn verdeeld in primair en secundair:
1. Primaire lymfoïde organen: Beenmerg en de thymus. Dit zijn de
eerste plaatsen waar lymfocyt ontwikkeling plaatsvindt. Ze
voorzien het lichaam van rijpe maar naïeve lymfocyten
(lymfocyten die nog niet geactiveerd zijn door een specifiek
antigeen).
2. Secundaire lymfoïde organen: de lymfeknopen, milt, tonsillen
en lymfocyt accumulaties in de randen van intestinale,
respiratoire, genitale en urinaire stelsel. Hier worden de naïeve
lymfocyten geactiveerd.
De meeste lymfocyten zijn niet dezelfde cellen die uit de primaire
lymfoïde organen komen, omdat de rijpe lymfocyten uit het beenmerg
en de thymus celdeling kunnen ondergaan om nog meer identieke
lymfocyten te produceren, die ook weer gaan delen. Dus, alle
lymfocyten stammen af van de lymfocyten uit het beenmerg en de
thymus. De ‘nakomelingen’ uit een lymfocyt worden klonen genoemd.
De thymus ligt in het bovenste gedeelte van de borst en neemt toe in grootte tot de puberteit, daarna afname
van grootte en vervanging door vetweefsel. Voor de atrofie heeft de thymus veel onrijpe lymfocyten die gaan
ontwikkelen in rijpe T cellen die uiteindelijk migreren via het bloed naar secundaire lymfoïde organen.
Lymfe is de route waarin lymfocyten in de lymfeknopen stuiten op antigenen die de lymfocyt activeert. De
lymfeknopen bevatten ook veel macrofagen en dendritische cellen.
, De milt is het grootste secundaire lymfoïde orgaan en ligt in het linker deel van het abdomen tussen de maag
en het diafragma. De milt is voor het bloed wat de lymfeknopen voor de lymfe zijn. Bloed sijpelt door een
vasculair netwerk van de milt waar grote hoeveelheden lymfocyten, macrofagen en dendritische cellen zitten.
De macrofagen in de milt zorgen ook voor fagocytose van erythrocyten.
De tonsillen en adenoïden zijn een groep kleine, ronde lymfoïde organen in de farynx. Ze zijn gevuld met
lymfocyten, macrofagen en dendritische cellen. Ze hebben openingen (crypts) richting het oppervlak van de
farynx. Hun lymfocyten reageren op microben die binnenkomen met ingenomen voedsel en ook bij
ingeademde lucht.
Elk moment zijn er wat lymfocyten onderweg van beenmerg/thymus naar een secundair lymfoïde orgaan. De
grootste hoeveelheden lymfocyten zijn te vinden die deelnemen aan het ‘verkeer’ tussen de secundaire
lymfoïde organen, bloed, lymfe en alle weefsels van het lichaam. Alle lymfoïde organen worden gedraineerd
door lymfevaten. Vanaf daar gaan ze naar het bloed. Tegelijkertijd zijn er wat lymfocyten in het bloed die door
het endotheel van de venulen gaan om in de interstitiële vloeistof te komen. Vanaf daar gaan ze de lymfatische
capillairen in en via de lymfevaten naar de lymfeknopen. Daar kunnen ze de lymfe verlaten om te verblijven in
de lymfeknoop.
Deze circulatie vindt constant plaats maar wordt groter bij een ontstoken gebied. Het verplaatsen van
lymfocyten door het lichaam (constant) vergroot de kans dan deze een antigeen tegenkomt die het herkent.
Samenvatting Praktische verloskunde
Pagina 111
Rugklachten, bekkenpijn, suprapubische pijn
Ongeveer 2/3 van de zwangeren heeft pijn in het rug of de bekken; pijn neemt vaak toe met vorderen van de
zwangerschap. Groeiende uterus verstoort het evenwicht en compenseert dat met houdingsveranderingen:
lumbale lordose en flexie in de nek nemen toe > druk op sacro-iliacale gewrichten en os pubis worden groter.
Relaxine (geproduceerd door corpus luteum, decidua en placenta):
1. Verweekt de spieren en ligamenten
2. Verhoogt de mobiliteit van de sacro-iliacale gewrichten
3. Zorgt voor verwijding van het os pubis
Rug- en bekkenklachten komen vaker voor bij vrouwen met voorgeschiedenis van lage rugpijn, veel stress,
weinig plezier in het werk ervaren en bij multiparae.
Als therapie zijn spierversterkende en zwangerschapsspecifieke stretchoefeningen, houdingscorrectie en
fysiotherapie met acupunctuur effectief.
Voorover buigen en dragen van hoge hakken moet worden vermeden.
NSAID’s zijn gecontra-indiceerd, in de zwangerschap is het beter deze prostaglandinesyntheseremmers te
vermijden i.v.m. de verhoogde kans op tijdelijke vernauwing van de ductus arteriosus bij de neonaat.
Hoge dosering en langdurig gebruik in de tweede helft verminderen urine productie van de foetus want kan
leiden tot oligohydramnion. Ook kunnen bloedingen bij moeder en pasgeborene voorkomen.
Meeste vrouwen hebben 3 maanden na de bevalling geen rug- of bekkenklachten meer.
Door oestrogenen groeien de haren sneller en door androgenen neemt de haarfollikel in omvang toe. Een
milde vorm van hirsutisme komt vaak voor. Tijdens de zwangerschap is de haaruitval vermindert, maar de
eerste maanden post partum vallen de haren extra uit. Normale patroon herstelt binnen een jaar.
Algemene adviezen > lichamelijke inspanning
Sporten waarbij de gewrichten niet te zwaar belast worden kunnen de hele zwangerschap door worden
bedreven. Voor vrouwen die een sportprogramma starten in de zwangerschap gelden dezelfde aanbevelingen
als buiten de zwangerschap: geleidelijk opbouwen.
