OG week 2.1.5
Centrale vraag:
Hoe komt de AVG tot stand, hoe werkt de AVG door in de nationale rechtsorde en hoe wordt de AVG
gehandhaafd door de lidstaten en de EU?
Leerdoelen:
1. Wat zijn verordeningen en richtlijnen?
De EU-instellingen kunnen rechtshandelingen (wetgevingshandelingen) vaststellen om de
bevoegdheden van de EU uit te kunnen oefenen met bindende rechtsinstrumenten (art. 288
VWEU):
1) Verordeningen
Een rechtshandeling die van algemene strekking (materiële wetgeving) is, algemeen
verbindend is en rechtstreeks toepasselijk is in de lidstaten.
2) Richtlijnen
Een rechtshandeling die verbindend is ten aanzien van het te bereiken resultaat voor de
lidstaten, waarbij aan de nationale instanties de bevoegdheid wordt gelaten om de vorm
en de middelen te kiezen. Een richtlijn moet worden omgezet in nationale recht om van
toepassing te zijn (omzettingsverplichting/verplichting tot implementatie).
2. Hoe werken verordeningen en richtlijnen door in de nationale rechtsorde?
De EU-verordeningen en -richtlijnen werken op bepaalde voorwaarden direct door in de
nationale rechtsorde, ongeacht of de nationale grondwet dat toestaat (Van Gend en Loos-
arrest). De EU-burgers kunnen de directe toepasselijkheid van EU-verordeningen en -
richtlijnen inroepen bij de nationale rechter.
1) Verordeningen
De voorwaarden voor de rechtstreekse doorwerking van verordeningen in de nationale
rechtsorde zijn hetzelfde als de voorwaarden voor de doorwerking van primair EU-recht.
Een verordening is rechtstreeks toepasselijk in de lidstaten (art. 288 VWEU).
2) Richtlijnen
De voorwaarden voor de rechtstreekse doorwerking van richtlijnen in de nationale
rechtsorde zijn:
a. De richtlijnnorm is niet in nationaal recht omgezet in de omzettingstermijn.
b. De richtlijnnorm bevat een duidelijke en onvoorwaardelijke verplichting, waarbij
rechten aan particulieren worden toegekend.
c. De verplichting is opgelegd aan de lidstaten en niet aan particulieren.
3. Wat is de voorrang van verordeningen en richtlijnen?
De EU-verordeningen en -richtlijnen die niet zijn omgezet hebben voorrang op nationaal
recht (en de nationale constitutie) bij strijdigheid, ongeacht of het nationale recht dat
toestaat (art. 288 VWEU)(Costa/ENEL-arrest). De nationale rechter dient EU-verordeningen
en -richtlijnen met voorrang toe te passen en eventuele vragen over de toepasselijkheid en
interpretatie van EU-verordeningen en -richtlijnen (prejudiciële vragen) te stellen aan het Hof
van Justitie.
4. Hoe komen verordeningen en richtlijnen tot stand?
De EU-verordeningen, -richtlijnen en -besluiten (secundair EU-recht) komen tot stand
volgens de gewone wetgevingsprocedure (codecisieprocedure/medebeslissingsprocedure)
(art. 288 jo. 289 lid 1 jo. 294 jo. 297 lid 1 VWEU):
1) De Commissie dient een voorstel in bij het Europees Parlement en de Raad.
, 2) Het Europees Parlement en de Raad kunnen met elkaar onderhandelen over een
ontwerptekst.
a) Eerste lezing
Het Europees Parlement stelt zijn standpunt vast en deelt dit mee aan de Raad. De
Raad kan het standpunt van het Europees Parlement goedkeuren en dan staat de
ontwerptekst vast. De Raad kan het standpunt van het Europees Parlement ook niet
goedkeuren en stelt dan zijn standpunt vast en deelt dit mee aan het Europees
Parlement. De Commissie deelt zijn standpunt dan ook mee aan het Europees
Parlement.
b) Tweede lezing
Het Europees Parlement kan binnen een termijn van drie maanden het standpunt
van de Raad goedkeuren of zich helemaal niet uitspreken en dan staat de
ontwerptekst vast. Het Europees Parlement kan binnen een termijn van drie
maanden het standpunt van de Raad verwerpen, dan wordt de ontwerptekst geacht
niet te zijn vastgesteld. Het Europees Parlement kan binnen een termijn van drie
maanden op het standpunt van de Raad amendementen voorstellen en dan aan de
Raad en de Commissie toezenden, waarbij Commissie advies uitbrengt over deze
amendementen. De Raad kan dan binnen een termijn van drie maanden de
amendementen goedkeuren en dan wordt de ontwerptekst vastgesteld. De Raad kan
ook binnen een termijn van drie maanden de amendementen niet goedkeuren en
dan een bemiddelingscomité instellen binnen zes weken. De bemiddelingscomité kan
binnen zes weken een gemeenschappelijk ontwerptekst op basis van de standpunten
van het Europees Parlement en de Raad goedkeuren en dan staat de ontwerptekst
vast. De bemiddelingscomité kan binnen zes weken geen gemeenschappelijk
ontwerptekst goedkeuren en dan wordt de ontwerptekst geacht niet te zijn
vastgesteld.
c) Derde lezing
Het Europees Parlement en de Raad moeten binnen een termijn van zes weken na de
goedkeuring van het bemiddelingscomité de ontwerptekst vaststellen.
3) De voorzitter van het Europees Parlement en de voorzitter van de Raad moeten het
wetsvoorstel ondertekenen.
4) Het wetsvoorstel wordt bekendgemaakt in het Publicatieblad van de Europese Unie.
5) Het wetsvoorstel treedt in werking op de datum die bepaald is en als geen datum is
bepaald, dan op de twintigste dag na bekendmaking.
5. Wat zijn de overeenkomsten en verschillen tussen verordeningen en richtlijnen?
De overeenkomsten tussen verordeningen en richtlijnen zijn dat verordeningen en richtlijnen
rechtshandelingen van secundair recht zijn, vastgesteld worden volgens een gewone
wetgevingsprocedure en het Hof van Justitie toeziet op de uitlegging en toepassing hiervan.
De verschillen tussen verordeningen en richtlijnen zijn dat verordeningen gericht zijn aan EU-
burgers en richtlijnen zijn gericht aan de lidstaten, richtlijnen moeten worden omgezet in
nationaal recht en richtlijnen alleen directe werking en voorrang hebben, indien ze niet zijn
omgezet in nationaal recht.
6. Wat is de rol van de Europese Commissie met betrekking tot de bestuursrechtelijke
handhaving van EU-recht?
De Europese Commissie (bestuurlijke instelling) ziet toe op de toepassing van EU-recht door
de lidstaten (art. 17 lid 1 VEU). De Commissie ziet toe op de naleving van EU-verplichtingen
(verplichtingen uit de verdragen of EU-wetgeving) door de lidstaten. De Commissie kan een
zaak starten bij het Hof van Justitie van de Europese Unie, indien een lidstaat een EU-
verplichting niet is nagekomen en de Commissie een advies heeft uitgebracht die de lidstaat
niet binnen de gestelde termijn heeft opgevolgd (art. 258 VWEU).
Centrale vraag:
Hoe komt de AVG tot stand, hoe werkt de AVG door in de nationale rechtsorde en hoe wordt de AVG
gehandhaafd door de lidstaten en de EU?
Leerdoelen:
1. Wat zijn verordeningen en richtlijnen?
De EU-instellingen kunnen rechtshandelingen (wetgevingshandelingen) vaststellen om de
bevoegdheden van de EU uit te kunnen oefenen met bindende rechtsinstrumenten (art. 288
VWEU):
1) Verordeningen
Een rechtshandeling die van algemene strekking (materiële wetgeving) is, algemeen
verbindend is en rechtstreeks toepasselijk is in de lidstaten.
2) Richtlijnen
Een rechtshandeling die verbindend is ten aanzien van het te bereiken resultaat voor de
lidstaten, waarbij aan de nationale instanties de bevoegdheid wordt gelaten om de vorm
en de middelen te kiezen. Een richtlijn moet worden omgezet in nationale recht om van
toepassing te zijn (omzettingsverplichting/verplichting tot implementatie).
2. Hoe werken verordeningen en richtlijnen door in de nationale rechtsorde?
De EU-verordeningen en -richtlijnen werken op bepaalde voorwaarden direct door in de
nationale rechtsorde, ongeacht of de nationale grondwet dat toestaat (Van Gend en Loos-
arrest). De EU-burgers kunnen de directe toepasselijkheid van EU-verordeningen en -
richtlijnen inroepen bij de nationale rechter.
1) Verordeningen
De voorwaarden voor de rechtstreekse doorwerking van verordeningen in de nationale
rechtsorde zijn hetzelfde als de voorwaarden voor de doorwerking van primair EU-recht.
Een verordening is rechtstreeks toepasselijk in de lidstaten (art. 288 VWEU).
2) Richtlijnen
De voorwaarden voor de rechtstreekse doorwerking van richtlijnen in de nationale
rechtsorde zijn:
a. De richtlijnnorm is niet in nationaal recht omgezet in de omzettingstermijn.
b. De richtlijnnorm bevat een duidelijke en onvoorwaardelijke verplichting, waarbij
rechten aan particulieren worden toegekend.
c. De verplichting is opgelegd aan de lidstaten en niet aan particulieren.
3. Wat is de voorrang van verordeningen en richtlijnen?
De EU-verordeningen en -richtlijnen die niet zijn omgezet hebben voorrang op nationaal
recht (en de nationale constitutie) bij strijdigheid, ongeacht of het nationale recht dat
toestaat (art. 288 VWEU)(Costa/ENEL-arrest). De nationale rechter dient EU-verordeningen
en -richtlijnen met voorrang toe te passen en eventuele vragen over de toepasselijkheid en
interpretatie van EU-verordeningen en -richtlijnen (prejudiciële vragen) te stellen aan het Hof
van Justitie.
4. Hoe komen verordeningen en richtlijnen tot stand?
De EU-verordeningen, -richtlijnen en -besluiten (secundair EU-recht) komen tot stand
volgens de gewone wetgevingsprocedure (codecisieprocedure/medebeslissingsprocedure)
(art. 288 jo. 289 lid 1 jo. 294 jo. 297 lid 1 VWEU):
1) De Commissie dient een voorstel in bij het Europees Parlement en de Raad.
, 2) Het Europees Parlement en de Raad kunnen met elkaar onderhandelen over een
ontwerptekst.
a) Eerste lezing
Het Europees Parlement stelt zijn standpunt vast en deelt dit mee aan de Raad. De
Raad kan het standpunt van het Europees Parlement goedkeuren en dan staat de
ontwerptekst vast. De Raad kan het standpunt van het Europees Parlement ook niet
goedkeuren en stelt dan zijn standpunt vast en deelt dit mee aan het Europees
Parlement. De Commissie deelt zijn standpunt dan ook mee aan het Europees
Parlement.
b) Tweede lezing
Het Europees Parlement kan binnen een termijn van drie maanden het standpunt
van de Raad goedkeuren of zich helemaal niet uitspreken en dan staat de
ontwerptekst vast. Het Europees Parlement kan binnen een termijn van drie
maanden het standpunt van de Raad verwerpen, dan wordt de ontwerptekst geacht
niet te zijn vastgesteld. Het Europees Parlement kan binnen een termijn van drie
maanden op het standpunt van de Raad amendementen voorstellen en dan aan de
Raad en de Commissie toezenden, waarbij Commissie advies uitbrengt over deze
amendementen. De Raad kan dan binnen een termijn van drie maanden de
amendementen goedkeuren en dan wordt de ontwerptekst vastgesteld. De Raad kan
ook binnen een termijn van drie maanden de amendementen niet goedkeuren en
dan een bemiddelingscomité instellen binnen zes weken. De bemiddelingscomité kan
binnen zes weken een gemeenschappelijk ontwerptekst op basis van de standpunten
van het Europees Parlement en de Raad goedkeuren en dan staat de ontwerptekst
vast. De bemiddelingscomité kan binnen zes weken geen gemeenschappelijk
ontwerptekst goedkeuren en dan wordt de ontwerptekst geacht niet te zijn
vastgesteld.
c) Derde lezing
Het Europees Parlement en de Raad moeten binnen een termijn van zes weken na de
goedkeuring van het bemiddelingscomité de ontwerptekst vaststellen.
3) De voorzitter van het Europees Parlement en de voorzitter van de Raad moeten het
wetsvoorstel ondertekenen.
4) Het wetsvoorstel wordt bekendgemaakt in het Publicatieblad van de Europese Unie.
5) Het wetsvoorstel treedt in werking op de datum die bepaald is en als geen datum is
bepaald, dan op de twintigste dag na bekendmaking.
5. Wat zijn de overeenkomsten en verschillen tussen verordeningen en richtlijnen?
De overeenkomsten tussen verordeningen en richtlijnen zijn dat verordeningen en richtlijnen
rechtshandelingen van secundair recht zijn, vastgesteld worden volgens een gewone
wetgevingsprocedure en het Hof van Justitie toeziet op de uitlegging en toepassing hiervan.
De verschillen tussen verordeningen en richtlijnen zijn dat verordeningen gericht zijn aan EU-
burgers en richtlijnen zijn gericht aan de lidstaten, richtlijnen moeten worden omgezet in
nationaal recht en richtlijnen alleen directe werking en voorrang hebben, indien ze niet zijn
omgezet in nationaal recht.
6. Wat is de rol van de Europese Commissie met betrekking tot de bestuursrechtelijke
handhaving van EU-recht?
De Europese Commissie (bestuurlijke instelling) ziet toe op de toepassing van EU-recht door
de lidstaten (art. 17 lid 1 VEU). De Commissie ziet toe op de naleving van EU-verplichtingen
(verplichtingen uit de verdragen of EU-wetgeving) door de lidstaten. De Commissie kan een
zaak starten bij het Hof van Justitie van de Europese Unie, indien een lidstaat een EU-
verplichting niet is nagekomen en de Commissie een advies heeft uitgebracht die de lidstaat
niet binnen de gestelde termijn heeft opgevolgd (art. 258 VWEU).
