OG week 2.1.1
Leerdoelen
1. Wat wordt bedoeld met het parlementair stelsel in Nederland?
Het parlementair stelsel in Nederland houdt in dat de regering wordt gevormd direct na de
verkiezingen van de Tweede Kamer door de Tweede Kamer. Het parlement constitueert de
regering en kan deze ook weer ontslaan. De regering wordt indirect geconstitueerd door
kiezers via het parlement.
2. Wat is het parlement? Wat is een andere benaming?
Het Nederlandse parlement (Staten-Generaal) bestaat uit de Eerste en Tweede Kamer (art.
51 lid 1 GW).
a. Wat is de regering? Wat is een andere benaming?
De regering (kroon) bestaat uit de Koning en de ministers (art. 42 lid 1 GW).
b. Waar in de wet is hierover e.e.a. terug te vinden?
De Grondwet hoofdstuk 2 en 3 (art. 51 lid 1 jo. 42 lid 2 GW).
c. Wat zijn hun samenstelling, taken en bevoegdheden?
Het Nederlandse parlement bestaat uit in totaal 225 zetels. De Tweede kamer bestaat uit
150 leden (art. 51 lid 2 Gw). De Eerste Kamer bestaat uit 75 leden (art. 51 lid 3 GW). De
taak van het parlement is het maken van algemeen beleid, het maken van wetgeving
(art. 81 GW), het controleren van de regering en het constitueren en instandhouden van
een regering (ministeriële verantwoordelijkheid) en het behandelen van de jaarlijkse
begroting (art. 105 GW). Het parlement heeft het budgetrecht (art. 105 lid 1 GW), het
onderzoek- en enquêterecht (art. 70 GW), het vragenrecht (art. 68 GW) en het
motierecht (art. 7.30 Reglement van Orde van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
2021). De Tweede Kamer heeft ook het recht van initiatief (art. 82 lid 1 GW) en het recht
van amendement (art. 84 lid 1 GW). De regering bestaat uit de koning en ministers (art.
42 lid 1 GW). De taak van de regering is het maken van wetgeving samen met het
parlement (art. 81 GW), het maken van bestuurswetgeving (art. 89 lid 1 GW), het
uitvoeren van wet- en regelgeving, het houden toezicht en handhaving, het bevorderen
van de ontwikkeling van de internationale rechtsorde (art. 90 GW) en het maken van de
jaarlijkse begroting (art. 105 GW). De rechten van de regering zijn het indienen van
wetsvoorstellen (art. 82 lid 1 GW) en het wijzigen van wetsvoorstellen (art. 84 lid 1 GW).
d. Wat is de onderlinge verhouding tussen het parlement en de regering?
De meerderheid van de Tweede Kamer vormt de regering. De regering berust op het
vertrouwen van de meerderheid van de Tweede Kamer. De regering oefent haar ambt uit
en bezet dit ambt in overeenstemming met de steun door de meerderheid van de
Tweede Kamer. Het parlement en de regering hebben gezamenlijk een wetgevende taak.
Het parlement controleert de regering.
3. Wat is het verschil tussen een parlementair en een presidentieel stelsel?
In een parlementair stelsel wordt de regering gevormd direct na en op grondslag van de
verkiezingen van het parlement. De regering wordt indirect gekozen door kiezers via het
parlement. De regering berust op het vertrouwen van het parlement. In een presidentieel
stelsel wordt het staatshoofd (de president) direct gekozen en is hij leider van de regering.
De staatshoofd berust niet op het vertrouwen van het parlement.
4. De meervoudige betekenis van de term ‘wet’. Dus leerdoelen kunnen zijn:
a. Wat houdt de term wet in?
Een wet is alle geldende regels (het conglomeraat van avv). Een wet bevat rechtsregels,
gedragsnormen, sanctienormen, bevoegdheidsverlenende normen. Een wet kan
algemeen verbindend zijn en is vastgelegd door het bevoegde orgaan.
, b. Mag men een gemeentelijke verordening (ook) een wet noemen? etc.
Een gemeentelijke verordening mag een wet genoemd worden, omdat het een wet in
materiële zin is. De wet wordt niet vastgesteld door de regering en Staten-Generaal,
maar door de gemeenteraad (art. 147 GW). De wet bevat wel algemeen verbindende
voorschriften die gelden voor een onbepaald aantal personen in het grondgebied van de
gemeente.
c. Wat houdt de term kaderwetgeving in? En wat zijn voorbeelden hiervan?
Kaderwetgeving is wetgeving die algemene bepalingen (procedures, principes,
verantwoordelijkheden) bevat en geen specifieke regels bevatten. Een voorbeeld is een
wet in formele zin (kader) en wetten van decentrale overheden.
Het parlementaire- en presidentiële stelsel
1. Welke democratische stelsels (regeringsvormen) zijn er?
De democratische (zeggenschap) stelsels zijn:
1) Parlementair stelsel
De regeringsvorming vindt plaats na en op grondslag van verkiezingen voor het
parlement. De meerderheid van de Tweede Kamer (coalitie) vormt de regering. De
regering is verantwoording verschuldigd aan het parlement (art. 42 lid 2 GW) en dient
het vertrouwen te hebben van de meerderheid van het parlement (vertrouwensregel).
De coalitiepartij sluiten een overeenkomst over doelstellingen van het beleid van de
regering (regeerakkoord). Fractiediscipline is het verschijnsel dat leden van een politieke
partij het beleid van het partijleiderschap ondersteunen.
2) Presidentieel stelsel
Het staatshoofd (de president) wordt direct gekozen en hij is leider van de regering. De
president stelt de regering samen. Het parlement en de president hebben gezamenlijk
een wetgevende functie.
3) Semipresenditieel stelsel
Het parlement en staatshoofd worden rechtstreeks gekozen en het staatshoofd kan niet
worden ontslaan. De meerderheid van het parlement kiest een minister-president. De
premier wordt benoemd door de president. De premier vormt een regering. De minister-
president en regering zijn verantwoording verschuldigd aan het parlement.
2. Welke democratische stelsels zijn af te leiden uit voormelde bio’s? En wat zijn de onderlinge
verschillen?
De eerste bio is een voorbeeld van een presidentieel stelsel. Joe Biden is namelijk direct door
de bevolking van de Verenigde Staten gekozen als president. De tweede bio is een voorbeeld
van een parlementair stelsel. Mark Rutten is indirect door de bevolking van Nederland
gekozen als minister-president. De onderlinge verschillen zijn dat de president van de
Verenigde Staten direct wordt gekozen door het volk (presidentieel stelsel), terwijl de
minister-president van Nederland indirect wordt gekozen door het volk (parlementair
stelsel). De minister-president wordt benoemd bij koninklijk besluit (art. 43 GW).
3. Welk democratisch stelsel bestaat er in Nederland? Hoe wordt deze samengesteld en
gekozen? Hoe is dit stelsel in Nederland ontstaan?
In Nederland bestaat er een parlementair stelsel. De Staten-Generaal vertegenwoordigen het
gehele Nederlandse volk (art. 50 GW) en bestaan uit de Eerste en Tweede Kamer (art. 51 lid
1 GW). De Tweede kamer bestaat uit 150 leden (art. 51 lid 2 Gw). De Eerste Kamer bestaat
uit 75 leden (art. 51 lid 3 GW). De burgers kiezen indirect en direct de leden van de Staten-
Generaal op grondslag van een evenredige vertegenwoordiging (art. 53 lid 1 GW). De leden
van de tweede kamer worden rechtstreeks gekozen door Nederlanders die de leeftijd van 18
jaar hebben behaald (art. 54 lid 1 GW). De leden van de Eerste kamer worden gekozen door
de leden van de Provinciale Staten (art. 55 lid 1 GW). De meerderheid van de Tweede Kamer
Leerdoelen
1. Wat wordt bedoeld met het parlementair stelsel in Nederland?
Het parlementair stelsel in Nederland houdt in dat de regering wordt gevormd direct na de
verkiezingen van de Tweede Kamer door de Tweede Kamer. Het parlement constitueert de
regering en kan deze ook weer ontslaan. De regering wordt indirect geconstitueerd door
kiezers via het parlement.
2. Wat is het parlement? Wat is een andere benaming?
Het Nederlandse parlement (Staten-Generaal) bestaat uit de Eerste en Tweede Kamer (art.
51 lid 1 GW).
a. Wat is de regering? Wat is een andere benaming?
De regering (kroon) bestaat uit de Koning en de ministers (art. 42 lid 1 GW).
b. Waar in de wet is hierover e.e.a. terug te vinden?
De Grondwet hoofdstuk 2 en 3 (art. 51 lid 1 jo. 42 lid 2 GW).
c. Wat zijn hun samenstelling, taken en bevoegdheden?
Het Nederlandse parlement bestaat uit in totaal 225 zetels. De Tweede kamer bestaat uit
150 leden (art. 51 lid 2 Gw). De Eerste Kamer bestaat uit 75 leden (art. 51 lid 3 GW). De
taak van het parlement is het maken van algemeen beleid, het maken van wetgeving
(art. 81 GW), het controleren van de regering en het constitueren en instandhouden van
een regering (ministeriële verantwoordelijkheid) en het behandelen van de jaarlijkse
begroting (art. 105 GW). Het parlement heeft het budgetrecht (art. 105 lid 1 GW), het
onderzoek- en enquêterecht (art. 70 GW), het vragenrecht (art. 68 GW) en het
motierecht (art. 7.30 Reglement van Orde van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
2021). De Tweede Kamer heeft ook het recht van initiatief (art. 82 lid 1 GW) en het recht
van amendement (art. 84 lid 1 GW). De regering bestaat uit de koning en ministers (art.
42 lid 1 GW). De taak van de regering is het maken van wetgeving samen met het
parlement (art. 81 GW), het maken van bestuurswetgeving (art. 89 lid 1 GW), het
uitvoeren van wet- en regelgeving, het houden toezicht en handhaving, het bevorderen
van de ontwikkeling van de internationale rechtsorde (art. 90 GW) en het maken van de
jaarlijkse begroting (art. 105 GW). De rechten van de regering zijn het indienen van
wetsvoorstellen (art. 82 lid 1 GW) en het wijzigen van wetsvoorstellen (art. 84 lid 1 GW).
d. Wat is de onderlinge verhouding tussen het parlement en de regering?
De meerderheid van de Tweede Kamer vormt de regering. De regering berust op het
vertrouwen van de meerderheid van de Tweede Kamer. De regering oefent haar ambt uit
en bezet dit ambt in overeenstemming met de steun door de meerderheid van de
Tweede Kamer. Het parlement en de regering hebben gezamenlijk een wetgevende taak.
Het parlement controleert de regering.
3. Wat is het verschil tussen een parlementair en een presidentieel stelsel?
In een parlementair stelsel wordt de regering gevormd direct na en op grondslag van de
verkiezingen van het parlement. De regering wordt indirect gekozen door kiezers via het
parlement. De regering berust op het vertrouwen van het parlement. In een presidentieel
stelsel wordt het staatshoofd (de president) direct gekozen en is hij leider van de regering.
De staatshoofd berust niet op het vertrouwen van het parlement.
4. De meervoudige betekenis van de term ‘wet’. Dus leerdoelen kunnen zijn:
a. Wat houdt de term wet in?
Een wet is alle geldende regels (het conglomeraat van avv). Een wet bevat rechtsregels,
gedragsnormen, sanctienormen, bevoegdheidsverlenende normen. Een wet kan
algemeen verbindend zijn en is vastgelegd door het bevoegde orgaan.
, b. Mag men een gemeentelijke verordening (ook) een wet noemen? etc.
Een gemeentelijke verordening mag een wet genoemd worden, omdat het een wet in
materiële zin is. De wet wordt niet vastgesteld door de regering en Staten-Generaal,
maar door de gemeenteraad (art. 147 GW). De wet bevat wel algemeen verbindende
voorschriften die gelden voor een onbepaald aantal personen in het grondgebied van de
gemeente.
c. Wat houdt de term kaderwetgeving in? En wat zijn voorbeelden hiervan?
Kaderwetgeving is wetgeving die algemene bepalingen (procedures, principes,
verantwoordelijkheden) bevat en geen specifieke regels bevatten. Een voorbeeld is een
wet in formele zin (kader) en wetten van decentrale overheden.
Het parlementaire- en presidentiële stelsel
1. Welke democratische stelsels (regeringsvormen) zijn er?
De democratische (zeggenschap) stelsels zijn:
1) Parlementair stelsel
De regeringsvorming vindt plaats na en op grondslag van verkiezingen voor het
parlement. De meerderheid van de Tweede Kamer (coalitie) vormt de regering. De
regering is verantwoording verschuldigd aan het parlement (art. 42 lid 2 GW) en dient
het vertrouwen te hebben van de meerderheid van het parlement (vertrouwensregel).
De coalitiepartij sluiten een overeenkomst over doelstellingen van het beleid van de
regering (regeerakkoord). Fractiediscipline is het verschijnsel dat leden van een politieke
partij het beleid van het partijleiderschap ondersteunen.
2) Presidentieel stelsel
Het staatshoofd (de president) wordt direct gekozen en hij is leider van de regering. De
president stelt de regering samen. Het parlement en de president hebben gezamenlijk
een wetgevende functie.
3) Semipresenditieel stelsel
Het parlement en staatshoofd worden rechtstreeks gekozen en het staatshoofd kan niet
worden ontslaan. De meerderheid van het parlement kiest een minister-president. De
premier wordt benoemd door de president. De premier vormt een regering. De minister-
president en regering zijn verantwoording verschuldigd aan het parlement.
2. Welke democratische stelsels zijn af te leiden uit voormelde bio’s? En wat zijn de onderlinge
verschillen?
De eerste bio is een voorbeeld van een presidentieel stelsel. Joe Biden is namelijk direct door
de bevolking van de Verenigde Staten gekozen als president. De tweede bio is een voorbeeld
van een parlementair stelsel. Mark Rutten is indirect door de bevolking van Nederland
gekozen als minister-president. De onderlinge verschillen zijn dat de president van de
Verenigde Staten direct wordt gekozen door het volk (presidentieel stelsel), terwijl de
minister-president van Nederland indirect wordt gekozen door het volk (parlementair
stelsel). De minister-president wordt benoemd bij koninklijk besluit (art. 43 GW).
3. Welk democratisch stelsel bestaat er in Nederland? Hoe wordt deze samengesteld en
gekozen? Hoe is dit stelsel in Nederland ontstaan?
In Nederland bestaat er een parlementair stelsel. De Staten-Generaal vertegenwoordigen het
gehele Nederlandse volk (art. 50 GW) en bestaan uit de Eerste en Tweede Kamer (art. 51 lid
1 GW). De Tweede kamer bestaat uit 150 leden (art. 51 lid 2 Gw). De Eerste Kamer bestaat
uit 75 leden (art. 51 lid 3 GW). De burgers kiezen indirect en direct de leden van de Staten-
Generaal op grondslag van een evenredige vertegenwoordiging (art. 53 lid 1 GW). De leden
van de tweede kamer worden rechtstreeks gekozen door Nederlanders die de leeftijd van 18
jaar hebben behaald (art. 54 lid 1 GW). De leden van de Eerste kamer worden gekozen door
de leden van de Provinciale Staten (art. 55 lid 1 GW). De meerderheid van de Tweede Kamer
