2025 NKO
NKO
Deel 1: Vertigo
Oor-gerelateerde symptomen waarmee mensen zich presenteren:
- Gehoorverlies
- Vertigo
- Tinnitus
- Gevoel van druk en otalgie
- Otorrhea
- Faciale parese/palsy
Vertigo is door hoge prevalentie, gevoel van onbekwaamheid en onvoldoende management 1 van de grootste
redenen doorverwezen worden van 1ste lijn naar specialist à zorgt voor:
- Directe kosten à o.a. consultatie, spoedzorg, hospitalisatie, diagnostische procedures, medicatie, …
- Indirecte kosten à door onbekwaamheid, verlies van werkdagen, van job moeten veranderen, …
Problemen i.k.v. duizeligheid:
- Verhoogt kans op en ernst van vallen à belangrijkste oorzaak van trauma en sterfte bij ouderen à
groeiende populatie ouderen => verwachte verdubbeling van prevalentie tegen 2050
- Bestaande management strategieën kunnen vestibulaire functie nog niet oplossen => gaan voor
managen van symptomen
- Veel patiënten ontwikkelen secundaire functionele aandoeningen en “chronificatie” van de dysfunctie
Vestibulair systeem à bestaat uit 5 receptororganen:
- 3 semicirculaire kanalen (rotationeel) à horizontaal, anterieur en posterieur
- 2 otolietorganen (translationeel) à utriculus en sacculus
à Elk oor bevat 1 evenwichtsorgaan à vocht in organen gaat bewegen en gaat zo sensoren prikkelen
à Vestibulair systeem ligt in een botlabyrint en bevat een membraneus labyrint à we onderscheiden 2 soorten
lymfe (vloeistof):
- Endolymfe à omringd door membraneus labyrint à natriumarm en kaliumrijk
- Perilymfe à tussen bot- en membraneus labyrint à natriumrijk en kaliumarm à gelijkaardig aan CSF
(aanwezigheid van directe verbinding)
1
,2025 NKO
à In de semicirculaire kanalen bevindt zich een gellaag die haartjes bevat (cupula) à hiertegen kan vloeistof
botsen waardoor ze in beweging komen wat zorgt voor polarisatie à lokt vestibulo-oculaire reflex uit
Vlakken van de semicirculaire kanalen:
Haarcellen à bevatten stereocilia aan elkaar gelinkt door tiplinks en een kinocilium (1 per cel) à deze cellen
zetten beweging om in een vestibulair signaal
- Naar het kinocilium toebuigen zorgt voor depolarisatie => meer impulsen afgegeven door afferente
zenuwvezel
- Van het kinocilium wegbuigen zorgt voor hyperpolarisatie => minder impulsen afgegeven door de
afferente zenuwvezel
à Bevinden zich in de cupula in de ampullae van de semicirculaire kanalen
Bij rotatiebewegingen zal inertie van de lymfe t.o.v. het membraneus labyrint zorgen dan de cupula buigt à
zorgt voor buigen van de stereocilia en dus het veranderen van de membraanpotentiaal
2
,2025 NKO
Functies van de semicirculaire kanalen = detectie van acceleratie en deceleratie => geen verschil tussen stilstaan
of constante snelheid à elk kanaal is maximaal sensitief voor rotaties in zijn vlak (3D)
Otolietorganen à 2 organen:
- Utriculus à horizontaal
- Sacculus à verticaal
à Functies zijn detectie van zwaartekracht en lineaire acceleratie à ook gebaseerd op inertieprincipe à o.b.v.
statoconia (kristallen) en het membraneus labyrint à haarcellen liggen op een oppervlakkig otolietmembraan
(gelachtig) en hierop liggen kristallen die zorgen voor een bepaalde inertie
Limitaties van het perifeer vestibulair systeem:
- Kan enkel veranderingen in snelheid detecteren
- Otoliet à geen discriminatie tussen translatie en kantelen (visus is nodig om onderscheid te maken
tussen bv. beweging en het schuin houden van het hoofd)
à De hersenen integreren zowel info van het vestibulair systeem, visueel systeem en somatosensorisch systeem
om hoofd- en lichaamsbewegingen te interpreteren
Vestibulo-oculaire reflex à nodig voor stabiliseren van de blik bij hoofdbewegingen à detecteert beweging en
zorgt ervoor dat de ogen in de omgekeerde richting bewegen aan dezelfde snelheid
3
, 2025 NKO
à Effectief voor hoofdbewegingen aan hoge frequentie (bv. het lezen van een straatbord tijdens het joggen)
à We onderscheiden 2 fasen:
- Trage fase à compensatoire oogrotatie
- Snelle fase à saccade-achtige bewegingen naar een nieuw fixatiepunt
Nystagmus (EX!) à richting wordt gedefinieerd door snelle fase:
- Rotatie naar rechts à nystagmus naar rechts (trage fase naar links voor een gecompenseerde
oogbeweging)
- Rotatie naar links à nystagmus naar links (trage fase naar rechts voor gecompenseerde oogbeweging)
Centrale vestibulaire pathway à wanneer het hoofd in rust is zal er spontane tonische ontlading zijn in CN VIII
die gelijk is aan beide zijden à als je bv. je hoofd dan naar links beweegt zal je horizontaal kanaal link geëxciteerd
en rechts geïnhibeerd worden => CN VIII links vuurt meer en rechts minder à hersenen interpreteren dit als een
beweging naar links => stimulatie naar de kant naar waar je beweegt à je evenwichtsorgaan wordt dus constant
langs beide kanten op een laag niveau geprikkeld à je voelt enkel acceleratie en deceleratie
à Je ogen zullen bij beweging aangestuurd worden om de andere kant op te gaan zodat je kan blijven zien bij
veranderingen in het evenwicht
De vestibulo-oculaire reflex is een 3-neuron boog à 3 neuronen verbinden de semicirculaire kanalen met de
correcte oogspieren à kan worden onderdrukt door flocculus en cerebellum
Vestibulair systeem testen:
- Video head impulse testing
- Electronystagmografie/videonystagmografie
- Vestibular-evoked myogenic potentials (VEMP)
à Allemaal verschillende tests uitvoeren om precies te kunnen bepalen waar het probleem ligt
Normale head impulse test (HIT) à hoofd abrupt draaien (onvoorspelbaar) in een vlak van een paar
semicirculaire kanalen à ongeveer 15° in 100 ms à kijken naar de directe compensatoire oogbewegingen à
normaal zouden oogbewegingen moeten compenseren voor de rotatie van het hoofd en kan de blik op een
vooraf bepaald object blijven (EX!)
à Kan eventueel getest worden met een speciale bril à deze kan de snelheid van het hoofd en de snelheid van
de oogbewegingen t.o.v. elkaar uitzetten à links zie je een normale test en rechts een abnormale test voor het
linkeroog (kan ook voor beide ogen afwijkend zijn) à zorgt ook voor een “gain”-waarde à als deze waarde < 0,6
dan is er sprake van volledige uitval
4
NKO
Deel 1: Vertigo
Oor-gerelateerde symptomen waarmee mensen zich presenteren:
- Gehoorverlies
- Vertigo
- Tinnitus
- Gevoel van druk en otalgie
- Otorrhea
- Faciale parese/palsy
Vertigo is door hoge prevalentie, gevoel van onbekwaamheid en onvoldoende management 1 van de grootste
redenen doorverwezen worden van 1ste lijn naar specialist à zorgt voor:
- Directe kosten à o.a. consultatie, spoedzorg, hospitalisatie, diagnostische procedures, medicatie, …
- Indirecte kosten à door onbekwaamheid, verlies van werkdagen, van job moeten veranderen, …
Problemen i.k.v. duizeligheid:
- Verhoogt kans op en ernst van vallen à belangrijkste oorzaak van trauma en sterfte bij ouderen à
groeiende populatie ouderen => verwachte verdubbeling van prevalentie tegen 2050
- Bestaande management strategieën kunnen vestibulaire functie nog niet oplossen => gaan voor
managen van symptomen
- Veel patiënten ontwikkelen secundaire functionele aandoeningen en “chronificatie” van de dysfunctie
Vestibulair systeem à bestaat uit 5 receptororganen:
- 3 semicirculaire kanalen (rotationeel) à horizontaal, anterieur en posterieur
- 2 otolietorganen (translationeel) à utriculus en sacculus
à Elk oor bevat 1 evenwichtsorgaan à vocht in organen gaat bewegen en gaat zo sensoren prikkelen
à Vestibulair systeem ligt in een botlabyrint en bevat een membraneus labyrint à we onderscheiden 2 soorten
lymfe (vloeistof):
- Endolymfe à omringd door membraneus labyrint à natriumarm en kaliumrijk
- Perilymfe à tussen bot- en membraneus labyrint à natriumrijk en kaliumarm à gelijkaardig aan CSF
(aanwezigheid van directe verbinding)
1
,2025 NKO
à In de semicirculaire kanalen bevindt zich een gellaag die haartjes bevat (cupula) à hiertegen kan vloeistof
botsen waardoor ze in beweging komen wat zorgt voor polarisatie à lokt vestibulo-oculaire reflex uit
Vlakken van de semicirculaire kanalen:
Haarcellen à bevatten stereocilia aan elkaar gelinkt door tiplinks en een kinocilium (1 per cel) à deze cellen
zetten beweging om in een vestibulair signaal
- Naar het kinocilium toebuigen zorgt voor depolarisatie => meer impulsen afgegeven door afferente
zenuwvezel
- Van het kinocilium wegbuigen zorgt voor hyperpolarisatie => minder impulsen afgegeven door de
afferente zenuwvezel
à Bevinden zich in de cupula in de ampullae van de semicirculaire kanalen
Bij rotatiebewegingen zal inertie van de lymfe t.o.v. het membraneus labyrint zorgen dan de cupula buigt à
zorgt voor buigen van de stereocilia en dus het veranderen van de membraanpotentiaal
2
,2025 NKO
Functies van de semicirculaire kanalen = detectie van acceleratie en deceleratie => geen verschil tussen stilstaan
of constante snelheid à elk kanaal is maximaal sensitief voor rotaties in zijn vlak (3D)
Otolietorganen à 2 organen:
- Utriculus à horizontaal
- Sacculus à verticaal
à Functies zijn detectie van zwaartekracht en lineaire acceleratie à ook gebaseerd op inertieprincipe à o.b.v.
statoconia (kristallen) en het membraneus labyrint à haarcellen liggen op een oppervlakkig otolietmembraan
(gelachtig) en hierop liggen kristallen die zorgen voor een bepaalde inertie
Limitaties van het perifeer vestibulair systeem:
- Kan enkel veranderingen in snelheid detecteren
- Otoliet à geen discriminatie tussen translatie en kantelen (visus is nodig om onderscheid te maken
tussen bv. beweging en het schuin houden van het hoofd)
à De hersenen integreren zowel info van het vestibulair systeem, visueel systeem en somatosensorisch systeem
om hoofd- en lichaamsbewegingen te interpreteren
Vestibulo-oculaire reflex à nodig voor stabiliseren van de blik bij hoofdbewegingen à detecteert beweging en
zorgt ervoor dat de ogen in de omgekeerde richting bewegen aan dezelfde snelheid
3
, 2025 NKO
à Effectief voor hoofdbewegingen aan hoge frequentie (bv. het lezen van een straatbord tijdens het joggen)
à We onderscheiden 2 fasen:
- Trage fase à compensatoire oogrotatie
- Snelle fase à saccade-achtige bewegingen naar een nieuw fixatiepunt
Nystagmus (EX!) à richting wordt gedefinieerd door snelle fase:
- Rotatie naar rechts à nystagmus naar rechts (trage fase naar links voor een gecompenseerde
oogbeweging)
- Rotatie naar links à nystagmus naar links (trage fase naar rechts voor gecompenseerde oogbeweging)
Centrale vestibulaire pathway à wanneer het hoofd in rust is zal er spontane tonische ontlading zijn in CN VIII
die gelijk is aan beide zijden à als je bv. je hoofd dan naar links beweegt zal je horizontaal kanaal link geëxciteerd
en rechts geïnhibeerd worden => CN VIII links vuurt meer en rechts minder à hersenen interpreteren dit als een
beweging naar links => stimulatie naar de kant naar waar je beweegt à je evenwichtsorgaan wordt dus constant
langs beide kanten op een laag niveau geprikkeld à je voelt enkel acceleratie en deceleratie
à Je ogen zullen bij beweging aangestuurd worden om de andere kant op te gaan zodat je kan blijven zien bij
veranderingen in het evenwicht
De vestibulo-oculaire reflex is een 3-neuron boog à 3 neuronen verbinden de semicirculaire kanalen met de
correcte oogspieren à kan worden onderdrukt door flocculus en cerebellum
Vestibulair systeem testen:
- Video head impulse testing
- Electronystagmografie/videonystagmografie
- Vestibular-evoked myogenic potentials (VEMP)
à Allemaal verschillende tests uitvoeren om precies te kunnen bepalen waar het probleem ligt
Normale head impulse test (HIT) à hoofd abrupt draaien (onvoorspelbaar) in een vlak van een paar
semicirculaire kanalen à ongeveer 15° in 100 ms à kijken naar de directe compensatoire oogbewegingen à
normaal zouden oogbewegingen moeten compenseren voor de rotatie van het hoofd en kan de blik op een
vooraf bepaald object blijven (EX!)
à Kan eventueel getest worden met een speciale bril à deze kan de snelheid van het hoofd en de snelheid van
de oogbewegingen t.o.v. elkaar uitzetten à links zie je een normale test en rechts een abnormale test voor het
linkeroog (kan ook voor beide ogen afwijkend zijn) à zorgt ook voor een “gain”-waarde à als deze waarde < 0,6
dan is er sprake van volledige uitval
4
