Samenvatting - Mens en Werk 1

Samenvatting Mens en Werk

ALGEMENE OPMERKING OVER HET EXAMEN (IN JUNI 2025)

 VOORAL GESLOTEN VRAGEN
 GEEN DATA & NAMEN KENNEN
 GEEN LETTERLIJKE DEFINITIES KENNEN MAAR OMSCHRIJVINGEN KUNNEN KOPPELEN
AAN BEGRIPPEN
 NIET PERSE DE NAMEN KENNEN VAN EXPERIMENTEN, MAAR ZE WEL BEGRIJPEN
 GOED KENNEN AANGEDUID MET (!)



Les 1

Arbeids- en organisatiepsychologie

= gedragingen, emoties en cognities van mensen in een werksetting

- Zowel individueel als in groep
- Niet over ziektebeelden maar wel: de ‘gewone’ mens in
dagdagelijkse leven op het werk
- Gedrag in organisaties verklaren en voorspellen



Betekenis van werk vandaag = leveren van een prestatie & zingever
(meer dan enkel financiële motieven)



Geschiedenis A&O

Adam Smith

 Filosoof
 Grondlegger hedendaagse economie
 Boek over: gehele taken in deeltaken verdelen (= 1 medewerker per
deeltaak) + voordelen voor specialisatie



Scientific management

Frederick Taylor

 Ingenieur
 Wetenschappelijke bedrijfsvoering
 Boek: productie efficiënter maken, aandacht vo technologie naar de
medewerkers



1

,  Tijds- en bewegingsstudies (meest efficiënte beweging + tijdbestek
per taak)
 Medewerkers zijn van nature lui: prestatieloon
 Horizontale & verticale arbeidsindeling
 Selectie van medewerkers (interindividuele en intra-individuele
verschillen)
 Homo economicus: medewerkers willen zoveel mogelijk verdienen,
zo weinig mogelijk doen & worden graag geleid door anderen



Henry Ford

 Lopende banden in autofabrieken
 Basisloon
 Machines & massaconsumptie
auto wordt betaalbaar



 Mens diende zich aan te passen aan de machine, aan de organisatie
 Hield geen rekening met sociale relaties, kwaliteit vh werk,
medewerkerstevredenheid
 Mens is verlengstuk vd machine



Human relations-beweging

Elton Mayo:

Hawthorne-experimenten (aandacht voor mensen loont)

Hawthorne-effect = de verbetering vd prestatie wordt niet veroorzaakt
door experimentele manipulaties maar door aandacht die aan de
wedewerkers besteed wordt



 Homo sociologicus: mens reageert niet alleen op financiële prikkels
maar ook op grond van sociale normen & regels die eigen zijn aan
de groep, belang van relaties in ondernemingen
 Leiderschapperscursussen: leider dient de informele normen &
waarden af te stemmen op de ondernemingsdoelstellingen
 Communicatietrainingen, groepstrainingen,…




Revisionisme

2

,= auteurs die zich afzetten tegen scientific management & human
relations beweging

 Aandacht vo schrale arbeidsinhoud
 Bv Herzberg & Maslow: de mens is op zoek naar zelfontplooiing &
zelfverwezenlijking
 Hedendaagse denken: medewerkers zijn belangrijke activa vd
organisatie (HR)  HRM
 Organisaties zijn open systemen in nauwe relatie met de omgeving
 Optimale stijl van leidinggeven is afhankelijk vd omstandigheden &
optimale organisatiestructuur is afhankelijk vd omstandigheden

Maatschappelijke ontwikkelingen (= eig kleine samenvatting van hierboven)

1. Industrialisering (rond 1900)
 WN volgt slaafs de instructies & heeft geen eigen mening
2. Scientific management, taylorisme (WO 1)
 WN heeft vooral rationeel – economische motieven
+ toenemende technologisering (WO 2-
3. Rationalisering & humanisering (vanaf 1960)
 WN heeft ook sociale behoeften
4. Revisionisme (zien we tijdens M&W 2)
 WN wil ook iets opsteken vh werk, wil zich ontwikkelen en bijleren


Les 2

Theoretische psychologie en arbeidspsychologie

Definitie psychologie volgens Miller = Psychologie is de wetenschap vh
mentale leven. (gedrag, gedachten, emoties)



*afbeelding




*afbeelding



3

,  Vakken uit toegepaste psychologie zijn vaak de link tussen
theoretische psychologie en de wereld.




5 tradities in de psychologie:

1. Psychoanalyse
2. Persoonlijkheidsleer
3. Fenomenologie
4. Behaviorisme
5. De sociaal-cognitieve theorie




1. Psychoanalyse

 Freud & Jung
 Psychologisch functioneren bepaald door instinctieve drijfveren
 Nadruk: onbewuste psychologische conflicten (persoonlijke
effectiviteit op werk verminderen, verklaring in vroege
kinderervaringen)




2. Persoonlijkheidsleer

 Meten van persoonlijkheidskenmerken, bv intellectueel functioneren
 Classificeren of op schalen
 Grote invloed op A&O (werving & selectie, verband tussen
resultaten Big Five & werkprestaties)




3. Fenomenologie

 = humanistische benadering

4