Actie-onderzoek = Vorm van onderzoek waarbij de probleemstelling gaandeweg verandert meestal
gaat het om een onderzoek waarbij een oplossing voor problemen wordt gezocht. Op basis van een
diagnose worden aanbevelingen gedaan. De onderzoeker is ook betrokken bij de implementatie van
een aanbevolen oplossing (interventie) en bij de evaluatie van de effecten. Dit soort onderzoek
beoogt meestal bij te dragen aan verbetering van de maatschappij.
Afhankelijke variabele = De afhankelijke variabele ondergaat een verandering of effect (bijvoorbeeld
vaker ziek worden) als gevolg van de onafhankelijke variabele (bijvoorbeeld ouderdom).
Analytische generaliseerbaarheid = Het gebruiken van de resultaten van een gevalsstudie om
bestaande theorie verder te ontwikkelen of aan te passen. Een bestaande theorie wordt dus
beproefd in het onderzochte geval (deductief onderzoek)
Analytisch kader = Een schematische weergave van veronderstelde verbanden tussen variabelen,
bijvoorbeeld in de vorm van een pijlenschema.
Antwoordentendenties = De neiging van respondenten om bij bijvoorbeeld een vragenlijst hun
antwoorden steeds op dezelfde manier te geven, bijvoorbeeld door altijd ja of nee, of nooit de meest
extreme antwoordmogelijkheden van een schaal aan te geven. Dit kan leiden tot een verstoring van
de validiteit.
Artefacten =
(1) Voorwerpen die gebruikt kunnen worden in een empirisch onderzoek zoals kunstuitingen.
(2) In statistische analyses zijn artefacten kunstmatige effecten die bij het bijproduct zijn van het
onderzoek zelf.
Aselecte steekproef = Manier om te bepalen welke onderzoekseenheden (personen, documenten,
cases) uit het geheel van eenheden (populatie) meedoen aan het onderzoek, waarbij elke
onderzoekseenheid een even grote kans heeft om mee te doen. Er is sprake van selectie; deelname is
gebaseerd op toeval.
Axioma = Theoretische stelling, gebaseerd op empirisch onderzoek, die via inductie is verkregen en
uiteindelijk leidt tot nieuwe theorievorming.
Behavioral public administration (BPA) = Stroming in bestuurskundig onderzoek waarin gebruik
wordt gemaakt van psychologische concepten en experimenteel onderzoek om gedrag van
bijvoorbeeld burgers en ambtenaren te onderzoeken.
Beleidstheorie = Verwijst naar de set van veronderstellingen en aannamen die ten grondslag liggen
aan bepaald beleid. Het is een praktijktheorie over problemen en oplossingen (geen
wetenschappelijke theorie).
Bestaand materiaal = Onderzoekers kunnen gebruikmaken van materiaal dat door andere is
geproduceerd. Dit kunnen (primaire) materialen zijn die nog niet eerder voor onderzoek zijn
gebruikt, bijvoorbeeld documenten zoals jaarverslagen. Maar het kunnen ook reeds gepubliceerde
onderzoeksgegevens van andere onderzoekers zijn (secundair materiaal)
Betrouwbaarheid = Slaat op de nauwkeurigheid en consistentie van metingen. Een meetinstrument
is betrouwbaar als het bij dezelfde omstandigheden steeds dezelfde uitslag geeft (herhaalbaarheid).
Bivariaat = Aanduiding voor vormen van statistische analyse van verbanden tussen twee variabelen.
Body of knowledge = Verwijst naar het geheel van bestaande theorieën in een bepaalde
wetenschappelijke discipline.
, Casestudy Protocol = Een overzicht van alle keuzes en stappen in een casestudy onderzoek, zoals de
selectie van cases, databronnen, methoden en beoogde analysetechnieken.
Causaliteit = Een causaal verband verwijst naar de oorzaak en gevolgrelatie tussen twee zaken of
gebeurtenissen. In onderzoek heeft causaliteit betrekking op het effect van de onafhankelijke
variable op de afhankelijke variable.
Codeboek = Een overzicht van de variable en hun betekenis zoals opgeslagen in de datamatrix.
Coderen = Het toekennen van een (theoretische relevante) code aan empirische gegevens
gedurende de analyse ervan. Door gegevens te coderen kunnen ze worden vergeleken en
samengevoegd om patronen te ontdekken. Die patronen leiden conclusies.
Cohort = Een cohort is een homogene groep van eenheden die een bepaald kenmerk gemeen
hebben, bijvoorbeeld personen die in hetzelfde jaar geboren zijn.
Condities = De omstandigheden waaronder zich een bepaald effect (van de onafhankelijke en
afhankelijke variable) zalvoordoen.
Construct = Een construct verwijst naar een bepaald onderwerp of fenomeen dat zich makkelijk in
tastbare zin voordoet (begrip). Bijvoorbeeld: intelligentie of ministeriële verantwoordelijkheid.
Controlegroep = In een experiment wordt de controlegroep iet blootgesteld aan de experimentele
conditie. Door effectmetingen van de controle- en de experimentele groepte vergelijken, kan het
zuivere van de experimentele stimulus worden vastgesteld.
Controle-item = Vragen of stellingen in een vragenlijst die worden opgenomen om
antwoordtendenties tegen te gaan.
Controlevariable = Variablen die worden opgenomen in een analyse om hun mogelijke werking te
verminderen. Door controlevariablen mee te nemen in de analyse wordt het onderzochte effect
zuiverder.
Correlatie = Een statistische aantoonbare relatie tussen twee of meer variabelen.
Crossselectioneel onderzoek = Een vorm van onderzoek waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen
eenheden binnen de steekproef op grond van een bepaald kenmerk, bijvoorbeeld leeftijd. Hierdoor
kunnen uitspraken worden gedaan over groepen eenheden.
Databronnen = De bronnen (personen, documenten) waaruit de onderzoeker informatie verkrijgt.
Soms zijn dit de onderzoekseenheden, maar niet altijd.
Data-inspectie = Het controleren van een dataset op (1) fouten bij de invoering van de gegevens, (2)
statistische kenmerken van de data zoals gemiddelde en spreiding en (3) representativiteit van de
steekproef.
Datamanagementplan (DMP) = Plan waarin een onderzoeker vastlegt hoe hij data gaat verzamelen,
welke data, hoe deze data veilig worden opgeslagen en eventueel hoe ze later beschikbaar worden
gesteld voor andere onderzoekers of geïnteresseerde.
Datamatrix = Een matrix waarin kwantitatieve onderzoeksgegevens (data) worden opgeslagen. In de
kolommen van matrix staan de variable., in de rijen van gegevens per onderzoekseenheid
(respondent). De inhoud van de datamatrix word uitgelegd in het codeboek. Met de gegevens in de
datamatrix kunnen diverse statistische analyses worden uitgevoerd.
Deductie = Het afleiden van veronderstellingen of hypothesen uit theorie. Deze theoretische
verwachtingen kunnen vervolgens worden getoetst.
gaat het om een onderzoek waarbij een oplossing voor problemen wordt gezocht. Op basis van een
diagnose worden aanbevelingen gedaan. De onderzoeker is ook betrokken bij de implementatie van
een aanbevolen oplossing (interventie) en bij de evaluatie van de effecten. Dit soort onderzoek
beoogt meestal bij te dragen aan verbetering van de maatschappij.
Afhankelijke variabele = De afhankelijke variabele ondergaat een verandering of effect (bijvoorbeeld
vaker ziek worden) als gevolg van de onafhankelijke variabele (bijvoorbeeld ouderdom).
Analytische generaliseerbaarheid = Het gebruiken van de resultaten van een gevalsstudie om
bestaande theorie verder te ontwikkelen of aan te passen. Een bestaande theorie wordt dus
beproefd in het onderzochte geval (deductief onderzoek)
Analytisch kader = Een schematische weergave van veronderstelde verbanden tussen variabelen,
bijvoorbeeld in de vorm van een pijlenschema.
Antwoordentendenties = De neiging van respondenten om bij bijvoorbeeld een vragenlijst hun
antwoorden steeds op dezelfde manier te geven, bijvoorbeeld door altijd ja of nee, of nooit de meest
extreme antwoordmogelijkheden van een schaal aan te geven. Dit kan leiden tot een verstoring van
de validiteit.
Artefacten =
(1) Voorwerpen die gebruikt kunnen worden in een empirisch onderzoek zoals kunstuitingen.
(2) In statistische analyses zijn artefacten kunstmatige effecten die bij het bijproduct zijn van het
onderzoek zelf.
Aselecte steekproef = Manier om te bepalen welke onderzoekseenheden (personen, documenten,
cases) uit het geheel van eenheden (populatie) meedoen aan het onderzoek, waarbij elke
onderzoekseenheid een even grote kans heeft om mee te doen. Er is sprake van selectie; deelname is
gebaseerd op toeval.
Axioma = Theoretische stelling, gebaseerd op empirisch onderzoek, die via inductie is verkregen en
uiteindelijk leidt tot nieuwe theorievorming.
Behavioral public administration (BPA) = Stroming in bestuurskundig onderzoek waarin gebruik
wordt gemaakt van psychologische concepten en experimenteel onderzoek om gedrag van
bijvoorbeeld burgers en ambtenaren te onderzoeken.
Beleidstheorie = Verwijst naar de set van veronderstellingen en aannamen die ten grondslag liggen
aan bepaald beleid. Het is een praktijktheorie over problemen en oplossingen (geen
wetenschappelijke theorie).
Bestaand materiaal = Onderzoekers kunnen gebruikmaken van materiaal dat door andere is
geproduceerd. Dit kunnen (primaire) materialen zijn die nog niet eerder voor onderzoek zijn
gebruikt, bijvoorbeeld documenten zoals jaarverslagen. Maar het kunnen ook reeds gepubliceerde
onderzoeksgegevens van andere onderzoekers zijn (secundair materiaal)
Betrouwbaarheid = Slaat op de nauwkeurigheid en consistentie van metingen. Een meetinstrument
is betrouwbaar als het bij dezelfde omstandigheden steeds dezelfde uitslag geeft (herhaalbaarheid).
Bivariaat = Aanduiding voor vormen van statistische analyse van verbanden tussen twee variabelen.
Body of knowledge = Verwijst naar het geheel van bestaande theorieën in een bepaalde
wetenschappelijke discipline.
, Casestudy Protocol = Een overzicht van alle keuzes en stappen in een casestudy onderzoek, zoals de
selectie van cases, databronnen, methoden en beoogde analysetechnieken.
Causaliteit = Een causaal verband verwijst naar de oorzaak en gevolgrelatie tussen twee zaken of
gebeurtenissen. In onderzoek heeft causaliteit betrekking op het effect van de onafhankelijke
variable op de afhankelijke variable.
Codeboek = Een overzicht van de variable en hun betekenis zoals opgeslagen in de datamatrix.
Coderen = Het toekennen van een (theoretische relevante) code aan empirische gegevens
gedurende de analyse ervan. Door gegevens te coderen kunnen ze worden vergeleken en
samengevoegd om patronen te ontdekken. Die patronen leiden conclusies.
Cohort = Een cohort is een homogene groep van eenheden die een bepaald kenmerk gemeen
hebben, bijvoorbeeld personen die in hetzelfde jaar geboren zijn.
Condities = De omstandigheden waaronder zich een bepaald effect (van de onafhankelijke en
afhankelijke variable) zalvoordoen.
Construct = Een construct verwijst naar een bepaald onderwerp of fenomeen dat zich makkelijk in
tastbare zin voordoet (begrip). Bijvoorbeeld: intelligentie of ministeriële verantwoordelijkheid.
Controlegroep = In een experiment wordt de controlegroep iet blootgesteld aan de experimentele
conditie. Door effectmetingen van de controle- en de experimentele groepte vergelijken, kan het
zuivere van de experimentele stimulus worden vastgesteld.
Controle-item = Vragen of stellingen in een vragenlijst die worden opgenomen om
antwoordtendenties tegen te gaan.
Controlevariable = Variablen die worden opgenomen in een analyse om hun mogelijke werking te
verminderen. Door controlevariablen mee te nemen in de analyse wordt het onderzochte effect
zuiverder.
Correlatie = Een statistische aantoonbare relatie tussen twee of meer variabelen.
Crossselectioneel onderzoek = Een vorm van onderzoek waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen
eenheden binnen de steekproef op grond van een bepaald kenmerk, bijvoorbeeld leeftijd. Hierdoor
kunnen uitspraken worden gedaan over groepen eenheden.
Databronnen = De bronnen (personen, documenten) waaruit de onderzoeker informatie verkrijgt.
Soms zijn dit de onderzoekseenheden, maar niet altijd.
Data-inspectie = Het controleren van een dataset op (1) fouten bij de invoering van de gegevens, (2)
statistische kenmerken van de data zoals gemiddelde en spreiding en (3) representativiteit van de
steekproef.
Datamanagementplan (DMP) = Plan waarin een onderzoeker vastlegt hoe hij data gaat verzamelen,
welke data, hoe deze data veilig worden opgeslagen en eventueel hoe ze later beschikbaar worden
gesteld voor andere onderzoekers of geïnteresseerde.
Datamatrix = Een matrix waarin kwantitatieve onderzoeksgegevens (data) worden opgeslagen. In de
kolommen van matrix staan de variable., in de rijen van gegevens per onderzoekseenheid
(respondent). De inhoud van de datamatrix word uitgelegd in het codeboek. Met de gegevens in de
datamatrix kunnen diverse statistische analyses worden uitgevoerd.
Deductie = Het afleiden van veronderstellingen of hypothesen uit theorie. Deze theoretische
verwachtingen kunnen vervolgens worden getoetst.
