DEEL V: FINANCIERING VAN ONDERNEMING + FINANCIEEL
RECHT
HOOFDSTUK 1 FINANCIEEL RECHT
WAT IS FINANCIEEL RECHT? FDSTUK 2 KREDIETRECHT
Oorspronkelijk: opdeling in drie grote sectoren (bankrecht, verzekeringsrecht en
effectenrecht)
= financieel recht was het geheel van deze drie sub-rechtstakken
Uiteindelijk steeds meer concurrentie in dezelfde markt tussen banken,
beleggingsondernemingen, verzekeringsondernemingen verschillende regeling hield
risico in voor regelgevende arbitrage (=producten en activiteiten worden gestructureerd
naar minst gereguleerde vorm) + nieuwe vormen moeilijk te classificeren
Daarna: omschrijving via gemeenschappelijke kernelementen: financiële instelling,
financiële dienst, financieel product, handelsplatform en toezicht
Financieel recht als geheel van regels van toepassing op deze elementen!
MAAR: niet elk element even relevant + verzekeringsrecht gegroeid via andere logica dan
andere twee sectoren in verzekeringsrecht
Derde omschrijving o.b.v. gemeenschappelijke doelstellingen = het recht dat de
financiële markten reguleert, met het oog op realisatie van een aantal beleidsdoelen
FINANCIERING VAN DE ONDERNEMING
Terug naar basis actiefzijde en passiefzijde balans
Passief 2 delen:
1. Eigen vermogen = eigen kapitaal via aandeelhouders + reserves
2. Vreemd vermogen = leningen
Kapitaal verhogen:
- Kleine bedragen: via bestaande aandeelhouders proberen kapitaalverhoging te
financieren met bijkomende inbreng!
- Grotere bedragen: miss beleggingsinstrumenten aanbieden aan publiek (>150)
openbare vennootschap
o Door mededeling
o Vorm + middel irrelevant
o Voldoende info over VW van aanbieding en aangeboden goederen verstrekt
o Kan openbaar gemaakt worden via beursintroductie genoteerde
vennootschap (gelden extra vennootschapsrechtelijke regels voor!)
o Beleggers aandelen worden dus mede-eigenaar en dragen in beperkte
mate mee in risico (wel beperkt tot hun inbreng)
- Lening aangaan: rechtstreeks bij een/meer kredietinstellingen OF door
schuldinstrumenten (bv obligaties) uit te geven
o Openbaar beroep op spaarwezen mogelijk
o Obligaties kunnen ook verder worden verhandeld op gereglementeerde
markt (=obligaties ook geldleningen!!)
1
,FUNCTIE VAN DE FINANCIËLE MARKTEN
Kanaliseren geldstromen – efficiënte allocatie van middelen in economie faciliteren!
= spaaroverschotten privépersonen/bedrijven/OH zonder bestemming
(aanbodzijde) kanaliseren naar privépersonen/bedrijven/OH die middelen nodig
hebben (vraagzijde)
Cruciaal voor goede werking economie
Bemiddeling – tussen spaaroverschotten en geldbehoefte door:
- Kredietinstellingen
- Financiële tussenpersonen
- Bestemde handelsplatformen
Zo kunnen kleine spaaroverschotten ook gebundeld worden om grote geldbedragen aan
vraagzijde te verstrekken
DOELSTELLINGEN VAN FINANCIEEL RECHT
3 doelstellingen: marktstabiliteit, marktintegriteit, bescherming van de financiële
consument (+ duurzame financiering) + realiseren interne markt (Europese doelstelling)
1) Marktstabiliteit
= Vermijden van realisatie systemisch risico
= risico dat bepaalde gebeurtenis een kettingreactie teweegbrengt,
waardoor het gehele financiële systeem dreigt in te storten en er
een grote kans bestaat op belangrijke negatieve gevolgen in de
reële economie
Gebeurtenis kan zowel binnen (bv. faillissement grote bank)
als buiten (bv. instorten olieprijzen) financiële markt
gebeuren
Kettingreactie direct en indirect component:
o Direct: grote interdependentie tussen financiële
instellingen indien één in moeilijkheid geraakt, ook
impact op de andere
o Indirect: moeilijkheden één financiële sector op
gehele financiële sector door besmetting =
vertrouwen publiek in gehele financiële sector stort in
2) Marktintegriteit
= spelers op markt gaan op faire wijze om met elkaar (fair play)
Transparantie: alle spelers toegang tot voldoende informatie
Handel met voorkennis: geen spelers handelen op basis van
informatie die anderen niet bezitten
Geen marktmanipulatie
2
,3) Consumentenbescherming
- Lex generalis: Boek VI WER
- Lex specialis in financieel recht door de complexiteit van vele financiële diensten,
consumenten die voor lange tijd gebonden zijn en de grote financiële impact
o Vaak ruimere beschermingsomvang! (bv ook voor niet-professionele
beleggers, KMO’s en natuurlijke personen die onderneming zijn)
Marktstabiliteit en consumentenbescherming als keerzijden van eenzelfde medaille (bv.
depositogarantie)
4) Duurzame financiering
2018: Europese COM Actieplan voor Duurzame Financiering: rol financiële markten
in transitie naar duurzamere economie steeds belangrijker
Aansporen tot financiering duurzame projecten
Duurzaamheid gedefinieerd volgens ecologische, sociale en governance factoren
Europese doelstelling: ‘level playing field
Creëren interne markt! BE financieel recht grotendeels gebaseerd op Europese
richtlijnen/verordeningen
Creëren gelijk speelveld als belangrijke doelstelling!
BEMIDDELING VIA KREDIETINSTELLINGEN
HET BEGRIP KREDIETINSTELLING
In volksmond: bank! combineert 2 activiteiten:
1. Van het publiek in ontvangstnemen van gelddeposito’s of andere terugbetaalbare
gelden
2. Verlenen van kredieten voor eigen rekening
+ ook andere activiteiten mogelijk (bv. beleggingsdiensten, betalingsdiensten)
MAAR VW:
o Bij vergunningsaanvraag opgenomen in programma van waakzaamheden
o Daadwerkelijke vergunning
PRUDENTIEEL KADER – STABILITEIT
Kans faillissement kredietinstelling zo maag mogelijk houden!!!
Vervullen functie van algemeen belang (daarom omringd door arsenaal aan regels)
Kredietinstelling moet vergunning hebben! Wordt gecontroleerd & verstrekt
door ECB + bijgestaan door nationale toezichthouders (BE: NBB)
Ook na vergunningverlening voortdurend prudentieel toezicht van
ECB samen met NBB
3
, Vereisten moeten stabiliteit en solvabiliteit individuele financiële instellingen verzekeren:
- Minimumkapitaalvereisten
o Veel strenger voor kredietinstellingen! Minimum 6.200.000 EUR
aanvangskapitaal + extra eisen EV
o Baselstandaarden op Europees niveau
- Bestuur (min 2 NP met vereiste professionele betrouwbaarheid en passende
deskundigheid)
- Aandeelhouderstructuur (identiteit moet bekend worden gemaakt aan NBB)
- Bedrijfsorganisatie
HERSTEL EN AFWIKKELING
Vermijden van bail outs! (=banken overeind gehouden door overheidssteun met
belastinggeld)
Faillissementen grote kredietinstellingen vermijden! Banken zijn too big to fail
Herstel- en afwikkelingssysteem opgericht met vier doelstellingen
1. Vermijden dat banken insolvabel worden
2. Vermijden dat kritieke functies van bank onbeschikbaar worden
3. Behoud financiële stabiliteit
4. Bail-outs vermijden waarbij belastinggeld wordt gebruikt
Gemeenschappelijk Afwikkelingsmechanisme
Gemeenschappelijke afwikkelingsraad op Europees niveau (in Eurozone voor
significante instellingen en groepen en grensoverschrijdende groepen) +
nationale afwikkelingsautoriteiten in alle LS
BE: Afwikkelingscollege (operationeel onafhankelijk orgaan van NBB)
1) fase van preventie
= planningsfase elke kredietinstelling stelt herstelplan op met maatregelen om
financiële positie te herstellen indien aanzienlijke verslechtering gebeurt
Prudentiële toezichthouder houdt toezicht op herstelplannen en kan vragen om
tekortkomingen te herzien!
Bevoegde afwikkelingsautoriteit stelt afwikkelingsplan op (hoe kredietinstelling kan
worden afgewikkeld op manier die continuïteit van kritieke functies waarborgt, de
stabiliteit van financiële stelsel vrijwaart en de gewaarborgde deposito’s beschermt) +
kan kiezen voor vereffening via gewone insolventieprocedures
2) fase van vroegtijdige interventie
Bij (dreigende) niet-naleving van prudentiële vereisten kan toezichthouder hersteltermijn
opleggen en, zelfs voor deze termijn verstreken is, dwingende maatregelen opnemen
4
RECHT
HOOFDSTUK 1 FINANCIEEL RECHT
WAT IS FINANCIEEL RECHT? FDSTUK 2 KREDIETRECHT
Oorspronkelijk: opdeling in drie grote sectoren (bankrecht, verzekeringsrecht en
effectenrecht)
= financieel recht was het geheel van deze drie sub-rechtstakken
Uiteindelijk steeds meer concurrentie in dezelfde markt tussen banken,
beleggingsondernemingen, verzekeringsondernemingen verschillende regeling hield
risico in voor regelgevende arbitrage (=producten en activiteiten worden gestructureerd
naar minst gereguleerde vorm) + nieuwe vormen moeilijk te classificeren
Daarna: omschrijving via gemeenschappelijke kernelementen: financiële instelling,
financiële dienst, financieel product, handelsplatform en toezicht
Financieel recht als geheel van regels van toepassing op deze elementen!
MAAR: niet elk element even relevant + verzekeringsrecht gegroeid via andere logica dan
andere twee sectoren in verzekeringsrecht
Derde omschrijving o.b.v. gemeenschappelijke doelstellingen = het recht dat de
financiële markten reguleert, met het oog op realisatie van een aantal beleidsdoelen
FINANCIERING VAN DE ONDERNEMING
Terug naar basis actiefzijde en passiefzijde balans
Passief 2 delen:
1. Eigen vermogen = eigen kapitaal via aandeelhouders + reserves
2. Vreemd vermogen = leningen
Kapitaal verhogen:
- Kleine bedragen: via bestaande aandeelhouders proberen kapitaalverhoging te
financieren met bijkomende inbreng!
- Grotere bedragen: miss beleggingsinstrumenten aanbieden aan publiek (>150)
openbare vennootschap
o Door mededeling
o Vorm + middel irrelevant
o Voldoende info over VW van aanbieding en aangeboden goederen verstrekt
o Kan openbaar gemaakt worden via beursintroductie genoteerde
vennootschap (gelden extra vennootschapsrechtelijke regels voor!)
o Beleggers aandelen worden dus mede-eigenaar en dragen in beperkte
mate mee in risico (wel beperkt tot hun inbreng)
- Lening aangaan: rechtstreeks bij een/meer kredietinstellingen OF door
schuldinstrumenten (bv obligaties) uit te geven
o Openbaar beroep op spaarwezen mogelijk
o Obligaties kunnen ook verder worden verhandeld op gereglementeerde
markt (=obligaties ook geldleningen!!)
1
,FUNCTIE VAN DE FINANCIËLE MARKTEN
Kanaliseren geldstromen – efficiënte allocatie van middelen in economie faciliteren!
= spaaroverschotten privépersonen/bedrijven/OH zonder bestemming
(aanbodzijde) kanaliseren naar privépersonen/bedrijven/OH die middelen nodig
hebben (vraagzijde)
Cruciaal voor goede werking economie
Bemiddeling – tussen spaaroverschotten en geldbehoefte door:
- Kredietinstellingen
- Financiële tussenpersonen
- Bestemde handelsplatformen
Zo kunnen kleine spaaroverschotten ook gebundeld worden om grote geldbedragen aan
vraagzijde te verstrekken
DOELSTELLINGEN VAN FINANCIEEL RECHT
3 doelstellingen: marktstabiliteit, marktintegriteit, bescherming van de financiële
consument (+ duurzame financiering) + realiseren interne markt (Europese doelstelling)
1) Marktstabiliteit
= Vermijden van realisatie systemisch risico
= risico dat bepaalde gebeurtenis een kettingreactie teweegbrengt,
waardoor het gehele financiële systeem dreigt in te storten en er
een grote kans bestaat op belangrijke negatieve gevolgen in de
reële economie
Gebeurtenis kan zowel binnen (bv. faillissement grote bank)
als buiten (bv. instorten olieprijzen) financiële markt
gebeuren
Kettingreactie direct en indirect component:
o Direct: grote interdependentie tussen financiële
instellingen indien één in moeilijkheid geraakt, ook
impact op de andere
o Indirect: moeilijkheden één financiële sector op
gehele financiële sector door besmetting =
vertrouwen publiek in gehele financiële sector stort in
2) Marktintegriteit
= spelers op markt gaan op faire wijze om met elkaar (fair play)
Transparantie: alle spelers toegang tot voldoende informatie
Handel met voorkennis: geen spelers handelen op basis van
informatie die anderen niet bezitten
Geen marktmanipulatie
2
,3) Consumentenbescherming
- Lex generalis: Boek VI WER
- Lex specialis in financieel recht door de complexiteit van vele financiële diensten,
consumenten die voor lange tijd gebonden zijn en de grote financiële impact
o Vaak ruimere beschermingsomvang! (bv ook voor niet-professionele
beleggers, KMO’s en natuurlijke personen die onderneming zijn)
Marktstabiliteit en consumentenbescherming als keerzijden van eenzelfde medaille (bv.
depositogarantie)
4) Duurzame financiering
2018: Europese COM Actieplan voor Duurzame Financiering: rol financiële markten
in transitie naar duurzamere economie steeds belangrijker
Aansporen tot financiering duurzame projecten
Duurzaamheid gedefinieerd volgens ecologische, sociale en governance factoren
Europese doelstelling: ‘level playing field
Creëren interne markt! BE financieel recht grotendeels gebaseerd op Europese
richtlijnen/verordeningen
Creëren gelijk speelveld als belangrijke doelstelling!
BEMIDDELING VIA KREDIETINSTELLINGEN
HET BEGRIP KREDIETINSTELLING
In volksmond: bank! combineert 2 activiteiten:
1. Van het publiek in ontvangstnemen van gelddeposito’s of andere terugbetaalbare
gelden
2. Verlenen van kredieten voor eigen rekening
+ ook andere activiteiten mogelijk (bv. beleggingsdiensten, betalingsdiensten)
MAAR VW:
o Bij vergunningsaanvraag opgenomen in programma van waakzaamheden
o Daadwerkelijke vergunning
PRUDENTIEEL KADER – STABILITEIT
Kans faillissement kredietinstelling zo maag mogelijk houden!!!
Vervullen functie van algemeen belang (daarom omringd door arsenaal aan regels)
Kredietinstelling moet vergunning hebben! Wordt gecontroleerd & verstrekt
door ECB + bijgestaan door nationale toezichthouders (BE: NBB)
Ook na vergunningverlening voortdurend prudentieel toezicht van
ECB samen met NBB
3
, Vereisten moeten stabiliteit en solvabiliteit individuele financiële instellingen verzekeren:
- Minimumkapitaalvereisten
o Veel strenger voor kredietinstellingen! Minimum 6.200.000 EUR
aanvangskapitaal + extra eisen EV
o Baselstandaarden op Europees niveau
- Bestuur (min 2 NP met vereiste professionele betrouwbaarheid en passende
deskundigheid)
- Aandeelhouderstructuur (identiteit moet bekend worden gemaakt aan NBB)
- Bedrijfsorganisatie
HERSTEL EN AFWIKKELING
Vermijden van bail outs! (=banken overeind gehouden door overheidssteun met
belastinggeld)
Faillissementen grote kredietinstellingen vermijden! Banken zijn too big to fail
Herstel- en afwikkelingssysteem opgericht met vier doelstellingen
1. Vermijden dat banken insolvabel worden
2. Vermijden dat kritieke functies van bank onbeschikbaar worden
3. Behoud financiële stabiliteit
4. Bail-outs vermijden waarbij belastinggeld wordt gebruikt
Gemeenschappelijk Afwikkelingsmechanisme
Gemeenschappelijke afwikkelingsraad op Europees niveau (in Eurozone voor
significante instellingen en groepen en grensoverschrijdende groepen) +
nationale afwikkelingsautoriteiten in alle LS
BE: Afwikkelingscollege (operationeel onafhankelijk orgaan van NBB)
1) fase van preventie
= planningsfase elke kredietinstelling stelt herstelplan op met maatregelen om
financiële positie te herstellen indien aanzienlijke verslechtering gebeurt
Prudentiële toezichthouder houdt toezicht op herstelplannen en kan vragen om
tekortkomingen te herzien!
Bevoegde afwikkelingsautoriteit stelt afwikkelingsplan op (hoe kredietinstelling kan
worden afgewikkeld op manier die continuïteit van kritieke functies waarborgt, de
stabiliteit van financiële stelsel vrijwaart en de gewaarborgde deposito’s beschermt) +
kan kiezen voor vereffening via gewone insolventieprocedures
2) fase van vroegtijdige interventie
Bij (dreigende) niet-naleving van prudentiële vereisten kan toezichthouder hersteltermijn
opleggen en, zelfs voor deze termijn verstreken is, dwingende maatregelen opnemen
4
