2024 - 2025
PSYCHOGERNOTOLOGIE BY ROXANNE BOGAERT
INHOUDSOPGAVE
Belangrijke thema’s en begrippen bij veroudering .......................................................................... 4
Vergrijzing ................................................................................................................................. 4
Ouderen: Wie? .................................................................................................................................. 4
Enkele cijfers .................................................................................................................................... 4
Biopsychosociale perspectief ..................................................................................................... 5
4 principes van “het ouder worden” ............................................................................................. 5
Persoonlijk versus sociaal ouder worden ...................................................................................... 6
Modellen van ontwikkeling .......................................................................................................... 6
Nature en nurture ............................................................................................................................. 6
Benaderingen van de vergrijzing en het verouderingsproces ............................................................ 7
Biologische benadering .................................................................................................................... 7
Psychologische benadering .............................................................................................................. 7
Socioculturele benadering ................................................................................................................ 8
Levenskoersperspectief.............................................................................................................. 8
Fysieke veranderingen bij veroudering ........................................................................................... 9
Verschijningsvorm ..................................................................................................................... 9
Huid.................................................................................................................................................. 9
Nagels, neus, oren en tanden ........................................................................................................... 9
Haar ................................................................................................................................................. 9
Lichaamsbouw .......................................................................................................................... 9
Bewegingsstelsel ....................................................................................................................... 9
Vitale lichaamsfuncties .............................................................................................................10
Controlesystemen van het lichaam .............................................................................................10
Endocriene systeem ....................................................................................................................... 10
immuunsysteem ............................................................................................................................. 11
Zenuwstelsel ............................................................................................................................11
Centrale zenuwstelsel .................................................................................................................... 11
Slaap .............................................................................................................................................. 11
Temperatuurscontrole .................................................................................................................... 12
Sensatie en perceptie ................................................................................................................12
Zicht ............................................................................................................................................... 12
Gehoor ........................................................................................................................................... 12
Evenwicht ....................................................................................................................................... 12
Reuk en smaak ............................................................................................................................... 12
Pijn ................................................................................................................................................. 12
Fysieke gezondheid (ziektebeelden) .............................................................................................13
Ziekten van het cardiovasculaire systeem ....................................................................................13
Kanker .....................................................................................................................................13
Ziekten van het musculoskeletale systeem ..................................................................................13
Diabetes ..................................................................................................................................14
Ziekten van het ademhalingsstelsel.............................................................................................14
Cognitief en gezond ouder worden ...............................................................................................15
Cognitie ...................................................................................................................................15
Stabiliteit ........................................................................................................................................ 15
Achteruitgang ................................................................................................................................. 15
Cognitie in intelligentietesten .....................................................................................................15
Cognitie in het dagelijkse leven ...................................................................................................16
Proximale factoren van Cogn achteruitgang .................................................................................16
Uitvoeringsstrategieën .................................................................................................................... 16
Globale cognitieve achteruitgang? .................................................................................................. 16
Hulpbronnen/resources (belangrijk) ............................................................................................... 16
Neurobiologische aspecten ............................................................................................................ 17
Implicaties voor het functioneren ................................................................................................17
VUB Psychogerontologie 1
, 2024 - 2025
Consequenties vh verminderd functioneren .................................................................................17
Wanneer wordt het problematisch? ............................................................................................18
Werken met ouderen .................................................................................................................18
Cognitie en pathologische ouder worden (ziektebeelden) ..............................................................19
Pathologische veroudering .........................................................................................................19
Delirium .......................................................................................................................................... 19
Dementie ........................................................................................................................................ 19
Amnestiche stoornissen ................................................................................................................. 23
Depressie ....................................................................................................................................... 23
Diagnostiek van neurodegeneratieve aandoeningen......................................................................23
Diagnostisch proces ....................................................................................................................... 23
Met ouderen werken ....................................................................................................................... 24
Diagnostische instrumenten ........................................................................................................... 24
Omgaan met dementie ..............................................................................................................24
Vroegtijdige detectie AD: neuropsychologische benadering ..........................................................25
Uitgangspunten vh onderzoek ....................................................................................................25
Differentiële diagnise AD depressie ................................................................................................ 25
Doelstellingen vh onderzoek ......................................................................................................25
Methode vh onderzoek ..............................................................................................................25
Procedure: testbatterij .................................................................................................................... 26
Resultaten ...............................................................................................................................26
Follow up resultaten ..................................................................................................................28
Besluit .....................................................................................................................................28
Persoonlijkheid en ouder worden .................................................................................................29
Psychodynamische perspectief ..................................................................................................29
Freud .............................................................................................................................................. 29
Egopsychologie .............................................................................................................................. 29
Defensiemechanismen (Vaillant) .................................................................................................... 29
Hechtingstheorie ............................................................................................................................ 29
Traitbenaderingen .....................................................................................................................30
Big 5 (Costa & McCrae) ................................................................................................................... 30
Persoonlijkheidsstoornissen........................................................................................................... 30
Sociaal-cognitieve benaderingen ................................................................................................31
Socioemotionele selectiviteitstheorie ............................................................................................. 31
Cognitieve perspectief ...............................................................................................................32
Possible self theorie ....................................................................................................................... 32
Coping en controle theorie ............................................................................................................. 32
Identity process theorie .................................................................................................................. 32
Midlife crisis theorie (Levinson) ...................................................................................................32
Succesful aging ...........................................................................................................................33
Theoretische perspectieven .......................................................................................................33
MacArthur Foundation Study on Aging ............................................................................................ 33
Social indicator model .................................................................................................................... 33
Subjective well-being concepten ................................................................................................33
Sterven en rouw...........................................................................................................................35
Levenseinde .............................................................................................................................35
Attitudes tav de dood ...................................................................................................................... 35
Stervenproces ................................................................................................................................ 35
Psychologische aspecten ............................................................................................................... 35
Streven in waardigheid .................................................................................................................... 36
Rouw .......................................................................................................................................38
Beïnvloedende factoren: ................................................................................................................. 38
Anticipatorische rouw: .................................................................................................................... 38
Weduwschap.................................................................................................................................. 38
Verlies van andere familieleden ...................................................................................................... 39
Rouwtheorieën ............................................................................................................................... 39
Zelfbeschadiging bij oudere volwassenen.....................................................................................40
VUB Psychogerontologie 2
, 2024 - 2025
Wat is zelfbeschadiging? ............................................................................................................40
Prevalentie bij ouderen ................................................................................................................... 40
Methoden en functies bij ouderen ................................................................................................... 40
Wat vertelt de literatuur ons?......................................................................................................41
Expertinterviews uit de ouderenzorg ............................................................................................42
Wat vertellen oudere volwassenen ons? ......................................................................................42
Wat zegt dit nu allemaal? ...........................................................................................................42
Limitaties........................................................................................................................................ 42
Implicaties voor toekomst .............................................................................................................. 43
VUB Psychogerontologie 3
, 2024 - 2025
BELANGRIJKE THEMA’S EN BEGRIPPEN BIJ VEROUDERING
Psychogerontologie = de psychologie van het ouder worden en het sociaal-emotioneel functioneren van
ouderen
Sandwichgeneratie= kinderen van de oudere generatie die zelf ook kinderen hebben (dragen zorg voor
zowel hun kinderen als ouders → minder tijd voor zelfzorg)
VERGRIJZING
OUDEREN: WIE?
Verschillende termen: senioren, bejaarden, … → OUDEREN
Chronologische leeftijd Soort ouderen
65-74 j Jonge ouderen
75 – 84 j Oude ouderen
> 85 j Oudste ouderen
> 100 j Centenarian
> 110 j Super centenarian
Mensen sterven minder aan acute ziektes (griep, longontsteking, etc) maar eerder ten gevolgen van
chronische ziektes. Vroeger werd men niet oud genoeg om Parkinson te ontwikkelen.
Er is een toegenomen levensverwachting → 100j is geen unicum meer tov vroeger
FUNCTIONELE LEEFTIJD
Biologische leeftijd - ≠ kalenderleeftijd
- Gebaseerd op de kwaliteit vd werking vd lichaamssystemen/organen
- Biologische leeftijdstest: nagaan levensverwachting + hoe gezond men
ouder gaat worden
Psychologische leeftijd Gebaseerd op het functioneren op psychologische/cognitieve tests
(geheugen, intelligentie, leercapaciteit, …)
- Jongdementie → oudere psychologische leeftijd
Sociale leeftijd Gebaseerd op welke sociale rollen een persoon inneemt (familie, werk,
gemeenschap)
- Een grootouder heeft een hogere sociale leeftijd dan een ouder; een
gepensioneerde is “ouder” dan een werkende persoon
CHRONOLOGISCHE leeftijd wordt het meest gehanteerd (leeftijd volgens jaren)
ENKELE CIJFERS
Dubbele vergrijzing vd bevolking
VUB Psychogerontologie 4
, 2024 - 2025
Vrouwen leven nog steeds langer maar deze kloof wordt steeds smaller
BIOPSYCHOSOCIALE PERSPECTIEF
Ontwikkeling/veroudering is een complex samenspel van biologische, psychologische en sociale
processen.
Biologische Werking vd lichaamsfuncties & structuren doorheen het verouderingsproces
Psychologische Cognities, gevoelens, emoties, persoonlijkheid
Sociale Positie binnen sociale structuren (familie, cultuur, wereld, land, gemeenschap, …)
4 PRINCIPES VAN “HET OUDER WORDEN”
1. Veranderingen in levensloop verlopen continu Continuïteitsprincipe: hetgeen dat
gebeurt op oudere leeftijd bouwt voort
op gebeurtenissen uit het verleden
2. Enkel de “overlevenden” zijn diegenen die oud De enige voorwaarden om oud te
worden worden = NIET DOODGAAN
3. Individualitiet doet ertoe Mythe: als mensen ouder worden
lijken ze steeds meer en meer op
elkaar
4. Normaal verouderen is verschillend van ziekte
Normaal Verouderen (Primair): Pathologisch Verouderen Optimaal (Succesvol) Ouder
- De natuurlijke en (Secundair en Tertiair): Worden:
onvermijdelijke veranderingen - Secundair verouderen: - Het minimaliseren van verlies
bij het ouder worden. Zowel veranderingen ten gevolg van en het maximaliseren van
fysieke als cognitieve ziekten of problemen met welzijn door gezondheid en
achteruitgang, Echter, deze gezondheid, zoals dementie, actieve betrokkenheid bij het
veranderingen belemmeren hartziekten of diabetes. Deze leven. Gekenmerkt door het
een persoon niet significant in veranderingen zijn niet behouden van fysieke, sociale
het dagelijks functioneren. onvermijdelijk en kunnen en mentale functies. Dit houdt
variëren afh v risicofactoren in dat ouderen actief blijven,
zoals levensstijl en genetica. zowel mentaal als fysiek, en
- Tertiair verouderen: De een sterke sociale
snelle achteruitgang die kort ondersteuning en een
voor de dood optreedt, vaak positieve houding behouden,
versneld door meerdere wat bijdraagt aan een hogere
gezondheidscomplicaties die levenskwaliteit.
zich opstapelen.
VUB Psychogerontologie 5
, 2024 - 2025
PERSOONLIJK VERSUS SOCIAAL OUDER WORDEN
Personal aging Veranderingen binnen het indiv (ontogenetische benadering)
Social aging Mensen veranderen gelijktijdig met of als resultaat van een veranderende omgeving
- Normatieve leeftijdsgerelateerde invloeden
= culturele normen
Zich laten leiden door die gebeurtenissen te laten plaatstvinden die een cultuur
of een generatie vasthangen aan bepaalde momenten in de levensloop
- Normatieve geschiedenis gerelateerde invloeden
= gebeurtenissen die iedereen binnen een bepaalde cultuur op een bepaald
moment overkomt (ongeacht de leeftijd) → vb Covid
- Niet normatieve invloeden
= toevallige gebeuretnissen die een individu overkomt
Kan pos zijn: right time right place, of neg vb bij een ongeval
MODELLEN VAN ONTWIKKELING
NATURE EN NURTURE
Veroudering stoelt op de principes vd ontwikkelingspsychologie → nu vaak: developmental science
Naast het psychologische, ook het sociale en het biologische perspectief.
Ontw stopt niet als we ouder worden, we blijven ontwikkelen tot we sterven.
Nature – nurture debat
Nature: Gesell: het maturatieproces ligt volledig Nurture: John B Watson: de ontwikkeling wordt
vast in onze genetica (ouders kunnen praktisch volledig beïnvloed door de omgeving die de
niks beïnvloeden) ouders scheppen
Nature & nurture in wisselwerking:
Organismic model Mechanismic model Interactionistisch model
- Nature bepaalt de ontw - Nurture bepaalt de ontw - Nature & nurture: complex
- Genetische predisposities - Externe veranderingen samenspel van genen en
bepalen verandering bepalen verandering omgeving
- Verandering gebeurt in - Blootstelling aan ervaringen - Niche – picking: geboren met
fasen/trappen gebeurt continu bepaalde genen die gaan
beïnvloeden welke omgevingen die
we gaan opzoeken en waardoor
haar genetica nog meer gaat
ontplooien, vb mensen met
balvaardigheid die gaan
basketballen.
VUB Psychogerontologie 6
PSYCHOGERNOTOLOGIE BY ROXANNE BOGAERT
INHOUDSOPGAVE
Belangrijke thema’s en begrippen bij veroudering .......................................................................... 4
Vergrijzing ................................................................................................................................. 4
Ouderen: Wie? .................................................................................................................................. 4
Enkele cijfers .................................................................................................................................... 4
Biopsychosociale perspectief ..................................................................................................... 5
4 principes van “het ouder worden” ............................................................................................. 5
Persoonlijk versus sociaal ouder worden ...................................................................................... 6
Modellen van ontwikkeling .......................................................................................................... 6
Nature en nurture ............................................................................................................................. 6
Benaderingen van de vergrijzing en het verouderingsproces ............................................................ 7
Biologische benadering .................................................................................................................... 7
Psychologische benadering .............................................................................................................. 7
Socioculturele benadering ................................................................................................................ 8
Levenskoersperspectief.............................................................................................................. 8
Fysieke veranderingen bij veroudering ........................................................................................... 9
Verschijningsvorm ..................................................................................................................... 9
Huid.................................................................................................................................................. 9
Nagels, neus, oren en tanden ........................................................................................................... 9
Haar ................................................................................................................................................. 9
Lichaamsbouw .......................................................................................................................... 9
Bewegingsstelsel ....................................................................................................................... 9
Vitale lichaamsfuncties .............................................................................................................10
Controlesystemen van het lichaam .............................................................................................10
Endocriene systeem ....................................................................................................................... 10
immuunsysteem ............................................................................................................................. 11
Zenuwstelsel ............................................................................................................................11
Centrale zenuwstelsel .................................................................................................................... 11
Slaap .............................................................................................................................................. 11
Temperatuurscontrole .................................................................................................................... 12
Sensatie en perceptie ................................................................................................................12
Zicht ............................................................................................................................................... 12
Gehoor ........................................................................................................................................... 12
Evenwicht ....................................................................................................................................... 12
Reuk en smaak ............................................................................................................................... 12
Pijn ................................................................................................................................................. 12
Fysieke gezondheid (ziektebeelden) .............................................................................................13
Ziekten van het cardiovasculaire systeem ....................................................................................13
Kanker .....................................................................................................................................13
Ziekten van het musculoskeletale systeem ..................................................................................13
Diabetes ..................................................................................................................................14
Ziekten van het ademhalingsstelsel.............................................................................................14
Cognitief en gezond ouder worden ...............................................................................................15
Cognitie ...................................................................................................................................15
Stabiliteit ........................................................................................................................................ 15
Achteruitgang ................................................................................................................................. 15
Cognitie in intelligentietesten .....................................................................................................15
Cognitie in het dagelijkse leven ...................................................................................................16
Proximale factoren van Cogn achteruitgang .................................................................................16
Uitvoeringsstrategieën .................................................................................................................... 16
Globale cognitieve achteruitgang? .................................................................................................. 16
Hulpbronnen/resources (belangrijk) ............................................................................................... 16
Neurobiologische aspecten ............................................................................................................ 17
Implicaties voor het functioneren ................................................................................................17
VUB Psychogerontologie 1
, 2024 - 2025
Consequenties vh verminderd functioneren .................................................................................17
Wanneer wordt het problematisch? ............................................................................................18
Werken met ouderen .................................................................................................................18
Cognitie en pathologische ouder worden (ziektebeelden) ..............................................................19
Pathologische veroudering .........................................................................................................19
Delirium .......................................................................................................................................... 19
Dementie ........................................................................................................................................ 19
Amnestiche stoornissen ................................................................................................................. 23
Depressie ....................................................................................................................................... 23
Diagnostiek van neurodegeneratieve aandoeningen......................................................................23
Diagnostisch proces ....................................................................................................................... 23
Met ouderen werken ....................................................................................................................... 24
Diagnostische instrumenten ........................................................................................................... 24
Omgaan met dementie ..............................................................................................................24
Vroegtijdige detectie AD: neuropsychologische benadering ..........................................................25
Uitgangspunten vh onderzoek ....................................................................................................25
Differentiële diagnise AD depressie ................................................................................................ 25
Doelstellingen vh onderzoek ......................................................................................................25
Methode vh onderzoek ..............................................................................................................25
Procedure: testbatterij .................................................................................................................... 26
Resultaten ...............................................................................................................................26
Follow up resultaten ..................................................................................................................28
Besluit .....................................................................................................................................28
Persoonlijkheid en ouder worden .................................................................................................29
Psychodynamische perspectief ..................................................................................................29
Freud .............................................................................................................................................. 29
Egopsychologie .............................................................................................................................. 29
Defensiemechanismen (Vaillant) .................................................................................................... 29
Hechtingstheorie ............................................................................................................................ 29
Traitbenaderingen .....................................................................................................................30
Big 5 (Costa & McCrae) ................................................................................................................... 30
Persoonlijkheidsstoornissen........................................................................................................... 30
Sociaal-cognitieve benaderingen ................................................................................................31
Socioemotionele selectiviteitstheorie ............................................................................................. 31
Cognitieve perspectief ...............................................................................................................32
Possible self theorie ....................................................................................................................... 32
Coping en controle theorie ............................................................................................................. 32
Identity process theorie .................................................................................................................. 32
Midlife crisis theorie (Levinson) ...................................................................................................32
Succesful aging ...........................................................................................................................33
Theoretische perspectieven .......................................................................................................33
MacArthur Foundation Study on Aging ............................................................................................ 33
Social indicator model .................................................................................................................... 33
Subjective well-being concepten ................................................................................................33
Sterven en rouw...........................................................................................................................35
Levenseinde .............................................................................................................................35
Attitudes tav de dood ...................................................................................................................... 35
Stervenproces ................................................................................................................................ 35
Psychologische aspecten ............................................................................................................... 35
Streven in waardigheid .................................................................................................................... 36
Rouw .......................................................................................................................................38
Beïnvloedende factoren: ................................................................................................................. 38
Anticipatorische rouw: .................................................................................................................... 38
Weduwschap.................................................................................................................................. 38
Verlies van andere familieleden ...................................................................................................... 39
Rouwtheorieën ............................................................................................................................... 39
Zelfbeschadiging bij oudere volwassenen.....................................................................................40
VUB Psychogerontologie 2
, 2024 - 2025
Wat is zelfbeschadiging? ............................................................................................................40
Prevalentie bij ouderen ................................................................................................................... 40
Methoden en functies bij ouderen ................................................................................................... 40
Wat vertelt de literatuur ons?......................................................................................................41
Expertinterviews uit de ouderenzorg ............................................................................................42
Wat vertellen oudere volwassenen ons? ......................................................................................42
Wat zegt dit nu allemaal? ...........................................................................................................42
Limitaties........................................................................................................................................ 42
Implicaties voor toekomst .............................................................................................................. 43
VUB Psychogerontologie 3
, 2024 - 2025
BELANGRIJKE THEMA’S EN BEGRIPPEN BIJ VEROUDERING
Psychogerontologie = de psychologie van het ouder worden en het sociaal-emotioneel functioneren van
ouderen
Sandwichgeneratie= kinderen van de oudere generatie die zelf ook kinderen hebben (dragen zorg voor
zowel hun kinderen als ouders → minder tijd voor zelfzorg)
VERGRIJZING
OUDEREN: WIE?
Verschillende termen: senioren, bejaarden, … → OUDEREN
Chronologische leeftijd Soort ouderen
65-74 j Jonge ouderen
75 – 84 j Oude ouderen
> 85 j Oudste ouderen
> 100 j Centenarian
> 110 j Super centenarian
Mensen sterven minder aan acute ziektes (griep, longontsteking, etc) maar eerder ten gevolgen van
chronische ziektes. Vroeger werd men niet oud genoeg om Parkinson te ontwikkelen.
Er is een toegenomen levensverwachting → 100j is geen unicum meer tov vroeger
FUNCTIONELE LEEFTIJD
Biologische leeftijd - ≠ kalenderleeftijd
- Gebaseerd op de kwaliteit vd werking vd lichaamssystemen/organen
- Biologische leeftijdstest: nagaan levensverwachting + hoe gezond men
ouder gaat worden
Psychologische leeftijd Gebaseerd op het functioneren op psychologische/cognitieve tests
(geheugen, intelligentie, leercapaciteit, …)
- Jongdementie → oudere psychologische leeftijd
Sociale leeftijd Gebaseerd op welke sociale rollen een persoon inneemt (familie, werk,
gemeenschap)
- Een grootouder heeft een hogere sociale leeftijd dan een ouder; een
gepensioneerde is “ouder” dan een werkende persoon
CHRONOLOGISCHE leeftijd wordt het meest gehanteerd (leeftijd volgens jaren)
ENKELE CIJFERS
Dubbele vergrijzing vd bevolking
VUB Psychogerontologie 4
, 2024 - 2025
Vrouwen leven nog steeds langer maar deze kloof wordt steeds smaller
BIOPSYCHOSOCIALE PERSPECTIEF
Ontwikkeling/veroudering is een complex samenspel van biologische, psychologische en sociale
processen.
Biologische Werking vd lichaamsfuncties & structuren doorheen het verouderingsproces
Psychologische Cognities, gevoelens, emoties, persoonlijkheid
Sociale Positie binnen sociale structuren (familie, cultuur, wereld, land, gemeenschap, …)
4 PRINCIPES VAN “HET OUDER WORDEN”
1. Veranderingen in levensloop verlopen continu Continuïteitsprincipe: hetgeen dat
gebeurt op oudere leeftijd bouwt voort
op gebeurtenissen uit het verleden
2. Enkel de “overlevenden” zijn diegenen die oud De enige voorwaarden om oud te
worden worden = NIET DOODGAAN
3. Individualitiet doet ertoe Mythe: als mensen ouder worden
lijken ze steeds meer en meer op
elkaar
4. Normaal verouderen is verschillend van ziekte
Normaal Verouderen (Primair): Pathologisch Verouderen Optimaal (Succesvol) Ouder
- De natuurlijke en (Secundair en Tertiair): Worden:
onvermijdelijke veranderingen - Secundair verouderen: - Het minimaliseren van verlies
bij het ouder worden. Zowel veranderingen ten gevolg van en het maximaliseren van
fysieke als cognitieve ziekten of problemen met welzijn door gezondheid en
achteruitgang, Echter, deze gezondheid, zoals dementie, actieve betrokkenheid bij het
veranderingen belemmeren hartziekten of diabetes. Deze leven. Gekenmerkt door het
een persoon niet significant in veranderingen zijn niet behouden van fysieke, sociale
het dagelijks functioneren. onvermijdelijk en kunnen en mentale functies. Dit houdt
variëren afh v risicofactoren in dat ouderen actief blijven,
zoals levensstijl en genetica. zowel mentaal als fysiek, en
- Tertiair verouderen: De een sterke sociale
snelle achteruitgang die kort ondersteuning en een
voor de dood optreedt, vaak positieve houding behouden,
versneld door meerdere wat bijdraagt aan een hogere
gezondheidscomplicaties die levenskwaliteit.
zich opstapelen.
VUB Psychogerontologie 5
, 2024 - 2025
PERSOONLIJK VERSUS SOCIAAL OUDER WORDEN
Personal aging Veranderingen binnen het indiv (ontogenetische benadering)
Social aging Mensen veranderen gelijktijdig met of als resultaat van een veranderende omgeving
- Normatieve leeftijdsgerelateerde invloeden
= culturele normen
Zich laten leiden door die gebeurtenissen te laten plaatstvinden die een cultuur
of een generatie vasthangen aan bepaalde momenten in de levensloop
- Normatieve geschiedenis gerelateerde invloeden
= gebeurtenissen die iedereen binnen een bepaalde cultuur op een bepaald
moment overkomt (ongeacht de leeftijd) → vb Covid
- Niet normatieve invloeden
= toevallige gebeuretnissen die een individu overkomt
Kan pos zijn: right time right place, of neg vb bij een ongeval
MODELLEN VAN ONTWIKKELING
NATURE EN NURTURE
Veroudering stoelt op de principes vd ontwikkelingspsychologie → nu vaak: developmental science
Naast het psychologische, ook het sociale en het biologische perspectief.
Ontw stopt niet als we ouder worden, we blijven ontwikkelen tot we sterven.
Nature – nurture debat
Nature: Gesell: het maturatieproces ligt volledig Nurture: John B Watson: de ontwikkeling wordt
vast in onze genetica (ouders kunnen praktisch volledig beïnvloed door de omgeving die de
niks beïnvloeden) ouders scheppen
Nature & nurture in wisselwerking:
Organismic model Mechanismic model Interactionistisch model
- Nature bepaalt de ontw - Nurture bepaalt de ontw - Nature & nurture: complex
- Genetische predisposities - Externe veranderingen samenspel van genen en
bepalen verandering bepalen verandering omgeving
- Verandering gebeurt in - Blootstelling aan ervaringen - Niche – picking: geboren met
fasen/trappen gebeurt continu bepaalde genen die gaan
beïnvloeden welke omgevingen die
we gaan opzoeken en waardoor
haar genetica nog meer gaat
ontplooien, vb mensen met
balvaardigheid die gaan
basketballen.
VUB Psychogerontologie 6
