Kenmerkend aspect Toelichting op oriëntatiekennis
18 Het begin van de HC Britse Rijk (paragraaf 5.2)
Europese overzeese Expansie = uitbreiding (over zee)
expansie
Oorzaken:
1. Handel en rijkdom (tussenhandel werkte niet goed dus men ging
opzoek naar alternatieve routes)
2. Religie (christendom verspreiden)
3. Grondgebied, eer en fortuin (grondgebied vergroten voor
economische mogelijkheden en status)
4. Wetenschap en nieuwsgierigheid (door toename in
wetenschappelijke belangtelling/interesse gingen ze zelf
onderzoeken en reizen)
Gevolgen:
1. Veranderend wereldbeeld (completer beeld van de aarde)
2. Stichting van koloniën wat op zichzelf leidden tot slavenhandel
en het uitsterven van indianen (inheemse bevolking van
Amerika)
3. Ontstaan van handelskapitalisme
4. Uitwisseling van goederen, mensen/slavernij, planten en andere
5. Uitbreiding van christendom
19 Het veranderende Hierbij wordt gedacht aan Italië vanaf het midden van de 14e eeuw.
mens- en Renaissance = de hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de
wereldbeeld van de klassieke Oudheid (KA 20)
renaissance en het Gevolgen renaissance = Men begon met zelf te onderzoeken en
begin van een nieuwe ging zelf kritisch oude informatie uit de Griekse oudheid
wetenschappelijke bekijken = minder volgzaam naar de opvattingen van de kerk en
belangstelling Bijbel. Hierdoor kwamen individuen en hun eigen opgedane
(= het verder in kennis centraal te staan = humanisme (het mensbeeld
gaan (kritisch bekijken veranderde; in plaats van blindelings kerk volgen, ging men zelf
> wetenschappelijk denken en onderzoeken = wetenschappelijk denken ontstond
denken) op waar de = empirisch en rationeel redeneren). God werd nu minder
Grieken... zijn leidend en de invloed van de kerk werd minder, men leefde in
gebleven, dit zorgde het nu. Door het zelf onderzoeken (ontdekkingsreizen)
voor veranderd veranderde ook het wereldbeeld.
mens- en Paragraaf 5.1
wereldbeeld)
20 De hernieuwde Hierbij wordt gedacht aan bouwkunst, beeldende kunst (en het
oriëntatie op het humanisme).
erfgoed van de
klassieke Oudheid Ontstaan renaissance = er waren mensen die interesse hadden in
(= kopiëren en het laten maken van kunstwerken en zij konden dat ook betalen. Ze
plakken van vonden het klassieke erfgoed dat in Italië nog veel aanwezig was het
romeinen deden) mooist en lieten dit namaken. De heroriëntatie bleef niet beperkt tot
het kunst, ze gingen ook alle oude geschriften en informatie opnieuw
bekijken.
Men begon met het realistischer schilderen (levensecht).
De kunstenaar zelf werd belangrijker (individu stond nu centraal).
Kunstenaars bestudeerde Griekse en Romeinse kunstwerken en
maakte sommige dingen na.
Paragraaf 5.1
21 De protestantse HC Britse rijk (paragraaf 5.3)
reformatie die Als gevolg van de renaissance, ontstond er vanuit de samenleving
splitsing van de kritiek op de kerk, op hun schijnheiligheid bijv. Mensen die konden
christelijke kerk in lezen uiten steeds meer kritiek op dit gedrag.
West-Europa tot gevolg Protestanten = mensen met nieuwe andere ideeën over het
had geloof dan de oorspronkelijke katholieke ideeën
Reformatie = protestbeweging tegen misstanden en manier van
geloven in de kerk, ook wel hervorming
Overeenkomsten Calvijn en Luther:
1. Ze vonden de bijbel het belangrijkst.
2. Ze wilde beide de kerk hervormen een betere kerk, niet perse
, 27 Rationeel optimisme HC Britse Rijk
en ‘verlicht denken’ Verlichting = periode in de 17e en 18e eeuw waarbij rationeel
dat werd toegepast op denken centraal stond (was ontstaan door de wetenschappelijke
alle terreinen van de revolutie) en mensen hun kennis wilden vergroten door hun
samenleving: verstand en waarneming te gebruiken. Invloed van god werd nog
godsdienst, politiek, minder (deïsme = god heeft universum gecreëerd, maar heeft
economie en sociale daarna geen invloed meer), doordat men alles op basis van rede
verhoudingen en verstand zelf ging bekijken (niet op Griekse informatie =
verschil renaissance).
Hierdoor kwamen er verschillende nieuwe ideeën voor de
indeling van de samenleving (op terreinen zoals godsdienst,
politiek... ) (rationalisme toepassen op andere terreinen in
samenleving in plaats van alleen wetenschap = verschil
wetenschappelijke revolutie =).
Belangrijkste ideeën verlichting:
1. Gelijkheid / geen standenmaatschappij (dus geen
speciale privileges/voorrechten voor mensen die in een
andere stand geboren zijn = geen verschil in rechten in
de wet op basis van geboorte)
2. Scheiding van kerk en staat
3. (persoonlijke en economische) vrijheid (van godsdienst of
beroep bijv.)
4. Trias politica en volkssoevereiniteit (= hoogste macht bij
het volk)
28 Voortbestaan van het Ancien régime = benaming voor het bestuur van Frankrijk door
ancien régime met middel van absolute macht gecombineerd met de
pogingen om het standensamenleving.
vorstelijk bestuur op Verlicht absolutisme = absolutisme waarbij de vorst zich niet
eigentijdse verlichte meer beriep op het goddelijk recht op de troon, maar op zijn nut
wijze vorm te geven voor het volk (zelf overtuigen met rationele argumenten
(verlicht waarom die de macht moest hebben). Het volk heeft meer
absolutisme) vrijheid en ruimte, maar geen inspraak. Nog steeds erfelijke
opvolging (= verschil dictatuur. Naast de tijd).
29 Uitbouw van de HC Britse Rijk
Europese Plantagekolonie = de zuidelijke koloniën aan de oostkust van
overheersing, met Amerika waar, vaak door middel van slavenarbeid, gewassen
name in de vorm van werden verbouwd om geëxporteerd te worden.
plantagekoloniën en Trans-Atlantische slavenhandel = onderdeel driehoekshandel
de daarmee waarbij Europeanen vanuit Afrika de gekochte slaven naar
verbonden trans- Amerika vervoerden om hen daar op de plantages te laten
Atlantische werken
slavenhandel, en de Abolitionisme = het streven naar de afschaffing van de slavernij
opkomst van het
abolitionisme
30 De democratische HC Britse Rijk
revoluties in Democratische revolutie = een grote verandering waarbij
westerse landen met mensen vechten voor meer vrijheid en inspraak in het bestuur
als gevolg discussies Grondwet = wet waarin is vastgelegd wat de rechten en plichten
over grondwetten, van burgers zijn en hoe het bestuur is geregeld.
grondrechten en Grondrechten = zijn de belangrijkste rechten die elke burger
staatsburgerschap heeft in een land. Ze beschermen mensen tegen onrecht en
zorgen voor vrijheid en gelijkheid (vrijheid van meningsuiting).
18 Het begin van de HC Britse Rijk (paragraaf 5.2)
Europese overzeese Expansie = uitbreiding (over zee)
expansie
Oorzaken:
1. Handel en rijkdom (tussenhandel werkte niet goed dus men ging
opzoek naar alternatieve routes)
2. Religie (christendom verspreiden)
3. Grondgebied, eer en fortuin (grondgebied vergroten voor
economische mogelijkheden en status)
4. Wetenschap en nieuwsgierigheid (door toename in
wetenschappelijke belangtelling/interesse gingen ze zelf
onderzoeken en reizen)
Gevolgen:
1. Veranderend wereldbeeld (completer beeld van de aarde)
2. Stichting van koloniën wat op zichzelf leidden tot slavenhandel
en het uitsterven van indianen (inheemse bevolking van
Amerika)
3. Ontstaan van handelskapitalisme
4. Uitwisseling van goederen, mensen/slavernij, planten en andere
5. Uitbreiding van christendom
19 Het veranderende Hierbij wordt gedacht aan Italië vanaf het midden van de 14e eeuw.
mens- en Renaissance = de hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de
wereldbeeld van de klassieke Oudheid (KA 20)
renaissance en het Gevolgen renaissance = Men begon met zelf te onderzoeken en
begin van een nieuwe ging zelf kritisch oude informatie uit de Griekse oudheid
wetenschappelijke bekijken = minder volgzaam naar de opvattingen van de kerk en
belangstelling Bijbel. Hierdoor kwamen individuen en hun eigen opgedane
(= het verder in kennis centraal te staan = humanisme (het mensbeeld
gaan (kritisch bekijken veranderde; in plaats van blindelings kerk volgen, ging men zelf
> wetenschappelijk denken en onderzoeken = wetenschappelijk denken ontstond
denken) op waar de = empirisch en rationeel redeneren). God werd nu minder
Grieken... zijn leidend en de invloed van de kerk werd minder, men leefde in
gebleven, dit zorgde het nu. Door het zelf onderzoeken (ontdekkingsreizen)
voor veranderd veranderde ook het wereldbeeld.
mens- en Paragraaf 5.1
wereldbeeld)
20 De hernieuwde Hierbij wordt gedacht aan bouwkunst, beeldende kunst (en het
oriëntatie op het humanisme).
erfgoed van de
klassieke Oudheid Ontstaan renaissance = er waren mensen die interesse hadden in
(= kopiëren en het laten maken van kunstwerken en zij konden dat ook betalen. Ze
plakken van vonden het klassieke erfgoed dat in Italië nog veel aanwezig was het
romeinen deden) mooist en lieten dit namaken. De heroriëntatie bleef niet beperkt tot
het kunst, ze gingen ook alle oude geschriften en informatie opnieuw
bekijken.
Men begon met het realistischer schilderen (levensecht).
De kunstenaar zelf werd belangrijker (individu stond nu centraal).
Kunstenaars bestudeerde Griekse en Romeinse kunstwerken en
maakte sommige dingen na.
Paragraaf 5.1
21 De protestantse HC Britse rijk (paragraaf 5.3)
reformatie die Als gevolg van de renaissance, ontstond er vanuit de samenleving
splitsing van de kritiek op de kerk, op hun schijnheiligheid bijv. Mensen die konden
christelijke kerk in lezen uiten steeds meer kritiek op dit gedrag.
West-Europa tot gevolg Protestanten = mensen met nieuwe andere ideeën over het
had geloof dan de oorspronkelijke katholieke ideeën
Reformatie = protestbeweging tegen misstanden en manier van
geloven in de kerk, ook wel hervorming
Overeenkomsten Calvijn en Luther:
1. Ze vonden de bijbel het belangrijkst.
2. Ze wilde beide de kerk hervormen een betere kerk, niet perse
, 27 Rationeel optimisme HC Britse Rijk
en ‘verlicht denken’ Verlichting = periode in de 17e en 18e eeuw waarbij rationeel
dat werd toegepast op denken centraal stond (was ontstaan door de wetenschappelijke
alle terreinen van de revolutie) en mensen hun kennis wilden vergroten door hun
samenleving: verstand en waarneming te gebruiken. Invloed van god werd nog
godsdienst, politiek, minder (deïsme = god heeft universum gecreëerd, maar heeft
economie en sociale daarna geen invloed meer), doordat men alles op basis van rede
verhoudingen en verstand zelf ging bekijken (niet op Griekse informatie =
verschil renaissance).
Hierdoor kwamen er verschillende nieuwe ideeën voor de
indeling van de samenleving (op terreinen zoals godsdienst,
politiek... ) (rationalisme toepassen op andere terreinen in
samenleving in plaats van alleen wetenschap = verschil
wetenschappelijke revolutie =).
Belangrijkste ideeën verlichting:
1. Gelijkheid / geen standenmaatschappij (dus geen
speciale privileges/voorrechten voor mensen die in een
andere stand geboren zijn = geen verschil in rechten in
de wet op basis van geboorte)
2. Scheiding van kerk en staat
3. (persoonlijke en economische) vrijheid (van godsdienst of
beroep bijv.)
4. Trias politica en volkssoevereiniteit (= hoogste macht bij
het volk)
28 Voortbestaan van het Ancien régime = benaming voor het bestuur van Frankrijk door
ancien régime met middel van absolute macht gecombineerd met de
pogingen om het standensamenleving.
vorstelijk bestuur op Verlicht absolutisme = absolutisme waarbij de vorst zich niet
eigentijdse verlichte meer beriep op het goddelijk recht op de troon, maar op zijn nut
wijze vorm te geven voor het volk (zelf overtuigen met rationele argumenten
(verlicht waarom die de macht moest hebben). Het volk heeft meer
absolutisme) vrijheid en ruimte, maar geen inspraak. Nog steeds erfelijke
opvolging (= verschil dictatuur. Naast de tijd).
29 Uitbouw van de HC Britse Rijk
Europese Plantagekolonie = de zuidelijke koloniën aan de oostkust van
overheersing, met Amerika waar, vaak door middel van slavenarbeid, gewassen
name in de vorm van werden verbouwd om geëxporteerd te worden.
plantagekoloniën en Trans-Atlantische slavenhandel = onderdeel driehoekshandel
de daarmee waarbij Europeanen vanuit Afrika de gekochte slaven naar
verbonden trans- Amerika vervoerden om hen daar op de plantages te laten
Atlantische werken
slavenhandel, en de Abolitionisme = het streven naar de afschaffing van de slavernij
opkomst van het
abolitionisme
30 De democratische HC Britse Rijk
revoluties in Democratische revolutie = een grote verandering waarbij
westerse landen met mensen vechten voor meer vrijheid en inspraak in het bestuur
als gevolg discussies Grondwet = wet waarin is vastgelegd wat de rechten en plichten
over grondwetten, van burgers zijn en hoe het bestuur is geregeld.
grondrechten en Grondrechten = zijn de belangrijkste rechten die elke burger
staatsburgerschap heeft in een land. Ze beschermen mensen tegen onrecht en
zorgen voor vrijheid en gelijkheid (vrijheid van meningsuiting).
