DIGITAAL MEDIAGEBRUIK
INTRODUCTIE
INTERESSE DIGITAAL MEDIAGEBRUIK
Alledaags mediagebruik:
- Mediarepertoires: zowel offline als online
- Impact en verwevenheid van media in ons dagelijks leven
Belang van gebruikersperspectief:
- Gebruikers zijn vaak actief, strategisch, creatief
Media en identiteitsvorming:
- Op welke manieren gebruiken we media om iets te zeggen over onszelf
Gaming als uitzonderlijk digitaal medium:
- Zowel ‘proces’ als ‘object’
- Moeten gespeeld worden om te bestaan
- Hoe beïnvloedt dat de impact van een tekst?
- Op welke manier opent dat de deur voor user agency?
VISIES OP TECHNOLOGIE EN DE SAMENLEVING
Balanceren vaak tussen dystopische en utopische verbeeldingen van hoe technologie de samenleving zal
beïnvloeden.
TECHNO – HORROR: VROEGER
Horror is een verwezenlijking van bepaalde angsten.
Techno-horror is een subgenre waarin we reflectie zien van bezorgdheden omtrent technologie.
Poltergeist (1982)
- Gevaar dringt via televisie de huiskamer binnen
- Gezinseenheid onder druk gezet door ‘invasieve’ technologie
- Kinderen worden letterlijk opgeslorpt door het televisiescherm
The Ring (2002) & Feardotcom (2002)
- Viraliteit – nefaste boodschappen verspreiden zich via netwerk of kopie van mediateksten
- Technologie neemt vorm aan van kwaadaardige entiteit die mens bedreigt.
1
,TECHNO – HORROR: NU
Grimcutty (2002)
Gebaseerd op vermeende ‘Momo-challenge’ op sociale media:
- Kinderen en jongeren worden gecontacteerd via sociale media voor levensbedreigende
challenges
Morele paniek:
- Beeld van Momo was kunstwerk op tentoonstelling van Japanse artiest Keisuke Aiso
- Angst voor de risico’s van een online medialandschap voor jonge kinderen
DYSTOPISCHE VISIES OP TECHNOLOGIE EN DE SAMENLEVING
Risk =/= harm
Belangrijk onderscheid te maken tussen risico op schade – en schade lijden.
Voorbeeld verkeer:
- Kruispunt oversteken kan risicovol zijn, maar betekent niet dat je automatisch in een ongeluk
terechtkomt.
Dat kinderen en jongeren risicovolle content tegenkomen online betekent niet noodzakelijk dat ze er
schade van ondervinden.
Belang van gevoeligheid voor ervaringen en betekenisgeving van gebruikers zelf.
UTOPISCHE VISIES OP TECHNOLOGIE EN DE SAMENLEVING
‘Cyber-utopianism’ van de ‘90’s internet pioniers predotcomcrash
Digitale media zorgen voor:
- Een definitieve winst voor liberale democratie want iedereen zal digitaal kunnen meepraten en
beslissen.
- Een overbrugging van tijd en ruimte waardoor iedereen overal deel wordt van de gemeenschap
- Het einde van politieke conflicten want in cyberspace kan alles
Duikt vandaag nog op bijvoorbeeld:
- ‘Smart contracts’ die in de blockchain worden versleuteld waardoor er geen tussenpersonen
meer nodig zijn
- Influencer worden met slechts een smartphone
Onderliggend idee dat technologie leidt tot sociale en economische vooruitgang.
WAT IS EEN NIEUW MEDIUM?
- Alles is in principe ooit een nieuw medium geweest.
- Hadden moeilijkheden met morele paniek
2
,MEDIA EN DIGITALE TECHNOLOGIEËN
HET DIGITAAL MEDIALANDSCHAP
Van een analoog medialandschap:
Twee foto’s waar er een contrast is van gebruik van media:
1. Vroeger: samen komen, samen kijken naar de televisie.
2. Het is een moment van delen en verzamelen
Media multitasking bestond al! We zien de dame met de krant in haar handen. Ze doet twee dingen tegelijk.
Naar een digitaal medialandschap:
3. Nu: explosie van verschillende media
1. Tablets, computers, gsm,…
2. Iedereen is aan het multitasking. Men gebruikt verschillende media’s op hetzelfde
moment. Het is courant geworden. We zetten soms de televisie aan als achtergrondgeluid
en doen iets anders op hetzelfde moment.
Media life (Deuze, 2011):
- Leven in media, eerder dan leven met media.
o Iedereen is bezig met zijn scherm en is continu geconnecteerd met verschillende
platformen. Continu in die mediawereld.
- Hedendaagse samenlevingen gekenmerkt door alomtegenwoordigheid en doordringendheid van
digitale media.
o We worden ons pas bewust hoezeer we online zijn, als we er plots geen toegang meer tot
hebben.
- Grotere aanwezigheid media = grotere onzichtbaarheid media
o We worden blind voor de impact van media op de verschillende facetten van ons dagelijks
leven.
3
, o“We only note its absence: when we are disconnected, it is often stressful and
problematic”. (Delfanti & Arvidsson, 2019).
- “The key challenge of communiaction and media studies in the 21 ste century is, or will be, the
dissappearance of media.” (Deuze, 2011).
o Deuze: de kern van communicatiewetenschappen gaat nu over het verdwijnen van media
uit ons zicht in plaats van welke we gebruiken.
Om te kaderen wat de explosie van verschillende media doet en hoe we daarmee omgaan, kijken we naar
verschillende concepten.
MEDIATISERING
1. De groeiende aanwezigheid van media in alle aspecten van het leven;
2. Dus met gevolgen voor meer dan communicatie en informatie, maar voor bredere samenleving.
Dit concept:
- Verbreedt onze focus, door niet enkel te onderzoeken hoe digitale media informatie en
communicatie tussen mensen vormen, maar ook andere aspecten van het dagelijkse leven
kleuren.
- Nodigt uit om te onderzoeken hoe de digitale mediëren van alle facetten van ons leven onze manier
van samenleven (politiek, sociaal, economisch) vormgeeft.
- Nodigt uit de concepten die we reeds hebben om die manier van samenleving te begrijpen
(democratie, participatie, werk, macht,…) te herdenken.
1. Mediatisering: de groeiende aanwezigheid van digitale technologie in onze communicatie
2. Mediatisering: de groeiende aanwezigheid van digitale technologie in alle aspecten van het leven:
werken
3. Mediatisering: de groeiende aanwezigheid van digitale technologie in alle aspecten van het leven:
mobiliteit
4. Mediatisering: met gevolgen voor bredere samenleving
Vroeger: iedereen had een boek Later: mensen die op het Nu: nu gebeurt alles via GPS om
met kaarten van heel Europa om internet MapQuest gingen gaan ons te helpen navigeren op de
zo de weg te vinden. Alles gebruiken, een kaart die ze baan. We hebben constant een
gebeurde via analoge media. online konden vinden en scherm.
moesten printen.
4
INTRODUCTIE
INTERESSE DIGITAAL MEDIAGEBRUIK
Alledaags mediagebruik:
- Mediarepertoires: zowel offline als online
- Impact en verwevenheid van media in ons dagelijks leven
Belang van gebruikersperspectief:
- Gebruikers zijn vaak actief, strategisch, creatief
Media en identiteitsvorming:
- Op welke manieren gebruiken we media om iets te zeggen over onszelf
Gaming als uitzonderlijk digitaal medium:
- Zowel ‘proces’ als ‘object’
- Moeten gespeeld worden om te bestaan
- Hoe beïnvloedt dat de impact van een tekst?
- Op welke manier opent dat de deur voor user agency?
VISIES OP TECHNOLOGIE EN DE SAMENLEVING
Balanceren vaak tussen dystopische en utopische verbeeldingen van hoe technologie de samenleving zal
beïnvloeden.
TECHNO – HORROR: VROEGER
Horror is een verwezenlijking van bepaalde angsten.
Techno-horror is een subgenre waarin we reflectie zien van bezorgdheden omtrent technologie.
Poltergeist (1982)
- Gevaar dringt via televisie de huiskamer binnen
- Gezinseenheid onder druk gezet door ‘invasieve’ technologie
- Kinderen worden letterlijk opgeslorpt door het televisiescherm
The Ring (2002) & Feardotcom (2002)
- Viraliteit – nefaste boodschappen verspreiden zich via netwerk of kopie van mediateksten
- Technologie neemt vorm aan van kwaadaardige entiteit die mens bedreigt.
1
,TECHNO – HORROR: NU
Grimcutty (2002)
Gebaseerd op vermeende ‘Momo-challenge’ op sociale media:
- Kinderen en jongeren worden gecontacteerd via sociale media voor levensbedreigende
challenges
Morele paniek:
- Beeld van Momo was kunstwerk op tentoonstelling van Japanse artiest Keisuke Aiso
- Angst voor de risico’s van een online medialandschap voor jonge kinderen
DYSTOPISCHE VISIES OP TECHNOLOGIE EN DE SAMENLEVING
Risk =/= harm
Belangrijk onderscheid te maken tussen risico op schade – en schade lijden.
Voorbeeld verkeer:
- Kruispunt oversteken kan risicovol zijn, maar betekent niet dat je automatisch in een ongeluk
terechtkomt.
Dat kinderen en jongeren risicovolle content tegenkomen online betekent niet noodzakelijk dat ze er
schade van ondervinden.
Belang van gevoeligheid voor ervaringen en betekenisgeving van gebruikers zelf.
UTOPISCHE VISIES OP TECHNOLOGIE EN DE SAMENLEVING
‘Cyber-utopianism’ van de ‘90’s internet pioniers predotcomcrash
Digitale media zorgen voor:
- Een definitieve winst voor liberale democratie want iedereen zal digitaal kunnen meepraten en
beslissen.
- Een overbrugging van tijd en ruimte waardoor iedereen overal deel wordt van de gemeenschap
- Het einde van politieke conflicten want in cyberspace kan alles
Duikt vandaag nog op bijvoorbeeld:
- ‘Smart contracts’ die in de blockchain worden versleuteld waardoor er geen tussenpersonen
meer nodig zijn
- Influencer worden met slechts een smartphone
Onderliggend idee dat technologie leidt tot sociale en economische vooruitgang.
WAT IS EEN NIEUW MEDIUM?
- Alles is in principe ooit een nieuw medium geweest.
- Hadden moeilijkheden met morele paniek
2
,MEDIA EN DIGITALE TECHNOLOGIEËN
HET DIGITAAL MEDIALANDSCHAP
Van een analoog medialandschap:
Twee foto’s waar er een contrast is van gebruik van media:
1. Vroeger: samen komen, samen kijken naar de televisie.
2. Het is een moment van delen en verzamelen
Media multitasking bestond al! We zien de dame met de krant in haar handen. Ze doet twee dingen tegelijk.
Naar een digitaal medialandschap:
3. Nu: explosie van verschillende media
1. Tablets, computers, gsm,…
2. Iedereen is aan het multitasking. Men gebruikt verschillende media’s op hetzelfde
moment. Het is courant geworden. We zetten soms de televisie aan als achtergrondgeluid
en doen iets anders op hetzelfde moment.
Media life (Deuze, 2011):
- Leven in media, eerder dan leven met media.
o Iedereen is bezig met zijn scherm en is continu geconnecteerd met verschillende
platformen. Continu in die mediawereld.
- Hedendaagse samenlevingen gekenmerkt door alomtegenwoordigheid en doordringendheid van
digitale media.
o We worden ons pas bewust hoezeer we online zijn, als we er plots geen toegang meer tot
hebben.
- Grotere aanwezigheid media = grotere onzichtbaarheid media
o We worden blind voor de impact van media op de verschillende facetten van ons dagelijks
leven.
3
, o“We only note its absence: when we are disconnected, it is often stressful and
problematic”. (Delfanti & Arvidsson, 2019).
- “The key challenge of communiaction and media studies in the 21 ste century is, or will be, the
dissappearance of media.” (Deuze, 2011).
o Deuze: de kern van communicatiewetenschappen gaat nu over het verdwijnen van media
uit ons zicht in plaats van welke we gebruiken.
Om te kaderen wat de explosie van verschillende media doet en hoe we daarmee omgaan, kijken we naar
verschillende concepten.
MEDIATISERING
1. De groeiende aanwezigheid van media in alle aspecten van het leven;
2. Dus met gevolgen voor meer dan communicatie en informatie, maar voor bredere samenleving.
Dit concept:
- Verbreedt onze focus, door niet enkel te onderzoeken hoe digitale media informatie en
communicatie tussen mensen vormen, maar ook andere aspecten van het dagelijkse leven
kleuren.
- Nodigt uit om te onderzoeken hoe de digitale mediëren van alle facetten van ons leven onze manier
van samenleven (politiek, sociaal, economisch) vormgeeft.
- Nodigt uit de concepten die we reeds hebben om die manier van samenleving te begrijpen
(democratie, participatie, werk, macht,…) te herdenken.
1. Mediatisering: de groeiende aanwezigheid van digitale technologie in onze communicatie
2. Mediatisering: de groeiende aanwezigheid van digitale technologie in alle aspecten van het leven:
werken
3. Mediatisering: de groeiende aanwezigheid van digitale technologie in alle aspecten van het leven:
mobiliteit
4. Mediatisering: met gevolgen voor bredere samenleving
Vroeger: iedereen had een boek Later: mensen die op het Nu: nu gebeurt alles via GPS om
met kaarten van heel Europa om internet MapQuest gingen gaan ons te helpen navigeren op de
zo de weg te vinden. Alles gebruiken, een kaart die ze baan. We hebben constant een
gebeurde via analoge media. online konden vinden en scherm.
moesten printen.
4
