Leer- en mo)va)epsychologie
MOTIVATIETHEORIEËN
DEEL 1: Situering en begripsomschrijving van leerbereidheid
1. Leerbereidheid in een notendop
Leerbereidheid = bereidheid om te leren (Van Hoof et al.)
Wat die bereidheid inhoudt? Verschillende manieren om te omschrijven
3 invalshoeken:
- Leermo1va1e van leerlingen:
o Onderscheid tussen intrinsieke en extrinsieke drijfveren
=> ZDT: autonome en gecontroleerde vormen van mo)va)e
o Doelen die leerlingen vooropstellen:
=> doeloriënta)es (wat wensen ze te bereiken)
- Interesse van leerlingen voor leergebieden en leertaken
o Inhoud van leertaken!
o In wisselwerking met leerlingkenmerken
- Verwach1ngen van leerlingen over hun eigen kunnen en zelPeeld
=> doelma)gheidsbeleving (ll. handelt o.b.v. inschaQng van eigen vaardigheden)
=> Leerbereidheid is ruimer dan leermo1va1e!
- Integra)e van drie invalshoeken: ze staan niet los van elkaar en elke hoek heeR eigen inbreng!
2. Onderdelen van leerbereidheid verder verdiept
2.1. De leermo+va+e van leerlingen
Mo)va)e is moeilijk te beschrijven! => niet meteen observeerbaar, tastbaar of meetbaar
ð Mo)va)etheorieën: concrete aanwijzingen om verschillen in leermo)va)e
- Mo)va)e => movere (motor): aangezet tot ac)e => WAAROM van het gedrag
- =/= karaktereigenschap of persoonlijk kenmerk => uitspraken over concrete ac)es!
1
, Leer- en mo)va)epsychologie
Verschillende vragen:
- In welke mate is de leerling gemo)veerd? => kwan)teit van mo)va)e
- Welke soort mo)va)e speelt er? => kwaliteit van mo)va)e
2.1.1. Wat is mo,va,e? Onderscheid tussen intrinsieke en extrinsieke mo,va,e
Onderscheid:
- Intrinsiek:
o Leren omwille van het leren zelf
o Gemo)veerd vanuit eigen belangstelling, vanuit interne prikkel
o Voelt zich aangesproken tot leerac)viteit
o Taak = beloning op zich!
o Ervaren voldoening bij het leren omdat ze eigen interesses kunnen waarmaken
o Grote mate van autonomie
o Bij oplegging van leerac)viteit: mo)va)e lijdt er onder!
- Extrinsiek:
o Door iets buiten de taak zelf worden aangezet
Bv. neerze)en van goed resultaat, verwach6ngen van anderen, behalen diploma…
o Leren is middel om gewenst iets te bekomen of ongewenst te vermijden
o Taak aanpakken om doel te bereiken
o Materiële als sociale beloningen!
ð Sluiten elkaar niet uit!
ð Leermo)va)e: combina)e intrinsieke en extrinsieke mo)va)e!
ð Leermo)va)e is dynamisch! Op een bepaald moment, in bepaalde context en tot bepaalde ac)viteit
Dynamische wisselwerking:
- Extrinsieke kan aanleiding geven tot intrinsieke
- Maar ook verborgen nadelen aan extrinsieke!
o Ini)eel intrinsiek maar door herhaaldelijk extrinsieke beloningen: minder intrinsiek!
o Extrinsieke beloning valt weg => niet meer gemo)veerd
o Beloningen te sterk gericht op eindresultaat: nadelige gevolgen voor leerproces
- Informa)eve beloningen: intrinsieke mo)va)e versterken!
2.1.2. Zelfdetermina,etheorie (ZDT)
- Sterkte (kwan)teit) maar ook aard (kwaliteit) van mo)va)e is bepalend!
- Onderscheid tussen intrinsiek en extrinsiek verdiepen
- Grondslag van menselijk gedrag: aangeboren psychologische basisbehoeRen
2
, Leer- en mo)va)epsychologie
a. ABC van de mo-va-e: autonomie, verbondenheid, competen-e
- Aangeboren (niet aangeleerd!
- ABC: autonomy, belongingness, competence (autonomie, verbondenheid, competen1e)
=> voedingsstoffen voor persoonlijke ontwikkeling en op)maal func)oneren
- Geen verschillen in sterkte van deze behoeRen maar wel in mate van bevrediging!
Analoog aan fysieke behoe0e bv. honger: verschillen in mate van honger hebben maar mate waarin deze ges;ld
wordt is van belang voor fysiek func;oneren
ABC van mo1va1e:
- BehoeRe aan autonomie
o Vrijheid ervaren bij kiezen en beslissen over eigen handelen
o Afwezigheid van ervaren van druk en gehoorzamen
=> eigen gedrag zelf bepalen (zelfdeterminerd te werk gaan)
- Rela)onele verbondenheid:
o BehoeRe om ergens bij te horen, posi)eve rela)es met anderen te onderhouden en zich als
individu gerespecteerd te weten (diepgaand sociaal contact!)
o Ook voor andere zorgen
=> geliefd, verzorgd en gesteund te voelen
- BehoeRe aan competen1e:
o Bekwaam voelen in eigen (sociale) handelen, succesvol te ervaren in uitdagingen
o Verhoogt capaciteit om flexibel aan te passen aan omgeving
o Competent voelen => beter in vel, meer zelfvertrouwen in werk, persoonlijke effec)viteit
(gevoel effec)ef/succesvol te zijn)
=> Succesvol te ervaren in uitdagingen in leercontexten
Vervullen van deze drie basisbehoeKen => posi1eve effecten:
- Groei, ervaren van plezier, persoonlijke ontwikkeling en welzijn
- Sluiten zeer sterk aan bij intrinsieke mo)va)e
- Deci: intrinsieke mo)va)e = menselijke behoeRe om competent en zelPepalend te handelen in
rela)e met de omgeving.
b. Verschillende types mo-va-e binnen zelfdetermina-etheorie
Verschillende combina1es o.b.v. antwoorden op volgende drie vragen:
- Is de hoeveelheid leermo1va1e bij de leerlingen laag of hoog?
o Amo1va1e: gebrek aan mo)va)e
- Is er sprake van intrinsieke of extrinsieke mo)va)e?
o Intrinsiek: leertaak is doel op zich
o Extrinsiek: leren is middel om doel te bereiken
- In welke mate is de reden om te leren geïnternaliseerd? = regula1e
o Geïnternaliseerd = verinnerlijking
o Amo)va)e = niet verinnerlijkt
o Intrinsieke mo)va)e = per defini)e verinnerlijkt
o Extrinsieke mo)va)e:
§ Extern gereguleerde mo1va1e: niet verinnerlijkt
§ Geïntrojecteerde regula1e: gedeeltelijk verinnerlijkt
§ Geïden1ficeerde mo1va1e: volledig verinnerlijkt
3
MOTIVATIETHEORIEËN
DEEL 1: Situering en begripsomschrijving van leerbereidheid
1. Leerbereidheid in een notendop
Leerbereidheid = bereidheid om te leren (Van Hoof et al.)
Wat die bereidheid inhoudt? Verschillende manieren om te omschrijven
3 invalshoeken:
- Leermo1va1e van leerlingen:
o Onderscheid tussen intrinsieke en extrinsieke drijfveren
=> ZDT: autonome en gecontroleerde vormen van mo)va)e
o Doelen die leerlingen vooropstellen:
=> doeloriënta)es (wat wensen ze te bereiken)
- Interesse van leerlingen voor leergebieden en leertaken
o Inhoud van leertaken!
o In wisselwerking met leerlingkenmerken
- Verwach1ngen van leerlingen over hun eigen kunnen en zelPeeld
=> doelma)gheidsbeleving (ll. handelt o.b.v. inschaQng van eigen vaardigheden)
=> Leerbereidheid is ruimer dan leermo1va1e!
- Integra)e van drie invalshoeken: ze staan niet los van elkaar en elke hoek heeR eigen inbreng!
2. Onderdelen van leerbereidheid verder verdiept
2.1. De leermo+va+e van leerlingen
Mo)va)e is moeilijk te beschrijven! => niet meteen observeerbaar, tastbaar of meetbaar
ð Mo)va)etheorieën: concrete aanwijzingen om verschillen in leermo)va)e
- Mo)va)e => movere (motor): aangezet tot ac)e => WAAROM van het gedrag
- =/= karaktereigenschap of persoonlijk kenmerk => uitspraken over concrete ac)es!
1
, Leer- en mo)va)epsychologie
Verschillende vragen:
- In welke mate is de leerling gemo)veerd? => kwan)teit van mo)va)e
- Welke soort mo)va)e speelt er? => kwaliteit van mo)va)e
2.1.1. Wat is mo,va,e? Onderscheid tussen intrinsieke en extrinsieke mo,va,e
Onderscheid:
- Intrinsiek:
o Leren omwille van het leren zelf
o Gemo)veerd vanuit eigen belangstelling, vanuit interne prikkel
o Voelt zich aangesproken tot leerac)viteit
o Taak = beloning op zich!
o Ervaren voldoening bij het leren omdat ze eigen interesses kunnen waarmaken
o Grote mate van autonomie
o Bij oplegging van leerac)viteit: mo)va)e lijdt er onder!
- Extrinsiek:
o Door iets buiten de taak zelf worden aangezet
Bv. neerze)en van goed resultaat, verwach6ngen van anderen, behalen diploma…
o Leren is middel om gewenst iets te bekomen of ongewenst te vermijden
o Taak aanpakken om doel te bereiken
o Materiële als sociale beloningen!
ð Sluiten elkaar niet uit!
ð Leermo)va)e: combina)e intrinsieke en extrinsieke mo)va)e!
ð Leermo)va)e is dynamisch! Op een bepaald moment, in bepaalde context en tot bepaalde ac)viteit
Dynamische wisselwerking:
- Extrinsieke kan aanleiding geven tot intrinsieke
- Maar ook verborgen nadelen aan extrinsieke!
o Ini)eel intrinsiek maar door herhaaldelijk extrinsieke beloningen: minder intrinsiek!
o Extrinsieke beloning valt weg => niet meer gemo)veerd
o Beloningen te sterk gericht op eindresultaat: nadelige gevolgen voor leerproces
- Informa)eve beloningen: intrinsieke mo)va)e versterken!
2.1.2. Zelfdetermina,etheorie (ZDT)
- Sterkte (kwan)teit) maar ook aard (kwaliteit) van mo)va)e is bepalend!
- Onderscheid tussen intrinsiek en extrinsiek verdiepen
- Grondslag van menselijk gedrag: aangeboren psychologische basisbehoeRen
2
, Leer- en mo)va)epsychologie
a. ABC van de mo-va-e: autonomie, verbondenheid, competen-e
- Aangeboren (niet aangeleerd!
- ABC: autonomy, belongingness, competence (autonomie, verbondenheid, competen1e)
=> voedingsstoffen voor persoonlijke ontwikkeling en op)maal func)oneren
- Geen verschillen in sterkte van deze behoeRen maar wel in mate van bevrediging!
Analoog aan fysieke behoe0e bv. honger: verschillen in mate van honger hebben maar mate waarin deze ges;ld
wordt is van belang voor fysiek func;oneren
ABC van mo1va1e:
- BehoeRe aan autonomie
o Vrijheid ervaren bij kiezen en beslissen over eigen handelen
o Afwezigheid van ervaren van druk en gehoorzamen
=> eigen gedrag zelf bepalen (zelfdeterminerd te werk gaan)
- Rela)onele verbondenheid:
o BehoeRe om ergens bij te horen, posi)eve rela)es met anderen te onderhouden en zich als
individu gerespecteerd te weten (diepgaand sociaal contact!)
o Ook voor andere zorgen
=> geliefd, verzorgd en gesteund te voelen
- BehoeRe aan competen1e:
o Bekwaam voelen in eigen (sociale) handelen, succesvol te ervaren in uitdagingen
o Verhoogt capaciteit om flexibel aan te passen aan omgeving
o Competent voelen => beter in vel, meer zelfvertrouwen in werk, persoonlijke effec)viteit
(gevoel effec)ef/succesvol te zijn)
=> Succesvol te ervaren in uitdagingen in leercontexten
Vervullen van deze drie basisbehoeKen => posi1eve effecten:
- Groei, ervaren van plezier, persoonlijke ontwikkeling en welzijn
- Sluiten zeer sterk aan bij intrinsieke mo)va)e
- Deci: intrinsieke mo)va)e = menselijke behoeRe om competent en zelPepalend te handelen in
rela)e met de omgeving.
b. Verschillende types mo-va-e binnen zelfdetermina-etheorie
Verschillende combina1es o.b.v. antwoorden op volgende drie vragen:
- Is de hoeveelheid leermo1va1e bij de leerlingen laag of hoog?
o Amo1va1e: gebrek aan mo)va)e
- Is er sprake van intrinsieke of extrinsieke mo)va)e?
o Intrinsiek: leertaak is doel op zich
o Extrinsiek: leren is middel om doel te bereiken
- In welke mate is de reden om te leren geïnternaliseerd? = regula1e
o Geïnternaliseerd = verinnerlijking
o Amo)va)e = niet verinnerlijkt
o Intrinsieke mo)va)e = per defini)e verinnerlijkt
o Extrinsieke mo)va)e:
§ Extern gereguleerde mo1va1e: niet verinnerlijkt
§ Geïntrojecteerde regula1e: gedeeltelijk verinnerlijkt
§ Geïden1ficeerde mo1va1e: volledig verinnerlijkt
3
