Samenvatting literatuur penitentiair recht
Inhoudsopgave
Week 1: Strafdoelen en straftheorieën ....................................................................................................................6
F.W. Bleichrodt en P.C. Vegter: Sanctierecht ............................................................................................................... 6
Klassieke strafrechtvaardigingstheorieën .............................................................................................................. 6
Neo-klassieke strafrechtstheorie ........................................................................................................................... 6
Moderne Richting ................................................................................................................................................... 6
P.C. Vegter: Vormen van detentie ............................................................................................................................... 6
Vergelding, speciale en generale preventie ........................................................................................................... 6
Verenigingstheorie ................................................................................................................................................. 7
G. Knigge: Het irrationele van de straf ........................................................................................................................ 7
Functie en betekenis van straffen .......................................................................................................................... 7
De rol van emoties en de rechter ........................................................................................................................... 7
W.H.A. Jonkers: De strafrechtelijke straf (inhoud, grondslag en doeleinden) ............................................................. 8
Het materiële strafbegrip ....................................................................................................................................... 8
De strafgrond ......................................................................................................................................................... 8
De strafdoeleinden ................................................................................................................................................. 8
Strafdoelen op legislatief niveau ............................................................................................................................ 8
P.H.P.H.M.C. van Kempen: Legaliteit van straftoemeting (consistente individualisering via proportionaliteit, schuld
en gelijkheid) ............................................................................................................................................................... 9
Schuldmaatbeginsel ............................................................................................................................................... 9
Verwijtbaarheid ...................................................................................................................................................... 9
S. Boschman, S. Verweij en G. Weijters: Korte vrijheidsstraffen.................................................................................. 9
Strafdoelen ........................................................................................................................................................... 10
Overwegingen om een bepaalde straf op te leggen ............................................................................................ 10
Belangrijkste bevindingen .................................................................................................................................... 10
Week 2: Straftoemeting en straftoemetingsvrijheid ............................................................................................... 10
L. Noyon: De geschiedenis van het taakstrafverbod van artikel 22b Sr..................................................................... 10
Omzeiling van de wet ........................................................................................................................................... 11
Wetsgeschiedenis en interpretatie ...................................................................................................................... 11
Kritiek op artikel 22b Sr ........................................................................................................................................ 11
HR 20 februari 2018, ECLI:NL:HR:2018:202 ............................................................................................................... 11
Essentie van het oordeel van het Gerechtshof 's-Hertogenbosch ....................................................................... 11
Essentie van het oordeel van de Hoge Raad ........................................................................................................ 11
H. Lensing: Oriëntatiepunten voor de straftoemeting............................................................................................... 12
Nederland in vergelijking ..................................................................................................................................... 12
Landelijke oriëntatiepunten nader beschouwd ................................................................................................... 12
Evaluatie van straftoemeting en oriëntatiepunten gewenst ............................................................................... 12
P.H.P.H.M.C. van Kempen: Legaliteit van straftoemeting ......................................................................................... 13
Verschillende beginselen...................................................................................................................................... 13
Noodzaak van een wettelijk straftoemetingskader ............................................................................................. 13
S. Meijer: De bijzondere motiveringsplicht bij de oplegging van vrijheidsbenemende sancties ................................ 13
Geschiedenis van de bijzondere motiveringsplicht .............................................................................................. 13
Oorzaken van het schrappen van de motiveringsplicht ....................................................................................... 14
Waarom de bijzondere motiveringsplicht zou moeten blijven bestaan .............................................................. 14
Week 3: Sanctiebeleid, promoveren en degraderen in detentie, verlof en detentiefasering ................................... 15
Visie: Recht doen, kansen bieden (naar effectievere gevangenisstraffen) ................................................................ 15
1
, Aanpassen huidige v.i.-regeling............................................................................................................................ 15
Gedrag telt ........................................................................................................................................................... 15
Vijf voorwaarden voor veilige terugkeer .............................................................................................................. 15
Organisatie en personeel op orde ........................................................................................................................ 15
S. Struijk: Duizelingwekkende en zorgwekkende ontwikkelingen in de rechtspositie van de gedetineerden ............ 16
Veiligheid, vergelding en een nieuw stelsel van detentiefasering ....................................................................... 16
Verlofstelsel gebaseerd op re-integratieverlof .................................................................................................... 16
Ontkoppeling penitentiair programma en v.i. ...................................................................................................... 16
Voorgenomen verscherpingen van het toetsingskader voor promoveren en degraderen (stoplichtmodel) ...... 17
Bijlage 1 van de Regeling selectie: Plaatsing en overplaatsing van gedetineerden (het ‘stoplichtmodel’) ............... 17
S. Meijer: In al haar facetten (over de betekenis van resocialisatie) ......................................................................... 17
Legitimatie van resocialisatie ............................................................................................................................... 18
Resocialisatie als doel bij vrijheidsbenemende sancties ...................................................................................... 18
S. Meijer: Verscherpt toetsingskader promoveren en degraderen van gedetineerden ............................................. 18
Het toetsingskader promoveren en degraderen .................................................................................................. 18
De aanscherpingen van het toetsingskader promoveren en degraderen ............................................................ 19
Week 4: De voorwaardelijke invrijheidsstelling ...................................................................................................... 19
J.W. Ouwerkerk: De druppel die de emmer doet overlopen (Naar een toekomstbestendige WETS-procedure voor
overname van strafexecutie in Nederland) ............................................................................................................... 19
V.i. en Kaderbesluit 2008/909 .............................................................................................................................. 19
Verantwoordelijkheid voor onderzoek naar v.i.-regeling..................................................................................... 19
Rol van de civiele rechter ..................................................................................................................................... 20
P. Schuyt: Voorwaardelijke invrijheidstelling (Het beeld en de werkelijkheid) .......................................................... 20
Achtergrond en context van de wetswijziging ..................................................................................................... 20
Inhoud van het conceptwetsvoorstel ................................................................................................................... 20
Argumentatie voor de wetswijziging .................................................................................................................... 20
De praktijk van de v.i. ........................................................................................................................................... 20
Vergelijking van beeld en werkelijkheid ............................................................................................................... 21
S. Struijk: Wetsvoorstel Straffen en beschermen (Wordt het kind met het badwater weggegooid?) ....................... 21
Huidige betekenis en invulling van detentiefasering en v.i. ................................................................................. 21
Hoofdlijnen en kritiekpunten van het wetsvoorstel "Straffen en beschermen" .................................................. 21
Uniform toetsingskader voor externe vrijheden .................................................................................................. 22
Fundamentele wijziging van de v.i.-regeling ........................................................................................................ 22
Rechtsbescherming .............................................................................................................................................. 22
Conclusie A-G G. Snijders 6 september 2024, ECLI:NL:PHR:2024:902 ....................................................................... 23
Essentie ................................................................................................................................................................ 23
Toetsingsmoment................................................................................................................................................. 23
Gratie als "ventiel" ............................................................................................................................................... 23
Analyse van de conclusie van de A-G ................................................................................................................... 24
Week 5: Voortgezet crimineel handelen in detentie ............................................................................................... 24
Memorie van toelichting Wijziging van de Penitentiaire beginselenwet in verband met aanvullende maatregelen
tegen georganiseerde criminaliteit tijdens detentie.................................................................................................. 24
Informatie die aanleiding geeft tot een bevel ...................................................................................................... 24
Maatregelen die kunnen worden getroffen ......................................................................................................... 24
Visueel toezicht .................................................................................................................................................... 24
Voorstel van Wet zoals dat luidt na de daarin tot en met 12 maart aangebrachte wijzigingen ............................... 25
Wijzigingen Pbw t.a.v. georganiseerde criminaliteit ............................................................................................ 25
RSJ-advies Wijziging van de Penitentiaire beginselenwet in verband met aanvullende maatregelen tegen
georganiseerde criminaliteit tijdens detentie............................................................................................................ 26
De bevelsbevoegdheid ......................................................................................................................................... 26
Aanbevelingen ...................................................................................................................................................... 26
S. Meijer: Kwartaalsignaal Penitentiair Recht 166 .................................................................................................... 26
2
, Wijzigingen Pbw t.a.v. georganiseerde criminaliteit ............................................................................................ 26
S. Meijer: Kwartaalsignaal Penitentiair Recht 168 .................................................................................................... 27
Wijzigingen Pbw t.a.v. georganiseerde criminaliteit ............................................................................................ 27
Week 6: Beklag en beroep ..................................................................................................................................... 27
F.W. Bleichrodt & P.C. Vegter: Sanctierecht .............................................................................................................. 27
Korte schets van de ontwikkeling van beklagrecht .............................................................................................. 27
Beklag tegen een beslissing door of namens de directeur in de Pbw .................................................................. 28
De beklagrechter .................................................................................................................................................. 28
Beklag t.a.v. verschillende beslissingen................................................................................................................ 28
Interne openbaarheid .......................................................................................................................................... 29
Criminal charge en burgerlijke rechten en verplichtingen ................................................................................... 29
Toetsing ................................................................................................................................................................ 30
Uitspraak .............................................................................................................................................................. 30
Beroep na beklag.................................................................................................................................................. 30
Verlof (en strafonderbreking) en dwangbehandeling .......................................................................................... 31
Bemiddeling en beroep bij medisch handelen ..................................................................................................... 31
Raad voor de Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (Advies Spanning in detentie) ...................................... 32
Beklag- en beroepsrecht binnen detentie ............................................................................................................ 32
Beklag- en beroepsrecht ...................................................................................................................................... 32
Verschillende categorieën klachten ..................................................................................................................... 32
Knelpunten in de detentiepraktijk met mogelijke invloed op het formele klachtensysteem .............................. 32
Recente wetsontwikkelingen en alternatieve mogelijkheden ............................................................................. 33
T. Daems & S. Meijer: Beklagrecht voor gedetineerden in Nederland en België ....................................................... 33
Beklagrecht voor gedetineerden in een Europese context .................................................................................. 34
Beklagregeling in Nederland ................................................................................................................................ 34
Beklagregeling in België ....................................................................................................................................... 35
Beklagregeling in werking .................................................................................................................................... 36
Week 7: Vrijheidsbeperkende sancties................................................................................................................... 36
M. Boone: Paradoxen van toezicht (Straffen in het hart van de samenleving) ......................................................... 36
Eerste paradox ..................................................................................................................................................... 36
Tweede paradox ................................................................................................................................................... 36
Derde paradox ...................................................................................................................................................... 37
S.A.A. van ’t Klooster, M.H. Nagtegaal, M.J.F. van der Wolf en P.M. Schuyt: Levenslang toezicht (Het normerende
kader van vrijheidsbeperkende voorwaarden bij langdurig toezicht) ....................................................................... 37
Normerende rechtsbeginselen voor vrijheidsbeperking ...................................................................................... 37
Nadere normering van langdurigheid .................................................................................................................. 40
Proportionaliteit normeert................................................................................................................................... 40
A.E.A. Fechner, M.H. Nagtegaal, P.M. Schuyt en M.J.F. van der Wolf: De gedragsbeïnvloedende en
vrijheidsbeperkende maatregel ................................................................................................................................. 41
Systematiek .......................................................................................................................................................... 41
Ratio tweetrapsraket............................................................................................................................................ 42
Doelgroepen en criteria ....................................................................................................................................... 42
Combinatie met en verhouding tot andere sancties ............................................................................................ 43
J. Claessen, E. Post en G.J. Slump: Burgerinitiatiefwetsvoorstel Slim straffen ........................................................... 44
De invoering van elektronische detentie als zelfstandige hoofdstraf .................................................................. 44
Elektronische detentie in Nederland.................................................................................................................... 44
Elektronische detentie in enkele andere Europese landen .................................................................................. 44
Elektronische detentie als zelfstandige hoofdstraf .............................................................................................. 45
Week 8: De levenslange gevangenisstraf................................................................................................................ 45
EHRM 26 april 2016 (Murray tegen Nederland) ........................................................................................................ 45
Oordeel EHRM ...................................................................................................................................................... 45
Concurrerende opinie .......................................................................................................................................... 46
3
, H.E. Bröring en W.F. van Hattum: Gratie (Een bestuursbevoegdheid getoetst, een beschouwing naar aanleiding
van het arrest van de Hoge Raad van 6 november 2020) ......................................................................................... 46
De Hoge Raad en gratie ........................................................................................................................................ 46
Het arrest van de Hoge Raad van 6 november 2020 ............................................................................................ 46
De verhouding tussen de gratiebeslissing en gerechtelijk advies ........................................................................ 47
De toetsingsruimte van de (burgerlijke) rechter .................................................................................................. 47
De noodremprocedure ......................................................................................................................................... 48
Evaluatie Besluit Adviescollege levenslanggestraften ............................................................................................... 49
De herbeoordeling van de levenslange gevangenisstraf volgens de wet en jurisprudentie ................................ 49
Het Besluit en het ACL: de totstandkoming ervan ............................................................................................... 50
De taken en bevoegdheden van het ACL volgens het Besluit en het Reglement ................................................. 50
Het functioneren van het Besluit en het ACL ....................................................................................................... 50
Aanbevelingen naar aanleiding van aandachtspunten en knelpunten ................................................................ 51
RSJ-advies: Levenslang herzien.................................................................................................................................. 51
Perspectief op vrijlating als fundamenteel uitgangspunt bij ‘levenslang’ ............................................................ 51
Voorgeschiedenis van de tenuitvoerlegging van de levenslange gevangenisstraf in Nederland ......................... 51
Voorstel tot invoering van een rechterlijke toets ................................................................................................ 51
Overwegingen ten behoeve van de uitwerking ................................................................................................... 52
Enkele aandachtspunten met betrekking tot overige uitwerkingsaspecten ........................................................ 52
Week 9: De terbeschikkingstelling ......................................................................................................................... 52
F.W. Bleichrodt & P.C. Vegter: De terbeschikkingstelling .......................................................................................... 52
Terbeschikkingstelling .......................................................................................................................................... 52
Opleggingsmogelijkheden .................................................................................................................................... 52
Rechterlijke aanwijzing inzake het indexdelict ..................................................................................................... 54
Verlenging ............................................................................................................................................................ 54
Beëindiging ........................................................................................................................................................... 54
Tenuitvoerlegging................................................................................................................................................. 55
Plaatsing en overplaatsing.................................................................................................................................... 55
Invulling van het regime ....................................................................................................................................... 55
Verlof en proefverlof ............................................................................................................................................ 56
J. Bijlsma e.a.: Stoornis en gevaar (Een aanzet tot onderzoek naar een alternatief voor tbs) .................................. 56
Stoornis en recidiverisico ..................................................................................................................................... 56
Normatieve knelpunten van de bestaande tbs-regeling ...................................................................................... 57
Een beveiligingsmaatregel zonder stoornisvereiste ............................................................................................. 57
E.E. Nauta e.a.: Is het stoornisvereiste onmisbaar voor tbs? .................................................................................... 58
Stoornisvereiste ................................................................................................................................................... 58
Stoornisvereiste en art. 5 EVRM .......................................................................................................................... 59
Hof Den Haag 17 december 2024, ECLI:NL:GHDHA:2024:237 (Schutter Vlissingen en zorgboerderij Alblasserdam)59
Strafbaarheid van de verdachte, straf en maatregelen ....................................................................................... 59
Het oordeel van het hof ....................................................................................................................................... 60
Week 10: Herstel en herstelgerichte detentie ........................................................................................................ 60
J.A.A.C. Claessen, O.P.L. Pinkster en G.J. Slump: De mogelijke meerwaarde van mediation in de
tenuitvoerleggingsfase .............................................................................................................................................. 60
Herstelrechtvoorzieningen ex art. 51h Sv ............................................................................................................ 60
Waarborging van slachtofferbelangen in de tenuitvoerleggingsfase................................................................... 62
Mediation in de tenuitvoerleggingsfase............................................................................................................... 62
E. Kampert: Hoe kun je een gedetineerde persoon bewegen om stil te staan bij wat er is gebeurd? ....................... 64
Herstelgericht werken .......................................................................................................................................... 64
Vier niet-hiërarchische herstelopdrachten .......................................................................................................... 64
Tien bijeenkomsten van Puinruimen.................................................................................................................... 65
A. Smeenk e.a.: Over de randen van de muren (Transmuraal herstelgericht werken voor kinderen met een vader in
detentie) .................................................................................................................................................................... 65
Transmuraal en herstelgericht werken voor kinderen van gedetineerden.......................................................... 65
4
Inhoudsopgave
Week 1: Strafdoelen en straftheorieën ....................................................................................................................6
F.W. Bleichrodt en P.C. Vegter: Sanctierecht ............................................................................................................... 6
Klassieke strafrechtvaardigingstheorieën .............................................................................................................. 6
Neo-klassieke strafrechtstheorie ........................................................................................................................... 6
Moderne Richting ................................................................................................................................................... 6
P.C. Vegter: Vormen van detentie ............................................................................................................................... 6
Vergelding, speciale en generale preventie ........................................................................................................... 6
Verenigingstheorie ................................................................................................................................................. 7
G. Knigge: Het irrationele van de straf ........................................................................................................................ 7
Functie en betekenis van straffen .......................................................................................................................... 7
De rol van emoties en de rechter ........................................................................................................................... 7
W.H.A. Jonkers: De strafrechtelijke straf (inhoud, grondslag en doeleinden) ............................................................. 8
Het materiële strafbegrip ....................................................................................................................................... 8
De strafgrond ......................................................................................................................................................... 8
De strafdoeleinden ................................................................................................................................................. 8
Strafdoelen op legislatief niveau ............................................................................................................................ 8
P.H.P.H.M.C. van Kempen: Legaliteit van straftoemeting (consistente individualisering via proportionaliteit, schuld
en gelijkheid) ............................................................................................................................................................... 9
Schuldmaatbeginsel ............................................................................................................................................... 9
Verwijtbaarheid ...................................................................................................................................................... 9
S. Boschman, S. Verweij en G. Weijters: Korte vrijheidsstraffen.................................................................................. 9
Strafdoelen ........................................................................................................................................................... 10
Overwegingen om een bepaalde straf op te leggen ............................................................................................ 10
Belangrijkste bevindingen .................................................................................................................................... 10
Week 2: Straftoemeting en straftoemetingsvrijheid ............................................................................................... 10
L. Noyon: De geschiedenis van het taakstrafverbod van artikel 22b Sr..................................................................... 10
Omzeiling van de wet ........................................................................................................................................... 11
Wetsgeschiedenis en interpretatie ...................................................................................................................... 11
Kritiek op artikel 22b Sr ........................................................................................................................................ 11
HR 20 februari 2018, ECLI:NL:HR:2018:202 ............................................................................................................... 11
Essentie van het oordeel van het Gerechtshof 's-Hertogenbosch ....................................................................... 11
Essentie van het oordeel van de Hoge Raad ........................................................................................................ 11
H. Lensing: Oriëntatiepunten voor de straftoemeting............................................................................................... 12
Nederland in vergelijking ..................................................................................................................................... 12
Landelijke oriëntatiepunten nader beschouwd ................................................................................................... 12
Evaluatie van straftoemeting en oriëntatiepunten gewenst ............................................................................... 12
P.H.P.H.M.C. van Kempen: Legaliteit van straftoemeting ......................................................................................... 13
Verschillende beginselen...................................................................................................................................... 13
Noodzaak van een wettelijk straftoemetingskader ............................................................................................. 13
S. Meijer: De bijzondere motiveringsplicht bij de oplegging van vrijheidsbenemende sancties ................................ 13
Geschiedenis van de bijzondere motiveringsplicht .............................................................................................. 13
Oorzaken van het schrappen van de motiveringsplicht ....................................................................................... 14
Waarom de bijzondere motiveringsplicht zou moeten blijven bestaan .............................................................. 14
Week 3: Sanctiebeleid, promoveren en degraderen in detentie, verlof en detentiefasering ................................... 15
Visie: Recht doen, kansen bieden (naar effectievere gevangenisstraffen) ................................................................ 15
1
, Aanpassen huidige v.i.-regeling............................................................................................................................ 15
Gedrag telt ........................................................................................................................................................... 15
Vijf voorwaarden voor veilige terugkeer .............................................................................................................. 15
Organisatie en personeel op orde ........................................................................................................................ 15
S. Struijk: Duizelingwekkende en zorgwekkende ontwikkelingen in de rechtspositie van de gedetineerden ............ 16
Veiligheid, vergelding en een nieuw stelsel van detentiefasering ....................................................................... 16
Verlofstelsel gebaseerd op re-integratieverlof .................................................................................................... 16
Ontkoppeling penitentiair programma en v.i. ...................................................................................................... 16
Voorgenomen verscherpingen van het toetsingskader voor promoveren en degraderen (stoplichtmodel) ...... 17
Bijlage 1 van de Regeling selectie: Plaatsing en overplaatsing van gedetineerden (het ‘stoplichtmodel’) ............... 17
S. Meijer: In al haar facetten (over de betekenis van resocialisatie) ......................................................................... 17
Legitimatie van resocialisatie ............................................................................................................................... 18
Resocialisatie als doel bij vrijheidsbenemende sancties ...................................................................................... 18
S. Meijer: Verscherpt toetsingskader promoveren en degraderen van gedetineerden ............................................. 18
Het toetsingskader promoveren en degraderen .................................................................................................. 18
De aanscherpingen van het toetsingskader promoveren en degraderen ............................................................ 19
Week 4: De voorwaardelijke invrijheidsstelling ...................................................................................................... 19
J.W. Ouwerkerk: De druppel die de emmer doet overlopen (Naar een toekomstbestendige WETS-procedure voor
overname van strafexecutie in Nederland) ............................................................................................................... 19
V.i. en Kaderbesluit 2008/909 .............................................................................................................................. 19
Verantwoordelijkheid voor onderzoek naar v.i.-regeling..................................................................................... 19
Rol van de civiele rechter ..................................................................................................................................... 20
P. Schuyt: Voorwaardelijke invrijheidstelling (Het beeld en de werkelijkheid) .......................................................... 20
Achtergrond en context van de wetswijziging ..................................................................................................... 20
Inhoud van het conceptwetsvoorstel ................................................................................................................... 20
Argumentatie voor de wetswijziging .................................................................................................................... 20
De praktijk van de v.i. ........................................................................................................................................... 20
Vergelijking van beeld en werkelijkheid ............................................................................................................... 21
S. Struijk: Wetsvoorstel Straffen en beschermen (Wordt het kind met het badwater weggegooid?) ....................... 21
Huidige betekenis en invulling van detentiefasering en v.i. ................................................................................. 21
Hoofdlijnen en kritiekpunten van het wetsvoorstel "Straffen en beschermen" .................................................. 21
Uniform toetsingskader voor externe vrijheden .................................................................................................. 22
Fundamentele wijziging van de v.i.-regeling ........................................................................................................ 22
Rechtsbescherming .............................................................................................................................................. 22
Conclusie A-G G. Snijders 6 september 2024, ECLI:NL:PHR:2024:902 ....................................................................... 23
Essentie ................................................................................................................................................................ 23
Toetsingsmoment................................................................................................................................................. 23
Gratie als "ventiel" ............................................................................................................................................... 23
Analyse van de conclusie van de A-G ................................................................................................................... 24
Week 5: Voortgezet crimineel handelen in detentie ............................................................................................... 24
Memorie van toelichting Wijziging van de Penitentiaire beginselenwet in verband met aanvullende maatregelen
tegen georganiseerde criminaliteit tijdens detentie.................................................................................................. 24
Informatie die aanleiding geeft tot een bevel ...................................................................................................... 24
Maatregelen die kunnen worden getroffen ......................................................................................................... 24
Visueel toezicht .................................................................................................................................................... 24
Voorstel van Wet zoals dat luidt na de daarin tot en met 12 maart aangebrachte wijzigingen ............................... 25
Wijzigingen Pbw t.a.v. georganiseerde criminaliteit ............................................................................................ 25
RSJ-advies Wijziging van de Penitentiaire beginselenwet in verband met aanvullende maatregelen tegen
georganiseerde criminaliteit tijdens detentie............................................................................................................ 26
De bevelsbevoegdheid ......................................................................................................................................... 26
Aanbevelingen ...................................................................................................................................................... 26
S. Meijer: Kwartaalsignaal Penitentiair Recht 166 .................................................................................................... 26
2
, Wijzigingen Pbw t.a.v. georganiseerde criminaliteit ............................................................................................ 26
S. Meijer: Kwartaalsignaal Penitentiair Recht 168 .................................................................................................... 27
Wijzigingen Pbw t.a.v. georganiseerde criminaliteit ............................................................................................ 27
Week 6: Beklag en beroep ..................................................................................................................................... 27
F.W. Bleichrodt & P.C. Vegter: Sanctierecht .............................................................................................................. 27
Korte schets van de ontwikkeling van beklagrecht .............................................................................................. 27
Beklag tegen een beslissing door of namens de directeur in de Pbw .................................................................. 28
De beklagrechter .................................................................................................................................................. 28
Beklag t.a.v. verschillende beslissingen................................................................................................................ 28
Interne openbaarheid .......................................................................................................................................... 29
Criminal charge en burgerlijke rechten en verplichtingen ................................................................................... 29
Toetsing ................................................................................................................................................................ 30
Uitspraak .............................................................................................................................................................. 30
Beroep na beklag.................................................................................................................................................. 30
Verlof (en strafonderbreking) en dwangbehandeling .......................................................................................... 31
Bemiddeling en beroep bij medisch handelen ..................................................................................................... 31
Raad voor de Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (Advies Spanning in detentie) ...................................... 32
Beklag- en beroepsrecht binnen detentie ............................................................................................................ 32
Beklag- en beroepsrecht ...................................................................................................................................... 32
Verschillende categorieën klachten ..................................................................................................................... 32
Knelpunten in de detentiepraktijk met mogelijke invloed op het formele klachtensysteem .............................. 32
Recente wetsontwikkelingen en alternatieve mogelijkheden ............................................................................. 33
T. Daems & S. Meijer: Beklagrecht voor gedetineerden in Nederland en België ....................................................... 33
Beklagrecht voor gedetineerden in een Europese context .................................................................................. 34
Beklagregeling in Nederland ................................................................................................................................ 34
Beklagregeling in België ....................................................................................................................................... 35
Beklagregeling in werking .................................................................................................................................... 36
Week 7: Vrijheidsbeperkende sancties................................................................................................................... 36
M. Boone: Paradoxen van toezicht (Straffen in het hart van de samenleving) ......................................................... 36
Eerste paradox ..................................................................................................................................................... 36
Tweede paradox ................................................................................................................................................... 36
Derde paradox ...................................................................................................................................................... 37
S.A.A. van ’t Klooster, M.H. Nagtegaal, M.J.F. van der Wolf en P.M. Schuyt: Levenslang toezicht (Het normerende
kader van vrijheidsbeperkende voorwaarden bij langdurig toezicht) ....................................................................... 37
Normerende rechtsbeginselen voor vrijheidsbeperking ...................................................................................... 37
Nadere normering van langdurigheid .................................................................................................................. 40
Proportionaliteit normeert................................................................................................................................... 40
A.E.A. Fechner, M.H. Nagtegaal, P.M. Schuyt en M.J.F. van der Wolf: De gedragsbeïnvloedende en
vrijheidsbeperkende maatregel ................................................................................................................................. 41
Systematiek .......................................................................................................................................................... 41
Ratio tweetrapsraket............................................................................................................................................ 42
Doelgroepen en criteria ....................................................................................................................................... 42
Combinatie met en verhouding tot andere sancties ............................................................................................ 43
J. Claessen, E. Post en G.J. Slump: Burgerinitiatiefwetsvoorstel Slim straffen ........................................................... 44
De invoering van elektronische detentie als zelfstandige hoofdstraf .................................................................. 44
Elektronische detentie in Nederland.................................................................................................................... 44
Elektronische detentie in enkele andere Europese landen .................................................................................. 44
Elektronische detentie als zelfstandige hoofdstraf .............................................................................................. 45
Week 8: De levenslange gevangenisstraf................................................................................................................ 45
EHRM 26 april 2016 (Murray tegen Nederland) ........................................................................................................ 45
Oordeel EHRM ...................................................................................................................................................... 45
Concurrerende opinie .......................................................................................................................................... 46
3
, H.E. Bröring en W.F. van Hattum: Gratie (Een bestuursbevoegdheid getoetst, een beschouwing naar aanleiding
van het arrest van de Hoge Raad van 6 november 2020) ......................................................................................... 46
De Hoge Raad en gratie ........................................................................................................................................ 46
Het arrest van de Hoge Raad van 6 november 2020 ............................................................................................ 46
De verhouding tussen de gratiebeslissing en gerechtelijk advies ........................................................................ 47
De toetsingsruimte van de (burgerlijke) rechter .................................................................................................. 47
De noodremprocedure ......................................................................................................................................... 48
Evaluatie Besluit Adviescollege levenslanggestraften ............................................................................................... 49
De herbeoordeling van de levenslange gevangenisstraf volgens de wet en jurisprudentie ................................ 49
Het Besluit en het ACL: de totstandkoming ervan ............................................................................................... 50
De taken en bevoegdheden van het ACL volgens het Besluit en het Reglement ................................................. 50
Het functioneren van het Besluit en het ACL ....................................................................................................... 50
Aanbevelingen naar aanleiding van aandachtspunten en knelpunten ................................................................ 51
RSJ-advies: Levenslang herzien.................................................................................................................................. 51
Perspectief op vrijlating als fundamenteel uitgangspunt bij ‘levenslang’ ............................................................ 51
Voorgeschiedenis van de tenuitvoerlegging van de levenslange gevangenisstraf in Nederland ......................... 51
Voorstel tot invoering van een rechterlijke toets ................................................................................................ 51
Overwegingen ten behoeve van de uitwerking ................................................................................................... 52
Enkele aandachtspunten met betrekking tot overige uitwerkingsaspecten ........................................................ 52
Week 9: De terbeschikkingstelling ......................................................................................................................... 52
F.W. Bleichrodt & P.C. Vegter: De terbeschikkingstelling .......................................................................................... 52
Terbeschikkingstelling .......................................................................................................................................... 52
Opleggingsmogelijkheden .................................................................................................................................... 52
Rechterlijke aanwijzing inzake het indexdelict ..................................................................................................... 54
Verlenging ............................................................................................................................................................ 54
Beëindiging ........................................................................................................................................................... 54
Tenuitvoerlegging................................................................................................................................................. 55
Plaatsing en overplaatsing.................................................................................................................................... 55
Invulling van het regime ....................................................................................................................................... 55
Verlof en proefverlof ............................................................................................................................................ 56
J. Bijlsma e.a.: Stoornis en gevaar (Een aanzet tot onderzoek naar een alternatief voor tbs) .................................. 56
Stoornis en recidiverisico ..................................................................................................................................... 56
Normatieve knelpunten van de bestaande tbs-regeling ...................................................................................... 57
Een beveiligingsmaatregel zonder stoornisvereiste ............................................................................................. 57
E.E. Nauta e.a.: Is het stoornisvereiste onmisbaar voor tbs? .................................................................................... 58
Stoornisvereiste ................................................................................................................................................... 58
Stoornisvereiste en art. 5 EVRM .......................................................................................................................... 59
Hof Den Haag 17 december 2024, ECLI:NL:GHDHA:2024:237 (Schutter Vlissingen en zorgboerderij Alblasserdam)59
Strafbaarheid van de verdachte, straf en maatregelen ....................................................................................... 59
Het oordeel van het hof ....................................................................................................................................... 60
Week 10: Herstel en herstelgerichte detentie ........................................................................................................ 60
J.A.A.C. Claessen, O.P.L. Pinkster en G.J. Slump: De mogelijke meerwaarde van mediation in de
tenuitvoerleggingsfase .............................................................................................................................................. 60
Herstelrechtvoorzieningen ex art. 51h Sv ............................................................................................................ 60
Waarborging van slachtofferbelangen in de tenuitvoerleggingsfase................................................................... 62
Mediation in de tenuitvoerleggingsfase............................................................................................................... 62
E. Kampert: Hoe kun je een gedetineerde persoon bewegen om stil te staan bij wat er is gebeurd? ....................... 64
Herstelgericht werken .......................................................................................................................................... 64
Vier niet-hiërarchische herstelopdrachten .......................................................................................................... 64
Tien bijeenkomsten van Puinruimen.................................................................................................................... 65
A. Smeenk e.a.: Over de randen van de muren (Transmuraal herstelgericht werken voor kinderen met een vader in
detentie) .................................................................................................................................................................... 65
Transmuraal en herstelgericht werken voor kinderen van gedetineerden.......................................................... 65
4
