2024-2025
Samenvatting
Leer- en onderwijsproblemen
College 1 – Zorg in regulier en speciaal onderwijs
,Grofweg zijn er vier soorten onderwijs:
- Exclusief onderwijs – mensen met een beperking hebben geen toegang tot onderwijs
- Gesegregeerd onderwijs – kinderen zonder beperking zitten in de klas, kinderen met
een beperking kunnen wel naar school maar apart, gescheiden, in speciale
gebouwen
- Integratief onderwijs – kinderen met een beperking kunnen ook naar school,
bijvoorbeeld in hetzelfde gebouw maar in aparte klassen of groepen
- Inclusief onderwijs – alle kinderen, inclusief kinderen met beperking gaan naar
dezelfde school, bij elkaar in dezelfde omgeving, klas
Momenteel wordt gesegregeerd onderwijs gehanteerd in Nederland. Het streven is inclusief
onderwijs. Nederland heeft een rijke geschiedenis van speciaal onderwijs. Het is nog niet
haalbaar om inclusief onderwijs te bieden. Dit geldt voor zowel primair onderwijs als het
voortgezet onderwijs.
Inclusief onderwijs – alle kinderen kunnen samen naar dezelfde school, waarbij alle kinderen
als uniek worden beschouwd en de kans krijgen om zich te ontwikkelen. Het heeft diversiteit
als uitgangspunt en vertrekpunt.
Internationale ontwikkelingen richting inclusief onderwijs:
Salamanca statement uit 1994 – was een van de eerste initiatieven om het onderwijs
inclusiever te maken. Hier staat onder andere in dat alle kinderen unieke karakteristieken,
leerbehoeften en talenten hebben en dat onderwijssystemen zo ingericht moeten zijn dat ze
voldoen aan de leerbehoeften van ieder kind. Nederland heeft dit verdrag ondertekent.
De kern van het Salamanca statement is dat ieder kind uniek is en recht heeft op goed
onderwijs. Dit geldt ook voor ontwikkelingslanden, waar onderwijs überhaupt niet altijd
vanzelfsprekend is voor veel kinderen.
Het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap uit 2006 (van
de Verenigde Naties) – In 2016 is deze door Nederland geratificeerd (ondertekent). Dit houdt
in dat er een actieve plicht is om inclusie te bevorderen (inspanning tonen voor het
inclusiever vormgeven van onderwijs). Belangrijk hierbij zijn inclusie, persoonlijke autonomie
en volledige participatie. Het onderwijs als overheidsinstelling heeft de verplichting om zich
in te spannen en het verdrag uit te voeren en in de praktijk te brengen.
Hierin staat het recht op inclusief onderwijs – maar hier is Nederland nog niet op ingericht.
Dit vereist namelijk expertise, geld en extra handen.
Ontwikkelingen in Nederland gericht op passend onderwijs:
-Weer Samen naar School Akkoord (WSNS-akkoord) (1990) met als doel om het aantal
leerlingen on het speciaal onderwijs terug te dringen, en het laten deelnemen van
kinderen met leer en gedragsproblemen in het regulier onderwijs met begeleiding.
Hiervoor werden samenwerkingsverbanden opgericht waarbij gebruik wordt gemaakt
, van elkaars kennis en expertise. Dit had niet het gewenste effect, het aantal leerlingen
in het speciaal onderwijs bleef desondanks het initiatief groeien.
-De Wet op het Primair Onderwijs (PO) (1998) – verschillende soorten van speciaal onderwijs
gingen samen (In ontwikkeling bedreigde kleuters (IOBK), leer en
opvoedingsmogelijkheden (LOM), en de moeilijk lerende kinderen (MLK) werden
samen het speciaal basisonderwijs (SBO). Het SBO valt onder het reguliere onderwijs
en is dus niet geschikt voor kinderen met een handicap of gedragsstoornis, maar voor
kinderen die net wat meer begeleiding nodig hebben.
-Formalisering van samenwerkingsverbanden
-Terugdringen van omvang van speciaal onderwijs
-De Wet op de Expertise Centra (WEC) & Regeling (2003) – had eveneens als doel om het
aantal leerlingen op het speciaal onderwijs terug te dringen en het te moeten doen
op reguliere basisscholen met extra ondersteuning. Het doel was om 17 typen van
speciaal onderwijs terug te brengen naar 4 regionale expertise centra’s (REC’s) door
bepaalde vormen van speciaal onderwijs te clusteren tot vier soorten:
Clusters in het speciaal onderwijs, voor leerlingen met:
1. Een visuele handicap
2. Auditieve en communicatieve handicap
3. Lichamelijke en mentale/meervoudige handicap
4. Psychiatrische en/of gedragsproblemen
-LeerlingGebonden Financiering (LGB) – hield in dat ouders konden kiezen om hun
kind naar het speciaal onderwijs te sturen waar expertise en begeleiding aanwezig
was, of gebruik te maken van een rugzakje (zak met geld) om te besteden om hun
kind te laten begeleiden in het regulier onderwijs. Dit deed de illusie wekken dat
ouders veel keuzevrijheid hadden maar in de praktijk viel dit tegen en hadden scholen
hier voornamelijk een grote stem in.
-In deze tijd was er nog een openeindfinanciering, ofwel er was geen maximaal
budget, en alle aanvragen werden toegekend. Passend onderwijs (2014) is ook wel
een financiële maatregel omdat deze openeindfinanciering onhoudbaar is.
Het Samenwerkingsverband (SWV) bestaat uit:
-Het regulier onderwijs
-Het speciaal basisonderwijs (valt eigenlijk samen met het regulier onderwijs, want is
een vorm van regulier onderwijs met extra begeleiding)
-Het speciaal onderwijs (cluster 3 en 4)
Dit wordt regionaal geregeld.
Cluster 1 en 2 worden landelijk geregeld, deze hebben een aparte status
(bijvoorbeeld Koninklijke Kentalis).
-Wet Passend Onderwijs (augustus 2014) – met het idee dat het onderwijs passend werd
gemaakt voor leerlingen op school. Het heeft als belangrijkste kenmerken:
-De zorgplicht
-De niet vrijblijvende samenwerking tussen schoolbesturen (samenwerkingsverband)
, -Budgetfinanciering (in plaats van openeindfinanciering)
Het verschil tussen inclusief en passend onderwijs:
Inclusief onderwijs – kinderen met en zonder beperking gaan allemaal samen naar school
Passend onderwijs – alle kinderen krijgen dat wat bij hen past, ook als ze extra ondersteuning
nodig hebben. Er wordt gekeken of er binnen de school en binnen het
samenwerkingsverband passend onderwijs kan worden geboden, maar als dat niet kan, dan
wordt gewezen op speciaal onderwijs. Speciaal onderwijs is het onderwijs dat wordt gekozen
wanneer passend onderwijs niet geboden kan worden binnen het regulier onderwijs.
Inclusief onderwijs is vele stappen verder dan passend onderwijs.
Passend onderwijs
Passend onderwijs heeft de visie dat elk kind recht heeft op goed onderwijs, ook kinderen
die extra ondersteuning nodig hebben. Het uitgangspunt hierbij is het vooropstellen van de
mogelijkheden van de leerlingen, zowel voor leerlingen met leerproblemen en een beperking
als voor talentvolle en hoogbegaafde leerlingen. Indien mogelijk het liefst op een reguliere
school in de buurt, met extra ondersteuning. Scholen moeten kunnen inspelen op
verschillen. Onderlinge samenwerking tussen scholen is belangrijk voor het delen van
expertise. Het speciaal onderwijs blijft bestaan voor de kinderen die dit nodig hebben.
Vanaf 1 augustus 2014 geldt voor alle scholen de zorgplicht.
- Zorgplicht – de school is verantwoordelijk voor het bieden en het zoeken van een
passende onderwijsplek in overleg met de ouders van kinderen. Wanneer de leerling
zich schriftelijk heeft aangemeld bij een school, heeft de school onderzoekplicht om
te kijken waar deze leerling passend onderwijs kan krijgen, ofwel binnen de eigen
school ofwel binnen het samenwerkingsverband. De zorgplicht is nieuw sinds het
passend onderwijs is ingevoerd. De zorgplicht geldt niet bij:
Weigering toelating om andere redenen, waaronder geen plaatsruimte,
ouders die weigeren de grondslag van de school te onderschrijven, de leerling
is niet geschikt om dit type (niveau) onderwijs te volgen bij bijvoorbeeld bao-
advies en op basis van een onderwijskundig rapport).
Alle scholen in Nederland dienen een ondersteuningsprofiel op te stellen.
Een (school)ondersteuningsprofiel omschrijft de zorg die de school kan bieden en de
leerlingen aan wie de school wel of geen passend onderwijs kan bieden. Een
schriftelijke aanmelding van een leerling wordt tegen het ondersteuningsprofiel
gehouden en indien het kind met diens ondersteuningsbehoefte hiervoor binnen de
school passend onderwijs kan ontvangen, moet deze geboden worden.
Het schoolondersteuningsprofiel is een belangrijk toets document bij geschillen. Het
moet duidelijk bevatten waar de grenzen van de school liggen en er moeten geen
valse beloften gedaan worden. Wat in het ondersteuningsprofiel staat moet ook
waargemaakt kunnen worden.
Samenvatting
Leer- en onderwijsproblemen
College 1 – Zorg in regulier en speciaal onderwijs
,Grofweg zijn er vier soorten onderwijs:
- Exclusief onderwijs – mensen met een beperking hebben geen toegang tot onderwijs
- Gesegregeerd onderwijs – kinderen zonder beperking zitten in de klas, kinderen met
een beperking kunnen wel naar school maar apart, gescheiden, in speciale
gebouwen
- Integratief onderwijs – kinderen met een beperking kunnen ook naar school,
bijvoorbeeld in hetzelfde gebouw maar in aparte klassen of groepen
- Inclusief onderwijs – alle kinderen, inclusief kinderen met beperking gaan naar
dezelfde school, bij elkaar in dezelfde omgeving, klas
Momenteel wordt gesegregeerd onderwijs gehanteerd in Nederland. Het streven is inclusief
onderwijs. Nederland heeft een rijke geschiedenis van speciaal onderwijs. Het is nog niet
haalbaar om inclusief onderwijs te bieden. Dit geldt voor zowel primair onderwijs als het
voortgezet onderwijs.
Inclusief onderwijs – alle kinderen kunnen samen naar dezelfde school, waarbij alle kinderen
als uniek worden beschouwd en de kans krijgen om zich te ontwikkelen. Het heeft diversiteit
als uitgangspunt en vertrekpunt.
Internationale ontwikkelingen richting inclusief onderwijs:
Salamanca statement uit 1994 – was een van de eerste initiatieven om het onderwijs
inclusiever te maken. Hier staat onder andere in dat alle kinderen unieke karakteristieken,
leerbehoeften en talenten hebben en dat onderwijssystemen zo ingericht moeten zijn dat ze
voldoen aan de leerbehoeften van ieder kind. Nederland heeft dit verdrag ondertekent.
De kern van het Salamanca statement is dat ieder kind uniek is en recht heeft op goed
onderwijs. Dit geldt ook voor ontwikkelingslanden, waar onderwijs überhaupt niet altijd
vanzelfsprekend is voor veel kinderen.
Het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap uit 2006 (van
de Verenigde Naties) – In 2016 is deze door Nederland geratificeerd (ondertekent). Dit houdt
in dat er een actieve plicht is om inclusie te bevorderen (inspanning tonen voor het
inclusiever vormgeven van onderwijs). Belangrijk hierbij zijn inclusie, persoonlijke autonomie
en volledige participatie. Het onderwijs als overheidsinstelling heeft de verplichting om zich
in te spannen en het verdrag uit te voeren en in de praktijk te brengen.
Hierin staat het recht op inclusief onderwijs – maar hier is Nederland nog niet op ingericht.
Dit vereist namelijk expertise, geld en extra handen.
Ontwikkelingen in Nederland gericht op passend onderwijs:
-Weer Samen naar School Akkoord (WSNS-akkoord) (1990) met als doel om het aantal
leerlingen on het speciaal onderwijs terug te dringen, en het laten deelnemen van
kinderen met leer en gedragsproblemen in het regulier onderwijs met begeleiding.
Hiervoor werden samenwerkingsverbanden opgericht waarbij gebruik wordt gemaakt
, van elkaars kennis en expertise. Dit had niet het gewenste effect, het aantal leerlingen
in het speciaal onderwijs bleef desondanks het initiatief groeien.
-De Wet op het Primair Onderwijs (PO) (1998) – verschillende soorten van speciaal onderwijs
gingen samen (In ontwikkeling bedreigde kleuters (IOBK), leer en
opvoedingsmogelijkheden (LOM), en de moeilijk lerende kinderen (MLK) werden
samen het speciaal basisonderwijs (SBO). Het SBO valt onder het reguliere onderwijs
en is dus niet geschikt voor kinderen met een handicap of gedragsstoornis, maar voor
kinderen die net wat meer begeleiding nodig hebben.
-Formalisering van samenwerkingsverbanden
-Terugdringen van omvang van speciaal onderwijs
-De Wet op de Expertise Centra (WEC) & Regeling (2003) – had eveneens als doel om het
aantal leerlingen op het speciaal onderwijs terug te dringen en het te moeten doen
op reguliere basisscholen met extra ondersteuning. Het doel was om 17 typen van
speciaal onderwijs terug te brengen naar 4 regionale expertise centra’s (REC’s) door
bepaalde vormen van speciaal onderwijs te clusteren tot vier soorten:
Clusters in het speciaal onderwijs, voor leerlingen met:
1. Een visuele handicap
2. Auditieve en communicatieve handicap
3. Lichamelijke en mentale/meervoudige handicap
4. Psychiatrische en/of gedragsproblemen
-LeerlingGebonden Financiering (LGB) – hield in dat ouders konden kiezen om hun
kind naar het speciaal onderwijs te sturen waar expertise en begeleiding aanwezig
was, of gebruik te maken van een rugzakje (zak met geld) om te besteden om hun
kind te laten begeleiden in het regulier onderwijs. Dit deed de illusie wekken dat
ouders veel keuzevrijheid hadden maar in de praktijk viel dit tegen en hadden scholen
hier voornamelijk een grote stem in.
-In deze tijd was er nog een openeindfinanciering, ofwel er was geen maximaal
budget, en alle aanvragen werden toegekend. Passend onderwijs (2014) is ook wel
een financiële maatregel omdat deze openeindfinanciering onhoudbaar is.
Het Samenwerkingsverband (SWV) bestaat uit:
-Het regulier onderwijs
-Het speciaal basisonderwijs (valt eigenlijk samen met het regulier onderwijs, want is
een vorm van regulier onderwijs met extra begeleiding)
-Het speciaal onderwijs (cluster 3 en 4)
Dit wordt regionaal geregeld.
Cluster 1 en 2 worden landelijk geregeld, deze hebben een aparte status
(bijvoorbeeld Koninklijke Kentalis).
-Wet Passend Onderwijs (augustus 2014) – met het idee dat het onderwijs passend werd
gemaakt voor leerlingen op school. Het heeft als belangrijkste kenmerken:
-De zorgplicht
-De niet vrijblijvende samenwerking tussen schoolbesturen (samenwerkingsverband)
, -Budgetfinanciering (in plaats van openeindfinanciering)
Het verschil tussen inclusief en passend onderwijs:
Inclusief onderwijs – kinderen met en zonder beperking gaan allemaal samen naar school
Passend onderwijs – alle kinderen krijgen dat wat bij hen past, ook als ze extra ondersteuning
nodig hebben. Er wordt gekeken of er binnen de school en binnen het
samenwerkingsverband passend onderwijs kan worden geboden, maar als dat niet kan, dan
wordt gewezen op speciaal onderwijs. Speciaal onderwijs is het onderwijs dat wordt gekozen
wanneer passend onderwijs niet geboden kan worden binnen het regulier onderwijs.
Inclusief onderwijs is vele stappen verder dan passend onderwijs.
Passend onderwijs
Passend onderwijs heeft de visie dat elk kind recht heeft op goed onderwijs, ook kinderen
die extra ondersteuning nodig hebben. Het uitgangspunt hierbij is het vooropstellen van de
mogelijkheden van de leerlingen, zowel voor leerlingen met leerproblemen en een beperking
als voor talentvolle en hoogbegaafde leerlingen. Indien mogelijk het liefst op een reguliere
school in de buurt, met extra ondersteuning. Scholen moeten kunnen inspelen op
verschillen. Onderlinge samenwerking tussen scholen is belangrijk voor het delen van
expertise. Het speciaal onderwijs blijft bestaan voor de kinderen die dit nodig hebben.
Vanaf 1 augustus 2014 geldt voor alle scholen de zorgplicht.
- Zorgplicht – de school is verantwoordelijk voor het bieden en het zoeken van een
passende onderwijsplek in overleg met de ouders van kinderen. Wanneer de leerling
zich schriftelijk heeft aangemeld bij een school, heeft de school onderzoekplicht om
te kijken waar deze leerling passend onderwijs kan krijgen, ofwel binnen de eigen
school ofwel binnen het samenwerkingsverband. De zorgplicht is nieuw sinds het
passend onderwijs is ingevoerd. De zorgplicht geldt niet bij:
Weigering toelating om andere redenen, waaronder geen plaatsruimte,
ouders die weigeren de grondslag van de school te onderschrijven, de leerling
is niet geschikt om dit type (niveau) onderwijs te volgen bij bijvoorbeeld bao-
advies en op basis van een onderwijskundig rapport).
Alle scholen in Nederland dienen een ondersteuningsprofiel op te stellen.
Een (school)ondersteuningsprofiel omschrijft de zorg die de school kan bieden en de
leerlingen aan wie de school wel of geen passend onderwijs kan bieden. Een
schriftelijke aanmelding van een leerling wordt tegen het ondersteuningsprofiel
gehouden en indien het kind met diens ondersteuningsbehoefte hiervoor binnen de
school passend onderwijs kan ontvangen, moet deze geboden worden.
Het schoolondersteuningsprofiel is een belangrijk toets document bij geschillen. Het
moet duidelijk bevatten waar de grenzen van de school liggen en er moeten geen
valse beloften gedaan worden. Wat in het ondersteuningsprofiel staat moet ook
waargemaakt kunnen worden.
