Biologie hoofdstuk 13- het zenuwstelsel
Zenuwstelsel
het zenuwstelsel bestaat uit twee delen, met als belangrijkste
de hersenen. Het centrale zenuwstelsel (CZS) dat bestaat uit
neuronen (zenuwcellen) van de hersenen en het ruggenmerg.
En het perifere zenuwstelsel dat bestaat uit zenuwen, bundels
uitlopers van de neuronen van het CZS buiten het ruggenmerg.
Het CZS kan onderscheidt worden in een licht en donker deel.
De grijze stof (donker deel) komt
door de cellichamen van neuronen. Ze liggen in de hersenen aan de
buitenkant en in het ruggenmerg aan de binnenkant. De witte stof (licht
deel) komt van myeline, dit is een vetachtige stof. Deze liggen in de
hersenen aan de binnenkant en in het ruggenmerg aan de buitenkant.
Het zenuwstelsel kan ook verdeelt worden op functie, dit kan in het
animale zenuwstelsel of autonome zenuwstelsel.
Animale zenuwstelsel Autonome zenuwstelsel
Staat onder invloed van de wil Staat niet onder invloed van de wil
Verzorgt bewuste reacties en reflexen Verzorgt onbewuste functies van
Centra liggen in de grote hersenen organen en regelt lichaamsfuncties
Doelwit: dwarsgestreepte (homeostase)
skeletspieren Centra liggen in de hersenstam en de
hypothalamus ligt centraal
Doelwit: gladde spieren, klieren en
hartspier
Het autonome zenuwstelsel bestaat uit twee delen met een antagonistische werking.
Orthosympatisch zenuwstelsel
Stimuleert organen die met activiteit
te maken hebben
De organen zijn verbonden vanuit het
ruggenmerg via grensstrengen
Versnelt ademhaling, hartslag en
dissimilatie
Remt spijsvertering
Parasympatisch zenuwstelsel
Stimuleert rust en herstel van het lijf
De organen zijn verbonden via de
zwervende zenuw, dit is dubbele
innervatie
Stimuleert spijsverteringsorganen en
assimilatie (vormen organische stoffen
voor opbouw)
Remt hartslag en ademhaling
, De hersenen
De hersenen liggen beschermd in de scheden en zijn omgeven door
drie hersenvliezen. Tussen de binnenste twee stroomt vloeistof om
te beschermen tegen schokken en dienst als afvoerroute van
afvalstoffen. Om bescherming te bieden tegen ongewenste stoffen
is er een bloed-hersenbarrière, die selectief stoffen doorlaat via
actief transport. Ook helpen astrocyten hiermee, dit zijn gliacellen (steuncellen met veel uitlopers)
die een gesloten kring rondom de haarvaten vormen. Door tight-junctions zijn de ruimtes tussen de
endotheelcellen en de haarvaten erg klein.
De grote hersenen bestaan uit twee helften die met elkaar verbonden zijn via de hersenbalk. De
informatie is afkomstig van de zintuigen die via zenuwen door het ruggenmerg in de hersenstam en
zo in de grote hersenen komen. De grote hersenen
beheersen je wil, het bewustzijn, de geheugenfuncties en
de emoties. Ook ontwikkelen ze motorprogramma’s die
het mogelijk maken automatisch en gecoördineerd
complexe handelingen uit te voeren.
In de hersenschors, de grijze stof, geven vele neuronen
informatie aan elkaar door. Informatie gaat in de vorm
van pulsen via hersenneuronen naar de sensorische
centra in de schors. Als geluid in het primaire gehoorcentrum komt vindt bewustwording plaats: je
hoort geluid. Door dit te koppelen aan geheugeninformatie in het secundaire gehoorcentrum kan je
het interpreteren en zo de tekst en melodie herinneren. Hoe complexer de informatie, hoe groter
het sensorische centrum.
Beweging wordt ‘bedacht’ in de primaire motorische schors, dit zijn kleine gebieden die hun eigen
groep spieren aansturen. Deze gebieden zijn verbonden met gebieden in de secundaire motorische
schors. Deze bevat informatie hoe de beweging gecoördineerd moet worden. De motorische schors
van de rechterhersenhelft bestuurt de linkerzijde van het lichaam en andersom. Nauwkeurige
bewegingen nemen een groter deel van het primaire motorische schors op.
Alle informatie uit je zintuigen (behalve geur) gaat via de thalamus naar de hersenschors. Deze
selecteert welke impulsen van zintuigen naar welk deel van het hersenschors gaan. Alcohol
stimuleert de vorming van dopamine, deze stof geeft boodschappen van neuronen door. Hierdoor
wordt je ontspannen. Ook functioneert de thalamus minder goed hierdoor, waardoor je dingen kan
vergeten na veel alcohol consummatie. De
hypothalamus bevat een thermostaat voor het regelen
van de lichaamstemperatuur en de biologische klok. Deze
klok regelt het dag-nachtritme en zorgt ervoor dat je
lichaamstemperatuur en bloeddruk daalt voor het
slapen.
De hersenstam bestaat uit de middenhersenen, de pons en
het verlengde merg. De middenhersenen zorgen voor
Zenuwstelsel
het zenuwstelsel bestaat uit twee delen, met als belangrijkste
de hersenen. Het centrale zenuwstelsel (CZS) dat bestaat uit
neuronen (zenuwcellen) van de hersenen en het ruggenmerg.
En het perifere zenuwstelsel dat bestaat uit zenuwen, bundels
uitlopers van de neuronen van het CZS buiten het ruggenmerg.
Het CZS kan onderscheidt worden in een licht en donker deel.
De grijze stof (donker deel) komt
door de cellichamen van neuronen. Ze liggen in de hersenen aan de
buitenkant en in het ruggenmerg aan de binnenkant. De witte stof (licht
deel) komt van myeline, dit is een vetachtige stof. Deze liggen in de
hersenen aan de binnenkant en in het ruggenmerg aan de buitenkant.
Het zenuwstelsel kan ook verdeelt worden op functie, dit kan in het
animale zenuwstelsel of autonome zenuwstelsel.
Animale zenuwstelsel Autonome zenuwstelsel
Staat onder invloed van de wil Staat niet onder invloed van de wil
Verzorgt bewuste reacties en reflexen Verzorgt onbewuste functies van
Centra liggen in de grote hersenen organen en regelt lichaamsfuncties
Doelwit: dwarsgestreepte (homeostase)
skeletspieren Centra liggen in de hersenstam en de
hypothalamus ligt centraal
Doelwit: gladde spieren, klieren en
hartspier
Het autonome zenuwstelsel bestaat uit twee delen met een antagonistische werking.
Orthosympatisch zenuwstelsel
Stimuleert organen die met activiteit
te maken hebben
De organen zijn verbonden vanuit het
ruggenmerg via grensstrengen
Versnelt ademhaling, hartslag en
dissimilatie
Remt spijsvertering
Parasympatisch zenuwstelsel
Stimuleert rust en herstel van het lijf
De organen zijn verbonden via de
zwervende zenuw, dit is dubbele
innervatie
Stimuleert spijsverteringsorganen en
assimilatie (vormen organische stoffen
voor opbouw)
Remt hartslag en ademhaling
, De hersenen
De hersenen liggen beschermd in de scheden en zijn omgeven door
drie hersenvliezen. Tussen de binnenste twee stroomt vloeistof om
te beschermen tegen schokken en dienst als afvoerroute van
afvalstoffen. Om bescherming te bieden tegen ongewenste stoffen
is er een bloed-hersenbarrière, die selectief stoffen doorlaat via
actief transport. Ook helpen astrocyten hiermee, dit zijn gliacellen (steuncellen met veel uitlopers)
die een gesloten kring rondom de haarvaten vormen. Door tight-junctions zijn de ruimtes tussen de
endotheelcellen en de haarvaten erg klein.
De grote hersenen bestaan uit twee helften die met elkaar verbonden zijn via de hersenbalk. De
informatie is afkomstig van de zintuigen die via zenuwen door het ruggenmerg in de hersenstam en
zo in de grote hersenen komen. De grote hersenen
beheersen je wil, het bewustzijn, de geheugenfuncties en
de emoties. Ook ontwikkelen ze motorprogramma’s die
het mogelijk maken automatisch en gecoördineerd
complexe handelingen uit te voeren.
In de hersenschors, de grijze stof, geven vele neuronen
informatie aan elkaar door. Informatie gaat in de vorm
van pulsen via hersenneuronen naar de sensorische
centra in de schors. Als geluid in het primaire gehoorcentrum komt vindt bewustwording plaats: je
hoort geluid. Door dit te koppelen aan geheugeninformatie in het secundaire gehoorcentrum kan je
het interpreteren en zo de tekst en melodie herinneren. Hoe complexer de informatie, hoe groter
het sensorische centrum.
Beweging wordt ‘bedacht’ in de primaire motorische schors, dit zijn kleine gebieden die hun eigen
groep spieren aansturen. Deze gebieden zijn verbonden met gebieden in de secundaire motorische
schors. Deze bevat informatie hoe de beweging gecoördineerd moet worden. De motorische schors
van de rechterhersenhelft bestuurt de linkerzijde van het lichaam en andersom. Nauwkeurige
bewegingen nemen een groter deel van het primaire motorische schors op.
Alle informatie uit je zintuigen (behalve geur) gaat via de thalamus naar de hersenschors. Deze
selecteert welke impulsen van zintuigen naar welk deel van het hersenschors gaan. Alcohol
stimuleert de vorming van dopamine, deze stof geeft boodschappen van neuronen door. Hierdoor
wordt je ontspannen. Ook functioneert de thalamus minder goed hierdoor, waardoor je dingen kan
vergeten na veel alcohol consummatie. De
hypothalamus bevat een thermostaat voor het regelen
van de lichaamstemperatuur en de biologische klok. Deze
klok regelt het dag-nachtritme en zorgt ervoor dat je
lichaamstemperatuur en bloeddruk daalt voor het
slapen.
De hersenstam bestaat uit de middenhersenen, de pons en
het verlengde merg. De middenhersenen zorgen voor
