Onderwerp Uitwerking Arresten/Notities
Week 0: Inleidende kennisclips
Staats- en Kenmerkende begrippen
bestuursrecht - Rechtstraat:
- Legaliteitsbeginsel = Wettelijke basis (gebeurt ook zonder → later ook bevoegdheden alsnog wettelijk vastgelegd)
- Daardoor bevoegdheden uitgebreid (bv. voetbalwet/cameratoezicht/woningsluiting/wet aanpak
woonoverlast)
- Machtenscheiding/spreiding
- Onafhankelijke rechterlijke macht
- Grondrechten
- Gedecentraliseerde eenheidsstaat = Nederland
- Decentralisatie: gemeenteraden bezitten autonome bevoegdheden tot regeling en bestuur
- Regulering door opname gedragsnormen en toekenning bestuurlijke bevoegdheden in gemeentelijke
verordeningen (verwijder bevelen/ algemene bepalingen tegen hinder/ regulering evenementen)
Staatsrecht ziet op:
- Inhoud en functioneren van de instellingen van de staat
- Bevoegdheden om regels vast te stellen en besluiten te nemen
- Regulering/beperking Staatsmacht (grondrechten)
Bestuursrecht ziet op:
- Instrumentele functie: toedeling van bestuursbevoegdheden aan bepaalde bestuursorganen
- Vergunningen en ontheffingen
- Subsidies/beloningen
- Herstelsanctie
- Punitieve sancties (straffen)
- Specifieke maatregelen (stadionverboden)
- Normerende functie (regels in: bijzondere wet, Awb, Ongeschreven recht)
- Bieden van rechtsbescherming tegen uitoefening van bestuursbevoegdheden (bezwaar/beroep)
Publiek-private samenwerking in Law and governance!
, - Grondslag in publiek en privaatrecht
- Strafrecht speelt een belangrijke rol
Strafrecht Behartigen van het algemeen belang: het besturen van de samenleving met bestuurlijke middelen via privaat, straf en bestuursrecht
Functies strafrecht:
1. Voorkomen en bestraffen van ernstige vormen van ongewenst gedrag (laatste redmiddel) = instrumentele functie
2. Reguleren ingrijpend overheidsoptreden = rechtsbeschermende functies
a. Gewelds en vervolgingsmonopolie
b. Verstrekkende dwangmiddelen (doorzoeking woning)
c. Vrijheidsstraf (zwaarste vorm sanctionering)
Functies waarmaken?
- Straffen met als doel vergelding en preventie (iedere burger laat zich weerhouden door straf van het plegen van strafbare
feiten)
- Maatregelen met als doel: bescherming maatschappij en herstel (zoals TBS)
Normering overheidsoptreden (rechtsbescherming)
- Grondrechten
- Dwangmiddelen aan voorwaarden gebonden
- Vrijheidsstraffen uitsluitend door strafrechter opgelegd
Overheid heeft zware middelen in hand, maar:
- Strafrecht is (overwegend) reactief
- Strafrecht is beperkt inzetbaar (zware waarborgen en capaciteit)
- Strafrecht is traag
- Oplossing: strafrecht responsiever maken:
- Snelle afdoening van eenvoudige zaken: strafbeschikking door OM
- Ruimere strafbaarstelling (bv. in voorfase) →dwangmiddelen
- Meer aandacht voor gedragsbeïnvloeding (bv. 38v Sr)
- Straffen niet langer exclusief strafrechtelijk (bestuursrechtelijke boete en stadionverbod op basis algemene
voorwaarden)
- Strafrecht en beleid:
- Opportuniteitsbeginsel 167 lid 2 Sv
, - Om mag afzien van vervolging in het algemeen belang
- OM kan een vervolgingsbeleid voeren en lijkt in dat opzicht op een bestuursorgaan
- Algemene beginselen behoorlijk bestuur van toepassing
- Criminaliteitspreventie niet alleen via strafrecht
- Steeds intensievere samenwerking OM met andere overheden en private partijen
Privaatrecht Regel rechten en plichten van burgers: horizontale verhouding (burger/burger)
1. Personen- en familierecht = afstamming, geboorte, huwelijk, gezag over kinderen
2. Rechtspersonenrecht = abstracte juridische entiteiten
3. Goederenrecht = de verhouding tussen (rechtspersonen tot goederen →absolute rechten)
4. Verbintenissenrecht = de verplichting van de ene persoon jegens de anderen →relatieve rechten)
a. Contractenrecht = wil (koop plaatsbewijs)
b. Onrechtmatige daad = geen wil (schadeveroorzaking)
Hoe kan privaatrecht bijdragen aan het algemeen belang?
- Alle individuele verhoudingen bij elkaar optellen = maatschappelijke doel dienen
- Private entiteiten kunnen zich het algemeen belang aantrekken, en trachten het via het privaatrecht te dienen
- Soms kan overheid ‘privaatrechtelijk handelen’ (gemeente gebouwen kopen)
Week 1: Overlast in de wijk, de burgemeester als sheriff
Mogelijkheden Art. 174a Gemeentewet (woningsluiting) Arrest 6 juni 2018
optreden Conform art. 174a Gemw kan burgemeester een woning sluiten als de openbare orde Is art. 174a niet veel te ruim? Het
woonoverlast ernstig is verstoord (veiligheid) en gevolgen ernstige volksgezondheid (gezondheid). moet gaan om ernstige inbreuk en
- Vereist veel bewijs: overlast die zeer ingrijpend is voor
1. Overlast moet vergelijkbaar zijn met drugsoverlast (Gedraging = ernstig, de omgeving + aantasting veiligheid
niet enkel geluidsoverlast) en gezondheid.
2. Ernstige bedreiging van gezondheid + veiligheid omwonenden
- Gedragingen van buitenaf vallen niet onder de reikwijdte Arrest 2020
- Adhv concrete gegevens aannemelijk dat er sprake is van de vereisten (vereist Gedragsaanwijzing ex. art. 152d
dossiervorming) Gemw. in strijd met art. 8 EVRM
- Woning sluiting is last onder bestuursdwang, dus huurovk wordt daarmee dus niet (ongestoord genot van de woning)?
ontbonden. Gedragangewijsde stapt naar de
- Ingrijpende maatregel, Wordt niet vaak toegepast (art. 151d is meer subsidiair) rechter voor een schorsing, maar dit
wordt afgewezen. Worden mogelijke
, - Zaak 6 juni 2018; ging over iemand met veel problemen en tweede keer dat er brand maatregelen in besproken
is ontstaan. Dit zien ze als zulke ernstige gedragingen dus toen wilde ze die grens
wel bereiken. Voorbeelden gedragsaanwijzingen:
- Ruimer dan art. 17 woningwet, maar heeft strengere vereisten aanbrengen geluidswerende
vloerbedekking, verbod op
Art. 151d Gemeentewet (gedragsaanwijzing) → Doel: aanpakken woonoverlast intimidatie, verbod op peuken naar
Verzoeken om te stoppen met het veroorzaken van woonoverlast door bewoner (Ernstige beneden gooien, maximeren
of herhaaldelijke hinder) door het opleggen van gedragsaanwijzingen, als zij zich hier dan bezoekers woning,
niet aan houden kunnen ze een last onder dwangsom of de bestuursdwang opleggen (zie schoonmaakverplichting
uitspraak van Rb Midden-Nederland) - 153d lid 3: huisverbod
- Moet duidelijk zijn dat het verbod echt overtreden wordt. mogelijk
- Er moet eerst worden vastgelegd door college B&W dat ze de mogelijkheid willen
gebruiken, dit is omdat je anders een handhavingsverzoek kan krijgen van burgers Wie doet er wat aan?
(van de burgemeester moet nu ingrijpen). - Wetgevers: opstellen
- De gemeenteraad stelt een verordening vast, die een zorgplicht behelst en op basis verbodsnormen
daarvan kan de burgemeester gedragsaanwijzingen geven. (meerdere - Politie/OM
bestuursorganen betrokken) - Bestuurders: B&W en
- Sneller ingrijpen dan 174a en minder ingrijpend middel! burgemeester
- Meeste ingrijpende als zij er niet aanhouden is voor 10 dagen uit huis zetten, dit kan - Particulieren:
verlengd worden tot 4 weken (dus 28 dagen mogen ze de woning niet in). De woning woningbouwcorporaties
is niet helemaal afgesloten maar ze mogen er niet in. - Rechters
- Art. 8 EVRM schending arrest. 2020
Voorbeelden veiligheid als in 174a:
Art. 13b opiumwet (altijd belangenafweging) (was bedoeld als ultimum remedium) - Dag en nacht geluidoverlast
Conform art. 13b Opiumwet kan de woning sluiten bij een handelshoeveelheid drugs (5 - Rondhangen van klanten
gram soft en 0,5 gram hard). (moet handelshoeveelheid aanwezig zijn) - Intimiderend gedrag
- Bij woningsluiting op grond van dit artikel is in een groot deel van de gevallen dat er - verbaal geweld jegens
een inval is geweest of een strafrechtelijk onderzoek. omwonenden
- Art. kan gebruikt worden als een hoeveelheid drugs is vastgesteld - Verhoogde criminaliteit
- Lage bewijslast: aangetoond dat er een handelshoeveelheid aanwezig is (maar niet - Mishandeling
aangetoond verhandeld) maar niet per se sprake van overlast (vrees voor verstoring Voorbeelden gezondheid als in 174a:
openbare orde al voldoende) - Gebruikte spuiten in
- Burgemeester is bevoegd last onder bestuursdwang omgeving
- Brand/expolsiegevaar
Week 0: Inleidende kennisclips
Staats- en Kenmerkende begrippen
bestuursrecht - Rechtstraat:
- Legaliteitsbeginsel = Wettelijke basis (gebeurt ook zonder → later ook bevoegdheden alsnog wettelijk vastgelegd)
- Daardoor bevoegdheden uitgebreid (bv. voetbalwet/cameratoezicht/woningsluiting/wet aanpak
woonoverlast)
- Machtenscheiding/spreiding
- Onafhankelijke rechterlijke macht
- Grondrechten
- Gedecentraliseerde eenheidsstaat = Nederland
- Decentralisatie: gemeenteraden bezitten autonome bevoegdheden tot regeling en bestuur
- Regulering door opname gedragsnormen en toekenning bestuurlijke bevoegdheden in gemeentelijke
verordeningen (verwijder bevelen/ algemene bepalingen tegen hinder/ regulering evenementen)
Staatsrecht ziet op:
- Inhoud en functioneren van de instellingen van de staat
- Bevoegdheden om regels vast te stellen en besluiten te nemen
- Regulering/beperking Staatsmacht (grondrechten)
Bestuursrecht ziet op:
- Instrumentele functie: toedeling van bestuursbevoegdheden aan bepaalde bestuursorganen
- Vergunningen en ontheffingen
- Subsidies/beloningen
- Herstelsanctie
- Punitieve sancties (straffen)
- Specifieke maatregelen (stadionverboden)
- Normerende functie (regels in: bijzondere wet, Awb, Ongeschreven recht)
- Bieden van rechtsbescherming tegen uitoefening van bestuursbevoegdheden (bezwaar/beroep)
Publiek-private samenwerking in Law and governance!
, - Grondslag in publiek en privaatrecht
- Strafrecht speelt een belangrijke rol
Strafrecht Behartigen van het algemeen belang: het besturen van de samenleving met bestuurlijke middelen via privaat, straf en bestuursrecht
Functies strafrecht:
1. Voorkomen en bestraffen van ernstige vormen van ongewenst gedrag (laatste redmiddel) = instrumentele functie
2. Reguleren ingrijpend overheidsoptreden = rechtsbeschermende functies
a. Gewelds en vervolgingsmonopolie
b. Verstrekkende dwangmiddelen (doorzoeking woning)
c. Vrijheidsstraf (zwaarste vorm sanctionering)
Functies waarmaken?
- Straffen met als doel vergelding en preventie (iedere burger laat zich weerhouden door straf van het plegen van strafbare
feiten)
- Maatregelen met als doel: bescherming maatschappij en herstel (zoals TBS)
Normering overheidsoptreden (rechtsbescherming)
- Grondrechten
- Dwangmiddelen aan voorwaarden gebonden
- Vrijheidsstraffen uitsluitend door strafrechter opgelegd
Overheid heeft zware middelen in hand, maar:
- Strafrecht is (overwegend) reactief
- Strafrecht is beperkt inzetbaar (zware waarborgen en capaciteit)
- Strafrecht is traag
- Oplossing: strafrecht responsiever maken:
- Snelle afdoening van eenvoudige zaken: strafbeschikking door OM
- Ruimere strafbaarstelling (bv. in voorfase) →dwangmiddelen
- Meer aandacht voor gedragsbeïnvloeding (bv. 38v Sr)
- Straffen niet langer exclusief strafrechtelijk (bestuursrechtelijke boete en stadionverbod op basis algemene
voorwaarden)
- Strafrecht en beleid:
- Opportuniteitsbeginsel 167 lid 2 Sv
, - Om mag afzien van vervolging in het algemeen belang
- OM kan een vervolgingsbeleid voeren en lijkt in dat opzicht op een bestuursorgaan
- Algemene beginselen behoorlijk bestuur van toepassing
- Criminaliteitspreventie niet alleen via strafrecht
- Steeds intensievere samenwerking OM met andere overheden en private partijen
Privaatrecht Regel rechten en plichten van burgers: horizontale verhouding (burger/burger)
1. Personen- en familierecht = afstamming, geboorte, huwelijk, gezag over kinderen
2. Rechtspersonenrecht = abstracte juridische entiteiten
3. Goederenrecht = de verhouding tussen (rechtspersonen tot goederen →absolute rechten)
4. Verbintenissenrecht = de verplichting van de ene persoon jegens de anderen →relatieve rechten)
a. Contractenrecht = wil (koop plaatsbewijs)
b. Onrechtmatige daad = geen wil (schadeveroorzaking)
Hoe kan privaatrecht bijdragen aan het algemeen belang?
- Alle individuele verhoudingen bij elkaar optellen = maatschappelijke doel dienen
- Private entiteiten kunnen zich het algemeen belang aantrekken, en trachten het via het privaatrecht te dienen
- Soms kan overheid ‘privaatrechtelijk handelen’ (gemeente gebouwen kopen)
Week 1: Overlast in de wijk, de burgemeester als sheriff
Mogelijkheden Art. 174a Gemeentewet (woningsluiting) Arrest 6 juni 2018
optreden Conform art. 174a Gemw kan burgemeester een woning sluiten als de openbare orde Is art. 174a niet veel te ruim? Het
woonoverlast ernstig is verstoord (veiligheid) en gevolgen ernstige volksgezondheid (gezondheid). moet gaan om ernstige inbreuk en
- Vereist veel bewijs: overlast die zeer ingrijpend is voor
1. Overlast moet vergelijkbaar zijn met drugsoverlast (Gedraging = ernstig, de omgeving + aantasting veiligheid
niet enkel geluidsoverlast) en gezondheid.
2. Ernstige bedreiging van gezondheid + veiligheid omwonenden
- Gedragingen van buitenaf vallen niet onder de reikwijdte Arrest 2020
- Adhv concrete gegevens aannemelijk dat er sprake is van de vereisten (vereist Gedragsaanwijzing ex. art. 152d
dossiervorming) Gemw. in strijd met art. 8 EVRM
- Woning sluiting is last onder bestuursdwang, dus huurovk wordt daarmee dus niet (ongestoord genot van de woning)?
ontbonden. Gedragangewijsde stapt naar de
- Ingrijpende maatregel, Wordt niet vaak toegepast (art. 151d is meer subsidiair) rechter voor een schorsing, maar dit
wordt afgewezen. Worden mogelijke
, - Zaak 6 juni 2018; ging over iemand met veel problemen en tweede keer dat er brand maatregelen in besproken
is ontstaan. Dit zien ze als zulke ernstige gedragingen dus toen wilde ze die grens
wel bereiken. Voorbeelden gedragsaanwijzingen:
- Ruimer dan art. 17 woningwet, maar heeft strengere vereisten aanbrengen geluidswerende
vloerbedekking, verbod op
Art. 151d Gemeentewet (gedragsaanwijzing) → Doel: aanpakken woonoverlast intimidatie, verbod op peuken naar
Verzoeken om te stoppen met het veroorzaken van woonoverlast door bewoner (Ernstige beneden gooien, maximeren
of herhaaldelijke hinder) door het opleggen van gedragsaanwijzingen, als zij zich hier dan bezoekers woning,
niet aan houden kunnen ze een last onder dwangsom of de bestuursdwang opleggen (zie schoonmaakverplichting
uitspraak van Rb Midden-Nederland) - 153d lid 3: huisverbod
- Moet duidelijk zijn dat het verbod echt overtreden wordt. mogelijk
- Er moet eerst worden vastgelegd door college B&W dat ze de mogelijkheid willen
gebruiken, dit is omdat je anders een handhavingsverzoek kan krijgen van burgers Wie doet er wat aan?
(van de burgemeester moet nu ingrijpen). - Wetgevers: opstellen
- De gemeenteraad stelt een verordening vast, die een zorgplicht behelst en op basis verbodsnormen
daarvan kan de burgemeester gedragsaanwijzingen geven. (meerdere - Politie/OM
bestuursorganen betrokken) - Bestuurders: B&W en
- Sneller ingrijpen dan 174a en minder ingrijpend middel! burgemeester
- Meeste ingrijpende als zij er niet aanhouden is voor 10 dagen uit huis zetten, dit kan - Particulieren:
verlengd worden tot 4 weken (dus 28 dagen mogen ze de woning niet in). De woning woningbouwcorporaties
is niet helemaal afgesloten maar ze mogen er niet in. - Rechters
- Art. 8 EVRM schending arrest. 2020
Voorbeelden veiligheid als in 174a:
Art. 13b opiumwet (altijd belangenafweging) (was bedoeld als ultimum remedium) - Dag en nacht geluidoverlast
Conform art. 13b Opiumwet kan de woning sluiten bij een handelshoeveelheid drugs (5 - Rondhangen van klanten
gram soft en 0,5 gram hard). (moet handelshoeveelheid aanwezig zijn) - Intimiderend gedrag
- Bij woningsluiting op grond van dit artikel is in een groot deel van de gevallen dat er - verbaal geweld jegens
een inval is geweest of een strafrechtelijk onderzoek. omwonenden
- Art. kan gebruikt worden als een hoeveelheid drugs is vastgesteld - Verhoogde criminaliteit
- Lage bewijslast: aangetoond dat er een handelshoeveelheid aanwezig is (maar niet - Mishandeling
aangetoond verhandeld) maar niet per se sprake van overlast (vrees voor verstoring Voorbeelden gezondheid als in 174a:
openbare orde al voldoende) - Gebruikte spuiten in
- Burgemeester is bevoegd last onder bestuursdwang omgeving
- Brand/expolsiegevaar
