2.1.1 Ontwerp kwetsbaarheid en
veerkracht
(De morgen, 2015)
Tess Christiaan – 669931
Lexi Colin – 664686
Joëlle Mulders – 667002
Tamara Nieswaag – 667200
Sanne Weistra – 627511
14 januari 2022
,Inhoud
1 Inleiding................................................................................................................................ 2
2 Vraagdefinitie....................................................................................................................... 3
2.1 Aanleiding...................................................................................................................... 4
2.1.2 Verslaving en overmatig gebruik.............................................................................6
2.1.3 De doelgroep........................................................................................................... 7
2.1.4 Taboe als maatschappelijk probleem....................................................................10
2.2 De wens gemeente Enschede.....................................................................................11
2.2.1 Huidig hulpaanbod in de gemeente Enschede......................................................12
2.3 Beschrijving van de deelproducten..............................................................................13
2.4 Ontwerpvraag.............................................................................................................. 15
2.5 Plan van aanpak..........................................................................................................16
3 Theoretisch kader...............................................................................................................18
4 Programma van eisen........................................................................................................21
4.1 Juridische, maatschappelijke en organisatorische context...........................................24
4.2 Stakeholders................................................................................................................ 27
5 Oplossingsscenario’s.........................................................................................................31
5.1 Oplossingsscenario 1..................................................................................................32
5.1.1 Voor- en nadelen van oplossingsscenario 1..........................................................33
5.1.2 Feedback bij oplossingsscenario 1........................................................................33
5.2 Oplossingsscenario 2..................................................................................................34
5.2.1 Voor- en nadelen van oplossingsscenario 2..........................................................35
5.2.2 Feedback bij oplossingsscenario 2........................................................................36
6 Definitief ontwerp................................................................................................................ 36
6.2 Opgestelde begroting..................................................................................................38
7 Literatuurlijst....................................................................................................................... 40
1 Inleiding
De gemeente Enschede heeft een vraag naar projecten die erop gericht zijn de veerkracht
van kwetsbare doelgroepen te versterken. Door de Hogeschool InHolland is er een
,subsidiemogelijkheid opengesteld voor projecten die de veerkracht van kwetsbare
doelgroepen kunnen versterken.
Kwetsbare personen en groepen komen voor in bijna elke gemeenten, om die groep zo klein
mogelijk te maken werken gemeenten samen met organisaties die voor deze kwetsbare
groepen opkomen. Deze samenwerkingen zijn gericht op veerkracht en worden gefinancierd
vanuit subsidies (Loeffen & Tigchelaar, 2016).
In dit project ligt de focus op het opzetten van een project, wat de veerkracht van jongeren
met een alcoholverslaving tussen de 12 en 24 jaar kan versterken. Dit project wenst gebruik
te maken van de subsidiemogelijkheid van de gemeente. Er is een subsidieaanvraag
opgesteld, waarin de werking van het project wordt toegelicht.
De keuzes die gemaakt zijn tijdens het opzetten van dit project worden aan de hand van
analyses en ondersteunende literatuur en onderzoeken toegelicht. Ook is er gebruik
gemaakt van feedback van de stakeholders en medestudenten om tot een kwalitatief project
te komen.
Er is gewerkt met een trechtervorm, dit houdt in dat er bij het begin naar een breed
onderwerp wordt gekeken en bij het eind komen er twee oplossingsscenario’s uit om deze
kwetsbare doelgroep weer veerkrachtig maken (Halfman, z.d.)
Dit project is opgesteld door Tess Christiaan, Lexi Colin, Joëlle Mulders, Tamara Nieswaag
en Sanne Weistra.
2 Vraagdefinitie
In dit hoofdstuk wordt de vraagdefinitie in kaart gebracht. Vanuit een brede oriëntatie zijn er
keuzes gemaakt die richting hebben gegeven aan de volgende hoofdstukken en het
eindproduct. In dit hoofdstuk wordt er georiënteerd op de vraagstukken die spelen in de
gemeente Enschede omtrent jongeren met een alcoholverslaving tussen de 15 en 24 jaar.
, De behoeftes van de doelgroep worden in dit hoofdstuk in kaart gebracht en er wordt
gesignaleerd hoe de gemeente Enschede op dit moment met de doelgroep te werk gaat. De
balans tussen vraag en aanbod voor de doelgroep wordt duidelijk gemaakt. Ook wordt
uitgelegd waar iets toegevoegd kan worden aan het huidige aanbod.
Dit hoofdstuk is opgebouwd uit een aanleiding, het doel van de gemeente, een beschrijving
van de deelproducten, een ontwerpvraag en een plan van aanpak.
2.1 Aanleiding
In deze paragraaf wordt de situatie en de wens van de gemeente Enschede in kaart
gebracht.
2.1.1 Het gekozen vraagstuk
Het gekozen vraagstuk om in dit project uit te lichten is alcoholverslaving onder jongeren. De
laatste jaren wordt er steeds meer aandacht besteed aan alcoholgebruik onder jeugdigen.
Om tot een weloverwogen keuze voor een vraagstuk te komen is er gekeken naar een
onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (2020). In het onderzoek heeft het
Centraal Bureau voor de Statistiek volwassenen in 2018 gevraagd naar hun mening over
maatschappelijke kwesties. Hieruit kwam naar boven dat criminaliteit werd gezien als het
grootste probleem in de Nederlandse samenleving. In totaal maakte 48% van de
ondervraagden zich zorgen over de criminaliteit in Nederland.
Alcoholgebruik door adolescenten wordt veelal in verband gebracht met negatieve fysieke,
sociale en psychologische gevolgen. Uit onderzoek is gebleken dat alcoholgebruik een
risicofactor voor crimineel gedrag vormt. Onder invloed is namelijk de kans groter dat
adolescenten diefstallen, geweld en vandalisme plegen (De Jong, Bernasco & Lammers,
2019).
Alcohol is een middel met een verdovende werking op het centrale zenuwstelsel. Hierdoor
worden onder andere de prefrontale cortex en het functioneren van de amygdala beïnvloed.
Ontregeling op deze twee gebieden kan uiteindelijk leiden tot meer zelfoverschatting, minder
focus op de lange termijn, minder impulsbeheersing en minder angst voor sancties en
riskante situaties. Bij uitgaansgeweld speelt overmatig alcoholgebruik ook vrijwel altijd een
rol. De meeste daders, maar ook de slachtoffers, zijn veelal onder invloed van alcohol.
Uitgaansgeweld is vaak een reactie op een aanleiding in de uitgaansomgeving en heeft dan
het doel om een ander fysieke en/of geestelijke schade toe te brengen. (Lemmers & Van
Hasselt, 2014).
Uit onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (2021) blijkt het aantal jongeren
van 16 tot 20 jaar die zeggen nooit te hebben gedronken in 2020 gedaald is. In 2019 was dit
een percentage van 22,4% en in 2020 is dit percentage gestegen naar 23,3%. Ook is zwaar
en overmatig drankgebruik onder jongeren tussen de 16 en 20 jaar in 2020 toegenomen.
Maar wat is zwaar en overmatig drankgebruik dan eigenlijk? Bij de definiëring van deze
begrippen wordt er onderscheid gemaakt tussen jongens en meisjes. Bij jongens is er
namelijk sprake van zwaar drankgebruik als zij minstens één keer per week zes of meer
glazen alcohol drinken op een dag. Bij meisjes is er bij vier glazen alcohol op minstens een
dag in de week al sprake van zwaar drankgebruik. Bij ruim 22% van alle 16- tot 20-jarigen
komt zwaar drankgebruik voor in 2020. In 2019 was dit nog maar een percentage van
ongeveer 16% (Centraal Bureau voor de Statistiek, 2021).
Er is bij jongens sprake van overmatig drankgebruik als zij meer dan 21 glazen alcohol per
week drinken. Bij meisjes is er sprake van overmatig drankgebruik als zij per week meer dan
14 glazen alcohol drinken. Als er gekeken wordt naar de verschuiving in percentage tussen
2019 en 2020, is er sprake van een kleinere stijging dan bij zwaar drankgebruik onder de 16-
tot 20-jarigen. Er heeft een stijging plaatsgevonden van 11% in 2019 naar bijna 12% in 2020
(Centraal Bureau voor de Statistiek, 2021).
veerkracht
(De morgen, 2015)
Tess Christiaan – 669931
Lexi Colin – 664686
Joëlle Mulders – 667002
Tamara Nieswaag – 667200
Sanne Weistra – 627511
14 januari 2022
,Inhoud
1 Inleiding................................................................................................................................ 2
2 Vraagdefinitie....................................................................................................................... 3
2.1 Aanleiding...................................................................................................................... 4
2.1.2 Verslaving en overmatig gebruik.............................................................................6
2.1.3 De doelgroep........................................................................................................... 7
2.1.4 Taboe als maatschappelijk probleem....................................................................10
2.2 De wens gemeente Enschede.....................................................................................11
2.2.1 Huidig hulpaanbod in de gemeente Enschede......................................................12
2.3 Beschrijving van de deelproducten..............................................................................13
2.4 Ontwerpvraag.............................................................................................................. 15
2.5 Plan van aanpak..........................................................................................................16
3 Theoretisch kader...............................................................................................................18
4 Programma van eisen........................................................................................................21
4.1 Juridische, maatschappelijke en organisatorische context...........................................24
4.2 Stakeholders................................................................................................................ 27
5 Oplossingsscenario’s.........................................................................................................31
5.1 Oplossingsscenario 1..................................................................................................32
5.1.1 Voor- en nadelen van oplossingsscenario 1..........................................................33
5.1.2 Feedback bij oplossingsscenario 1........................................................................33
5.2 Oplossingsscenario 2..................................................................................................34
5.2.1 Voor- en nadelen van oplossingsscenario 2..........................................................35
5.2.2 Feedback bij oplossingsscenario 2........................................................................36
6 Definitief ontwerp................................................................................................................ 36
6.2 Opgestelde begroting..................................................................................................38
7 Literatuurlijst....................................................................................................................... 40
1 Inleiding
De gemeente Enschede heeft een vraag naar projecten die erop gericht zijn de veerkracht
van kwetsbare doelgroepen te versterken. Door de Hogeschool InHolland is er een
,subsidiemogelijkheid opengesteld voor projecten die de veerkracht van kwetsbare
doelgroepen kunnen versterken.
Kwetsbare personen en groepen komen voor in bijna elke gemeenten, om die groep zo klein
mogelijk te maken werken gemeenten samen met organisaties die voor deze kwetsbare
groepen opkomen. Deze samenwerkingen zijn gericht op veerkracht en worden gefinancierd
vanuit subsidies (Loeffen & Tigchelaar, 2016).
In dit project ligt de focus op het opzetten van een project, wat de veerkracht van jongeren
met een alcoholverslaving tussen de 12 en 24 jaar kan versterken. Dit project wenst gebruik
te maken van de subsidiemogelijkheid van de gemeente. Er is een subsidieaanvraag
opgesteld, waarin de werking van het project wordt toegelicht.
De keuzes die gemaakt zijn tijdens het opzetten van dit project worden aan de hand van
analyses en ondersteunende literatuur en onderzoeken toegelicht. Ook is er gebruik
gemaakt van feedback van de stakeholders en medestudenten om tot een kwalitatief project
te komen.
Er is gewerkt met een trechtervorm, dit houdt in dat er bij het begin naar een breed
onderwerp wordt gekeken en bij het eind komen er twee oplossingsscenario’s uit om deze
kwetsbare doelgroep weer veerkrachtig maken (Halfman, z.d.)
Dit project is opgesteld door Tess Christiaan, Lexi Colin, Joëlle Mulders, Tamara Nieswaag
en Sanne Weistra.
2 Vraagdefinitie
In dit hoofdstuk wordt de vraagdefinitie in kaart gebracht. Vanuit een brede oriëntatie zijn er
keuzes gemaakt die richting hebben gegeven aan de volgende hoofdstukken en het
eindproduct. In dit hoofdstuk wordt er georiënteerd op de vraagstukken die spelen in de
gemeente Enschede omtrent jongeren met een alcoholverslaving tussen de 15 en 24 jaar.
, De behoeftes van de doelgroep worden in dit hoofdstuk in kaart gebracht en er wordt
gesignaleerd hoe de gemeente Enschede op dit moment met de doelgroep te werk gaat. De
balans tussen vraag en aanbod voor de doelgroep wordt duidelijk gemaakt. Ook wordt
uitgelegd waar iets toegevoegd kan worden aan het huidige aanbod.
Dit hoofdstuk is opgebouwd uit een aanleiding, het doel van de gemeente, een beschrijving
van de deelproducten, een ontwerpvraag en een plan van aanpak.
2.1 Aanleiding
In deze paragraaf wordt de situatie en de wens van de gemeente Enschede in kaart
gebracht.
2.1.1 Het gekozen vraagstuk
Het gekozen vraagstuk om in dit project uit te lichten is alcoholverslaving onder jongeren. De
laatste jaren wordt er steeds meer aandacht besteed aan alcoholgebruik onder jeugdigen.
Om tot een weloverwogen keuze voor een vraagstuk te komen is er gekeken naar een
onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (2020). In het onderzoek heeft het
Centraal Bureau voor de Statistiek volwassenen in 2018 gevraagd naar hun mening over
maatschappelijke kwesties. Hieruit kwam naar boven dat criminaliteit werd gezien als het
grootste probleem in de Nederlandse samenleving. In totaal maakte 48% van de
ondervraagden zich zorgen over de criminaliteit in Nederland.
Alcoholgebruik door adolescenten wordt veelal in verband gebracht met negatieve fysieke,
sociale en psychologische gevolgen. Uit onderzoek is gebleken dat alcoholgebruik een
risicofactor voor crimineel gedrag vormt. Onder invloed is namelijk de kans groter dat
adolescenten diefstallen, geweld en vandalisme plegen (De Jong, Bernasco & Lammers,
2019).
Alcohol is een middel met een verdovende werking op het centrale zenuwstelsel. Hierdoor
worden onder andere de prefrontale cortex en het functioneren van de amygdala beïnvloed.
Ontregeling op deze twee gebieden kan uiteindelijk leiden tot meer zelfoverschatting, minder
focus op de lange termijn, minder impulsbeheersing en minder angst voor sancties en
riskante situaties. Bij uitgaansgeweld speelt overmatig alcoholgebruik ook vrijwel altijd een
rol. De meeste daders, maar ook de slachtoffers, zijn veelal onder invloed van alcohol.
Uitgaansgeweld is vaak een reactie op een aanleiding in de uitgaansomgeving en heeft dan
het doel om een ander fysieke en/of geestelijke schade toe te brengen. (Lemmers & Van
Hasselt, 2014).
Uit onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (2021) blijkt het aantal jongeren
van 16 tot 20 jaar die zeggen nooit te hebben gedronken in 2020 gedaald is. In 2019 was dit
een percentage van 22,4% en in 2020 is dit percentage gestegen naar 23,3%. Ook is zwaar
en overmatig drankgebruik onder jongeren tussen de 16 en 20 jaar in 2020 toegenomen.
Maar wat is zwaar en overmatig drankgebruik dan eigenlijk? Bij de definiëring van deze
begrippen wordt er onderscheid gemaakt tussen jongens en meisjes. Bij jongens is er
namelijk sprake van zwaar drankgebruik als zij minstens één keer per week zes of meer
glazen alcohol drinken op een dag. Bij meisjes is er bij vier glazen alcohol op minstens een
dag in de week al sprake van zwaar drankgebruik. Bij ruim 22% van alle 16- tot 20-jarigen
komt zwaar drankgebruik voor in 2020. In 2019 was dit nog maar een percentage van
ongeveer 16% (Centraal Bureau voor de Statistiek, 2021).
Er is bij jongens sprake van overmatig drankgebruik als zij meer dan 21 glazen alcohol per
week drinken. Bij meisjes is er sprake van overmatig drankgebruik als zij per week meer dan
14 glazen alcohol drinken. Als er gekeken wordt naar de verschuiving in percentage tussen
2019 en 2020, is er sprake van een kleinere stijging dan bij zwaar drankgebruik onder de 16-
tot 20-jarigen. Er heeft een stijging plaatsgevonden van 11% in 2019 naar bijna 12% in 2020
(Centraal Bureau voor de Statistiek, 2021).
