Voorbeeldtentamen IER
Casus (36 punten)
Nederland dreigt een tekort te krijgen aan arbeidsmigranten uit Oost-Europese landen. Uit gegevens van
het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat we de komende jaren, jaarlijks 50.000 extra
arbeidsimmigranten nodig hebben in Nederland om te voorkomen dat de Nederlandse productiviteit
achteruit gaat. Zoals blijkt uit een bericht van de NOS:
“Ideeën over verdringing van Nederlanders op de arbeidsmarkt zijn [...] achterhaald. Sterker nog:
Nederland zal zijn uiterste best moeten doen om aantrekkelijk te blijven voor Oost-Europeanen
die ook voor landen als Denemarken en Duitsland kunnen kiezen.”
Om Nederland aantrekkelijk te maken besluiten een aantal bedrijven om gezamenlijk maatregelen te
nemen. Zo willen zij, bij wijze van proef, Poolse en Roemeense huisartsen uitnodigen om naar
Nederland te komen. Deze huisartsen houden dan op verschillende locaties spreekuren voor Poolse en
Roemeense arbeidsmigranten. Het is voor deze arbeidsmigranten namelijk gemakkelijker om met een
huisarts uit eigen land over medische problemen te praten dan met een Nederlandse huisarts. Twee
huisartsen gaan in op deze uitnodiging. Zij zullen een jaar lang 4 dagen per maand naar Nederland
komen. Deze twee huisartsen hebben in eigen land een eigen praktijk en zullen dus ook op eigen houtje
in Nederland hun medische adviezen verstrekken.
Helaas staat de Nederlandse overheid dit niet toe. Iedere huisarts die actief wil zijn in Nederland moet
lid zijn van de Nederlandse beroepsorganisatie voor artsen, de KNMG. Lidmaatschap van deze
organisatie zorgt er voor dat artsen toegang hebben tot de meest recente medische informatie. Daarnaast
zal deze organisatie artsen ook actief per e-mail benaderen bij belangrijke nieuwe medische
ontwikkelingen. De Poolse en Roemeense arts zijn alleen lid van, respectievelijk, de Poolse en
Roemeense beroepsorganisatie, maar niet van de Nederlandse organisatie. Zij mogen dan ook geen
medische activiteiten uitvoeren in Nederland.
Vraag 1 (11 punten)
Maakt de maatregel van de Nederlandse overheid om alleen huisartsen toe te laten tot de Nederlandse
markt wanneer zij lid zijn van de beroepsorganisatie voor artsen een inbreuk op het EU-recht? Ga nog
niet in op een rechtvaardigingsgrond.
Antwoordmodel
1. Grensoverschrijdend element?
Wie of wat gaat er de grens over? In dit geval zullen er huisartsen van Polen en Roemenië naar
Nederland komen.
2. Natuurlijk persoon of rechtspersoon?
Een huisarts is uiteraard een natuurlijk persoon.
3. Burger van de EU?
Het zal gaan om een Poolse of een Roemeense huisarts. Polen en Roemenië zijn lidstaten van de
Europese Unie. Deze twee huisartsen zijn dan ook Burgers van de Unie, zie artikel 20(1) VWEU.
4. Marktburger of niet-marktburger?
De huisartsen zijn economisch actief. Zij komen hier naar toe om spreekuren te houden met
patiënten. Dit is een economische activiteit.
5. Zelfstandige of werknemer?
, De huisartsen werken niet onder gezag van een ander. Ze hebben in Polen en Roemenië een eigen
praktijk en verstrekken in Nederland op eigen houtje advies. Ze zullen niet onder gezag staan van
de Nederlandse bedrijven. Ze zijn dus zelfstandigen.
6. Vestiging of diensten?
De twee huisartsen komen een jaar lang maandelijks voor vier dagen naar Nederland. Ze verlenen
hun diensten dus niet op permanente basis, maar tijdelijk. We spreken hier dan ook van het vrij
verkeer van diensten en niet de vrijheid van vestiging. Zie Gebhard. Voorts wordt de dienst tegen
vergoeding verleend, zie artikel 57 VWEU.
7. Migratierechten of markttoegangrechten?
Het gaat hier niet om het reis- of verblijfsrecht van de twee huisartsen. Ze worden daarentegen
gehinderd om hun beroep uit te oefenen in Nederland. We spreken hier dan ook van een mogelijke
belemmering van de markttoegangsrechten.
8. Harmonisatie?
De markttoegangsrechten zijn voor het vrij verkeer van diensten geharmoniseerd in Richtlijn
2006/123. Desalniettemin sluit artikel 2(2)(f) diensten van de gezondheidszorg uit van de reikwijdte
van deze richtlijn. Er is dan ook geen harmonisatie.
9. Beperking?
We vallen dus terug op het VWEU. Artikel 56 VWEU is van toepassing. Deze bepaling verbiedt
discriminatie, direct en indirect, en alle overige belemmering.
I.c. hebben we hier niet te maken met directe discriminatie. De wet maakt geen onderscheid op
basis van nationaliteit van de huisarts.
Wel hebben we hier te maken met indirecte discriminatie. Het is moeilijker voor een buitenlandse
arts om een Nederlands diploma te behalen.
10. Conclusie
Er is een inbreuk op artikel 56 VWEU.
Vraag 2 (6 punten)
Kan een eventuele inbreuk op het EU-recht worden gerechtvaardigd op basis van het EU-recht?
Antwoordmodel
De Nederlandse staat wil in deze zaak met het vereisen van een lidmaatschap van de beroepsorganisatie,
de volksgezondheid waarborgen. Artsen hebben toegang tot de meest recente medische gegevens en
krijgen zelfs actief informatie toegestuurd als er belangrijke ontwikkelingen zijn. Er wordt hier dan ook
een beroep gedaan op artikel 62 jo 52 VWEU.
Verder moet er voldaan zijn aan een drietal (additionele) voorwaarden:
1. Er moet geen harmonisatie zijn: de dienstenrichtlijn is, zoals hierboven weergegeven niet van
toepassing.
2. De maatregel mag niet bedoeld zijn om economische belangen te beschermen: er is geen indicatie in
deze zaak dat het om economische belangen/protectionisme draait.
3. De maatregel moet proportioneel zijn, d.w.z. geschikt en het minst belemmerend.
a. de maatregel is wel/niet geschikt: artsen kunnen ook op andere manieren op de hoogte blijven
van de nieuwste ontwikkelingen. Je zou ook kunnen beargumenteren dat dit wel de
gemakkelijkste manier is om op de hoogte te blijven van deze ontwikkelingen en dat het actief
benaderen van de leden er dus voor zorgt dat een arts niet per abuis iets mist.
b. de maatregel is wel/niet het minst belemmerend: je zou kunnen beargumenteren dat de
Nederlandse staat moet nagaan of de Poolse en Roemeense artsenorganisaties hetzelfde doen.
Casus (36 punten)
Nederland dreigt een tekort te krijgen aan arbeidsmigranten uit Oost-Europese landen. Uit gegevens van
het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat we de komende jaren, jaarlijks 50.000 extra
arbeidsimmigranten nodig hebben in Nederland om te voorkomen dat de Nederlandse productiviteit
achteruit gaat. Zoals blijkt uit een bericht van de NOS:
“Ideeën over verdringing van Nederlanders op de arbeidsmarkt zijn [...] achterhaald. Sterker nog:
Nederland zal zijn uiterste best moeten doen om aantrekkelijk te blijven voor Oost-Europeanen
die ook voor landen als Denemarken en Duitsland kunnen kiezen.”
Om Nederland aantrekkelijk te maken besluiten een aantal bedrijven om gezamenlijk maatregelen te
nemen. Zo willen zij, bij wijze van proef, Poolse en Roemeense huisartsen uitnodigen om naar
Nederland te komen. Deze huisartsen houden dan op verschillende locaties spreekuren voor Poolse en
Roemeense arbeidsmigranten. Het is voor deze arbeidsmigranten namelijk gemakkelijker om met een
huisarts uit eigen land over medische problemen te praten dan met een Nederlandse huisarts. Twee
huisartsen gaan in op deze uitnodiging. Zij zullen een jaar lang 4 dagen per maand naar Nederland
komen. Deze twee huisartsen hebben in eigen land een eigen praktijk en zullen dus ook op eigen houtje
in Nederland hun medische adviezen verstrekken.
Helaas staat de Nederlandse overheid dit niet toe. Iedere huisarts die actief wil zijn in Nederland moet
lid zijn van de Nederlandse beroepsorganisatie voor artsen, de KNMG. Lidmaatschap van deze
organisatie zorgt er voor dat artsen toegang hebben tot de meest recente medische informatie. Daarnaast
zal deze organisatie artsen ook actief per e-mail benaderen bij belangrijke nieuwe medische
ontwikkelingen. De Poolse en Roemeense arts zijn alleen lid van, respectievelijk, de Poolse en
Roemeense beroepsorganisatie, maar niet van de Nederlandse organisatie. Zij mogen dan ook geen
medische activiteiten uitvoeren in Nederland.
Vraag 1 (11 punten)
Maakt de maatregel van de Nederlandse overheid om alleen huisartsen toe te laten tot de Nederlandse
markt wanneer zij lid zijn van de beroepsorganisatie voor artsen een inbreuk op het EU-recht? Ga nog
niet in op een rechtvaardigingsgrond.
Antwoordmodel
1. Grensoverschrijdend element?
Wie of wat gaat er de grens over? In dit geval zullen er huisartsen van Polen en Roemenië naar
Nederland komen.
2. Natuurlijk persoon of rechtspersoon?
Een huisarts is uiteraard een natuurlijk persoon.
3. Burger van de EU?
Het zal gaan om een Poolse of een Roemeense huisarts. Polen en Roemenië zijn lidstaten van de
Europese Unie. Deze twee huisartsen zijn dan ook Burgers van de Unie, zie artikel 20(1) VWEU.
4. Marktburger of niet-marktburger?
De huisartsen zijn economisch actief. Zij komen hier naar toe om spreekuren te houden met
patiënten. Dit is een economische activiteit.
5. Zelfstandige of werknemer?
, De huisartsen werken niet onder gezag van een ander. Ze hebben in Polen en Roemenië een eigen
praktijk en verstrekken in Nederland op eigen houtje advies. Ze zullen niet onder gezag staan van
de Nederlandse bedrijven. Ze zijn dus zelfstandigen.
6. Vestiging of diensten?
De twee huisartsen komen een jaar lang maandelijks voor vier dagen naar Nederland. Ze verlenen
hun diensten dus niet op permanente basis, maar tijdelijk. We spreken hier dan ook van het vrij
verkeer van diensten en niet de vrijheid van vestiging. Zie Gebhard. Voorts wordt de dienst tegen
vergoeding verleend, zie artikel 57 VWEU.
7. Migratierechten of markttoegangrechten?
Het gaat hier niet om het reis- of verblijfsrecht van de twee huisartsen. Ze worden daarentegen
gehinderd om hun beroep uit te oefenen in Nederland. We spreken hier dan ook van een mogelijke
belemmering van de markttoegangsrechten.
8. Harmonisatie?
De markttoegangsrechten zijn voor het vrij verkeer van diensten geharmoniseerd in Richtlijn
2006/123. Desalniettemin sluit artikel 2(2)(f) diensten van de gezondheidszorg uit van de reikwijdte
van deze richtlijn. Er is dan ook geen harmonisatie.
9. Beperking?
We vallen dus terug op het VWEU. Artikel 56 VWEU is van toepassing. Deze bepaling verbiedt
discriminatie, direct en indirect, en alle overige belemmering.
I.c. hebben we hier niet te maken met directe discriminatie. De wet maakt geen onderscheid op
basis van nationaliteit van de huisarts.
Wel hebben we hier te maken met indirecte discriminatie. Het is moeilijker voor een buitenlandse
arts om een Nederlands diploma te behalen.
10. Conclusie
Er is een inbreuk op artikel 56 VWEU.
Vraag 2 (6 punten)
Kan een eventuele inbreuk op het EU-recht worden gerechtvaardigd op basis van het EU-recht?
Antwoordmodel
De Nederlandse staat wil in deze zaak met het vereisen van een lidmaatschap van de beroepsorganisatie,
de volksgezondheid waarborgen. Artsen hebben toegang tot de meest recente medische gegevens en
krijgen zelfs actief informatie toegestuurd als er belangrijke ontwikkelingen zijn. Er wordt hier dan ook
een beroep gedaan op artikel 62 jo 52 VWEU.
Verder moet er voldaan zijn aan een drietal (additionele) voorwaarden:
1. Er moet geen harmonisatie zijn: de dienstenrichtlijn is, zoals hierboven weergegeven niet van
toepassing.
2. De maatregel mag niet bedoeld zijn om economische belangen te beschermen: er is geen indicatie in
deze zaak dat het om economische belangen/protectionisme draait.
3. De maatregel moet proportioneel zijn, d.w.z. geschikt en het minst belemmerend.
a. de maatregel is wel/niet geschikt: artsen kunnen ook op andere manieren op de hoogte blijven
van de nieuwste ontwikkelingen. Je zou ook kunnen beargumenteren dat dit wel de
gemakkelijkste manier is om op de hoogte te blijven van deze ontwikkelingen en dat het actief
benaderen van de leden er dus voor zorgt dat een arts niet per abuis iets mist.
b. de maatregel is wel/niet het minst belemmerend: je zou kunnen beargumenteren dat de
Nederlandse staat moet nagaan of de Poolse en Roemeense artsenorganisaties hetzelfde doen.
