Economie: inleiding
Notities in de les 2 27/09
Conclusie les 1: beurskoers bepaalt alles
o Dia 19: evolutie bbp: het inkomstenniveau per inwoner van
een land
Per land het gem economisch verdiende inkomen
Eerst 800 jaar vlakke lijn: stabiel (stationaire economie)blijft
gelijk -> het inkomen was gelijk aan de generatie van daarvoor
Per land gaat inkomstenniveau verticaal evolueren
1950: forse toenamen ) -> supertechnologieën
1800-1850: IR: ° GB -> westen
= Het bruto binnenlands product (BBP) is de totale waarde van alle
goederen en diensten die binnen een land geproduceerd worden in
een bepaalde periode, meestal een jaar of kwartaal. Het geeft een
maatstaf voor de economische activiteit en welvaart van een land.
o China 1800: in EU -> grootste leger, veel kennis, veel soorten
wapens (bv. Buskruid) MAAR enkel interesse in Azië
11de Eeuw; China heeft hoogste levensstandaard, meest
geavanceerde technologische kennis (bv buskruit)
Industriële Revolutie (IR); eerst Engeland, dan rest van Europa
= evolueren het snelste dankzij stoomtechnologie (maar
origineel al heel oud)
‘Westen’ /periferie… hoewel technologieën van de IR zeer snel
algemeen verspreid werden (tot in China)
Waarom grote divergentie in economische groei, geen volledige
catching-up?
,o De revolutie is een Britse revolutie
Lineair verhaal
Watt (1739-1819) verbeterde bestaande, man achter kilowatt
James Watt (1739-1819) verbeterde bestaande
stoommachines van Newcomen (daterend van 1712)
Energetisch rendement steeg naar 18%
Gepatenteerd in 1769
Gebruikt in eerste ‘moderne’ fabrieken
Enorme toename industriële productie en tewerkstelling
Massaproductie -> massaconsumptie -> massaproductie
Rest van wereld keek hiernaar en schoot pas later in actie
China deed 150 jaar niets…
o Boodschap achter lineair verhaal
Verklarende factor / oorzaak -> resultaat
Technologie verandert de wereld
Technologie brengt welvaart
o Het meer complexe verhaal
Eerste fabrieken van de industriële revolutie waren helemaal
niet afhankelijk van de stoommachine; er waren rond 1750 al
machinaal aangedreven fabrieken en in 1769 waren dat er nog
meer die gebruik maakten van waterkracht of paarden als
krachtbron
In eerste instantie was de fabriek een uitvinding op het gebied
van de organisatie van werk; katoen- en textielhandelaren
wantrouwden thuis werkende spinners en wevers en brachten
daarom mensen samen in werkplaatsen met goed toezicht ->
enorme organisatorische voordelen dankzij de innovatie van
het ‘het bedenken en doen uitvoeren van een succesvol
reglement voor fabrieksdiscipline
Fabrieken: werk werd gefragmentariseerd en ontschoold /
specialisatie / ‘vakman’ verloor zijn prestige en relatief hoog
loon (-> kinderarbeid)
Eerste ‘fabriekjes’ met specialisatie; Italië rond 1500
Pas tegen 1790 gebruikten de eerste textielfabrieken effectief
stoommachines
Bron: Arnold Pacey (1983). De cultuur van technologie
GB had kleinschalige productie naar grotere productie
veranderd
, Vraag aan boeren om te stoppen met kleinschalige productie
thuis en te komen werken en verzamelen in fabrieken met
grotere technologieën
° specialisatie in fabrieken = organiseren van logistiek
dankzij britten
Paardenkracht en waterkracht geëvolueerd naar
stoommachine
Technologie kan veel impact hebben als omgeving nog
niet ‘rijp’ is MAAR GB was heel rijp -> succes van
technologie hangt af van rijpheid van omgeving
GB had voorsprong op rest want hadden al fabrieken
België imiteert GB: begint ook grote fabrieken te bouwen en
te koppelen aan stoommachines dankzij toestemming van
autoriteiten => werd niet goedgekeurd in alle landen door
autoriteiten
Markt voor stoommachines in Engeland door ontbossing die
afhankelijkheid van steenkool creëerde: stoommachine om
water uit mijnen weg te pompen
De eerste industriële revolutie was eerder een organisatorische
dan technologische revolutie
James Watt beschrijft in zijn brieven dat verschuivingen
in de inzichten in sociaaleconomische verhoudingen
leidden tot de ontwikkeling van fabrieken in Engeland
en tot vernieuwingen in de techniek zoals het gebruik
van stoommachines en mechanische weefgetouwen
De snelle ontwikkeling in Engeland weerspiegelt het succes van
de nieuwe organisatievormen in de industrie, en de
vrijheid van mijneigenaren en fabrieksbazen om hun doelen na
te streven zonder veel sociale of politieke beperkingen -> de
staat/overheid liet industriële innovatie toe waarbij iedereen
aanvoelde dat deze de maatschappij zou veranderen
(Shackled Leviathan).
“The Industrial Revolution was confined to Britain for
many years, because the technological breakthroughs
were tailored to British conditions and could not be
profitably deployed elsewhere (Robert Allen, 2009).”
Primaire hoofdbron GB: hout, daarna overgeschakeld naar v
steenkool
Hout was op in Z Europa -> overgeschakeld naar steenkool -
> putten graven om water te zoeken -> water weggepompt
met paardenkracht
Alle factoren samen zorgden voor stoommachine
(ontbossing, paardenkracht,…)
, Afgestapt van kleinschalige werktuigproductie en nu
effectief specialiseren in stoommachine
Succes van GB dankzij organisatorisch succes, geen
technologisch succes
o Boodschap complexe verhaal
Technologie verandert maatschappij maar heeft
voedingsbodem nodig, interageren met maatschappelijke
ontwikkelingen
Vrijheid, individuele initiatief zijn essentieel voor innovatie ->
ondernemerschap
Technologie is zelden ‘de ultieme oplossing’ maar kan wel deel
van de oplossing zijn
Let op voor eenvoudige lineaire verhalen, bvb ‘de directe
aanleiding voor de Eerste Wereldoorlog was de moord op de
Oostenrijkse aartshertog Franz-Ferdinand op 28 juni 1914 in
Sarajevo’ of ‘nucleaire energie is de oplossing voor het
klimaatprobleem’
o Warren Weaver, ‘Science and Complexity’ (1948)
3 type problemen:
Simplicity: ‘die veranderd dat -> lineaire verhalen
Disordered complexity: complexiteit zonder duidelijke
structuur, moeiijk mee om te gaan, zoeken naar data (bv hoe
kunnen we armoede oplossen?)
Organized complexity: blijft complex, maar is
georganiseerd, er is een logische structuur
Eenvoudige lineaire verhaal te eenvoudig, is meer complex
Fundamenteel: GB vormde de basis van alles en daardoor
ontstond er vraag naar stoommachines om grote
weefgetouwen aan te drijven
Britten hebben voorsprong
genomen
o Brengt rijkdom
welzijn/geluk/tevredenheid?
verband tss inkomen per
hoofd
Links zeer arm, rechts zeer
ijke bevolking
Notities in de les 2 27/09
Conclusie les 1: beurskoers bepaalt alles
o Dia 19: evolutie bbp: het inkomstenniveau per inwoner van
een land
Per land het gem economisch verdiende inkomen
Eerst 800 jaar vlakke lijn: stabiel (stationaire economie)blijft
gelijk -> het inkomen was gelijk aan de generatie van daarvoor
Per land gaat inkomstenniveau verticaal evolueren
1950: forse toenamen ) -> supertechnologieën
1800-1850: IR: ° GB -> westen
= Het bruto binnenlands product (BBP) is de totale waarde van alle
goederen en diensten die binnen een land geproduceerd worden in
een bepaalde periode, meestal een jaar of kwartaal. Het geeft een
maatstaf voor de economische activiteit en welvaart van een land.
o China 1800: in EU -> grootste leger, veel kennis, veel soorten
wapens (bv. Buskruid) MAAR enkel interesse in Azië
11de Eeuw; China heeft hoogste levensstandaard, meest
geavanceerde technologische kennis (bv buskruit)
Industriële Revolutie (IR); eerst Engeland, dan rest van Europa
= evolueren het snelste dankzij stoomtechnologie (maar
origineel al heel oud)
‘Westen’ /periferie… hoewel technologieën van de IR zeer snel
algemeen verspreid werden (tot in China)
Waarom grote divergentie in economische groei, geen volledige
catching-up?
,o De revolutie is een Britse revolutie
Lineair verhaal
Watt (1739-1819) verbeterde bestaande, man achter kilowatt
James Watt (1739-1819) verbeterde bestaande
stoommachines van Newcomen (daterend van 1712)
Energetisch rendement steeg naar 18%
Gepatenteerd in 1769
Gebruikt in eerste ‘moderne’ fabrieken
Enorme toename industriële productie en tewerkstelling
Massaproductie -> massaconsumptie -> massaproductie
Rest van wereld keek hiernaar en schoot pas later in actie
China deed 150 jaar niets…
o Boodschap achter lineair verhaal
Verklarende factor / oorzaak -> resultaat
Technologie verandert de wereld
Technologie brengt welvaart
o Het meer complexe verhaal
Eerste fabrieken van de industriële revolutie waren helemaal
niet afhankelijk van de stoommachine; er waren rond 1750 al
machinaal aangedreven fabrieken en in 1769 waren dat er nog
meer die gebruik maakten van waterkracht of paarden als
krachtbron
In eerste instantie was de fabriek een uitvinding op het gebied
van de organisatie van werk; katoen- en textielhandelaren
wantrouwden thuis werkende spinners en wevers en brachten
daarom mensen samen in werkplaatsen met goed toezicht ->
enorme organisatorische voordelen dankzij de innovatie van
het ‘het bedenken en doen uitvoeren van een succesvol
reglement voor fabrieksdiscipline
Fabrieken: werk werd gefragmentariseerd en ontschoold /
specialisatie / ‘vakman’ verloor zijn prestige en relatief hoog
loon (-> kinderarbeid)
Eerste ‘fabriekjes’ met specialisatie; Italië rond 1500
Pas tegen 1790 gebruikten de eerste textielfabrieken effectief
stoommachines
Bron: Arnold Pacey (1983). De cultuur van technologie
GB had kleinschalige productie naar grotere productie
veranderd
, Vraag aan boeren om te stoppen met kleinschalige productie
thuis en te komen werken en verzamelen in fabrieken met
grotere technologieën
° specialisatie in fabrieken = organiseren van logistiek
dankzij britten
Paardenkracht en waterkracht geëvolueerd naar
stoommachine
Technologie kan veel impact hebben als omgeving nog
niet ‘rijp’ is MAAR GB was heel rijp -> succes van
technologie hangt af van rijpheid van omgeving
GB had voorsprong op rest want hadden al fabrieken
België imiteert GB: begint ook grote fabrieken te bouwen en
te koppelen aan stoommachines dankzij toestemming van
autoriteiten => werd niet goedgekeurd in alle landen door
autoriteiten
Markt voor stoommachines in Engeland door ontbossing die
afhankelijkheid van steenkool creëerde: stoommachine om
water uit mijnen weg te pompen
De eerste industriële revolutie was eerder een organisatorische
dan technologische revolutie
James Watt beschrijft in zijn brieven dat verschuivingen
in de inzichten in sociaaleconomische verhoudingen
leidden tot de ontwikkeling van fabrieken in Engeland
en tot vernieuwingen in de techniek zoals het gebruik
van stoommachines en mechanische weefgetouwen
De snelle ontwikkeling in Engeland weerspiegelt het succes van
de nieuwe organisatievormen in de industrie, en de
vrijheid van mijneigenaren en fabrieksbazen om hun doelen na
te streven zonder veel sociale of politieke beperkingen -> de
staat/overheid liet industriële innovatie toe waarbij iedereen
aanvoelde dat deze de maatschappij zou veranderen
(Shackled Leviathan).
“The Industrial Revolution was confined to Britain for
many years, because the technological breakthroughs
were tailored to British conditions and could not be
profitably deployed elsewhere (Robert Allen, 2009).”
Primaire hoofdbron GB: hout, daarna overgeschakeld naar v
steenkool
Hout was op in Z Europa -> overgeschakeld naar steenkool -
> putten graven om water te zoeken -> water weggepompt
met paardenkracht
Alle factoren samen zorgden voor stoommachine
(ontbossing, paardenkracht,…)
, Afgestapt van kleinschalige werktuigproductie en nu
effectief specialiseren in stoommachine
Succes van GB dankzij organisatorisch succes, geen
technologisch succes
o Boodschap complexe verhaal
Technologie verandert maatschappij maar heeft
voedingsbodem nodig, interageren met maatschappelijke
ontwikkelingen
Vrijheid, individuele initiatief zijn essentieel voor innovatie ->
ondernemerschap
Technologie is zelden ‘de ultieme oplossing’ maar kan wel deel
van de oplossing zijn
Let op voor eenvoudige lineaire verhalen, bvb ‘de directe
aanleiding voor de Eerste Wereldoorlog was de moord op de
Oostenrijkse aartshertog Franz-Ferdinand op 28 juni 1914 in
Sarajevo’ of ‘nucleaire energie is de oplossing voor het
klimaatprobleem’
o Warren Weaver, ‘Science and Complexity’ (1948)
3 type problemen:
Simplicity: ‘die veranderd dat -> lineaire verhalen
Disordered complexity: complexiteit zonder duidelijke
structuur, moeiijk mee om te gaan, zoeken naar data (bv hoe
kunnen we armoede oplossen?)
Organized complexity: blijft complex, maar is
georganiseerd, er is een logische structuur
Eenvoudige lineaire verhaal te eenvoudig, is meer complex
Fundamenteel: GB vormde de basis van alles en daardoor
ontstond er vraag naar stoommachines om grote
weefgetouwen aan te drijven
Britten hebben voorsprong
genomen
o Brengt rijkdom
welzijn/geluk/tevredenheid?
verband tss inkomen per
hoofd
Links zeer arm, rechts zeer
ijke bevolking
