Anatomie en fysiologie zenuwstelsel:
Cerebrum
- grote hersenen. Dit deel regelt het denken, zien, spreken, voelen, ruiken en proeven.
Het regelt onze emoties, gedrag en ons bewustzijn, maar ook de aansturing van
spieren.
Hersenstam
- verantwoordelijk voor onze basisfuncties zoals lichaamstemperatuur, hartslag,
ademhaling, bloeddruk, spijsvertering, oogbewegingen, plassen, horen, proeven,
kauwen en slikken, en het voelen van beweging en zwaartekracht. De hersenstam
bestaat uit de middenhersenen, de pons en het verlengde merg.
Cerebellum
- ook wel de kleine hersenen genoemd, bevinden zich in het achterste gedeelte onder
de hersenen en zijn onder andere betrokken bij het coördineren van bewegingen.
Daarnaast zijn ze ook betrokken bij reflexen, taal, aandacht en emotie. Zowel
afferent als efferent.
Ruggenmerg
- Medulla spinalis. Het deel van het centraal zenuwstelsel dat zich in de wervelkolom
bevindt. Het begint in de nek, onder de schedel, waar het aansluit op de hersenen,
en het loopt tot aan de onderrug. Er zijn 31 paar ruggenmergzenuwen genoemd naar
de wervel waaronder ze uittreden. RUggenmerg zenuwen zijn gemengde zenuwen;
ze bevatten afferente (sensibele) en efferente (motorische) zenuwvezels. Een
dermatoom is een deel van het lichaamsoppervlak dat door een specifieke paar
ruggenmergzenuwen wordt verzorgt. De ruggenmergzenuwen zijn in het lichaam
stek vertakt en vormen in elke lichaamsgebied een zenuwnetwerk.
Centrale zenuwstelsel
- Is het deel binnen de benige omhulsels van schedel en wervelkolom. Het zijn
hersenen en ruggenmerg. Hersenen bestaan craniaal naar caudaal uit: Grote
hersenen, tussen hersenen, hersenstam en kleine hersenen. Hersenen vormen 98%
van het zenuwstelsel
Perifere zenuwstelsel
- Grotendeels buiten de schedel en wervelkolom. De delen vormen verbindingswegen
tussen centrale zenuwstelsel en de rest van het lichaam, de periferie.
Hersenzenuwen, ruggenmerg zenuwen, grensstreng en zenuwen van vegetatieve
zenuwstelsel.
Autonoom zenuwstelsel (sympathisch en parasympatisch)
, - Activiteiten van de 5 vegetatieve stelsel nauwkeurig op elkaar afgestemd.
Verantwoordelijk hiervoor is het vegetatieve zenuwstelsel ook wel autonoom of
onwillekeurig zenuwstelsel. Buiten de wil en meestal onbewust reguleert het de
vegetatieve stelsels en coördineert de samenwerking tussen afzonderlijke stelsels,
bijvoorbeeld bloeddrukregulatie.
- Sympatische zenuwstelsel is actief wanneer de mens uiterlijk actief is (rennen).
Stimuleert hartactiviteit en ademhaling. Verhoogt bloedsuikerspiegel en spanning in
de skeletspieren. Spijsvertering wordt geremd.
- Parasympatische zenuwstelsel is actief wanneer de mens uiterlijk passief is (rustig
eten). Stimuleert spijsvertering, vertraagd hart- en ademhalingsactiviteit en remt
spieractiviteit.
Animaal zenuwstelsel
- Integratie van mens met zijn omgeving. Animale zenuwstelsel of willekeurig
zenuwstelsel. Onder invloed van de wil. Wisselwerking tussen individu en omgeving.
Effectoren zijn: dwarsgestreepte spieren (skeletspieren)
Afferente banen
- Afferente informatie is informatie aanvoerend naar centraal zenuwstelsel, impuls gaat
van perifeer naar centraal.
Efferente banen
- Efferente informatie is afvoerend van de centraal zenuwstelsel, impuls gaat van
centraal naar perifeer.
Neuron
- doorsturen van impulsen
- Sensibele neuronen is afferente neuronen en vervoeren impulsen vanaf de sensoren
in het lichaam naar het centraal zenuwstelsel, perifeer naar centraal.
- Schakelneuronen (interneuronen) zenuwcellen in het centraal zenuwstelsel liggen.
Impulsen van ene naar andere zenuwcel over te dragen. Meeste neuronen in
centraal zenuwstelsel zijn schakelneuronen.
- Motorische neuronen vervoeren impulsen vanuit het centraal zenuwstelsel naar de
periferie (spieren en klieren), efferent.
Dendrieten
- Zijn meestal vrij kort. Ze ontvangen impulsen van andere zenuwcellen en vervoeren
die naar het eigen cellichaam toe. Een neuron kan heel veel dendrieten hebben, die
sterk vertakt kunnen zijn.
Axonen
- Vervoert impulsen van het cellichaam af. Een neuron heeft altijd maar 1 axon, dat
heel lang kan zijn en weinig vertakking heeft. De meeste zijn omgeven door een
vetlaagje, de myelineschede (zenuwmergschede). Deze is regelmatig onderbroken
-> insnoeing van Ranvier. Uiteinde is vertakt. Uiterste puntje van elke tak is iets
verbreed -> hiermee contact met andere cellen.
Myelineschede
- Vetlaagje om axon.
Witte stof
- Gaat altijd om axonen met een myelineschede. Functioneel kan je witte stof
karakteriseren als geleidingsweg waarlangs impulsgeleiding plaatsvindt tot de witte
stof behoren zenuwen in het perifere zenuwstelsel en de banen in het centrale
zenuwstelsel.
,Grijze stof
- Bestaat uit zenuwcellichamen en dendrieten, waarbij een aantal functionele
eenheden is te onderscheiden. In het perifere zenuwstelsel zijn dat de ganglia
(zenuwknopen) deze zijn ophopingen van de zenuwcellichamen en dendrieten met
een gemeenschappelijke functie. In centrale zenuwstelsel worden deze ophopingen
nucleus of kern genoemd. Bepaalde kernen in hersenen basale ganglia genoemd en
spinale ganglia in wervelkolom maar die worden tot periferie zenustelsel gerekend.
Basale ganglia
- ophoping in de hersenen van zenuwcellichamen en dendrieten met een
gemeenschappelijke functie.
Actiepotentiaal
- Is depolarisatie boven de drempelwaarde (-50 mV) tot maximaal 30 mV. In korte tijd
wordt de binnenkant van de celmembraan positiever dan de buitenkant.
Impulsgeleiding is de verplaatsing van de actiepotentiaal over de celmembraan.
Synaps
- Bestaat uit presynaptische membraan van het axon, de synapsspleet tussen beide
cellen en de postsynaptische membraan van de cel die de impulsen ontvangt. De
synaps draagt de elektrische impuls via chemische boodschappers over aan de
volgende cel. In het cytoplasma van het axon zitten synapsblaasjes met chemische
boodschapperstof. Dit heet neurotransmitter.
Neurotransmitters
- Hormaanachtige stoffen. Meer dan 100 verschillende neurotransmitters. 2 groepen:
exciterende en inhiberende. Exciterende werken stimulerend op de impulsoverdracht
-> adrinaline, dopamine, noradrinaline. Inhiberende verlagen de permeabiliteit van de
postsynaptische membraan gevolg is impuls niet wordt doorgegeven -> endorfine,
serotonine, gaba.
Motorische eindplaat
- Eindiging van motorische axonen. Heeft contact met een spiervezel. Bij exciterende
neurotransmitter ‘vertaald’ in een contractie. Bij inhiberende neurotransmitters
ontspanning van de spiervezels.
Piramidale banen
- Homolateraal. Bij efferente, motorische banen 2 type onderscheiden: 1=
piramidebanen. Beginnen in de gyrus precentralis. Neuronen van deze banen
hebben groot piramidevormige cellichaam, gebruikelijke dendrieten & opvallende
lange axon.
Extrapiramidale banen
- Heterolateraal. Bestaan uit alle motorische zenuwvezels die niet tot de
piramidebanen behoren. De vezels verlopen in vergelijking met de piramide vezels
minder in bundels en ontmoeten op hun weg naar caudaal een aantal hersencentra.
Hypothalamus
- Beïnvloed hypofyse (belangrijkste hormoon producent) onmisbare schakel binnen
het limbische systeem en heeft zodanig invloed op emotie & gedrag. Ook een van de
belangrijkste centra voor handhaving homeostase in het lichaam. Veel kernen die via
autonome zenuwstelsel veel vegetatieve functies reguleert: temperatuurcentrum,
dorstcentrum, hongercentrum, biologische klok.
Pia mater
- Zachte vlies. Een heel dun laagje bindweefsel, die elke winding en plooi van de
hersen oppervlak volgt. Heeft een zeer uitgebreide bloedvoorziening en wordt
, daarom ook wel vaatvlies genoemd. Het voorziet het zenuwweefsel van
voedingstoffen en zuurstof. De venulen in dit vlies voeren koolstofdioxide en
afvalstoffen af.
Arachnoïdea
- Arachnoïdea mater (spinnenwebvlies) is aan de ene kant vergroeid met de dura
mater, andere kant met talrijke ragdunne bindweefselverbindingen verbonden met de
pia mater. De ruimte met de bindweefselverbindingen is de arachnoïdale ruimte
(spinnenwebruimte). Hierin circuleert hersenvocht dat de hersenen en het
ruggenmerg nog extra tegen schokken en stoten beschermt. Bijna overal is die
ruimte er nauw. Bijvoorbeeld onder de kleine hersenen en in de durazak is er meer
ruimte -> bij ruggenmerg zenuw over in epineurium.
Dura mater
- Harde vlies. Is een heel taai dik en stevig vlies. Opgebouwd uit straf bindweefsel.
Deze vlies bekleed de binnenkant van de schedelbeenderen en is daar vergroeid
met het beenvlies.
Dwarslaesie:
Paralyse
- Verlamming
Paraparese
- Zwakte van beenspieren
Paraplegie
- verlamming van de benen en gedeeltelijk van de romp
Tetraparese
- Verzwakking van alle vier de ledematen
Tetraplegie
- verlamming van alle vier de ledematen en romp.
Paresthesieën
- abnormale gevoelsgewaarwordingen die zich beperken tot het gebied van een
zenuwwortel zoals tintelingen, doofheid, gevoel van elektrische stroom door je
lichaam, verlies van warmte- en koudegevoel of zelfs volledige gevoelloosheid.
Complete dwarslaesie
- ruggenmerg helemaal onderbroken is
Incomplete dwarslaesie
- ruggenmerg voor een deel onderbroken is
Buikademhaling
- Spreekt voor zich
Borstademhaling
- Spreekt voor zich
Nervus phrenicus
- Nervus Phrenicus: middenrifzenuw ontspringt vanuit het middelste deel van de nek
(C2, C3 en C4) Deze zenuw is de communicatielijn tussen het middenrif (diafragma)
en de hersenen. Alle signalen en processen die afspelen rondom het middenrif zal
via deze zenuw naar de hersenen geleid worden.
Cerebrum
- grote hersenen. Dit deel regelt het denken, zien, spreken, voelen, ruiken en proeven.
Het regelt onze emoties, gedrag en ons bewustzijn, maar ook de aansturing van
spieren.
Hersenstam
- verantwoordelijk voor onze basisfuncties zoals lichaamstemperatuur, hartslag,
ademhaling, bloeddruk, spijsvertering, oogbewegingen, plassen, horen, proeven,
kauwen en slikken, en het voelen van beweging en zwaartekracht. De hersenstam
bestaat uit de middenhersenen, de pons en het verlengde merg.
Cerebellum
- ook wel de kleine hersenen genoemd, bevinden zich in het achterste gedeelte onder
de hersenen en zijn onder andere betrokken bij het coördineren van bewegingen.
Daarnaast zijn ze ook betrokken bij reflexen, taal, aandacht en emotie. Zowel
afferent als efferent.
Ruggenmerg
- Medulla spinalis. Het deel van het centraal zenuwstelsel dat zich in de wervelkolom
bevindt. Het begint in de nek, onder de schedel, waar het aansluit op de hersenen,
en het loopt tot aan de onderrug. Er zijn 31 paar ruggenmergzenuwen genoemd naar
de wervel waaronder ze uittreden. RUggenmerg zenuwen zijn gemengde zenuwen;
ze bevatten afferente (sensibele) en efferente (motorische) zenuwvezels. Een
dermatoom is een deel van het lichaamsoppervlak dat door een specifieke paar
ruggenmergzenuwen wordt verzorgt. De ruggenmergzenuwen zijn in het lichaam
stek vertakt en vormen in elke lichaamsgebied een zenuwnetwerk.
Centrale zenuwstelsel
- Is het deel binnen de benige omhulsels van schedel en wervelkolom. Het zijn
hersenen en ruggenmerg. Hersenen bestaan craniaal naar caudaal uit: Grote
hersenen, tussen hersenen, hersenstam en kleine hersenen. Hersenen vormen 98%
van het zenuwstelsel
Perifere zenuwstelsel
- Grotendeels buiten de schedel en wervelkolom. De delen vormen verbindingswegen
tussen centrale zenuwstelsel en de rest van het lichaam, de periferie.
Hersenzenuwen, ruggenmerg zenuwen, grensstreng en zenuwen van vegetatieve
zenuwstelsel.
Autonoom zenuwstelsel (sympathisch en parasympatisch)
, - Activiteiten van de 5 vegetatieve stelsel nauwkeurig op elkaar afgestemd.
Verantwoordelijk hiervoor is het vegetatieve zenuwstelsel ook wel autonoom of
onwillekeurig zenuwstelsel. Buiten de wil en meestal onbewust reguleert het de
vegetatieve stelsels en coördineert de samenwerking tussen afzonderlijke stelsels,
bijvoorbeeld bloeddrukregulatie.
- Sympatische zenuwstelsel is actief wanneer de mens uiterlijk actief is (rennen).
Stimuleert hartactiviteit en ademhaling. Verhoogt bloedsuikerspiegel en spanning in
de skeletspieren. Spijsvertering wordt geremd.
- Parasympatische zenuwstelsel is actief wanneer de mens uiterlijk passief is (rustig
eten). Stimuleert spijsvertering, vertraagd hart- en ademhalingsactiviteit en remt
spieractiviteit.
Animaal zenuwstelsel
- Integratie van mens met zijn omgeving. Animale zenuwstelsel of willekeurig
zenuwstelsel. Onder invloed van de wil. Wisselwerking tussen individu en omgeving.
Effectoren zijn: dwarsgestreepte spieren (skeletspieren)
Afferente banen
- Afferente informatie is informatie aanvoerend naar centraal zenuwstelsel, impuls gaat
van perifeer naar centraal.
Efferente banen
- Efferente informatie is afvoerend van de centraal zenuwstelsel, impuls gaat van
centraal naar perifeer.
Neuron
- doorsturen van impulsen
- Sensibele neuronen is afferente neuronen en vervoeren impulsen vanaf de sensoren
in het lichaam naar het centraal zenuwstelsel, perifeer naar centraal.
- Schakelneuronen (interneuronen) zenuwcellen in het centraal zenuwstelsel liggen.
Impulsen van ene naar andere zenuwcel over te dragen. Meeste neuronen in
centraal zenuwstelsel zijn schakelneuronen.
- Motorische neuronen vervoeren impulsen vanuit het centraal zenuwstelsel naar de
periferie (spieren en klieren), efferent.
Dendrieten
- Zijn meestal vrij kort. Ze ontvangen impulsen van andere zenuwcellen en vervoeren
die naar het eigen cellichaam toe. Een neuron kan heel veel dendrieten hebben, die
sterk vertakt kunnen zijn.
Axonen
- Vervoert impulsen van het cellichaam af. Een neuron heeft altijd maar 1 axon, dat
heel lang kan zijn en weinig vertakking heeft. De meeste zijn omgeven door een
vetlaagje, de myelineschede (zenuwmergschede). Deze is regelmatig onderbroken
-> insnoeing van Ranvier. Uiteinde is vertakt. Uiterste puntje van elke tak is iets
verbreed -> hiermee contact met andere cellen.
Myelineschede
- Vetlaagje om axon.
Witte stof
- Gaat altijd om axonen met een myelineschede. Functioneel kan je witte stof
karakteriseren als geleidingsweg waarlangs impulsgeleiding plaatsvindt tot de witte
stof behoren zenuwen in het perifere zenuwstelsel en de banen in het centrale
zenuwstelsel.
,Grijze stof
- Bestaat uit zenuwcellichamen en dendrieten, waarbij een aantal functionele
eenheden is te onderscheiden. In het perifere zenuwstelsel zijn dat de ganglia
(zenuwknopen) deze zijn ophopingen van de zenuwcellichamen en dendrieten met
een gemeenschappelijke functie. In centrale zenuwstelsel worden deze ophopingen
nucleus of kern genoemd. Bepaalde kernen in hersenen basale ganglia genoemd en
spinale ganglia in wervelkolom maar die worden tot periferie zenustelsel gerekend.
Basale ganglia
- ophoping in de hersenen van zenuwcellichamen en dendrieten met een
gemeenschappelijke functie.
Actiepotentiaal
- Is depolarisatie boven de drempelwaarde (-50 mV) tot maximaal 30 mV. In korte tijd
wordt de binnenkant van de celmembraan positiever dan de buitenkant.
Impulsgeleiding is de verplaatsing van de actiepotentiaal over de celmembraan.
Synaps
- Bestaat uit presynaptische membraan van het axon, de synapsspleet tussen beide
cellen en de postsynaptische membraan van de cel die de impulsen ontvangt. De
synaps draagt de elektrische impuls via chemische boodschappers over aan de
volgende cel. In het cytoplasma van het axon zitten synapsblaasjes met chemische
boodschapperstof. Dit heet neurotransmitter.
Neurotransmitters
- Hormaanachtige stoffen. Meer dan 100 verschillende neurotransmitters. 2 groepen:
exciterende en inhiberende. Exciterende werken stimulerend op de impulsoverdracht
-> adrinaline, dopamine, noradrinaline. Inhiberende verlagen de permeabiliteit van de
postsynaptische membraan gevolg is impuls niet wordt doorgegeven -> endorfine,
serotonine, gaba.
Motorische eindplaat
- Eindiging van motorische axonen. Heeft contact met een spiervezel. Bij exciterende
neurotransmitter ‘vertaald’ in een contractie. Bij inhiberende neurotransmitters
ontspanning van de spiervezels.
Piramidale banen
- Homolateraal. Bij efferente, motorische banen 2 type onderscheiden: 1=
piramidebanen. Beginnen in de gyrus precentralis. Neuronen van deze banen
hebben groot piramidevormige cellichaam, gebruikelijke dendrieten & opvallende
lange axon.
Extrapiramidale banen
- Heterolateraal. Bestaan uit alle motorische zenuwvezels die niet tot de
piramidebanen behoren. De vezels verlopen in vergelijking met de piramide vezels
minder in bundels en ontmoeten op hun weg naar caudaal een aantal hersencentra.
Hypothalamus
- Beïnvloed hypofyse (belangrijkste hormoon producent) onmisbare schakel binnen
het limbische systeem en heeft zodanig invloed op emotie & gedrag. Ook een van de
belangrijkste centra voor handhaving homeostase in het lichaam. Veel kernen die via
autonome zenuwstelsel veel vegetatieve functies reguleert: temperatuurcentrum,
dorstcentrum, hongercentrum, biologische klok.
Pia mater
- Zachte vlies. Een heel dun laagje bindweefsel, die elke winding en plooi van de
hersen oppervlak volgt. Heeft een zeer uitgebreide bloedvoorziening en wordt
, daarom ook wel vaatvlies genoemd. Het voorziet het zenuwweefsel van
voedingstoffen en zuurstof. De venulen in dit vlies voeren koolstofdioxide en
afvalstoffen af.
Arachnoïdea
- Arachnoïdea mater (spinnenwebvlies) is aan de ene kant vergroeid met de dura
mater, andere kant met talrijke ragdunne bindweefselverbindingen verbonden met de
pia mater. De ruimte met de bindweefselverbindingen is de arachnoïdale ruimte
(spinnenwebruimte). Hierin circuleert hersenvocht dat de hersenen en het
ruggenmerg nog extra tegen schokken en stoten beschermt. Bijna overal is die
ruimte er nauw. Bijvoorbeeld onder de kleine hersenen en in de durazak is er meer
ruimte -> bij ruggenmerg zenuw over in epineurium.
Dura mater
- Harde vlies. Is een heel taai dik en stevig vlies. Opgebouwd uit straf bindweefsel.
Deze vlies bekleed de binnenkant van de schedelbeenderen en is daar vergroeid
met het beenvlies.
Dwarslaesie:
Paralyse
- Verlamming
Paraparese
- Zwakte van beenspieren
Paraplegie
- verlamming van de benen en gedeeltelijk van de romp
Tetraparese
- Verzwakking van alle vier de ledematen
Tetraplegie
- verlamming van alle vier de ledematen en romp.
Paresthesieën
- abnormale gevoelsgewaarwordingen die zich beperken tot het gebied van een
zenuwwortel zoals tintelingen, doofheid, gevoel van elektrische stroom door je
lichaam, verlies van warmte- en koudegevoel of zelfs volledige gevoelloosheid.
Complete dwarslaesie
- ruggenmerg helemaal onderbroken is
Incomplete dwarslaesie
- ruggenmerg voor een deel onderbroken is
Buikademhaling
- Spreekt voor zich
Borstademhaling
- Spreekt voor zich
Nervus phrenicus
- Nervus Phrenicus: middenrifzenuw ontspringt vanuit het middelste deel van de nek
(C2, C3 en C4) Deze zenuw is de communicatielijn tussen het middenrif (diafragma)
en de hersenen. Alle signalen en processen die afspelen rondom het middenrif zal
via deze zenuw naar de hersenen geleid worden.
