Samenvatting: psychologische interventies en mensbeelden (KU Leuven)

PSYCHOLOGISCHE INTERVENTIES EN MENSBEELDEN
Inleiding en evidence-based medicine in psychologische interventies ............................................ 8
Waarom dit vak? ...............................................................................................................................8
Wie consulteert en hoe ga je daar mee om? .......................................................................................8
Scientist-practitioner en evidence-based medicine (EBM) ...................................................................8
Problemen met kwaliteit van psychotherapie .....................................................................................8
4 grote theoretische kaders .............................................................................................................8
Paradigma’s .....................................................................................................................................9
Praktisch..........................................................................................................................................9
Werkdefinitie van psychotherapie ......................................................................................................9
Competenties .................................................................................................................................9
Wat weten we over psychologische interventies en psychotherapie? ................................................. 10
Psychotherapie werkt of kan werken ............................................................................................. 10
Conclusie over effectiviteit psychotherapie overheen patiënten- en therapiegroepen ...................... 10
Nuances..................................................................................................................................... 10
Improving access to psychological therapies in UK (IAPT) .................................................................. 11
Five decades of youth interventions ................................................................................................. 12
The effect of psychological interventions across time (1970-2015) ..................................................... 12
Vergelijkingen tussen bona fide behandelingen................................................................................. 12
Factoren die therapie-effect verklaren ............................................................................................. 12
Besluit ........................................................................................................................................... 13

Relatie- en gezinstherapie & de persoon van de therapeut .............................................................14
Inleiding ......................................................................................................................................... 14
Positie van gezinstherapeut ............................................................................................................. 14
Gezinstherapie scholen .................................................................................................................. 14
Gezinstherapie protocollen ............................................................................................................. 14
Belangrijke gezinsprocessen ........................................................................................................... 15
Partnerrelatietherapie ..................................................................................................................... 15
Groepen van gezinnen .................................................................................................................... 15
Het gezin en psychisch lijden........................................................................................................... 15
Psychotherapeutisch onderzoek...................................................................................................... 16
Effectonderzoek.......................................................................................................................... 16
Wat werkt in therapie? ................................................................................................................. 16
Specifiek in relatie- en gezinstherapie .............................................................................................. 18
De eigenheid van RGT .................................................................................................................. 18
Het gezin in de eerste sessie ........................................................................................................ 18
Interacties .................................................................................................................................. 19
Enscenering/enactment .............................................................................................................. 19
Een antwoord op de uitdaging van de complexe alliantie ................................................................... 20
Bezorgdheden vragenlijst ............................................................................................................. 20


1

,Relatie- en gezinstherapie: het cybernetische paradigma (“systemisch denken” of
“systeemdenken”).......................................................................................................................22
Inleiding ......................................................................................................................................... 22
Scholen ......................................................................................................................................... 22
Dubbele focus ................................................................................................................................ 22
Soorten systemen .......................................................................................................................... 23
Cybernetische paradigma in een gezin ............................................................................................. 23
Conflicten .................................................................................................................................. 24
Casus Nele ................................................................................................................................. 26
Verandering.................................................................................................................................... 26
Evenwicht in driehoeken ................................................................................................................. 26
Emergentie .................................................................................................................................... 28
Emergentie in relatie- en gezinstherapie ....................................................................................... 28

Relatie-en gezinstherapie: het narratieve paradigma .....................................................................29
Verschil tussen cybernetisch paradigma en narratieve paradigma ..................................................... 29
Inleiding ......................................................................................................................................... 29
Gezinstherapiescholen ................................................................................................................... 29
De narratieve psychologie ............................................................................................................... 29
Traditionele visie op het zelf ......................................................................................................... 30
Filosofische achtergrond................................................................................................................. 30
Modernisme ............................................................................................................................... 30
Postmodernisme ........................................................................................................................ 30
Sociaal contructionisme (Ken Gergen) ............................................................................................. 31
Dialogische kijk op communicatie ................................................................................................... 31
Transmissie model: traditioneel model ......................................................................................... 31
Dialogisch model: rijker model..................................................................................................... 31
Responsive dialogicality .................................................................................................................. 32
Homo dialogicus ............................................................................................................................ 32
Naar therapie toe ............................................................................................................................ 32
Narratieve metaforen .................................................................................................................. 32
Michael White ......................................................................................................................... 33
Tom Andersen ......................................................................................................................... 33
Jaakko Seikkula ....................................................................................................................... 34
Krachten in het gezin ................................................................................................................... 34
Gezinsleven met verhalen ............................................................................................................... 35

Relatie- en gezinstherapie: gezinstherapie in de praktijk ................................................................36
Inleiding ......................................................................................................................................... 36
Feedbackgericht werken: vragenlijsten als gespreksinstrumenten ..................................................... 36
Casus Anja ................................................................................................................................. 37
Casus Corsendonck.................................................................................................................... 39
Casus Sels ................................................................................................................................. 41
Gezinstherapeutisch werken met emoties ........................................................................................ 45
Casus Joris, Eva en hun ouders .................................................................................................... 45
Klassieke emotieregulatiestrategieën ....................................................................................... 45
2

, Co-regulatie model .................................................................................................................. 45
De escalatiecurve .................................................................................................................... 45
Strategieën voor escalatie en emotieregulatie ........................................................................... 46
De derde partij bij escalaties .................................................................................................... 46
De casus .................................................................................................................................... 46
De escalatiecurve: therapeutische mogelijkheden..................................................................... 47
Casus Ayla en haar moeder ......................................................................................................... 47
Emotieregulatie in de therapeutische sessie ............................................................................. 47
Enactment .............................................................................................................................. 47
De casus .................................................................................................................................... 48
Casus Ingrid en haar kinderen ...................................................................................................... 48
Sociale steun .......................................................................................................................... 48
De casus .................................................................................................................................... 48

Relatie- en gezinstherapie: de therapeut .......................................................................................49
De effectieve therapeut ................................................................................................................... 49
Psychotherapie in het algemeen .................................................................................................. 49
De Therapeut ................................................................................................................................. 50
Niet alle therapeuten zijn even effectief ........................................................................................ 50
Enkele reflecties bij therapist effects ............................................................................................ 51
Kenmerken van effectieve therapeuten ......................................................................................... 51
Evidence-based therapy training .................................................................................................. 52
De responsiviteit van de therapeut ............................................................................................... 53
De behulpzame therapeut ............................................................................................................... 55
Psychological mindedness .......................................................................................................... 55
The wounded healer .................................................................................................................... 55
Narcistische noden als grond van beroepskeuze ........................................................................... 55
De naakte therapeut ....................................................................................................................... 55
Emoties van therapeuten ............................................................................................................. 55
Risico’s van het vak ..................................................................................................................... 56
Burnout ...................................................................................................................................... 56
Voor jezelf zorgen ........................................................................................................................ 56

Humanistische en existentiële benaderingen: introductie .............................................................57
Inleiding ......................................................................................................................................... 57
The third force ................................................................................................................................ 57
Abraham Maslow ............................................................................................................................ 58
Kaufman ........................................................................................................................................ 58
Het humanistisch-existentieel mensbeeld ....................................................................................... 59
Een mensbeeld ........................................................................................................................... 59
In therapie .................................................................................................................................. 60
Mensbeeld ................................................................................................................................. 60
In therapie .................................................................................................................................. 60
Mensbeeld ................................................................................................................................. 61
In therapie .................................................................................................................................. 61
Samenvatting ............................................................................................................................. 61
Humanistische en existentiële psychotherapieën ............................................................................. 61
Humanistisch-experiënteel en existentiële psychotherapieën ....................................................... 61
Humanistisch-experiëntiële psychotherapieën ............................................................................. 62
Existentiële therapieën ................................................................................................................ 62
Integratie in andere therapiestromingen ....................................................................................... 63

3

,Humanistische en existentiële benaderingen: groei ......................................................................64
Inleiding: een humanistisch psychologisch thema ............................................................................ 64
Carl Rogers en groei ........................................................................................................................ 65
Groei en het procesmodel van Eugene Gendlin ................................................................................ 66
Psychotherapie en groei .................................................................................................................. 66
Groeirichting............................................................................................................................... 67
Kanttekeningen over groei............................................................................................................ 67
Posttraumatische stress en groei ..................................................................................................... 68
Domeinen van posttraumatische groei ......................................................................................... 68

Humanistische en existentiële benaderingen: relatie ....................................................................69
De humanistisch-experiëntiële en existentiële mensvisie op relatie ................................................... 69
Humanistische visie: Kaufman in 2020 ......................................................................................... 69
Experiëntiële visie ....................................................................................................................... 69
Existentiële visie ......................................................................................................................... 69
Kwaliteit van relatie ..................................................................................................................... 69
Het zelf is relatie ......................................................................................................................... 70
Configuraties met het zelf ............................................................................................................ 70
Kwaliteit van de innerlijke relatie .................................................................................................. 70
De consequentie van deze relationele mensvisie op therapie ............................................................ 71
Methode en doelen ..................................................................................................................... 71
De authentieke ontmoeting is verandering .................................................................................... 71
Carl Rogers ................................................................................................................................. 71
Six conditions.......................................................................................................................... 71
Carl Rogers en Eugene Gendlin ................................................................................................ 71
Otto Rank ................................................................................................................................... 72
Eugene Gendlin .......................................................................................................................... 72
Presence ....................................................................................................................................... 72
Presence en co-presence: voorbij de individuele situatie ........................................................... 73
Opmerkelijk, of net niet ............................................................................................................... 74

Humanistische en existentiële benaderingen: common factors: de therapeutische relatie .............75
Inleiding: common factors .............................................................................................................. 75
Definties ........................................................................................................................................ 75
WAV-12....................................................................................................................................... 76
Casus ........................................................................................................................................ 76
Onderzoek ..................................................................................................................................... 77
Meta-analyse therapeutische relatie: individuele psychotherapie volwassenen .............................. 77
Meta-analyse therapeutische relatie: kinderen en jongeren in psychotherapie ................................ 78
Meta-analyse therapeutische relatie: koppel- en familietherapieën ................................................ 78
Meta-analyse cohesie: groepstherapie ......................................................................................... 79
Contract-aspecten ...................................................................................................................... 79
De therapeutische relatie ondersteunen .......................................................................................... 79
Interpersoonlijke noden............................................................................................................... 79
Alliantiebreuken .......................................................................................................................... 80
Monitoring en feedback-gericht werken ........................................................................................ 81

Humanistische en existentiële benaderingen: beleving .................................................................82
Mensbeeld: beleven ....................................................................................................................... 82
Beleving is interactie ................................................................................................................... 82

4

, Beleven is merkbaar .................................................................................................................... 82
Beleven is betekenisvol ............................................................................................................... 82
Beleven is procesmatig en existentieel ......................................................................................... 83
Oorsprong van experiëntiële therapieën en interventies .................................................................... 83
Opgebouwde klinische kennis ..................................................................................................... 83
Onderzoek .................................................................................................................................. 83
Experiencing scale................................................................................................................... 84
Experiëntiële interventies: microprocessen ............................................................................... 84
Principes van humanistisch-experiëntieel werken ............................................................................ 85
Emotional awareness and engagement ........................................................................................ 86
Arousal and expression ............................................................................................................... 86
Emotion regulation ...................................................................................................................... 86
Exploration, reflection and meaning-making ................................................................................. 86
Emotieschema ........................................................................................................................ 87
Emotional transformation ............................................................................................................ 87
Emotion response types .............................................................................................................. 87

Humanistische en existentiële benaderingen: existentie ...............................................................89
Mensbeeld: existentie ..................................................................................................................... 89
Wat is eigen aan ons mens-zijn?................................................................................................... 89
Existentieel besef ........................................................................................................................ 90
Existentiële psychotherapieën en interventies .................................................................................. 90
Algemene kenmerken .................................................................................................................. 90
Algemeen doel ............................................................................................................................ 90
Experiëntieel-existentiële psychotherapie .................................................................................... 90
Existentiële empathie .............................................................................................................. 90
Experiëntiële empathie ............................................................................................................ 90
Existentiële interventies ........................................................................................................... 91
Specifieke therapeutische interventies ..................................................................................... 91
Evidentie ........................................................................................................................................ 91

Psychodynamische benaderingen: inleiding en overzicht ..............................................................93
Psychoanalytische of psychodynamische benaderingen ................................................................... 93
Empirisch goed onderbouwde benadering ....................................................................................... 93
Korterdurende psychodynamische therapie (KPT) ......................................................................... 93
Langerdurende psychodynamische therapie (LPT) ........................................................................ 94
Theoretische achtergrond ............................................................................................................... 95
Waarom komen mensen naar een (psychodynamische) therapeut? ............................................... 95
Hoe wordt daarover gedacht in psychodynamische therapie? .................................................... 96
Theorie ....................................................................................................................................... 96
Spectrum van interventies ........................................................................................................... 97
Breed spectrum van behandelingen ............................................................................................. 97
Evoluties in psychoanalytische benaderingen .................................................................................. 98
Four psychologies of psychoanalysis............................................................................................ 98
Klassieke psychoanalyse of driftpsychologie ............................................................................. 98
Ego-psychologie ...................................................................................................................... 99
Objectrelatie en gehechtheidstheorieën ................................................................................. 100
Zelf-psychologie .................................................................................................................... 100
Klinische implicaties ................................................................................................................. 101
Basisidee persoonsgerichte diagnostiek: twee dimensies of assen in persoonlijkheidsfunctioneren .. 102
Dimensie 1: persoonlijkheidstypes............................................................................................. 102
Dimensie 2: ontwikkelingsniveau ............................................................................................... 103
5

, Hiërarchie van afweermechanismen: ...................................................................................... 103
Neurotische structuur............................................................................................................ 105
Psychotische structuur .......................................................................................................... 105
Borderline structuur .............................................................................................................. 105
Algemene implicaties naar therapie ........................................................................................... 106

Psychodynamische benaderingen: neurotische problematiek ..................................................... 107
Theoretische achtergrond ............................................................................................................. 107
Algemene psychopathologie factor ............................................................................................ 107
Metaforen ................................................................................................................................. 108
Gehechtheids- en mentalisatietheorieën: een transdiagnostische, persoonsgerichte benadering...... 108
Inleiding ................................................................................................................................... 108
Hechtingsstijlen .................................................................................................................... 109
Illustratie vanuit experimenteel onderzoek .............................................................................. 110
intrinsieke verwevenheid van psychologie en neurobiologie van gehechtheid ............................... 111
How attachment works emotionally........................................................................................ 111
Mesocorticolimbisch dopaminerg “beloningssysteem”............................................................ 111
Oxytocine ............................................................................................................................. 112
Gehechtheidsstijl en capaciteit tot mentaliseren/reflectief functioneren ...................................... 113
Deactiverende gehechtheidstrategieën ................................................................................... 114
Hyperactiverende gehechtheidstrategieën .............................................................................. 114
Balans tussen twee ontwikkelingslijnen .................................................................................. 115
Dynamische formulering als basis van psychotherapie ................................................................... 116
Centrale persoonlijkheidsdynamiek: interpersoonlijk affectieve focus (IPAF) ................................ 116
Casus Sophie: beschrijving gehechtheidsstiijl en IPAF .................................................................... 117
Besluit ......................................................................................................................................... 118

Psychodynamische benaderingen: neurotische problematiek: behandeling ................................. 119
Doelstellingen en focus: wat hebben ze gemeenschappelijk? .......................................................... 119
Mentalisatiefocus ......................................................................................................................... 119
Holding mind in mind ................................................................................................................ 119
Basisprincipes van interventies die mentaliseren bevorderen ...................................................... 120
Mentaliserende interventies ...................................................................................................... 120
Therapeutische houding ............................................................................................................ 121
Supportieve technieken ............................................................................................................. 121
Inhoudelijke focus ........................................................................................................................ 121
Inzichtgevende of expressieve interventies ................................................................................. 121
Structuur van de behandeling ........................................................................................................ 121
Tijdsgelimiteerd of niet tijdsgelimiteerd ...................................................................................... 121
Doelen beginfase................................................................................................................... 122
Doelen middenfase ............................................................................................................... 122
Doelen eindfase .................................................................................................................... 123
Besluit ......................................................................................................................................... 123

Psychodynamische benaderingen: borderline problematiek........................................................ 123
Borderline niveau van functioneren ................................................................................................ 124
Wat is een Borderline Persoonlijkheidsstoornis (BPS)? .................................................................... 124
Descriptieve kenmerken in DSM ................................................................................................. 124
Transference Focused Psychotherapy (TFP) ................................................................................... 125
Theoretische achtergrond .......................................................................................................... 126

6

, Besluit .................................................................................................................................. 129
Onderzoek ................................................................................................................................ 129
Mentalization Based Treatment (MBT) ............................................................................................ 129
Theoretische achtergrond .......................................................................................................... 129
Two-year-olds with autism orient to non-social contingencies rather than biological motion ...... 129
Sensitivity to others’ state of mind .......................................................................................... 130
Neurale circuits ..................................................................................................................... 132
Hechting ............................................................................................................................... 132
Empirische evidentie ................................................................................................................. 133
Problemen met gehechtheid .................................................................................................. 134
Emotieherkenning ................................................................................................................. 136
Terugkoppeling ......................................................................................................................... 137
Casus Laura ................................................................................................................................. 137

Psychodynamische benaderingen: borderline problematiek: behandeling ................................... 138
Psychodynamische, evidence-based behandelingen van patiënten met borderline problematiek ...... 138
Voorbeeld: Mentalization Based Treatment (MBT) ........................................................................... 138
MBT.......................................................................................................................................... 138
Centrale focus in MBT ............................................................................................................... 138
Fases in de behandeling ............................................................................................................ 139
MBT houding en interventies ...................................................................................................... 140
Houding ................................................................................................................................ 140
Basisprincipes interventies .................................................................................................... 140
Typische interventies ............................................................................................................. 140
Basisinterventies ................................................................................................................... 140
Interventions: spectrum ................................................................................................................ 141
MBT-Day Hospitalization (MBT-DH)  MBT-intensive Outpatient (MBT-IOP) ...................................... 141
Treatment conditions ................................................................................................................ 141
Inclusion and exclusion criteria.................................................................................................. 142
Treatment duration and drop-out ............................................................................................... 142
Primary outcome ...................................................................................................................... 142
Secondary outcomes ................................................................................................................ 143
Cost-effectiveness .................................................................................................................... 144
Conclusie .................................................................................................................................... 144

Integratie en casusbespreking ................................................................................................... 145
Wie consulteert en hoe ga je daar mee om? ................................................................................... 145
4 theoretische denkkaders ............................................................................................................ 145
Paradigma’s ................................................................................................................................. 145
Praktisch… ................................................................................................................................... 145
Filmfragment: Georgia Rule ........................................................................................................... 146
Verloop .................................................................................................................................... 146
Bespreking ............................................................................................................................... 146




7

,INLEIDING EN EVIDENCE-BASED MEDICINE IN PSYCHOLOGISCHE INTERVENTIES

WAAROM DIT VAK?
Centrale competenties en taken van een klinisch psycholoog:
o Beoordeling (assessment)
o Begeleiding
o Behandeling
o Beleid

WIE CONSULTEERT EN HOE GA JE DAAR MEE OM?
Link theorie-praktijk staat centraal in dit vak:
o Inleiding in basisconcepten en -competenties om een begeleidings- en behandelaanbod te doen
o Verdere uitdieping in therapievakken, practica en postgraduaatopleidingen

Doel is opleiden tot scientist-practitioner: behandelen gebaseerd op wetenschappelijke kennis  hoe?

SCIENTIST-PRACTITIONER EN EVIDENCE-BASED MEDICINE (EBM)
EBM:
o  naïef toepassen van technieken of lijstjes van evidence-based therapievormen
o = the integration of the best available research with clinical expertise in the context of patient
characteristics, culture, and preferences volgens APA
o Veronderstelt stevige kennis en competenties  chirurg, ingenieur, piloot: basiskennis is nodig
voordat meer geavanceerde competenties kunnen verworven worden

PROBLEMEN MET KWALITEIT VAN PSYCHOTHERAPIE
Enkele problemen:
o Geen titelbescherming ( klinisch psycholoog)
o Enkel activiteiten van psychotherapie vallen onder nieuwe wet op uitoefening
gezondheidszorg
o Veel problemen met wetenschappelijkheid onder klinisch psychologen en
psychotherapeuten, bv. chakra, bloesemtherapie, bioenergetica, diagnostische onkunde,
slechte indicatiestelling, niet kunnen installeren of behouden van therapeutisch kader,
aanbieding van simplistische of te korte therapieën bij complexe problematiek

4 GROTE THEORETISCHE KADERS
Recente studie in België: sterke diversiteit in theoretische oriëntatie van psychotherapietraining en elke
richting trekt ongeveer een gelijk aantal kandidaten aan

Theoretische kaders:
o Elk gebaseerd op een mensbeeld
o Wetenschappelijke paradigma’s: elk aanleiding gegeven tot systematisch onderzoek
o Wetenschappelijk onderbouwd als wetenschap en behandelvorm
o Complementair
o Steeds meer integratieve tendensen
o Tot nu toe nog geen uniforme theorie
o Verschillen blijven bestaan en zijn essentieel  andere takken van de wetenschap  zo
wordt er vooruitgang geboekt in de wetenschap




8

,PARADIGMA’S
Paradigma:
o Geheel van samenhangende assumpties die samen bepaalde mensvisie of mensbeeld vormen
o Geven aanleiding tot generatieve onderzoeksprogramma’s
o  degeneratieve onderzoeksprogramma’s
o Respectabele onderzoeksprogramma’s die blijven aanleiding geven tot nieuwe
vragen die kennis en inzicht vergroten
o Denkkaders van waaruit de werkelijkheid, i.e. het eigene van menselijke psychisch
functioneren, gedefinieerd, bekeken en bestudeerd wordt
o Basisassumpties zijn slechts deels en onrechtstreeks empirisch toetsbaar  afgeschermd
van mogelijkheid tot directe falsificatie

Wetenschappelijke paradigma’s zijn basis voor scientist-practitioner model: denken en handelen
gebaseerd op wetenschappelijke kennis  samenraapsels van allerlei techniekjes en interventies
zonder dat je weet waarom je iets (niet) doet

PRAKTISCH
Elke psychotherapeut kijkt naar de wereld, mens en menselijke problemen op een bepaalde impliciete
en/of expliciete manier  zonder theorie zie je niets maar het kan ook een blinde vlek zijn

Elke psychotherapeut heeft bepaalde affectieve affiniteit met bepaalde manier van kijken

WERKDEFINITIE VAN PSYCHOTHERAPIE
Psychotherapie: een primaire interpersoonlijke behandeling die gebaseerd is op psychologische
principes en betrekt een getrainde therapeut en een cliënt die een mentale aandoening, probleem of
klacht heeft en is bedoeld om genezend te werken voor de cliënt en is aangepast of
gepersonaliseerd voor de cliënt en zijn klachten

COMPETENTIES
1. Generische competenties zijn vereist voor alle psychologische interventies, bv. band kunnen
opbouwen met mensen
2. Basiscompetenties bij bepaalde type benadering die in de meeste vormen van een bepaalde
benadering gebruikt worden, bv. algemene principices van CBT of PDT  basis van
persoonsgerichte benadering als complement van stoornisgerichte benadering
3. Specifieke competenties bij een bepaald type benadering, bv. exposure bij CGT, werken met
overdracht bij PDT
4. Algemene meta-competenties die te maken hebben met het bewaken van het proces van
interventies in het algemeen over benaderingen heen
5. Probleem-specifieke competenties die verbonden zijn met welbepaalde interventies, bv.
Clark model bij depressie in CGT, EFT in humanistische benadering, MBT in
psychodynamische benadering en multi-systemische therapie in relatietherapie
6. Specifieke meta-competenties die te maken hebben met het proces en verbonden zijn met
het type van interventies, bv. kunnen kiezen van juiste methode of aanpak in relatietherapie




9

, WAT WETEN WE OVER PSYCHOLOGISCHE INTERVENTIES EN PSYCHOTHERAPIE?

PSYCHOTHERAPIE WERKT OF KAN WERKEN
Centrale rol van meta-analyses: belang van effect size, bv. Cohen’s d
o Indicatie van sterkte of grootte van het verband
o Kan nagegaan worden tussen behandeling en voor en na dezelfde behandeling

Belang vergelijkingscondities: “effectief in vergelijking met…”
o Intention-to-treat sample (ITT): alle patiënten die behandeling starten
o Completer sample: alle patiënten die de therapie (nagenoeg) volledig volgen
o Drop-outs: alle patiënten die onderweg afhaken




CONCLUSIE OVER EFFECTIVITEIT PSYCHOTHERAPIE OVERHEEN PATIËNTEN - EN
THERAPIEGROEPEN
Psychotherapie werkt:
o Meeste patiënten meer vooruitgang dan zonder behandeling
o Effect groottes vaak groot tot zeer groot
o Ook voor specifieke stoornissen
o Vaak even effectief of effectiever dan medicatie, zeker op lange termijn

NUANCES
Uitkomst van psychotherapie is afhankelijk van stoornis, uitkomstmaat en follow-up periode

Problemen met meta-analyses:
o Inclusie van erg verschillende studies
o Publicatie bias: negatieve studies worden vaak niet gepubliceerd
o Inclusie van methodologisch sterkere en zwakkere studies: heterogeniteit van meta-analyses kan
conclusies verzwakken of versterken
Wetenschappelijke studie over publicatiebias:
o In een ideale situatie zonder publicatiebias zijn de
punten symmetrisch verdeeld rond de gemiddelde
effectgroot
o Asymmetrie wijst op publicatiebias waarbij negatieve
of niet-significante resultaten minder vaak
gepubliceerd worden  effectiviteit van behandelingen
wordt mogelijk overschat in de literatuur omdat studies
met kleinere of negatieve effecten
ondervertegenwoordigd zijn
o De bovenste grafieken omvatten relatief veel studies
met positieve effectgroottes wat suggereert dat
negatieve studies misschien niet gepubliceerd zijn
o De onderste grafieken zijn gecorrigeerde versies
waardoor het funnel plot meer symmetrisch is

Is er klinisch relevante vooruitgang (klinische significantie  statistische significantie)?
o In hoeverre gelijkaardig met normale controlegroep na behandeling?
o Typische bevindingen: vergelijkbaar met klinische verandering na meeste medische interventies
hoewel veel patiënten subklinische symptomen behouden

10