Samenvatting Kennis taal in de onderbouw - Portaal, Spelling, Aanvankelijk en technisch lezen

Inhoudsopgave
1. Taal als systeem  Componenten van taal......................................................2
Portaal - Hoofdstuk 1: Taalonderwijs...............................................................................2
1.2 Visies..................................................................................................................... 2
1.3 Inhouden en doelen............................................................................................... 2
1.4 Didactiek van het taalonderwijs............................................................................3
1.5 Evalueren en omgaan met verschillen..................................................................4
Portaal - Hoofdstuk 2: Taal.............................................................................................. 4
2.1 Wat is taal?............................................................................................................ 4
2.2 Functies van taal................................................................................................... 5
2.3 Betekenis van taal................................................................................................. 6
2.4 Systeem................................................................................................................ 7

2. Taalverwerving...........................................................................................9
Portaal - Hoofdstuk 3: Taalverwerving............................................................................9
3.1 Taalverwerving via spreken en luisteren................................................................9

3. Mondelinge taal........................................................................................11
Portaal - Hoofdstuk 4: Mondelinge taalvaardigheid.......................................................11
4.4 Praktijk: algemeen.............................................................................................. 11
4.5 Praktijk: Het jonge kind.......................................................................................13

4. Deelvaardigheden  lezen, schrijven, spelling..............................................13
Portaal - Hoofdstuk 5: Geletterdheid: Lezen.................................................................13
5.4 Praktijk: algemeen............................................................................................... 13
5.5 Praktijk: het jonge kind........................................................................................14
Spelling - Hoofdstuk 2: Het spellingproces....................................................................16
2.1 Functie van het woordgeheugen bij het spellen..................................................16
2.2 Spellingstrategieën............................................................................................. 17
2.3 Gebruik van spellingstrategieën..........................................................................17
2.4 Aanleren van spellingstrategieën........................................................................18
Aanvankelijk en technisch lezen - Hoofdstuk 9: Methoden en leergangen....................18
9.2 Moderne methoden voor aanvankelijk lezen.......................................................18
Portaal - Hoofdstuk 6: Geletterdheid: Schrijven............................................................19
6.5 Praktijk: het jonge kind........................................................................................19

5. Woordenschat..........................................................................................20
Portaal - Hoofdstuk 8: Woordenschat............................................................................20
8.1 Achtergronden..................................................................................................... 20
8.2 Visies................................................................................................................... 21
8.3 Doelen en inhouden............................................................................................ 22
8.4 Praktijk: Woordenschat algemeen.......................................................................22
8.5 Praktijk: Het jonge kind.......................................................................................23
8.7 Evalueren en omgaan met verschillen................................................................23

6. Jeugdliteratuur.........................................................................................24
Portaal - Hoofdstuk 10: Jeugdliteratuur.........................................................................24
10.1 Achtergronden................................................................................................... 24
10.4 Praktijk: algemeen............................................................................................. 24
10.5 Praktijk: het jonge kind......................................................................................24



1

,1. Taal als systeem  Componenten van taal
Portaal 1.2 t/m 1.5 en H2


Portaal - Hoofdstuk 1: Taalonderwijs
1.2 Visies
Visies op taalonderwijs
 Traditioneel taalonderwijs
Nadruk ligt op schriftelijke vaardigheden; grammatica (ontleding,
zinsdelen) is belangrijk; voordeel: overzichtelijke visie
 Thematisch-cursorisch taalonderwijs
Uitgangspunt: je leert vooral taal door het te gebruiken in zinvolle
gebruikssituaties  werken met thema’s
 Taal bij alle vakken
Uitgangspunt: taal is meer dan materie die geleerd moet worden en
je kunt leren d.m.v. taal
 Communicatief taalonderwijs
Uitgangspunt: men moet goed mondeling en schriftelijk
communiceren; draait vooral om de bedoelingen van de
spreker/schrijver; correctheid minder belangrijk
 Whole-languagebenadering
Uitgangspunt: de eigen ervaringen van het kind. Ieder kind heeft wat
te vertellen, ook al lijkt het alsof ze niets hebben meegemaakt
 Strategisch taalonderwijs
Worden strategieën aangeleerd voor taal; bijv. een strategie leren
om de hoofdtekst bij begrijpend lezen te kunnen onderscheiden
 Taakgericht taalonderwijs
Leert niet alleen een taal om er taken mee te kunnen uitvoeren,
maar ook juist door zulke taken uit te voeren.
 Interactief taalonderwijs
Uitgangspunt: leerlingen leren taal het beste in een krachtige
leeromgeving waarbij rekening wordt gehouden met individuele
verschillen en behoeften
- Betekenisvol leren: kinderen leren het best in contexten die
voor hen belangrijk zijn
- Sociaal leren: leerlingen leren in samenspraak en -werking
met anderen
- Strategisch leren: leerlingen hebben concrete strategieën
nodig om bepaalde taalproblemen op een efficiënte wijze op
te lossen


1.3 Inhouden en doelen




2

, 1. Vaardigheden: meeste tijd die wordt besteed aan Nederlandse
taal gaat zitten in verwerving vaardigheden (spreken, luisteren, schrijven,
lezen)
2. Woordenschat: zonder woorden geen taal
3. Via (luister)boeken en sociale media maakt een leerkracht
leerlingen wegwijs in de wereld waarin ze leven.
4. Taalbeschouwing: leren reflecteren op taal en taalgebruik

Doelen:
 Kerndoelen
 Tussendoelen
o Tussendoelen beginnende geletterdheid
o Tussendoelen gevorderde geletterdheid
o Tussendoelen mondelinge communicatie
 Referentiekader taal en rekenen
Elke school moet zich houden aan dit referentiekader
o Mondelinge taalvaardigheid
o Lezen
o Schrijven
o Begrippenlijst en taalverzorging
 Niveau 1F: fundamenteel voor het eind van het
basisonderwijs, speciaal onderwijs en praktijkonderwijs
 Niveau 2F: MBO 1, 2, 3 en VMBO
 Niveau 3F: MBO 4 en eind HAVO
 Niveau 4F: eind VWO
 Leerstoflijnen
o Leerstoflijnen mondelinge taalvaardigheid beschreven
o Leerstoflijnen lezen beschreven
o Leerstoflijnen schrijven beschreven
o Leerstoflijnen begrippenlijst en taalverzorging beschreven
 Doelen uit de methode of zelfgekozen
 Groeps- en individuele doelen


1.4 Didactiek van het taalonderwijs
“Wat zijn de inhouden van het taalonderwijs?”
“Hoe stelt een leerkracht de inhouden van het taalonderwijs aan de orde?”

Traditionele visie op taalonderwijs: zal leerlingen veel geïsoleerde
oefeningen laten doen
Interactieve visie: zoeken naar situaties waarin leerlingen taal moeten
gebruiken en moeten reflecteren op hun taal.



3