SWK 3 pedagogiek
WEEK 1 HOORCOLLEGE 1A OPVOEDINGSONDERSTEUNING
Wat is opvoeden?
Opvoeden = iedere invloed die mensen, onbedoeld of bedoeld, uitoefenen op de ontwikkeling en
het functioneren van het kind.
-> ontwikkelen = een stap-voor-stap proces waarin steeds meer mogelijkheden van een kind
zich ontplooien (uiten)
Met bedoeld en onbedoeld wordt gezegd dat de invloed die de mensen uitoefenen op de
kinderen, vaak iets leren, ook een onbedoelde/onbewuste boodschap meegeeft.
Bv: als een kind leert etsen en valt zegt de ouder vaak: dat is niet erg, we proberen het gewoon
nog een keer. Hiermee wordt onbedoeld gezegd dat het niet erg is om te vallen en je dingen
opnieuw kan doen. Het gaat met vallen en opstaan.
—> dit kan positief of negatief zijn
Opvoeden gaat vanzelf
Mensen/volwassenen hebben van nature iets in zich in relatie tot kinderen en baby’s =
zelfregulatief
- Protoconversatie = verbinding maken met een baby, omdat de baby brabbelt. De volwassenen
reageert hierop en communiceert op deze manier met de baby. Dit zijn vroege vormen van de
taalontwikkeling en sociale interactie met anderen.
- Normen en waarden = normen en waarden worden onbewust overgebracht op de kinderen.
Bv: kind is gewend dat hij uit school een koekje eet en thee drinkt met moeder. Dit gaat elke dag
zo en vriendjes doen dit ook als ze spelen bij het kind. Deze normen en waarden zijn overgebracht
op het kind. Het kind komt in aanraking met andere normen en waarden als hij ziet dat dit anders
is bij andere gezinnen.
Het opvoedproces kenmerkt zich door:
Coregulatie (samen beheersen) = proces waarbij minimaal twee mensen hun acties aanpassen en
op elkaar afstemmen = samen beheersen. Tegenovergestelde van zelfregulatie, want ouders
reageren op kinderen en de kinderen op de ouders.
Bv: het afstemmen van de afspraken over alcohol gebruik. De normen en waarden die mijn
moeder hiermee overbracht is het praten over alcohol gebruik. Bij anderen zoals Noor zijn deze
normen en waarden niet overgebracht en anders dan bij mij.
—> transactional model of development = door deze mate van wederzijdse sturing worden
kinderen opgevoed en kunnen ze zich ontwikkelen.
Bv: als het kind praat en jij luistert, leert het kind om daarna ook te luisteren
Adaptie = aanpassen aan het kind (temperament) en de levens/ontwikkelingsfase
Bv: rekenspelletjes spelen met stagekinderen, omdat je weet dat ze spelletjes spelen leuk vinden
en dit spel past bij de leeftijd. Op deze manier pas je je aan aan de leerstijl van het kind.
Opvoeden is een proces, dat energie, tijd en soms pijn en moeite van ouders kost. Ouders die over
het algemeen in staat zijn sensitief (= gevoeligheid voor de signalen van het kind: kijken en
luisteren, signalen opvangen) en responsief (reageren op de signalen van het kind) te reageren,
creëeren de meest veilige opvoedsituatie.
fi
, Verdrag van de rechten van een kind
Op 8 maart 1995 heeft Nederland het kinderrechtenverdrag getekend. Een voorbeeld van zo’n
regel is dat ouders wettelijk verantwoordelijk voor hun kind. Regering moet zorgen dat hier
mogelijkheden voor zijn (jeugdzorg, kdv, regelingen)
Ouders hebben opvoedidealen
Ontstaan door:
- eigen opvoeding
- Hun persoonlijkheidsontwikkeling
- Sociale netwerk
- Culturele waarden en normen overdragen
Opvoeddoelen
Universele opvoeddoelen:
1. Waarborgen van fysieke, sociale en emotionele welzijn van het kind
2. Economische competenties
3. Culturele waarden en normen overdragen
Nederlands opvoeddoel = autonomie, een vorm van onafhankelijkheid, zelfstandigheid,
zelfstandig te werk gaan en eigen keuzes maken
*Ouders hebben vragen en zorgen over*:
- schoolprestaties
- Regels en grenzen
- Luisteren en gehoorzamen
- Stra en en belonen
- Voeding
- Zindelijkheid
- Slapen
- Driftbuien, woede en agressie
- Functioneren als ouder
- Spanning en stress buiten de opvoeding
Aan wie vragen ouders om steun en wat zijn hun behoeften?
-> familie en vrienden
-> behoeften zijn: informatie en advies, praktische en emotionele steun
-> vaak ervaren ouders een gat tussen wat zij wensen aan steun en wat zij daadwerkelijk krijgen
aan steun.
Opvoedondersteuning
Opvoedingsondersteuning = op intentionele wijze steun bieden aan ouders bij hun opdracht en
taak als opvoeders (ouders helpen opvoeden).
De nitie opvoedingsondersteuning
fi ff
,Brede definitie:
Het ondersteunen van alle opvoeders van een kind, dit zijn niet alleen de ouders maar ook
bv: voetbalcoach, leerkracht, professionals van jeugdzorg, bijlesjuf
Smalle definitie:
Het ondersteunen van ouders
Doel van opvoedondersteuning
het laten opgroeien van kinderen tot burgers die meedoen aan de samenleving
Opvoedondersteuning is gericht op het verbeteren van de opvoedsituatie van kinderen. Het heeft
3 doelen:
1. het voorkomen van problemen in de opvoeding
—> Door ouders informatie te geven over alledaagse opvoedvragen of door tijdig zware
mishandeling, problemen en achterstanden te signaleren.
2. Het helpen oplossen van bestaande zorgen en problemen
—> dit kan doormiddel van adviesgesprek of praktische hulp te bieden zoals helpen bij
scheidingsreglement of nanciële ondersteuning bij schuld
3. Het versterken van pedagogische competenties en vaardigheden van ouders
—> een voorbeeld is ouderbijeenkomsten organiseren
Preventie
Algemene preventie: door de samenleving gemaakte preventie zoals gymles, schrijf van 5 of
zwemles
Bv: scholen doen aan school zwemmen, zodat elk kind leert zwemmen en het niet in de
problemen zal komen
Selectieve preventie: voorkomen van problemen bij kinderen waarbij spanning is en het minder
goed gaat (opvoed spanning)
Geïndiceerde preventie: gezinnen die in problematische situaties zitten (opstapeling van meerdere
problemen).
Bv: vanuit een instelling zorgen, doorverwijzen
Vormen van opvoedingsondersteuning (activerend, aan de slag gaan ipv compenserend, iets
vervangen)
- informatie en voorlichting geven over ontwikkeling van kinderen en de voorzieningen in de
wijk.
Bv: folders, yers, bijeenkomsten en cursussen
- Bevorderen van sociale steun en zelfhulp, bewust maken van zelfredzaamheid en eigen kracht
over omgang en opvoeding van kinderen
Bv: activiteiten van scholen, centra jeugd en gezin
- Vroegtijdige signalering en verwijzing
- Pedagogische advisering, begeleiding en training
Bv: door pedagogen, spreekuur, hulp aam huis en videohometraining (werk mama bij LDG)
fl fi
, SWK 3 pedagogiek
WEEK 1 HOORCOLLEGE 1B FAMILIE (GEZIN)-STRUCTUREN EN NORMATIEF DENKEN
Verschillende gezinsstructuren
Traditioneel kerngezin: (blijvend) gehuwde vader en moeder met één of twee biologische kinderen
Diversen aan huidige gezinsvormen:
- Adoptiekinderen/pleegkinderen - eenoudergezin - tienermoeders
- Ivf-kinderen - gescheiden ouders - oudere ouders
- Homo/lesbi ouders - samengesteld gezin - overleden ouders
—> kerngezin wordt de norm genoemd en komt het meest voor (kerngezin = normale gezin)
Nederlanders hechten veel waarde aan traditionele kerngezin. Ook denken ze dat een kind zowel
een moeder en vader nodig heeft om gelukkig te zijn.
‘’Afwijkende’' gezinsstructuren worden tegen deze “norm" afgezet = normatief denken, terwijl er
ondanks deze norm al 150 jaar variatie in gezinsvormen is
Bv: iemand vraagt aan je wat voor een werk je vader en moeder doen, deze persoon denkt
normatief, want je kan ook een ander gezinsvorm hebben.
—> normatief denken is dus denken volgens de norm en het wenselijke
Timing ouderschap
- tegenwoordig minder tienermoeders door aandacht voor preventie en strengere regels voor
huwelijksmigratie
- Tegenwoordig meer oudere moeders (45+) door hoogopgeleide vrouwen
—> mensen krijgen gemiddeld steeds later een kind
!Timing ouderschap tienermoeders!
Tienermoeders zijn vaak:
- minder sensitief
- Hardhandige disciplinering
- Meer negatieve moeder-kind-interactie (hangt met elkaar samen)
—> hersenen zijn nog niet uit ontwikkelt en dit kan negatieve gevolgen hebben. Tienermoeder
generaties werken door op volgende generatie
Last minute ouderschap = op latere leeftijd ouders worden. Vaak wanneer er al andere kinderen
zijn. Tweede leg bijvoorbeeld
Hypotheses voor idee dat tienermoederschap onwenselijk is
—> verklaring voor bovenstaande e ecten
—> kan vaak ook wel goed gaan met steunend netwerk
Sociale selectiehypothese = tienermoederschap kan samenhangen met psychosociale factoren
die worden doorgegeven van ouders op kinderen (tienermoeder) en de kwaliteit van opvoeden
negatief beïnvloeden. Zijn er factoren van het gezin van herkomst dat moeder zo jong zwanger is
geraakt?
Bv: moeder van kind was zelf ook tienermoeder en heeft weinig gedaan aan voorlichting of
preventie of voedde op in slechte omstandigheden. (Kan ook systemisch)
Sociale invloed hypothese = tienermoederschap levert sociale stress en nanciële stress op en
onderbreekt normale ontwikkeling van de jongere (moeder).
ff fi
WEEK 1 HOORCOLLEGE 1A OPVOEDINGSONDERSTEUNING
Wat is opvoeden?
Opvoeden = iedere invloed die mensen, onbedoeld of bedoeld, uitoefenen op de ontwikkeling en
het functioneren van het kind.
-> ontwikkelen = een stap-voor-stap proces waarin steeds meer mogelijkheden van een kind
zich ontplooien (uiten)
Met bedoeld en onbedoeld wordt gezegd dat de invloed die de mensen uitoefenen op de
kinderen, vaak iets leren, ook een onbedoelde/onbewuste boodschap meegeeft.
Bv: als een kind leert etsen en valt zegt de ouder vaak: dat is niet erg, we proberen het gewoon
nog een keer. Hiermee wordt onbedoeld gezegd dat het niet erg is om te vallen en je dingen
opnieuw kan doen. Het gaat met vallen en opstaan.
—> dit kan positief of negatief zijn
Opvoeden gaat vanzelf
Mensen/volwassenen hebben van nature iets in zich in relatie tot kinderen en baby’s =
zelfregulatief
- Protoconversatie = verbinding maken met een baby, omdat de baby brabbelt. De volwassenen
reageert hierop en communiceert op deze manier met de baby. Dit zijn vroege vormen van de
taalontwikkeling en sociale interactie met anderen.
- Normen en waarden = normen en waarden worden onbewust overgebracht op de kinderen.
Bv: kind is gewend dat hij uit school een koekje eet en thee drinkt met moeder. Dit gaat elke dag
zo en vriendjes doen dit ook als ze spelen bij het kind. Deze normen en waarden zijn overgebracht
op het kind. Het kind komt in aanraking met andere normen en waarden als hij ziet dat dit anders
is bij andere gezinnen.
Het opvoedproces kenmerkt zich door:
Coregulatie (samen beheersen) = proces waarbij minimaal twee mensen hun acties aanpassen en
op elkaar afstemmen = samen beheersen. Tegenovergestelde van zelfregulatie, want ouders
reageren op kinderen en de kinderen op de ouders.
Bv: het afstemmen van de afspraken over alcohol gebruik. De normen en waarden die mijn
moeder hiermee overbracht is het praten over alcohol gebruik. Bij anderen zoals Noor zijn deze
normen en waarden niet overgebracht en anders dan bij mij.
—> transactional model of development = door deze mate van wederzijdse sturing worden
kinderen opgevoed en kunnen ze zich ontwikkelen.
Bv: als het kind praat en jij luistert, leert het kind om daarna ook te luisteren
Adaptie = aanpassen aan het kind (temperament) en de levens/ontwikkelingsfase
Bv: rekenspelletjes spelen met stagekinderen, omdat je weet dat ze spelletjes spelen leuk vinden
en dit spel past bij de leeftijd. Op deze manier pas je je aan aan de leerstijl van het kind.
Opvoeden is een proces, dat energie, tijd en soms pijn en moeite van ouders kost. Ouders die over
het algemeen in staat zijn sensitief (= gevoeligheid voor de signalen van het kind: kijken en
luisteren, signalen opvangen) en responsief (reageren op de signalen van het kind) te reageren,
creëeren de meest veilige opvoedsituatie.
fi
, Verdrag van de rechten van een kind
Op 8 maart 1995 heeft Nederland het kinderrechtenverdrag getekend. Een voorbeeld van zo’n
regel is dat ouders wettelijk verantwoordelijk voor hun kind. Regering moet zorgen dat hier
mogelijkheden voor zijn (jeugdzorg, kdv, regelingen)
Ouders hebben opvoedidealen
Ontstaan door:
- eigen opvoeding
- Hun persoonlijkheidsontwikkeling
- Sociale netwerk
- Culturele waarden en normen overdragen
Opvoeddoelen
Universele opvoeddoelen:
1. Waarborgen van fysieke, sociale en emotionele welzijn van het kind
2. Economische competenties
3. Culturele waarden en normen overdragen
Nederlands opvoeddoel = autonomie, een vorm van onafhankelijkheid, zelfstandigheid,
zelfstandig te werk gaan en eigen keuzes maken
*Ouders hebben vragen en zorgen over*:
- schoolprestaties
- Regels en grenzen
- Luisteren en gehoorzamen
- Stra en en belonen
- Voeding
- Zindelijkheid
- Slapen
- Driftbuien, woede en agressie
- Functioneren als ouder
- Spanning en stress buiten de opvoeding
Aan wie vragen ouders om steun en wat zijn hun behoeften?
-> familie en vrienden
-> behoeften zijn: informatie en advies, praktische en emotionele steun
-> vaak ervaren ouders een gat tussen wat zij wensen aan steun en wat zij daadwerkelijk krijgen
aan steun.
Opvoedondersteuning
Opvoedingsondersteuning = op intentionele wijze steun bieden aan ouders bij hun opdracht en
taak als opvoeders (ouders helpen opvoeden).
De nitie opvoedingsondersteuning
fi ff
,Brede definitie:
Het ondersteunen van alle opvoeders van een kind, dit zijn niet alleen de ouders maar ook
bv: voetbalcoach, leerkracht, professionals van jeugdzorg, bijlesjuf
Smalle definitie:
Het ondersteunen van ouders
Doel van opvoedondersteuning
het laten opgroeien van kinderen tot burgers die meedoen aan de samenleving
Opvoedondersteuning is gericht op het verbeteren van de opvoedsituatie van kinderen. Het heeft
3 doelen:
1. het voorkomen van problemen in de opvoeding
—> Door ouders informatie te geven over alledaagse opvoedvragen of door tijdig zware
mishandeling, problemen en achterstanden te signaleren.
2. Het helpen oplossen van bestaande zorgen en problemen
—> dit kan doormiddel van adviesgesprek of praktische hulp te bieden zoals helpen bij
scheidingsreglement of nanciële ondersteuning bij schuld
3. Het versterken van pedagogische competenties en vaardigheden van ouders
—> een voorbeeld is ouderbijeenkomsten organiseren
Preventie
Algemene preventie: door de samenleving gemaakte preventie zoals gymles, schrijf van 5 of
zwemles
Bv: scholen doen aan school zwemmen, zodat elk kind leert zwemmen en het niet in de
problemen zal komen
Selectieve preventie: voorkomen van problemen bij kinderen waarbij spanning is en het minder
goed gaat (opvoed spanning)
Geïndiceerde preventie: gezinnen die in problematische situaties zitten (opstapeling van meerdere
problemen).
Bv: vanuit een instelling zorgen, doorverwijzen
Vormen van opvoedingsondersteuning (activerend, aan de slag gaan ipv compenserend, iets
vervangen)
- informatie en voorlichting geven over ontwikkeling van kinderen en de voorzieningen in de
wijk.
Bv: folders, yers, bijeenkomsten en cursussen
- Bevorderen van sociale steun en zelfhulp, bewust maken van zelfredzaamheid en eigen kracht
over omgang en opvoeding van kinderen
Bv: activiteiten van scholen, centra jeugd en gezin
- Vroegtijdige signalering en verwijzing
- Pedagogische advisering, begeleiding en training
Bv: door pedagogen, spreekuur, hulp aam huis en videohometraining (werk mama bij LDG)
fl fi
, SWK 3 pedagogiek
WEEK 1 HOORCOLLEGE 1B FAMILIE (GEZIN)-STRUCTUREN EN NORMATIEF DENKEN
Verschillende gezinsstructuren
Traditioneel kerngezin: (blijvend) gehuwde vader en moeder met één of twee biologische kinderen
Diversen aan huidige gezinsvormen:
- Adoptiekinderen/pleegkinderen - eenoudergezin - tienermoeders
- Ivf-kinderen - gescheiden ouders - oudere ouders
- Homo/lesbi ouders - samengesteld gezin - overleden ouders
—> kerngezin wordt de norm genoemd en komt het meest voor (kerngezin = normale gezin)
Nederlanders hechten veel waarde aan traditionele kerngezin. Ook denken ze dat een kind zowel
een moeder en vader nodig heeft om gelukkig te zijn.
‘’Afwijkende’' gezinsstructuren worden tegen deze “norm" afgezet = normatief denken, terwijl er
ondanks deze norm al 150 jaar variatie in gezinsvormen is
Bv: iemand vraagt aan je wat voor een werk je vader en moeder doen, deze persoon denkt
normatief, want je kan ook een ander gezinsvorm hebben.
—> normatief denken is dus denken volgens de norm en het wenselijke
Timing ouderschap
- tegenwoordig minder tienermoeders door aandacht voor preventie en strengere regels voor
huwelijksmigratie
- Tegenwoordig meer oudere moeders (45+) door hoogopgeleide vrouwen
—> mensen krijgen gemiddeld steeds later een kind
!Timing ouderschap tienermoeders!
Tienermoeders zijn vaak:
- minder sensitief
- Hardhandige disciplinering
- Meer negatieve moeder-kind-interactie (hangt met elkaar samen)
—> hersenen zijn nog niet uit ontwikkelt en dit kan negatieve gevolgen hebben. Tienermoeder
generaties werken door op volgende generatie
Last minute ouderschap = op latere leeftijd ouders worden. Vaak wanneer er al andere kinderen
zijn. Tweede leg bijvoorbeeld
Hypotheses voor idee dat tienermoederschap onwenselijk is
—> verklaring voor bovenstaande e ecten
—> kan vaak ook wel goed gaan met steunend netwerk
Sociale selectiehypothese = tienermoederschap kan samenhangen met psychosociale factoren
die worden doorgegeven van ouders op kinderen (tienermoeder) en de kwaliteit van opvoeden
negatief beïnvloeden. Zijn er factoren van het gezin van herkomst dat moeder zo jong zwanger is
geraakt?
Bv: moeder van kind was zelf ook tienermoeder en heeft weinig gedaan aan voorlichting of
preventie of voedde op in slechte omstandigheden. (Kan ook systemisch)
Sociale invloed hypothese = tienermoederschap levert sociale stress en nanciële stress op en
onderbreekt normale ontwikkeling van de jongere (moeder).
ff fi
