ECONOMIE
INLEIDING
Hoe gaat het met de eco?
- Kijken nr belangr eco variabelen, parameters
o Bv. de werkloosheid: is overal historisch laag, nog nooit zo laag gwst
§ MAAR: de bevolking op beroepsleeftijd krimpt, zijn dus alsmaar minder mensen
beschikbaar vr de arbeidsmarkt in Europa à mensen die een job zoeken gaan dus
sneller één vinden
§ Vacatures gaan moeilijker worden ingevuld à + vr ons
• Is een gevolg van schaarste aan arbeid
o Door de vergrijzing
- CORONA à eco gelukkig hersteld, leeft nog altijd, wel sterke deuk gehad
- De grote bedrijven doen het fantastisch goed, globaal fenomeen
o = De multinationals
o Komen tot uiting op de beurzen dmv aandelen => beurskoersen
§ Zijn fors in waarde gestegen à allerhoogste beurskoersen ooit nu
§ Als je kijkt nr puur winstpotentieel van bedrijven => gaat het goed met de eco
§ Enkel bedrijven met veel groeipotentieel trekken nr de beurs
• De beurskoers weerspiegeld dit groeipotentieel
§ Adhv gaat het heel goed met de Amerikaanse eco, idem Duitsland, Fr,…
• NIET in België: omdat wij geen technologie land zijn, implosie vd BE20
o Jan Eeckhout “the profit paradox”
§ Ondertitel: hoe topbedrijven de toekomst vd werkgelegenheid id Westerse eco
bedreigen
§ Beurzen grafieken: De winstmarge is verschil tss prijs product en productiekost
• Indien hoog: prijs > productiekost
• De winstmarge laatste jaren enorm toegenomen
• Big tech, big pharma .. à enorme techn bedrijven
1
, § Stelt dat als het goed gaat op de beurs dat dit niet betekend dat het goed gaat met
de eco
• Stel je niet blind op deze evolutie, het is een gemiddelde met enorme
verschillen
• Een deel doet het fantastisch goed, drm stijgt de lijn zo bijzonder sterk
o Google (big Tech) enz maken enorme winsten, dit wordt daarin
weergegeven
• Dankzij die machtspositie verdienen deze bedrijven gigantisch veel
o Rip nieuwe spelers à maken geen schijn vn kans
• De macht v/die bedrijven zorgt vr enorme ongelijkheid
o Topbedrijven hebben de macht & controleren de markt
o “Not beneficial for workers” à niet goed beloond gwst
§ Winst komt terecht bij de aandeelhouders, NIET bij de
werknemers
ð In de eco is er enorm veel machtsconcentratie die w benut tov de werknemer
en de consument
ð We moeten ons gaan bezighouden met hoe maken we die markten terug
competitief? à zou zorgen vr meer jobmogelijkheden, meer dynamiek,…
ð Hoge beurskoersen staan niet vr een gezonde eco
- OH schuld en begrotingstekort zeer hoog (nu ong 106% BBP België)
o Zeer problematisch budgettair systeem
o We moeten dit aanpakken op alle niveaus
Is welvaart belangrijk? à wij kunnen doen waar de elite van 100jaar geleden niet aan kon denken
- Indien ja: wat zijn alle afhankelijkheden? Hoe bestenden?
Figuur:
- Eerste 800 jaar: stabiel à stationaire eco (inkomen per hoofd blijft quasi hetzelfde)
- Plotseling: spectaculaire veranderingen
o Paar landen: inkomensniveau evolueert verticaal bijna
o In Westen: verticaal
o Mexico: met enige vertraging
o China: ook daar rond 1950 forse toename à zijn enorm ah inhalen
nu
ð Fenomeen rond 1850: de industriële revolutie
2
,China: grootste leger ter wereld rond 1800, wereldmacht qua kennis enz
- “Let China sleep before when she wakes up she will shake the world”
- 11e E: China hoogste levensstandaard, meest geavanceerde technologische kennis
- IR: eerst Engeland, dan rest van Europa
- Eerst gedocumenteerde stoommachine:
o Aelopile van Hero van Alexandria (Griek) gedocumenteerd in zijn boek
Pneumatica (30 v.C.)
o Geciteerd door Romeins ingenieur Vitruvius in zijn boek Architectura (25 v.C.)
o James Watt: verbeterde de bestaande stoommachines van Newcomen à rendement kon
verhoogd worden
§ Massaproductie à massaconsumptie à massaproductie
ð Technologie veranderd de wereld, hierdoor is het inkomensniveau
verticaal omhoog gegaan, applaus vr Watt
Maar, wat complexer:
- Engeland was eerste land waar ze heel bewust kleinschalige productie zijn gaan vervangen door
grootschalige productie
o Kom in de fabriek werken, we gaan grotere volumes kunnen maken dankzij betere
technologie
o Door veel mensen in fabriek à mogelijkheid tot specialisatie
§ Adam Smith: benadrukte de voordelen van specialisatie
• Je moet niet proberen alles zelf te doen, je moet takenverdeling hebben =>
veel efficiënter
o Betere organisatie vd productie
- De stoommachine was beter dan paardenkracht
- De echte innovatie in Engeland waren de fabrieken, niet de stoommachine
o Er was daar een betere markt vr de stoomtechnologie, werd gekocht door textielbaronnen …
ð Technologie kan veel impact hebben als de omgeving daarvoor rijp is à was
zo in Engeland
ð De omgeving is eig veel belangrijker dan de technologie zelf, moet kunnen
geabsorbeerd w
ð Het succes van Engeland is vooral een organisatie-succes, niet echt een
technologie-verhaal
3
,Warren Weaver ‘Science of Complexity’ à Drie soorten problemen:
- Problems of simplicity
- Problems of disordered complexity = van complexe structuur
o Bv. Hoe armoede oplossen
- Problems of organized complexity = georganiseerde complexiteit, erachter zit wel een logische
structuur
ð Engeland boodt de beste voedingsbodem vr de nieuwe technologieën dankzij
hun experimenteren met nieuwe organisatie mogelijkheden à daardoor vraag
nr stoommachines met genoeg draagkracht enz
ð Britten hebben zo voorsprong kunnen nemen want was niet echt zo op andere
plaatsen in de wereld
Brengt rijkdom welzijn/geluk/tevredenheid?
- Figuur: well-being index à inkomen per hoofd
o Elk puntje is een land
o Index van maatsch welzijn – gemeten adhv werkloosheid,
analfabetisme, … (de prob)
o De correlatie:
§ Tijdsopname rond 1870 – zwarte puntjes
• Hoger inkomensniveau à meer welbeing
§ Tijdsopname 1950 – blauwe puntjes
• Idem
§ Tijdsopname 2000 – rode puntjes
• Idem
- MAAR: antidepressiva w meest verkocht in rijke landen ???
o Het verband tss rijkdom en welzijn is veel complexer
o Metingen nr geluksniveau: World Happiness Report à gelukkigste land is Finland
ð Inkomen per hoofd is dus belangrijk, maar niet genoeg
ð Sufficiency doctrine = je hebt dikwijls al waar je naar ambieert, ook met een
minder inkomen kan je zeer gelukkig zijn
o School die stelt: “We hebben geen behoefte meer aan meer eco groei”
o Niet alle economen zijn obsessed met eco groei en inkomen
4
,Figuur: moet je rijk zijn om lang te leven?
- Landen gerankschikt van inkomen per hoogd
- 1950: hoe rijker het land hoe hoger de levensverwachting
o Maar ook wel al wat uitzonderingen
- 2000: idem maar terug is er niet echt een verschil tss de rijkste landen en
de midden inkomens
ð Als je w geboren in een rijk land w er verwacht dat je
+- 84 wordt
ð Door hoog niveau van gezondheidszorg & hygiëne
à Antw: neen
- Zie: blue zones: vitale oude mensen (gezond en actief)
o Europa, Sardinië, eiland in Japan, California (Loma Linda) …
§ Loma Linda: die mensen w ong 10 tot 20 jaar ouder dan de gemiddelde inwoner van
California
• Kerk met credo “Je moet respect hebben vr je lichaam”
o Gevolg: niet gerookt, eten gezond, weinig alcohol
o Hebben daar wetenschappelijk onderzoek gdn om te kunnen
vergelijken met mensen die wel roken
§ Geen longkanker, minder beroertes, minder
hartaandoeningen & OUDER
§ Hoe? Wat hebben deze zones gemeensch? à het familie
gebeuren staat centraal, niem geisoleerd + eten plant
based + niet roken + veel groentes + beweging
ð Zijn daar NIET rijk !!! moet dus niet rijk zijn om lang te leven
5
,Evolutie vd atmosferische CO2-concentratie:
- Kent exact zelfde verloop als rijkdom ?! toeval?
o Stoommachine gebruikt steenkool als
brandstof
o Steenkool à gassen & CO2 komen vrij
§ = vaste koolstof (fixed carbon)
- 1850: fossiele brandstoffen
- Europa: continent met meest ambitieuze klimaatbeleid
o Is ah kantelen, we zijn niet competitief meer
met de Amerikanen + Chinese techn maakt brokken
§ Onze concurrentieproductie onder grote druk, door onder andere onze hoge
energie kosten
o Moeten het slimmer gaan aanpakken: mogen het niet verder laten eroderen
o Dragi rapport ivm klimaat
6
,HF 1: WELVAART EN MARKTEVENWICHT
1.1 GOED, MAAR NIET GOED GENOEG
Goeie eco = eco die investeert in de toekomst
à Gaat niet alleen over veel consumeren en produceren à gaat over GENOEG consumeren …
à Investeren in de toekomstige creatie van welvaart
Bv. ingenieurs zonder sociale vaardigheden
- Belgische eco doet het relatief goed maar grote OH-schuld + blijft toenemen !!!
- Holistisch perspectief = eco gezondheid beoordelen door niet alleen te kijken nr de symptomen, maar
proberen te begrijpen welke mechanismen hiervoor ad basis liggen
1.2 BELGIË IN DE GLOBAL COMPETITIVENESS INDEX (GCI)
- Vergelijking vd gezondheisstatus van nationale economieën
- = Door de World Economic Forum die jaarlijks een World Comptetitiveness Report publiceert waarin
ze 137 landen vergelijken obv 12 ruime economische dimensies, onderverdeeld in 3 subindices:
o Basisvereisten
§ Infrastructuur, insituties, …
o Efficientiestimuli
§ Beter onderwijs, efficiente arbeidsmarkt, …
o Innovatie en sofisticatie
- België zakt van plaats 17 naar 20 en nu 22
o Nederland op plaats 4
o Zwakke punt van België: problematische macro-economische omgeving door ons zwakke
begrotingsdiscipline
1.3 WELVAART: EEN INTERDISCIPLINAIRE ZOEKTOCHT
- Welvaart is veel meer dan consumptie van goedeeren en diensten geproduceerd door private
bedrijven
- Chronische levensstijlaandoeningen = lifestyle diseases als gevolg van ongezonde levensstijl
o Zijn goed vr min 35% gezondheidszorguitgaven
o Indirecte eco kost
o Niet inbegrepen: kosten van obesitas en depressies
o De helft ervan zijn te vermijden !!!
o Preventiebestedingen <2% budget gezondheidszorg
§ Zouden hier meer moeten vr inzetten à heeft te weinig impact
7
,1.4 WELVAART UIT MARKTTRANSACTIES
- Markt: ontmoetingsplaats aanbieders en vragers (consumenten en producenten)
- Je koopt dmv eco motief à surplus of welvaart uit je transactie halen
- Lokale markt: 1 prijs voor identieke producten
- Vraag- en aanbodschema
o Vraagrechte = individuele bereidheid tot betalen van hoog nr
laag
§ Wet van de vraag: indien P stijgt à V daalt
§ CS van 40
o Aanbodrechte = de bereidheid tot verkopen; alle aanbieders
met marginale kost tot de marktprijs
§ Willen de marginale kost recupereren
• Hoe lager hoe hoger je surplus
§ Wet van het aanbod: indien P stijgt à A stijgt
§ PS van 20
Box 1.1: met welke kost gaat de aanbieder nr de markt?
- Voorbeeld: 3D printer
o 5000 euro aankoopprijs
o Kapitaalkost per item: 5 euro (aankoop van materiaal)
o Materiaalkost per item: 4 euro
§ Marginale kost = bijkomende productiekost per extra geproduceerde eenheid
§ Vanaf 4 euro of meer gaat hij dus nr de markt
o Totale kostprijs per product: 9 euro
o Wat indien je een bestelling krijgt:
§ Van 10 euro per stuk: ok, want totate productiekost is 9 euro & 9<10
§ Van 7 euro per stuk: ja, want materiaalkost 4 euro en je kan dus nog een deel van je
kapitaalkost recupereren
• In een onzekere eco gaat hij ja zeggen
• Indien nee kan hij zwz niets van zn kapitaalkost recupereren
• 3 euro kapitaalkost recupereren
§ Van 3 euro per stuk: nope want marginale kost (4 euro) niet gerecupereerd
o Suck cost = je geld is weg, transactie is gdn en je geld is dus weg
ð Aanbieder gaat nr de markt met de marginale kost
ð Anders zeggen we nee tegen recuperatie vd kapitaalkost ?!
8
,1.5 VRAAG, AANBOD EN MARKTEVENWICHT
Snijpunt V&A: markt in evenwicht
- = het marktevenwicht à max surplus vr beide
- Maximale efficiëntie
- Q: hoeveelheid => Qopt
- P: prijs => Popt
Welvaart: CS + PS
- Boven evenwichtsprijs: CS
- Onder evenwichtsprijs: PS
- Er w producten nr de markt gebracht, aanbieders met de
laagste kosten bieden aan
o Het kan dus in theorie niet goedkoper
o Komt terecht bij vragers met de hoogste
waardering; bereidheid tot betalen
- Markt creeërt producten met laagst mogelijke kost en deze komen terecht bij mensen met de
hoogste apeteit
1.6 ZELFREGULERENDE MARKTEN
MAAR: evenwicht kan verstoord worden
- V1 naar V2 à ied wil plots meer betalen vr een product à we
moeten op zoek nr een nieuw evenwicht
o Bij snijpunt V&A
o V stijgt à productie stijgt à meer jobs enz
§ Winnaars
o V daalt à productie krimpt à RIP job
§ verliezers
- Gevolg van spontane evolutie vn evenwicht nr evenwicht door zelfregulerende markten
o Niem heeft hier controle over, noch de OH
o De markt reguleerd alleen het marktevenwicht, erachter zitten natuurlijk ook andere
onevenwichten (bv. werkloosheid)
§ Met deze implicaties zal de OH zich WEL moeten bezighouden !! ze hebben gwn
niets te zeggen ivm zelfregulering vd markt
9
, Boodschap: intervenieer niet en geniet vd zelfregulerende discipline en maximale welvaart
BOX 1.5: de eerste stad was een marktplaats
- Deze zijn opgericht omdat er een lokale markt was à veel transacties werden uitgevoerd
- Megbi: de eerste stad in de oudheid volgens Diodorus van Sicilië
o Ad Nijl in huidige Egypte
o De markt werd belangrijker en er vormde zich een stad rond
o = de stad vh voedsel
o Vndg El-Kab
o Hiërogliefen die verwijzen nr vraag en aanbod + nr rol van eco agenten
1.7 VERLIEZERS EN WINNAARS
Achter elke verandering in geproduceerde hoeveelheden schuilen vele winnaars en verliezers
à wat gevolgen heeft id ene markt heeft ook gevolgen id daaraan gekoppelde (goederen & diensten <3
arbeidsmarkt)
BOX 1.3: prijsinterventie door OH
- Ze gaan de prijs reguleren en verplicht gelijkstellen aan P1 ipv
P2
- Ze kunnen dat doen, maar zorgt vr welvaartsverlies à stuk
aanbod verdwijnt uit de markt omdat de prijs niet meer hoger
is dan hen marginale kost, ze gaan dus niet meer aanbieden
- Rip markevenwicht
o Q4 gevraagde hoeveelheid en Q1 aangeboden
hoeveelheid
o Hierdoor hebben we nu VEEL ontevreden vragers
§ Er is niet genoeg aanbod in de markt, kunnen niets kopen met hen bereidheid tot
betalen
§ Vraagoverschot Q1 Q4
- Vraagoverschot + welvaartverlies (geel + roze) is wat de OH zelf moet ophoesten
ð Door de prijsinterventie is de productie gestegen + gesubsidieerd
ð OH interventie zorgt dus vr welvaartverlies
ð Als we het marktevenwicht verstoren gaat een onevenwicht ontstaan, dit
kunnen we oplossen door te gaan subsidiëren, maar dit kost meer dan dat ze
opbrengt
10
INLEIDING
Hoe gaat het met de eco?
- Kijken nr belangr eco variabelen, parameters
o Bv. de werkloosheid: is overal historisch laag, nog nooit zo laag gwst
§ MAAR: de bevolking op beroepsleeftijd krimpt, zijn dus alsmaar minder mensen
beschikbaar vr de arbeidsmarkt in Europa à mensen die een job zoeken gaan dus
sneller één vinden
§ Vacatures gaan moeilijker worden ingevuld à + vr ons
• Is een gevolg van schaarste aan arbeid
o Door de vergrijzing
- CORONA à eco gelukkig hersteld, leeft nog altijd, wel sterke deuk gehad
- De grote bedrijven doen het fantastisch goed, globaal fenomeen
o = De multinationals
o Komen tot uiting op de beurzen dmv aandelen => beurskoersen
§ Zijn fors in waarde gestegen à allerhoogste beurskoersen ooit nu
§ Als je kijkt nr puur winstpotentieel van bedrijven => gaat het goed met de eco
§ Enkel bedrijven met veel groeipotentieel trekken nr de beurs
• De beurskoers weerspiegeld dit groeipotentieel
§ Adhv gaat het heel goed met de Amerikaanse eco, idem Duitsland, Fr,…
• NIET in België: omdat wij geen technologie land zijn, implosie vd BE20
o Jan Eeckhout “the profit paradox”
§ Ondertitel: hoe topbedrijven de toekomst vd werkgelegenheid id Westerse eco
bedreigen
§ Beurzen grafieken: De winstmarge is verschil tss prijs product en productiekost
• Indien hoog: prijs > productiekost
• De winstmarge laatste jaren enorm toegenomen
• Big tech, big pharma .. à enorme techn bedrijven
1
, § Stelt dat als het goed gaat op de beurs dat dit niet betekend dat het goed gaat met
de eco
• Stel je niet blind op deze evolutie, het is een gemiddelde met enorme
verschillen
• Een deel doet het fantastisch goed, drm stijgt de lijn zo bijzonder sterk
o Google (big Tech) enz maken enorme winsten, dit wordt daarin
weergegeven
• Dankzij die machtspositie verdienen deze bedrijven gigantisch veel
o Rip nieuwe spelers à maken geen schijn vn kans
• De macht v/die bedrijven zorgt vr enorme ongelijkheid
o Topbedrijven hebben de macht & controleren de markt
o “Not beneficial for workers” à niet goed beloond gwst
§ Winst komt terecht bij de aandeelhouders, NIET bij de
werknemers
ð In de eco is er enorm veel machtsconcentratie die w benut tov de werknemer
en de consument
ð We moeten ons gaan bezighouden met hoe maken we die markten terug
competitief? à zou zorgen vr meer jobmogelijkheden, meer dynamiek,…
ð Hoge beurskoersen staan niet vr een gezonde eco
- OH schuld en begrotingstekort zeer hoog (nu ong 106% BBP België)
o Zeer problematisch budgettair systeem
o We moeten dit aanpakken op alle niveaus
Is welvaart belangrijk? à wij kunnen doen waar de elite van 100jaar geleden niet aan kon denken
- Indien ja: wat zijn alle afhankelijkheden? Hoe bestenden?
Figuur:
- Eerste 800 jaar: stabiel à stationaire eco (inkomen per hoofd blijft quasi hetzelfde)
- Plotseling: spectaculaire veranderingen
o Paar landen: inkomensniveau evolueert verticaal bijna
o In Westen: verticaal
o Mexico: met enige vertraging
o China: ook daar rond 1950 forse toename à zijn enorm ah inhalen
nu
ð Fenomeen rond 1850: de industriële revolutie
2
,China: grootste leger ter wereld rond 1800, wereldmacht qua kennis enz
- “Let China sleep before when she wakes up she will shake the world”
- 11e E: China hoogste levensstandaard, meest geavanceerde technologische kennis
- IR: eerst Engeland, dan rest van Europa
- Eerst gedocumenteerde stoommachine:
o Aelopile van Hero van Alexandria (Griek) gedocumenteerd in zijn boek
Pneumatica (30 v.C.)
o Geciteerd door Romeins ingenieur Vitruvius in zijn boek Architectura (25 v.C.)
o James Watt: verbeterde de bestaande stoommachines van Newcomen à rendement kon
verhoogd worden
§ Massaproductie à massaconsumptie à massaproductie
ð Technologie veranderd de wereld, hierdoor is het inkomensniveau
verticaal omhoog gegaan, applaus vr Watt
Maar, wat complexer:
- Engeland was eerste land waar ze heel bewust kleinschalige productie zijn gaan vervangen door
grootschalige productie
o Kom in de fabriek werken, we gaan grotere volumes kunnen maken dankzij betere
technologie
o Door veel mensen in fabriek à mogelijkheid tot specialisatie
§ Adam Smith: benadrukte de voordelen van specialisatie
• Je moet niet proberen alles zelf te doen, je moet takenverdeling hebben =>
veel efficiënter
o Betere organisatie vd productie
- De stoommachine was beter dan paardenkracht
- De echte innovatie in Engeland waren de fabrieken, niet de stoommachine
o Er was daar een betere markt vr de stoomtechnologie, werd gekocht door textielbaronnen …
ð Technologie kan veel impact hebben als de omgeving daarvoor rijp is à was
zo in Engeland
ð De omgeving is eig veel belangrijker dan de technologie zelf, moet kunnen
geabsorbeerd w
ð Het succes van Engeland is vooral een organisatie-succes, niet echt een
technologie-verhaal
3
,Warren Weaver ‘Science of Complexity’ à Drie soorten problemen:
- Problems of simplicity
- Problems of disordered complexity = van complexe structuur
o Bv. Hoe armoede oplossen
- Problems of organized complexity = georganiseerde complexiteit, erachter zit wel een logische
structuur
ð Engeland boodt de beste voedingsbodem vr de nieuwe technologieën dankzij
hun experimenteren met nieuwe organisatie mogelijkheden à daardoor vraag
nr stoommachines met genoeg draagkracht enz
ð Britten hebben zo voorsprong kunnen nemen want was niet echt zo op andere
plaatsen in de wereld
Brengt rijkdom welzijn/geluk/tevredenheid?
- Figuur: well-being index à inkomen per hoofd
o Elk puntje is een land
o Index van maatsch welzijn – gemeten adhv werkloosheid,
analfabetisme, … (de prob)
o De correlatie:
§ Tijdsopname rond 1870 – zwarte puntjes
• Hoger inkomensniveau à meer welbeing
§ Tijdsopname 1950 – blauwe puntjes
• Idem
§ Tijdsopname 2000 – rode puntjes
• Idem
- MAAR: antidepressiva w meest verkocht in rijke landen ???
o Het verband tss rijkdom en welzijn is veel complexer
o Metingen nr geluksniveau: World Happiness Report à gelukkigste land is Finland
ð Inkomen per hoofd is dus belangrijk, maar niet genoeg
ð Sufficiency doctrine = je hebt dikwijls al waar je naar ambieert, ook met een
minder inkomen kan je zeer gelukkig zijn
o School die stelt: “We hebben geen behoefte meer aan meer eco groei”
o Niet alle economen zijn obsessed met eco groei en inkomen
4
,Figuur: moet je rijk zijn om lang te leven?
- Landen gerankschikt van inkomen per hoogd
- 1950: hoe rijker het land hoe hoger de levensverwachting
o Maar ook wel al wat uitzonderingen
- 2000: idem maar terug is er niet echt een verschil tss de rijkste landen en
de midden inkomens
ð Als je w geboren in een rijk land w er verwacht dat je
+- 84 wordt
ð Door hoog niveau van gezondheidszorg & hygiëne
à Antw: neen
- Zie: blue zones: vitale oude mensen (gezond en actief)
o Europa, Sardinië, eiland in Japan, California (Loma Linda) …
§ Loma Linda: die mensen w ong 10 tot 20 jaar ouder dan de gemiddelde inwoner van
California
• Kerk met credo “Je moet respect hebben vr je lichaam”
o Gevolg: niet gerookt, eten gezond, weinig alcohol
o Hebben daar wetenschappelijk onderzoek gdn om te kunnen
vergelijken met mensen die wel roken
§ Geen longkanker, minder beroertes, minder
hartaandoeningen & OUDER
§ Hoe? Wat hebben deze zones gemeensch? à het familie
gebeuren staat centraal, niem geisoleerd + eten plant
based + niet roken + veel groentes + beweging
ð Zijn daar NIET rijk !!! moet dus niet rijk zijn om lang te leven
5
,Evolutie vd atmosferische CO2-concentratie:
- Kent exact zelfde verloop als rijkdom ?! toeval?
o Stoommachine gebruikt steenkool als
brandstof
o Steenkool à gassen & CO2 komen vrij
§ = vaste koolstof (fixed carbon)
- 1850: fossiele brandstoffen
- Europa: continent met meest ambitieuze klimaatbeleid
o Is ah kantelen, we zijn niet competitief meer
met de Amerikanen + Chinese techn maakt brokken
§ Onze concurrentieproductie onder grote druk, door onder andere onze hoge
energie kosten
o Moeten het slimmer gaan aanpakken: mogen het niet verder laten eroderen
o Dragi rapport ivm klimaat
6
,HF 1: WELVAART EN MARKTEVENWICHT
1.1 GOED, MAAR NIET GOED GENOEG
Goeie eco = eco die investeert in de toekomst
à Gaat niet alleen over veel consumeren en produceren à gaat over GENOEG consumeren …
à Investeren in de toekomstige creatie van welvaart
Bv. ingenieurs zonder sociale vaardigheden
- Belgische eco doet het relatief goed maar grote OH-schuld + blijft toenemen !!!
- Holistisch perspectief = eco gezondheid beoordelen door niet alleen te kijken nr de symptomen, maar
proberen te begrijpen welke mechanismen hiervoor ad basis liggen
1.2 BELGIË IN DE GLOBAL COMPETITIVENESS INDEX (GCI)
- Vergelijking vd gezondheisstatus van nationale economieën
- = Door de World Economic Forum die jaarlijks een World Comptetitiveness Report publiceert waarin
ze 137 landen vergelijken obv 12 ruime economische dimensies, onderverdeeld in 3 subindices:
o Basisvereisten
§ Infrastructuur, insituties, …
o Efficientiestimuli
§ Beter onderwijs, efficiente arbeidsmarkt, …
o Innovatie en sofisticatie
- België zakt van plaats 17 naar 20 en nu 22
o Nederland op plaats 4
o Zwakke punt van België: problematische macro-economische omgeving door ons zwakke
begrotingsdiscipline
1.3 WELVAART: EEN INTERDISCIPLINAIRE ZOEKTOCHT
- Welvaart is veel meer dan consumptie van goedeeren en diensten geproduceerd door private
bedrijven
- Chronische levensstijlaandoeningen = lifestyle diseases als gevolg van ongezonde levensstijl
o Zijn goed vr min 35% gezondheidszorguitgaven
o Indirecte eco kost
o Niet inbegrepen: kosten van obesitas en depressies
o De helft ervan zijn te vermijden !!!
o Preventiebestedingen <2% budget gezondheidszorg
§ Zouden hier meer moeten vr inzetten à heeft te weinig impact
7
,1.4 WELVAART UIT MARKTTRANSACTIES
- Markt: ontmoetingsplaats aanbieders en vragers (consumenten en producenten)
- Je koopt dmv eco motief à surplus of welvaart uit je transactie halen
- Lokale markt: 1 prijs voor identieke producten
- Vraag- en aanbodschema
o Vraagrechte = individuele bereidheid tot betalen van hoog nr
laag
§ Wet van de vraag: indien P stijgt à V daalt
§ CS van 40
o Aanbodrechte = de bereidheid tot verkopen; alle aanbieders
met marginale kost tot de marktprijs
§ Willen de marginale kost recupereren
• Hoe lager hoe hoger je surplus
§ Wet van het aanbod: indien P stijgt à A stijgt
§ PS van 20
Box 1.1: met welke kost gaat de aanbieder nr de markt?
- Voorbeeld: 3D printer
o 5000 euro aankoopprijs
o Kapitaalkost per item: 5 euro (aankoop van materiaal)
o Materiaalkost per item: 4 euro
§ Marginale kost = bijkomende productiekost per extra geproduceerde eenheid
§ Vanaf 4 euro of meer gaat hij dus nr de markt
o Totale kostprijs per product: 9 euro
o Wat indien je een bestelling krijgt:
§ Van 10 euro per stuk: ok, want totate productiekost is 9 euro & 9<10
§ Van 7 euro per stuk: ja, want materiaalkost 4 euro en je kan dus nog een deel van je
kapitaalkost recupereren
• In een onzekere eco gaat hij ja zeggen
• Indien nee kan hij zwz niets van zn kapitaalkost recupereren
• 3 euro kapitaalkost recupereren
§ Van 3 euro per stuk: nope want marginale kost (4 euro) niet gerecupereerd
o Suck cost = je geld is weg, transactie is gdn en je geld is dus weg
ð Aanbieder gaat nr de markt met de marginale kost
ð Anders zeggen we nee tegen recuperatie vd kapitaalkost ?!
8
,1.5 VRAAG, AANBOD EN MARKTEVENWICHT
Snijpunt V&A: markt in evenwicht
- = het marktevenwicht à max surplus vr beide
- Maximale efficiëntie
- Q: hoeveelheid => Qopt
- P: prijs => Popt
Welvaart: CS + PS
- Boven evenwichtsprijs: CS
- Onder evenwichtsprijs: PS
- Er w producten nr de markt gebracht, aanbieders met de
laagste kosten bieden aan
o Het kan dus in theorie niet goedkoper
o Komt terecht bij vragers met de hoogste
waardering; bereidheid tot betalen
- Markt creeërt producten met laagst mogelijke kost en deze komen terecht bij mensen met de
hoogste apeteit
1.6 ZELFREGULERENDE MARKTEN
MAAR: evenwicht kan verstoord worden
- V1 naar V2 à ied wil plots meer betalen vr een product à we
moeten op zoek nr een nieuw evenwicht
o Bij snijpunt V&A
o V stijgt à productie stijgt à meer jobs enz
§ Winnaars
o V daalt à productie krimpt à RIP job
§ verliezers
- Gevolg van spontane evolutie vn evenwicht nr evenwicht door zelfregulerende markten
o Niem heeft hier controle over, noch de OH
o De markt reguleerd alleen het marktevenwicht, erachter zitten natuurlijk ook andere
onevenwichten (bv. werkloosheid)
§ Met deze implicaties zal de OH zich WEL moeten bezighouden !! ze hebben gwn
niets te zeggen ivm zelfregulering vd markt
9
, Boodschap: intervenieer niet en geniet vd zelfregulerende discipline en maximale welvaart
BOX 1.5: de eerste stad was een marktplaats
- Deze zijn opgericht omdat er een lokale markt was à veel transacties werden uitgevoerd
- Megbi: de eerste stad in de oudheid volgens Diodorus van Sicilië
o Ad Nijl in huidige Egypte
o De markt werd belangrijker en er vormde zich een stad rond
o = de stad vh voedsel
o Vndg El-Kab
o Hiërogliefen die verwijzen nr vraag en aanbod + nr rol van eco agenten
1.7 VERLIEZERS EN WINNAARS
Achter elke verandering in geproduceerde hoeveelheden schuilen vele winnaars en verliezers
à wat gevolgen heeft id ene markt heeft ook gevolgen id daaraan gekoppelde (goederen & diensten <3
arbeidsmarkt)
BOX 1.3: prijsinterventie door OH
- Ze gaan de prijs reguleren en verplicht gelijkstellen aan P1 ipv
P2
- Ze kunnen dat doen, maar zorgt vr welvaartsverlies à stuk
aanbod verdwijnt uit de markt omdat de prijs niet meer hoger
is dan hen marginale kost, ze gaan dus niet meer aanbieden
- Rip markevenwicht
o Q4 gevraagde hoeveelheid en Q1 aangeboden
hoeveelheid
o Hierdoor hebben we nu VEEL ontevreden vragers
§ Er is niet genoeg aanbod in de markt, kunnen niets kopen met hen bereidheid tot
betalen
§ Vraagoverschot Q1 Q4
- Vraagoverschot + welvaartverlies (geel + roze) is wat de OH zelf moet ophoesten
ð Door de prijsinterventie is de productie gestegen + gesubsidieerd
ð OH interventie zorgt dus vr welvaartverlies
ð Als we het marktevenwicht verstoren gaat een onevenwicht ontstaan, dit
kunnen we oplossen door te gaan subsidiëren, maar dit kost meer dan dat ze
opbrengt
10
