VERSTOORD ZELFBEELD NA
EEN BORSTAMPUTATIE
Portfolio minor ‘de oncologische patiënt’
,Inhoudsopgave
Professionele nieuwsgierigheid...............................................................................................................................2
Keuze voor dit onderwerp....................................................................................................................................2
Stappen van het klinisch redeneren......................................................................................................................2
Stap 1; oriëntatie van de situatie......................................................................................................................2
Stap 2; klinische probleemstelling...................................................................................................................4
Stap 3; aanvullende informatie........................................................................................................................5
Stap 4; plan/beleid...........................................................................................................................................7
Stap 5: verloop.................................................................................................................................................9
Stap 6: evaluatie.............................................................................................................................................10
CAT-opdracht........................................................................................................................................................11
Samenvatting artikelen.......................................................................................................................................13
Interventies en resultaten...............................................................................................................................13
Beoordeling artikelen.....................................................................................................................................15
Conclusie............................................................................................................................................................17
Reflectie volgens de STARR-methode.................................................................................................................18
Bronnenlijst............................................................................................................................................................20
Bijlage A: Zoekstring in PubMed........................................................................................................................23
1
, Professionele nieuwsgierigheid
Verstoord zelfbeeld na een borstamputatie door borstkanker
Keuze voor dit onderwerp
Tijdens de minor hebben er twee ervaringsdeskundigen gesproken die zelf een
borstamputatie hebben ondergaan. De persoonlijke verhalen en ervaringen die tijdens deze
gastlessen gedeeld werden, hebben erg indruk op mij gemaakt. Hoe iemand mentaal
reageert op het verliezen van hun borst(en) is erg subjectief en voor iedereen anders. Hierin
is dus niet één oplossing wat kan werken of helpen. Ik zou me daarom verder willen
verdiepen in de interventies die patiënten, die een borstoperatie zijn ondergaan, emotioneel
kunnen helpen.
Stappen van het klinisch redeneren
Stap 1; oriëntatie van de situatie
Definitie van een verstoord zelfbeeld volgens Carpenito ( Carpenito, 2018) = ‘verandering in
een negatieve zin van hoe iemand zich voelt, over zich denkt en zichzelf ziet. Het kan een
verandering van het lichaamsbeeld zijn, van de zelfwaardering of van de persoonlijke
identiteit’.
Etiologie = mammacarcinoom
De etiologie van een verstoord zelfbeeld na een borstamputatie is borstkanker. In 2023
kregen in Nederland zo’n 18.000 vrouwen de diagnose borstkanker, waarvan de mortaliteit
meer dan 3000 bedraagt. Borstkanker is daarmee de meest voorkomende kankersoort bij
vrouwen (Borstkanker in Nederland, z.d.). Bij het ontstaan van borstkanker speelt
waarschijnlijk een combinatie van hormonale, erfelijke en omgevingsfactoren een rol.
Hormonale factoren; er blijkt een relatie tussen langdurige blootstelling aan
oestrogene factoren en de kans op borstkanker. Bij een jonge eerste menstruatie
en/of laat in de overgang komen, hebben een verhoogd risico. Ook het krijgen van
een eerste kind na het 35e levensjaar en kortdurend borstvoeding geven, geeft ook
een verhoogd risico (“Leerboek Oncologieverpleegkunde”, 2021).
Erfelijke factoren; ongeveer 5-10% van iedereen met borstkanker heeft de ziekte
gekregen door een erfelijke aanleg (Kans op Borstkanker, z.d.). Borstkanker hoeft niet
erfelijk te zijn. Er zijn bepaalde genen waarvan we weten dat een mutatie ervan de
kans op borstkanker vergoot, zoals de BRCA1 en BRCA2- genen (Borstkanker |
Erfelijkheid.nl, z.d.)
Omgevingsfactoren; er zijn veel verschillende omgevingsfactoren die een rol kunnen
spelen bij het ontstaan van borstkanker. Voorbeelden hiervan zijn een eerder
doorgemaakt mammacarcinoom, bestraling van het bovenlichaam ondergaan,
overgewicht, veel alcoholgebruik, weinig of geen kinderen hebben, roken, weinig
beweging (“Leerboek Oncologieverpleegkunde”, 2021).
Er zijn veel verschillende behandelingsmogelijkheden bij borstkanker (zie onderstaande
tabel). De eerste keuze bij de behandeling van borstkanker is een chirurgische ingreep met
2
EEN BORSTAMPUTATIE
Portfolio minor ‘de oncologische patiënt’
,Inhoudsopgave
Professionele nieuwsgierigheid...............................................................................................................................2
Keuze voor dit onderwerp....................................................................................................................................2
Stappen van het klinisch redeneren......................................................................................................................2
Stap 1; oriëntatie van de situatie......................................................................................................................2
Stap 2; klinische probleemstelling...................................................................................................................4
Stap 3; aanvullende informatie........................................................................................................................5
Stap 4; plan/beleid...........................................................................................................................................7
Stap 5: verloop.................................................................................................................................................9
Stap 6: evaluatie.............................................................................................................................................10
CAT-opdracht........................................................................................................................................................11
Samenvatting artikelen.......................................................................................................................................13
Interventies en resultaten...............................................................................................................................13
Beoordeling artikelen.....................................................................................................................................15
Conclusie............................................................................................................................................................17
Reflectie volgens de STARR-methode.................................................................................................................18
Bronnenlijst............................................................................................................................................................20
Bijlage A: Zoekstring in PubMed........................................................................................................................23
1
, Professionele nieuwsgierigheid
Verstoord zelfbeeld na een borstamputatie door borstkanker
Keuze voor dit onderwerp
Tijdens de minor hebben er twee ervaringsdeskundigen gesproken die zelf een
borstamputatie hebben ondergaan. De persoonlijke verhalen en ervaringen die tijdens deze
gastlessen gedeeld werden, hebben erg indruk op mij gemaakt. Hoe iemand mentaal
reageert op het verliezen van hun borst(en) is erg subjectief en voor iedereen anders. Hierin
is dus niet één oplossing wat kan werken of helpen. Ik zou me daarom verder willen
verdiepen in de interventies die patiënten, die een borstoperatie zijn ondergaan, emotioneel
kunnen helpen.
Stappen van het klinisch redeneren
Stap 1; oriëntatie van de situatie
Definitie van een verstoord zelfbeeld volgens Carpenito ( Carpenito, 2018) = ‘verandering in
een negatieve zin van hoe iemand zich voelt, over zich denkt en zichzelf ziet. Het kan een
verandering van het lichaamsbeeld zijn, van de zelfwaardering of van de persoonlijke
identiteit’.
Etiologie = mammacarcinoom
De etiologie van een verstoord zelfbeeld na een borstamputatie is borstkanker. In 2023
kregen in Nederland zo’n 18.000 vrouwen de diagnose borstkanker, waarvan de mortaliteit
meer dan 3000 bedraagt. Borstkanker is daarmee de meest voorkomende kankersoort bij
vrouwen (Borstkanker in Nederland, z.d.). Bij het ontstaan van borstkanker speelt
waarschijnlijk een combinatie van hormonale, erfelijke en omgevingsfactoren een rol.
Hormonale factoren; er blijkt een relatie tussen langdurige blootstelling aan
oestrogene factoren en de kans op borstkanker. Bij een jonge eerste menstruatie
en/of laat in de overgang komen, hebben een verhoogd risico. Ook het krijgen van
een eerste kind na het 35e levensjaar en kortdurend borstvoeding geven, geeft ook
een verhoogd risico (“Leerboek Oncologieverpleegkunde”, 2021).
Erfelijke factoren; ongeveer 5-10% van iedereen met borstkanker heeft de ziekte
gekregen door een erfelijke aanleg (Kans op Borstkanker, z.d.). Borstkanker hoeft niet
erfelijk te zijn. Er zijn bepaalde genen waarvan we weten dat een mutatie ervan de
kans op borstkanker vergoot, zoals de BRCA1 en BRCA2- genen (Borstkanker |
Erfelijkheid.nl, z.d.)
Omgevingsfactoren; er zijn veel verschillende omgevingsfactoren die een rol kunnen
spelen bij het ontstaan van borstkanker. Voorbeelden hiervan zijn een eerder
doorgemaakt mammacarcinoom, bestraling van het bovenlichaam ondergaan,
overgewicht, veel alcoholgebruik, weinig of geen kinderen hebben, roken, weinig
beweging (“Leerboek Oncologieverpleegkunde”, 2021).
Er zijn veel verschillende behandelingsmogelijkheden bij borstkanker (zie onderstaande
tabel). De eerste keuze bij de behandeling van borstkanker is een chirurgische ingreep met
2
