Internationaal privaatrecht hoorcollege aantekeningen
Inhoudsopgave
Week 1.......................................................................................................................................................... 2
Hoorcollege...........................................................................................................................................................2
Week 2.......................................................................................................................................................... 7
Hoorcollege...........................................................................................................................................................7
Week 3........................................................................................................................................................ 12
Hoorcollege.........................................................................................................................................................12
Week 4........................................................................................................................................................ 18
Hoorcollege.........................................................................................................................................................18
Week 5........................................................................................................................................................ 24
Hoorcollege.........................................................................................................................................................24
Week 6........................................................................................................................................................ 28
Hoorcollege.........................................................................................................................................................28
Week 7........................................................................................................................................................ 38
Hoorcollege.........................................................................................................................................................38
1
,Week 1
Hoorcollege
Inleiding en bevoegdheid deel 1
Internationaal privaatrecht
Internationaal privaatrecht
Waar gaat het over: Bokhandleren in Kabul
Een Noorse journalist gaat kort na 9/11 naar Afghanistan en verblijft daar een aantal maanden in het
gezin van een boekhandelaar. Ze verwerkt haar ervaringen, in een boek dat wordt uitgegeven door een
Noorse uitgeverij. Het boek beschrijft het dagelijks leven in Afghanistan aan de hand van de
lotgevallen van de boekhandelaar en zijn familie. Het is een groot succes en wordt in meerdere talen
vertaald. Uiteindelijk komt er ook een (niet-geautoriseerde) vertaling in het Farsi terecht bij de
boekhandelaar. Deze voelt zich door wat er in het boek staat aangetast in zijn eer en goede naam. De
journalist heeft volgens hem zijn gastvrijheid misbruikt en zijn privacy geschonden.
Welke rechter zou zich hierover moeten buigen? Rechter in Noorwegen, of in Afghanistan, of een
andere?
o De rechter in Noorwegen. De procedure vindt plaats in het land van de gedaagde (hoofdregel)
o Maar is de rechter in Afghanistan ook bevoegd? Waar heeft het inbreuk op het recht
plaatsgevonden en is dat een reden om een rechter bevoegd te verklaren? De goede naam in
Afghanistan is geschonden. Het kan heel goed zijn dat beide rechters bevoegd zijn.
Welk recht is hier van toepassing? Noors recht of Afghaans recht? Wat heeft die boekhandelaar te
maken met Noors recht? De een zegt ‘mijn vrijheid van meningsuiting is geschonden dus mijn recht is
van toepassing’ en de ander zegt ‘mijn goede naam is geschonden dus mijn recht is van toepassing’. Er
kunnen twee rechters bevoegd zijn, maar niet twee rechten van twee landen. Er zal een keuze moeten
worden gemaakt
Hoofdonderdelen
Bevoegdheid
Toepasselijk recht
Erkenning en tenuitvoerlegging
Internationaal procesrecht (bewijsverkrijging, betekening, inlichtingen buitenlands recht etc.)
[Nationaliteitsrecht]
Doelen en belangen in het internationaal privaatrecht
De doelstelling van het internationaal privaatrecht volgens Strikwerda/Schaafsma (p.2): “Een
doelmatige en rechtvaardige regeling van het internationale rechtsverkeer”
Doelstelling Europees internationaal privaatrecht: interne markt en Europese rechtsruimte
o Mogelijk maken van vrij verkeer/wegnemen van belemmeringen
o Tegengaan misbruik open grenzen
Belangen
o Internationale rechtsverkeer in abstracto
o Partijen en betrokken derden
o Betrokken staten
Noodzaak van samenwerking en afstemming: verdragen en EU-verordeningen
Bevoegdheid deel 1: bronnen
Bevoegdheid: bronnen
Verdragen
o Bilaterale verdragen
o Verdrag van Lugano 2007
o Bijzondere verdragen: vaak materieel recht + met name transport en IE
2
, o Haagse internationaal privaatrecht verdragen: Forumkeuzeverdrag 2005
Europees recht
o Verordening Brussel I bis (EEX-Vo II)
o Verordening Brussel II bis/ Insolventie Vo/ Alimentatie Vo
o Overige secundaire EU-wetgeving (detacheringsrichtlijn, IE)
Wet: artikel 1 - 14 Rv
Bronnen: checklist (tentamen!)
Materieel toepassingsgebied: waar gaat de regeling over?
Formeel toepassingsgebied: zijn er nadere voorwaarden voor toepassing? Bijvoorbeeld met betrekking
tot de woonplaats of nationaliteit van betrokkenen?
Temporeel toepassingsgebied: wat is de werking in de tijd?
Meer dan één regeling van toepassing na deze eerste drie checks = samenloop. Welke heeft voorrang?
Brussel I bis
Structuur Brussel I bis (belangrijkste regeling in Nederland en Europa): bevoegdheid
Hoofdregel: algemene bevoegdheid op basis van woonplaats verweerder (artikel 4 Brussel I bis)
Alternatieve bevoegdheid voor specifieke vorderingen en situaties: afdeling 2 (artikel 7 - 9 Brussel I
bis)
Bijzondere regels voor zwakkere contractspartijen: afdeling 3, 4 en 5
Exclusieve bevoegdheid: afdeling 6
Impliciete en expliciete forumkeuze: afdeling 7
Woonplaats verweerder
Artikel 4 Brussel I bis = hoofdregel van het (Europese) bevoegdheidsrecht
Woonplaats verweerder is natuurlijke forum
o Rechtsmacht over de persoon
o Algemene bevoegdheidstoedeling aan land waar de verweerder woont
Artikel 62 jo. 63 Brussel I bis vaststellen woonplaats natuurlijke persoon/rechtspersoon
Tijdstip waarop verweerder woonplaats moet hebben voor bevoegdheid peildatum: instellen
vordering
Artikel 4 Brussel I bis bevoegdheidstoedeling aan gerechten land waar verweerder woont.
Artikel 5 lid 1 Brussel I bis: degenen die op het grondgebied van een lidstaat woonplaats hebben,
kunnen slechts voor het gerecht van een andere lidstaat worden opgeroepen krachtens de in de
afdelingen 2 tot en met 7 van dit hoofdstuk gegeven regels.
Artikel 6 lid 1 Brussel I bis: indien de verweerder geen woonplaats heeft op het grondgebied van een
lidstaat, wordt de bevoegdheid in elke lidstaat geregeld door de wetgeving van die lidstaat,
onverminderd artikel 18 lid 1, artikel 21 lid 2, en de artikelen 24 en 25 Brussel I bis
Verbintenissen uit overeenkomst
Brussel I bis: overeenkomsten
Hoofdregel: algemene bevoegdheid op basis van woonplaats verweerder (artikel 4 Brussel I bis)
Alternatieve bevoegdheid voor specifieke vorderingen en situaties: afdeling 2 (artikel 7 – 9 Brussel I
bis)
Bijzondere regels voor zwakkere contractspartijen: afdeling 3, 4 en 5
Impliciete en expliciete forumkeuze: afdeling 7
Artikel 7 lid 1 Brussel I bis: verbintenissen uit overeenkomst
Een persoon die woonplaats heeft op het grondgebied van een lidstaat, kan in een andere lidstaat voor
de volgende gerechten worden opgeroepen…
o Lid 1 sub a) ten aanzien van verbintenissen uit overeenkomst, voor het gerecht van de plaats
waar de verbintenis die aan de eis ten grondslag ligt, is uitgevoerd of moet worden uitgevoerd
3
, Kwalificatie: het begrip ‘verbintenis uit overeenkomst’
Identificatie: verbintenis die aan de eis ten grondslag ligt
Lokalisatie: plaats van uitvoering
Uitleg door het HvJEU
Tekst van de bepaling
[Ontstaansgeschiedenis]
Systeem
Doelstellingen/achterliggende beginselen
Bevoegdheid: doelen en beginselen
Partijbelangen
o Bescherming van verweerder
o Effectieve toegang voor eiser
o Rechtszekerheid en voorzienbaarheid
o Partijautonomie
Procedurele efficiency
o Nabijheid van bewijs, toepasselijk recht etc.
o Meerdere partijen
Handhavingsbelangen ten aanzien van het materiele recht
Vonnissen met derdenwerking: concentratie/ tegengaan tegenstrijdige beslissingen
Bevoegdheid: doelen en beginselen in de preambule
Ov. 15: In hoge mate voorspelbaar; woonplaats verweerder als basisregel
Ov. 16: Alternatieven op basis van nauwe band en/of proceseconomie
Ov. 18: Bescherming zwakkere contractspartijen door voor hun belangen gunstiger regels
Ov. 19: Partijautonomie
Ov. 21: Harmonische rechtsbedeling = voorkomen onverenigbare beslissingen
Artikel 7 lid 1 Brussel I bis: kwalificatie
Autonome uitleg: rechtszekerheid en uniforme toepassing
Ruime uitleg: vordering vindt haar grondslag in een verbintenis die een partij vrijwillig is aangegaan
jegens een andere partij
o Claim inzake oneerlijke concurrentie die direct samenhangt met overeenkomst tussen zelfde
partijen (Brogsitter)
o Verplichtingen leden tegenover een vereniging (Peters/ZNAV)
o Verhouding tussen rechtspersoon en haar bestuurder (HvJEU Holterman Ferho/Spies)
o Vordering op luchtvaarmaatschappij voor vertraging - ook als ticket bij zustermaatschappij is
gekocht (flightright)
o NIET claim van koper tegen verkoper/producent hogerop in de verkoopketen (Handte)
Artikel 7 lid 1 Brussel I bis: identificatie
Verbintenis die aan de eis ten grondslag ligt
Ontleend aan EEX: continuïteit in uitleg = verbintenis die voortvloeit uit de overeenkomst en waarvan
niet nakoming wordt aangevoerd als rechtvaardiging voor de vordering.
Dus bij niet-nakoming hoofdprestatie schadevergoeding eisen = hoofdprestatie is de relevante
verbintenis, schadevergoeding is vervangend
Dus incassoprocedure berust op eis tot betaling van afgesproken vergoeding
Artikel 7 lid 1 Brussel I bis: lokalisatie
Vaststellen van de plaats van uitvoering
o In overeenkomst opgenomen en/of reeds uitgevoerd? Zo niet
o Op basis van het toepasselijke recht
4
Inhoudsopgave
Week 1.......................................................................................................................................................... 2
Hoorcollege...........................................................................................................................................................2
Week 2.......................................................................................................................................................... 7
Hoorcollege...........................................................................................................................................................7
Week 3........................................................................................................................................................ 12
Hoorcollege.........................................................................................................................................................12
Week 4........................................................................................................................................................ 18
Hoorcollege.........................................................................................................................................................18
Week 5........................................................................................................................................................ 24
Hoorcollege.........................................................................................................................................................24
Week 6........................................................................................................................................................ 28
Hoorcollege.........................................................................................................................................................28
Week 7........................................................................................................................................................ 38
Hoorcollege.........................................................................................................................................................38
1
,Week 1
Hoorcollege
Inleiding en bevoegdheid deel 1
Internationaal privaatrecht
Internationaal privaatrecht
Waar gaat het over: Bokhandleren in Kabul
Een Noorse journalist gaat kort na 9/11 naar Afghanistan en verblijft daar een aantal maanden in het
gezin van een boekhandelaar. Ze verwerkt haar ervaringen, in een boek dat wordt uitgegeven door een
Noorse uitgeverij. Het boek beschrijft het dagelijks leven in Afghanistan aan de hand van de
lotgevallen van de boekhandelaar en zijn familie. Het is een groot succes en wordt in meerdere talen
vertaald. Uiteindelijk komt er ook een (niet-geautoriseerde) vertaling in het Farsi terecht bij de
boekhandelaar. Deze voelt zich door wat er in het boek staat aangetast in zijn eer en goede naam. De
journalist heeft volgens hem zijn gastvrijheid misbruikt en zijn privacy geschonden.
Welke rechter zou zich hierover moeten buigen? Rechter in Noorwegen, of in Afghanistan, of een
andere?
o De rechter in Noorwegen. De procedure vindt plaats in het land van de gedaagde (hoofdregel)
o Maar is de rechter in Afghanistan ook bevoegd? Waar heeft het inbreuk op het recht
plaatsgevonden en is dat een reden om een rechter bevoegd te verklaren? De goede naam in
Afghanistan is geschonden. Het kan heel goed zijn dat beide rechters bevoegd zijn.
Welk recht is hier van toepassing? Noors recht of Afghaans recht? Wat heeft die boekhandelaar te
maken met Noors recht? De een zegt ‘mijn vrijheid van meningsuiting is geschonden dus mijn recht is
van toepassing’ en de ander zegt ‘mijn goede naam is geschonden dus mijn recht is van toepassing’. Er
kunnen twee rechters bevoegd zijn, maar niet twee rechten van twee landen. Er zal een keuze moeten
worden gemaakt
Hoofdonderdelen
Bevoegdheid
Toepasselijk recht
Erkenning en tenuitvoerlegging
Internationaal procesrecht (bewijsverkrijging, betekening, inlichtingen buitenlands recht etc.)
[Nationaliteitsrecht]
Doelen en belangen in het internationaal privaatrecht
De doelstelling van het internationaal privaatrecht volgens Strikwerda/Schaafsma (p.2): “Een
doelmatige en rechtvaardige regeling van het internationale rechtsverkeer”
Doelstelling Europees internationaal privaatrecht: interne markt en Europese rechtsruimte
o Mogelijk maken van vrij verkeer/wegnemen van belemmeringen
o Tegengaan misbruik open grenzen
Belangen
o Internationale rechtsverkeer in abstracto
o Partijen en betrokken derden
o Betrokken staten
Noodzaak van samenwerking en afstemming: verdragen en EU-verordeningen
Bevoegdheid deel 1: bronnen
Bevoegdheid: bronnen
Verdragen
o Bilaterale verdragen
o Verdrag van Lugano 2007
o Bijzondere verdragen: vaak materieel recht + met name transport en IE
2
, o Haagse internationaal privaatrecht verdragen: Forumkeuzeverdrag 2005
Europees recht
o Verordening Brussel I bis (EEX-Vo II)
o Verordening Brussel II bis/ Insolventie Vo/ Alimentatie Vo
o Overige secundaire EU-wetgeving (detacheringsrichtlijn, IE)
Wet: artikel 1 - 14 Rv
Bronnen: checklist (tentamen!)
Materieel toepassingsgebied: waar gaat de regeling over?
Formeel toepassingsgebied: zijn er nadere voorwaarden voor toepassing? Bijvoorbeeld met betrekking
tot de woonplaats of nationaliteit van betrokkenen?
Temporeel toepassingsgebied: wat is de werking in de tijd?
Meer dan één regeling van toepassing na deze eerste drie checks = samenloop. Welke heeft voorrang?
Brussel I bis
Structuur Brussel I bis (belangrijkste regeling in Nederland en Europa): bevoegdheid
Hoofdregel: algemene bevoegdheid op basis van woonplaats verweerder (artikel 4 Brussel I bis)
Alternatieve bevoegdheid voor specifieke vorderingen en situaties: afdeling 2 (artikel 7 - 9 Brussel I
bis)
Bijzondere regels voor zwakkere contractspartijen: afdeling 3, 4 en 5
Exclusieve bevoegdheid: afdeling 6
Impliciete en expliciete forumkeuze: afdeling 7
Woonplaats verweerder
Artikel 4 Brussel I bis = hoofdregel van het (Europese) bevoegdheidsrecht
Woonplaats verweerder is natuurlijke forum
o Rechtsmacht over de persoon
o Algemene bevoegdheidstoedeling aan land waar de verweerder woont
Artikel 62 jo. 63 Brussel I bis vaststellen woonplaats natuurlijke persoon/rechtspersoon
Tijdstip waarop verweerder woonplaats moet hebben voor bevoegdheid peildatum: instellen
vordering
Artikel 4 Brussel I bis bevoegdheidstoedeling aan gerechten land waar verweerder woont.
Artikel 5 lid 1 Brussel I bis: degenen die op het grondgebied van een lidstaat woonplaats hebben,
kunnen slechts voor het gerecht van een andere lidstaat worden opgeroepen krachtens de in de
afdelingen 2 tot en met 7 van dit hoofdstuk gegeven regels.
Artikel 6 lid 1 Brussel I bis: indien de verweerder geen woonplaats heeft op het grondgebied van een
lidstaat, wordt de bevoegdheid in elke lidstaat geregeld door de wetgeving van die lidstaat,
onverminderd artikel 18 lid 1, artikel 21 lid 2, en de artikelen 24 en 25 Brussel I bis
Verbintenissen uit overeenkomst
Brussel I bis: overeenkomsten
Hoofdregel: algemene bevoegdheid op basis van woonplaats verweerder (artikel 4 Brussel I bis)
Alternatieve bevoegdheid voor specifieke vorderingen en situaties: afdeling 2 (artikel 7 – 9 Brussel I
bis)
Bijzondere regels voor zwakkere contractspartijen: afdeling 3, 4 en 5
Impliciete en expliciete forumkeuze: afdeling 7
Artikel 7 lid 1 Brussel I bis: verbintenissen uit overeenkomst
Een persoon die woonplaats heeft op het grondgebied van een lidstaat, kan in een andere lidstaat voor
de volgende gerechten worden opgeroepen…
o Lid 1 sub a) ten aanzien van verbintenissen uit overeenkomst, voor het gerecht van de plaats
waar de verbintenis die aan de eis ten grondslag ligt, is uitgevoerd of moet worden uitgevoerd
3
, Kwalificatie: het begrip ‘verbintenis uit overeenkomst’
Identificatie: verbintenis die aan de eis ten grondslag ligt
Lokalisatie: plaats van uitvoering
Uitleg door het HvJEU
Tekst van de bepaling
[Ontstaansgeschiedenis]
Systeem
Doelstellingen/achterliggende beginselen
Bevoegdheid: doelen en beginselen
Partijbelangen
o Bescherming van verweerder
o Effectieve toegang voor eiser
o Rechtszekerheid en voorzienbaarheid
o Partijautonomie
Procedurele efficiency
o Nabijheid van bewijs, toepasselijk recht etc.
o Meerdere partijen
Handhavingsbelangen ten aanzien van het materiele recht
Vonnissen met derdenwerking: concentratie/ tegengaan tegenstrijdige beslissingen
Bevoegdheid: doelen en beginselen in de preambule
Ov. 15: In hoge mate voorspelbaar; woonplaats verweerder als basisregel
Ov. 16: Alternatieven op basis van nauwe band en/of proceseconomie
Ov. 18: Bescherming zwakkere contractspartijen door voor hun belangen gunstiger regels
Ov. 19: Partijautonomie
Ov. 21: Harmonische rechtsbedeling = voorkomen onverenigbare beslissingen
Artikel 7 lid 1 Brussel I bis: kwalificatie
Autonome uitleg: rechtszekerheid en uniforme toepassing
Ruime uitleg: vordering vindt haar grondslag in een verbintenis die een partij vrijwillig is aangegaan
jegens een andere partij
o Claim inzake oneerlijke concurrentie die direct samenhangt met overeenkomst tussen zelfde
partijen (Brogsitter)
o Verplichtingen leden tegenover een vereniging (Peters/ZNAV)
o Verhouding tussen rechtspersoon en haar bestuurder (HvJEU Holterman Ferho/Spies)
o Vordering op luchtvaarmaatschappij voor vertraging - ook als ticket bij zustermaatschappij is
gekocht (flightright)
o NIET claim van koper tegen verkoper/producent hogerop in de verkoopketen (Handte)
Artikel 7 lid 1 Brussel I bis: identificatie
Verbintenis die aan de eis ten grondslag ligt
Ontleend aan EEX: continuïteit in uitleg = verbintenis die voortvloeit uit de overeenkomst en waarvan
niet nakoming wordt aangevoerd als rechtvaardiging voor de vordering.
Dus bij niet-nakoming hoofdprestatie schadevergoeding eisen = hoofdprestatie is de relevante
verbintenis, schadevergoeding is vervangend
Dus incassoprocedure berust op eis tot betaling van afgesproken vergoeding
Artikel 7 lid 1 Brussel I bis: lokalisatie
Vaststellen van de plaats van uitvoering
o In overeenkomst opgenomen en/of reeds uitgevoerd? Zo niet
o Op basis van het toepasselijke recht
4
