Hoorcollege aantekeningen burgerlijk procesrecht

Hoorcollege burgerlijk procesrecht
Week 1

Het burgerlijk procesrecht
Het burgerlijk procesrecht probeert een evenwicht te vinden tussen de belangen van de
eiser/verzoeker en de gedaagde/verweerder. Daarnaast biedt het middelen om
bevoegdheden op grond van het materiële recht af te dwingen.

KEI
Kei staat voor digitalisering en innovatie van de rechtspraak. Men wilde de rechtspraak
digitaliseren en er is een wetgevingsproject gestart. Hier is mee geëxperimenteerd en de
wetgeving was al in werking getreden. Vervolgens functioneerde het
automatiseringsgedeelte niet. Toen is gezegd dat werd gestopt met het digitaliseren. Een
aantal aspecten van Kei wetgeving wilde men wel behouden en dit is ingevoerd in de
spoedwet kei. Bijvoorbeeld de positie van de rechter is versterkt. De procedure bij de Hoge
Raad is wel volledig gedigitaliseerd.

Het wetboek van burgerlijke rechtsvordering
Het wetboek van burgerlijke rechtsvordering bevat regels voor:
1. De procedure (leidend tot de rechtelijke beslissing) (boek 1);
2. Tenuitvoerlegging (executie) van die beslissing (boek 2);
3. Rechtspleging van onderscheiden aard (boek 3);
4. Arbitrage (boek 4).
Daarnaast zijn andere regelingen van belang, zoals:
 Titel 3.10 BW;
Deze titel gaat over het verhaalsrecht op goederen in verband met executie.
 Titel 3.11 BW.
Deze titel gaat over rechtsvorderingen. Het gaat hier om de reële executie en
verjaring.
Tevens is art. 6 EVRM van belang. Daaruit volgt:
 Een ieder heeft rechtop een eerlijke en openbare behandeling van zijn zaak;
 Binnen een redelijke termijn;
 Door een onafhankelijke en onpartijdige rechtelijke instantie;
 Het vonnis moet in het openbaar worden uitgesproken.

Hoofdbeginselen van art. 6 EVRM
Uit art. 6 EVRM volgen een aantal belangrijke beginselen, namelijk:
 Onafhankelijke en onpartijdige rechter;
 Hoor en wederhoor;
 Openbaarheid;
 Redelijke termijn;
 Motivering;
 Partijautonomie.
Deze beginselen zijn leiden bij het afbakenen van wat partijen mogen en moeten.

Wet RO
Ook is de wet op de rechterlijke organisatie van belang. Uit deze wet volgt bij welke rechter
je terecht kan. Er zijn de volgende gerechtelijke instanties:
 Rechtbank (eerste aanleg);
 Gerechtshof (hoger beroep);
 Hoge Raad (cassatie).

Grondvorm civiele dagvaardingsprocedure
In de civiele dagvaardingsprocedure heb je met drie partijen te maken, namelijk:
1. Rechter;

, 2. Eiser;
3. Gedaagde.
Dit is de driehoeksverhouding. De eiser en gedaagde kunnen natuurlijke personen zijn, maar
zij kunnen ook rechtspersonen of een maatschap, vof, eenmanszaak zijn. Bij procedure
tegen een rechtspersoon gelden bijzondere procedureregels.
Er wordt vanuit gegaan dat er sprake is van één eiser, maar er kunnen ook meerdere eisers
zijn die gezamenlijk een vordering indienen. Bijvoorbeeld erfgenamen die gezamenlijk een
procedure starten. Ook kan een vordering worden ingesteld tegen meerdere gedaagden.
Bijvoorbeeld bij de risicoaansprakelijkheden. Je kan in één procedure de werknemer en de
werkgever aanspreken.
Je kan ook iemand in vrijwaring in de procedure worden. Er lopen dan parallel twee
procedures. Bijvoorbeeld de koper van een nieuwbouwhuis spreekt de verkoper aan en de
verkoper spreekt de architect aan.
Daarnaast kan een partij zich voegen bij een procedure. De partij meent dan belang te
hebben bij de uitkomst van de procedure en hij wil dan het standpunt van een van de partijen
steunen.
Tevens kan er een derde partij tussen komen. Twee partijen procederen over een bepaald
recht en een derde partij meent dan dat het belang hem aangaat. Als deze varianten zijn te
vinden in art. 217-219 Rv.

Procesvertegenwoordiging
Het uitgangspunt is de verplichte procesvertegenwoordiging (art. 79 Rv). Een uitzondering is
de procedure bij de kantonrechter (art. 93 Rv). In dat geval mogen partijen in persoon
procederen.

Overheidsrechter  competentie
Er wordt onderscheid gemaakt tussen de absolute competentie en de relatieve competentie.
Bij de absolute competentie speelt de vraag welke soort rechter is bevoegd. Bij de relatieve
competentie geldt de vraag welke rechter is geografisch gezien bevoegd.

Absolute competentie
De absolute competentie is geregeld in art. 42 Wet RO. De competentie van de
kantonrechter is geregeld in art. 93 Rv en de competentie van de voorzieningenrechter is
geregeld in art. 254 Rv. Daarnaast kan je in appel bij het hof en in cassatie bij de Hoge
Raad.

Relatieve competentie
De relatieve competentie is geregeld in art. 99 Rv e.v.

Rol van het burgerlijk procesrecht
Het burgerlijk procesrecht biedt de middelen om bevoegdheden op grond van het materiële
recht te verwezen en het beoogt daarbij een evenwicht te vinden tussen belangen van de
eiser en de verweerder. Zo is er de mogelijkheid van conservatoir beslag. Tijdens de
procedure wordt beslag gelegd en hiermee wordt voorkomen dat er aan de eind van de
procedure er niets te halen. Hiervoor is toestemming nodig van de rechter.

Procesrecht in beweging
In het procesrecht zijn verschillende projecten om het procesrecht te verbeteren. Zo is er het
project maatschappelijk effectieve rechtspraak. Hiermee wordt gekeken hoe de rechtspraak
effectiever kan zijn. Daarnaast is er het project anders dan rechtspraak (ADR).

Overheidsrechter en ADR
De toegang tot de overheidsrechter is een grondrecht. Daarnaast is dit verdragsrechtelijk en
in nationale wetten verankerd (art. 6 EVRM, 17 Gw, 13 AB en 26 Rv). Alle mogelijkheden op

,grond van ADR moeten berusten op toestemming van de andere partij. Niemand kan tegen
zijn wil van de overheidsrechter worden afgehouden (art. 17 Grondwet).

Kenmerken overheidsrechtspraak
De overheidsrechtspraak heeft de volgende kenmerken:
 De rechter beslist/hakt knopen door;
 Op grond juridische merites;
 De rechter kijkt naar het verleden;
 Geen invloed van de partijen op de persoon van de rechter;
 De procedure is in beginsel openbaar;
 De procedure is kostbaar en duurt nog steeds vrij lang;
 De procedure kan escalerend werken.

ADR
Er zijn de volgende alternatieven voor rechtspraak:
 Arbitrage;
Arbitrage is particuliere rechtspraak en is in de wet geregeld (art. 1020 e.v. Rv).
 Bindend advies;
Bindend advies is particuliere rechtspraak, maar is niet in de wet regelt. Het bindend
advies eindigt in een vaststellingsovereenkomst en dit is wel in de wet geregeld (art.
7:900 BW).
 Mediation.
Alleen mediation over de grens is geregeld in de wet.

Arbitrage
Arbitrage heeft de volgende voordelen:
 Arbitrage kan worden ingezet voor specifieke deskundigheid;
 Invloed op keuze arbiter;
De partijen mogen zelf de arbiter kiezen.
 Snelle rechtsgang;
Arbiters doen dit vaak erbij en dan is het lastig om een datum te prikken. Ook kan het
gaan om hele grote zaken en dan duurt de zaak ook lang. Het is dus niet altijd zo dat
de zaak sneller gaat dan bij de rechtbank.
 Geen verplichte procesvertegenwoordiging;
In de praktijk hebben de partijen vaak wel een advocaat, maar dit is niet verplicht.
 Geen openbaarheid.

Bindend advies
Bindend advies kom je vooral tegen in zaken met consumenten.

Geschilbeslechting
Bij alle vormen van ADR is er ook een derde die de beslissing neemt, net als bij
overheidsrechtspraak. Dit maakt dat mediation interessant is.

Mediation
Faciliterende mediation is een vorm van conflictoplossing waarbij partijen zelf tot een
oplossing komen met behulp van een onafhankelijke en onpartijdige derde die alleen het
proces van communicatie tussen partijen begeleidt. Mediation is op basis van vrijwilligheid
van partijen. Verder is van belang dat bij mediation geheimhouding wordt overeengekomen.
Dit wordt gezien als een belangrijk winstpunt van mediation. Bij mediation wordt meer naar
de achtergrond van het geschil gekeken en hoe kunnen de partijen op een goede manier
een oplossing vinden waardoor ze samen verder kunnen. Er wordt niet gekeken naar wie
voor het recht gelijk heeft.

, Hoorcollege burgerlijk procesrecht
Week 2

Hoofdbeginselen van art. 6 EVRM
De hoofdbeginselen van het burgerlijk procesrecht zijn:
1. Onafhankelijke en onpartijdige rechter;
2. Hoor en wederhoor;
3. Openbaarheid;
4. Redelijke termijn;
5. Motivering;
6. Toegankelijke rechtspleging.
In art. 117 lid 2 BW is bepaald dat een ieder bij het vaststellen van zijn rechten en
verplichtingen of bij het bepalen van de gegrondheid van een tegen hem ingestelde
vervolging recht op een eerlijk proces binnen een redelijk termijn voor een onafhankelijke en
onpartijdige recht. Uit dit artikel volgen dus ook een aantal belangrijke beginselen.

Onafhankelijke en onpartijdige rechter
De rechter moet onafhankelijk zijn van partijen, maar hij moet ook onafhankelijk zijn van de
overheid. De overheid kan de rechter wel benoemen, maar hij kan de rechter niet ontslaan.
De overheid kan niet bepalen dat de uitspraken van de rechter niet bevallen en daarom maar
moet worden ontslagen. Een rechter wordt benoemd voor het leven en er moet veel aan de
hand zijn wil een rechter worden ontslagen. Ook heeft de overheid geen invloed op de
uitspraken van de rechter.
Ook moet de rechter onpartijdig zijn. De rechter moet zich niet laten leiden door de belangen
van één van de partijen. De rechter is er juist voor de partijen zodat zij op gelijke wijze hun
recht kunnen halen. De rechter zal nooit met één van de partijen in gesprek gaan. De rechter
moet ook de schijn van partijdigheid vermijden.
Alle zaken waarin de rechter zelf het gevoel heeft dat hij niet onafhankelijk en onpartijdig kan
oordelen, moet hij zich terugtrekken. De rechter moet zich dan zelf terugtrekken. De rechter
moet er ook voor zorgen dat hij niet het beeld geeft van onpartijdigheid. Echter, het is soms
wel de vraag hoe ver mag je gaan. Je mag ervanuit gaat dat de rechtspraak een
professionele instantie en dat hij de onpartijdigheid zal waarborgen.
Als je het idee hebt dat de rechter die op jouw zaak zit niet onafhankelijk of onpartijdig is, dan
kun je de rechter wraken (art 36-39 Rv). Wraking wordt terughoudend toegepast. Er moeten
gedegen aanwijzingen zijn dat de rechter door de gegeven banden niet onafhankelijk of
onpartijdig kan beoordelen. De wraking wordt beoordeeld door andere rechters van het
gerecht. Deze rechters horen de partijen en in sommige gevallen de betreffende rechter. Bij
wraking is terughoudendheid op zijn plaats, omdat de rechtspraak een professionele
organisatie is. Soms wordt ook wel de indruk gewekt dat wraking wordt gebruikt om tijd te
rekken of om invloed uit te oefenen op welke de rechter die de zaak behandeld. Wraking kan
alleen als de rechter nog geen beslissing heeft gegeven. Wraking is geen verkapt
rechtsmiddel. Als de rechter al een beslissing heeft genomen dan moet je in hoger beroep
gaan.
De keerzijde van de wraking is het verschoningsrecht van de rechter. Als een rechter meent
dat hij niet onpartijdig of onafhankelijk kan oordelen of dat zijn optreden de schijn van
onpartijdigheid kan opwekken, dan kan hij zich verschonen (art. 40-41 Rv).

Hoor en wederhoor
Het beginsel van hoor en wederhoor kent twee aspecten, namelijk:
1. Recht op rechtelijk gehoor;
Dit houdt in dat de rechter de partijen in gelijke mate hoort.
2. Recht om weerwoord te geven.
Art. 19 Rv bevat heel veel verschillende aspecten over het beginsel van hoor en wederhoor.
Een belangrijk aspect is het recht op pleidooi (oral hearing). In veel zaken is het zo dat als je
om pleidooi vraagt, dat je het dan ook krijgt.