Kennistoets beeldend
Muziek Meester!
1.2 t/m 1.4
1.2 Het belang van muziek voor de ontwikkeling van kinderen.
Perspectief: kinderen
Ontwikkeling van kinderen op allerlei gebieden:
Lichamelijk
Motorisch
Cognitief
Emotioneel
Sociaal
Enz…
Ook op muzikaal gebied ontwikkelen kinderen zich. Kinderen die op de basisschool goed
muziekonderwijs krijgen en zich muzikaal goed kunnen ontwikkelen, functioneren later muzikaal veel
beter: ze zijn gevoelig voor muzikale impulsen, bewegen goed op muziek, zingen thuis of in een koor
of band en zijn in staat om actief deel te nemen aan de muzikale cultuur.
Muziek stimuleert bepaalde hersenfuncties, functies die je vaak nodig hebt in het dagelijks leven.
Arthur C. Jaschke: onze hersenen hebben uitdaging nodig. Een verarmde omgeving, met weinig
prikkels, leidt tot een cognitieve achteruitgang. Als wij alleen maar taal en rekenen geven op school,
dat is dit mogelijk niet genoeg om de hersenen te prikkelen en zich te laten ontwikkelen. Als het
onderwijs gestructureerd muziek aanbiedt aan de leerlingen, kunne die leerlingen iets uitdagends en
stimulerends beleven door middel van een voor iedereen toegankelijk concept, wat de hersenen
stimuleert.
De herenen zijn rond het vijfentwintigste levensjaar volledig ontwikkeld. De hersengebieden die zich
als laatste ontwikkelen zijn de frontale gebieden het is van belang om de hersenen in de ontwikkeling
zo sterk mogelijk te stimuleren en uit te dagen, om zo een maximale ontwikkeling van de hersenen te
bereiken.
1.3 Wat gebeurt er op de basisschool?
Perspectief: analyse
In het muziekonderwijs onderscheiden we al deze muzikale activiteiten in vijf verschillende
domeinen:
Zingen;
Luisteren;
Muziek maken;
Muziek lezen en noteren;
Bewegen op muziek.
Zingen
Perspectief: kinderen
In Nederland verschilt het liedrepertoire op de basisschool behoorlijk van wat kinderen buiten de
school horen. In het schoolrepertoire is er ook nog onderscheid tussen bijvoorbeeld kleuterliedjes en
liedjes voor groep 8.
Luisteren
Perspectief: kinderen
,Kinderen kunnen al luisteren vanaf het moment dat ze geboren worden, zelfs in de baarmoeder
horen baby’s al geluiden. In het muziekonderwijs gaat het bij luisteren niet in eerste instantie om het
ontwikkelen van het auditief vermogen, maar om het ontwikkelen van het muzikaal gehoor en het
muzikaal geheugen.
Muziek maken
Perspectief: kinderen
Jonge kinderen kunnen gefascineerd zijn door de klank van een voorwerp.
Muziek lezen en noteren
Perspectief: kinderen
Muziek is in de West-Europese beschaving niet los te denken van het notenschrift. Als in de
middeleeuwen het notenschrift niet was ontwikkeld, had de muziek van vandaag – ook al wordt die
soms helemaal niet meer genoteerd – er heel anders uitgezien.
De grafische notatie:
Kinderen zijn geen componisten, maar ze componeren wel: ze bedenken hun eigen muziekstukjes, ze
maken afspraken met elkaar en als het nodig is schrijven ze de muziek met hun eigen tekens op.
Bewegen op muziek
Perspectief: kinderen
Peuters en kleuters bewegen altijd mee met muziek die ze maken of horen.
In de basisschool stimuleren we dit zodat kinderen zich beter kunnen ontwikkelen.
Bewegen pas je ook toe bij het zingen: bij speelliedjes voor kleuters of door de kinderen zelf een
videoclip bij liedjes te laten maken.
1.4 Wat is muziek?
Perspectief: cultuur
Overal om ons heen klinkt muziek.
Mensen identificeren zich met een bepaalde muzieksoort, ze zoeken vrienden die van dezelfde
muziek houden en kleden zich ernaar.
De meeste mensen houden van muziek en geven aan dat muziek erg belangrijk is in hun leven.
Bij het lesgeven is het belangrijk dat je weet waar muziek over gaat. Dat je inzicht hebt in de
verschillende aspecten van muziek.
Klank
Perspectief: theorie
Muziek is een klinkend fenomeen. Klanken zijn op het gehoor te onderscheiden.
Vorm
Perspectief: theorie
,Muziek is meer dan klank alleen. De vorm van muziek wordt dus vooral bepaald door herhaling,
contrast en variatie. In de beeldende kunst, architectuur, vormgeving, maar ook in kleding, zie je
dezelfde principes.
SUPERTRAMP
The logical song: AAA’A’
Dreamer: AABB
Háry János Suite: opmars van een leger
Betekenis
Perspectief: theorie
Absolute muziek: muziek zonder verwijzingen naar niet-muzikale betekenissen.
De betekenis van muziek is bijvoorbeeld aan de orde als het gaat om het gevoel dat muziek bij je
oproept of het verhaal dat in de muziek te horen is.
KVB-model
Perspectief: theorie
Klank, vorm en betekenis.
Muziek is in vorm gezette klank die betekenis heeft voor mensen (Wolf, 1986)
Muziek heeft altijd een vorm en muziek heeft betekenis voor mensen.
In dit model wordt de essentie van muziek gecombineerd met de vijf domeinen (zingen, luisteren,
spelen op instrumenten, muziek lezen en noteren, bewegen op muziek)
Met behulp van het KVB-model wordt aan het vak muziek in de basisschool inhoud gegeven. Je ziet
het terug in de opbouw van de lessen, in thematische projecten en in de leerlijnen.
2.3 t/m 2.11
2.3 het belang van zingen voor de muzikale ontwikkeling
Perspectief: legitimering
Zingen is prominent aanwezig in onze maatschappij. Omdat de alt behoorlijk hoog ligt, neemt bij
sommige de angst o te zingen toe. Veel leraren vinden zichzelf niet capabel genoeg om het zingen te
leiden of geven aan geen tijd te hebben om een liedje te zingen.
Muzikale en niet-muzikale redenen
Perspectief: kinderen
Muzikale redenen
Zingen bevordert de muzikale ontwikkeling van kinderen. Onbewust leren ze diverse melodieën en
intervallen steeds zuiverder te zingen.
Zingen stimuleert het muzikaal voorstellingsvermogen en muzikaal geheugen van kinderen.
Hoe meer informatie in het muzikaal geheugen opgeslagen is, des beter ben je in staat je
voorstellingsvermogen te gebruiken.
Uit diverse studies blijkt dat naarmate kinderen ouder worden, ze steeds makkelijker liedjes leren.
Een driejarige blijkt karakteristieke melodieën en muzikale conventies te kunnen reproduceren.
Vierjarige laten al een toenemende stemomvang zien en meer zelfstandigheid bij het zingen.
, Rond vijf jaar zingen kinderen steeds zuiverder.
Niet-muzikale redenen
Zingen helpt je om iets te onthouden.
Zingen is goed voor de culturele ontwikkeling en culturele identificatie.
Zingen levert een positieve bijdrage aan de taalvorming van kinderen.
Zingen is goed voor de sociaal-emotionele ontwikkeling.
Zingen is gezond. Na een uur zingen bleek de concentratie van afweerstoffen en de hoeveelheid
cortison, een hormoon tegen stress, aanzienlijk te zijn toegenomen.
Het liedrepertoire op de basisschool
Een basisformulering is: het liedrepertoire op de basisschool is gevarieerd van samenstelling en bevat
oude en nieuwe liederen, volksliederen, liederen uit andere culturen, liederen in andere talen,
canons en speel- en dansliederen.
2.4 Zingen met jonge kinderen
Perspectief: kinderen
Zingen stimuleert de muzikale ontwikkeling van jonge kinderen. Door te zingen raken kinderen
vertrouwd met de klankeigenschappen en duur, hoogte, kleur en sterkte. Door te zingen ontwikkelen
ze gevoel voor maat en ontwikkelen ze hun muzikaal geheugen.
Zingen, taalontwikkeling en woordenschat? Uitbreiding
Perspectief: kinderen
Taal is heel belangrijk in de samenleving en in het onderwijs. Muziek en taal hebben veel gemeen.
Het verwerven van nieuwe woorden beperkt zich niet tot de taallessen, maar kinderen leren de hele
dag door nieuwe woorden, zowel thuis als op school.
Bij een muziekles aan jonge kinderen horen altijd veel activiteiten: gesprekjes, spel, variaties op de
liedteksten, enz.
Nulft en Verhallen omschrijven hoe je op een goede manier kunt werken aan de
woordenschatuitbreiding. Vier fasen:
1. voorbewerken: je betrekt de kinderen bij het onderwerp door bijvoorbeeld een verhaal te
vertellen, afbeeldingen te laten zien of dramaoefeningen te doen.
2. Semantiseren: je legt de woorden van het lied uit of laat ze in fantasiesfeer terugkomen.
3. consolideren: je oefent de woorden in, zodat de kinderen ze zich eigen maken.
4. controleren: kennen de kinderen de woorden werkelijk? Je controleert of de kinderen de
woorden begrijpen.
Repertoire
Perspectief: kinderen
Als je jonge kinderen observeert, zul je meren dat ze uit zichzelf vooral zingen in combinatie met een
activiteit. Wát ze zingen is voor de jongste kinderen van minder belang.
Liedjes voor peuters en kleuters zijn meestal eenvoudig en ongecompliceerd.
De kinderen moeten wennen aan de taal van de muziek, aan melodieopbouw, aan maat en ritme.
Enkele kenmerken van liedjes voor jonge kinderen:
eenstemmig
kort
beperkte omvang
Muziek Meester!
1.2 t/m 1.4
1.2 Het belang van muziek voor de ontwikkeling van kinderen.
Perspectief: kinderen
Ontwikkeling van kinderen op allerlei gebieden:
Lichamelijk
Motorisch
Cognitief
Emotioneel
Sociaal
Enz…
Ook op muzikaal gebied ontwikkelen kinderen zich. Kinderen die op de basisschool goed
muziekonderwijs krijgen en zich muzikaal goed kunnen ontwikkelen, functioneren later muzikaal veel
beter: ze zijn gevoelig voor muzikale impulsen, bewegen goed op muziek, zingen thuis of in een koor
of band en zijn in staat om actief deel te nemen aan de muzikale cultuur.
Muziek stimuleert bepaalde hersenfuncties, functies die je vaak nodig hebt in het dagelijks leven.
Arthur C. Jaschke: onze hersenen hebben uitdaging nodig. Een verarmde omgeving, met weinig
prikkels, leidt tot een cognitieve achteruitgang. Als wij alleen maar taal en rekenen geven op school,
dat is dit mogelijk niet genoeg om de hersenen te prikkelen en zich te laten ontwikkelen. Als het
onderwijs gestructureerd muziek aanbiedt aan de leerlingen, kunne die leerlingen iets uitdagends en
stimulerends beleven door middel van een voor iedereen toegankelijk concept, wat de hersenen
stimuleert.
De herenen zijn rond het vijfentwintigste levensjaar volledig ontwikkeld. De hersengebieden die zich
als laatste ontwikkelen zijn de frontale gebieden het is van belang om de hersenen in de ontwikkeling
zo sterk mogelijk te stimuleren en uit te dagen, om zo een maximale ontwikkeling van de hersenen te
bereiken.
1.3 Wat gebeurt er op de basisschool?
Perspectief: analyse
In het muziekonderwijs onderscheiden we al deze muzikale activiteiten in vijf verschillende
domeinen:
Zingen;
Luisteren;
Muziek maken;
Muziek lezen en noteren;
Bewegen op muziek.
Zingen
Perspectief: kinderen
In Nederland verschilt het liedrepertoire op de basisschool behoorlijk van wat kinderen buiten de
school horen. In het schoolrepertoire is er ook nog onderscheid tussen bijvoorbeeld kleuterliedjes en
liedjes voor groep 8.
Luisteren
Perspectief: kinderen
,Kinderen kunnen al luisteren vanaf het moment dat ze geboren worden, zelfs in de baarmoeder
horen baby’s al geluiden. In het muziekonderwijs gaat het bij luisteren niet in eerste instantie om het
ontwikkelen van het auditief vermogen, maar om het ontwikkelen van het muzikaal gehoor en het
muzikaal geheugen.
Muziek maken
Perspectief: kinderen
Jonge kinderen kunnen gefascineerd zijn door de klank van een voorwerp.
Muziek lezen en noteren
Perspectief: kinderen
Muziek is in de West-Europese beschaving niet los te denken van het notenschrift. Als in de
middeleeuwen het notenschrift niet was ontwikkeld, had de muziek van vandaag – ook al wordt die
soms helemaal niet meer genoteerd – er heel anders uitgezien.
De grafische notatie:
Kinderen zijn geen componisten, maar ze componeren wel: ze bedenken hun eigen muziekstukjes, ze
maken afspraken met elkaar en als het nodig is schrijven ze de muziek met hun eigen tekens op.
Bewegen op muziek
Perspectief: kinderen
Peuters en kleuters bewegen altijd mee met muziek die ze maken of horen.
In de basisschool stimuleren we dit zodat kinderen zich beter kunnen ontwikkelen.
Bewegen pas je ook toe bij het zingen: bij speelliedjes voor kleuters of door de kinderen zelf een
videoclip bij liedjes te laten maken.
1.4 Wat is muziek?
Perspectief: cultuur
Overal om ons heen klinkt muziek.
Mensen identificeren zich met een bepaalde muzieksoort, ze zoeken vrienden die van dezelfde
muziek houden en kleden zich ernaar.
De meeste mensen houden van muziek en geven aan dat muziek erg belangrijk is in hun leven.
Bij het lesgeven is het belangrijk dat je weet waar muziek over gaat. Dat je inzicht hebt in de
verschillende aspecten van muziek.
Klank
Perspectief: theorie
Muziek is een klinkend fenomeen. Klanken zijn op het gehoor te onderscheiden.
Vorm
Perspectief: theorie
,Muziek is meer dan klank alleen. De vorm van muziek wordt dus vooral bepaald door herhaling,
contrast en variatie. In de beeldende kunst, architectuur, vormgeving, maar ook in kleding, zie je
dezelfde principes.
SUPERTRAMP
The logical song: AAA’A’
Dreamer: AABB
Háry János Suite: opmars van een leger
Betekenis
Perspectief: theorie
Absolute muziek: muziek zonder verwijzingen naar niet-muzikale betekenissen.
De betekenis van muziek is bijvoorbeeld aan de orde als het gaat om het gevoel dat muziek bij je
oproept of het verhaal dat in de muziek te horen is.
KVB-model
Perspectief: theorie
Klank, vorm en betekenis.
Muziek is in vorm gezette klank die betekenis heeft voor mensen (Wolf, 1986)
Muziek heeft altijd een vorm en muziek heeft betekenis voor mensen.
In dit model wordt de essentie van muziek gecombineerd met de vijf domeinen (zingen, luisteren,
spelen op instrumenten, muziek lezen en noteren, bewegen op muziek)
Met behulp van het KVB-model wordt aan het vak muziek in de basisschool inhoud gegeven. Je ziet
het terug in de opbouw van de lessen, in thematische projecten en in de leerlijnen.
2.3 t/m 2.11
2.3 het belang van zingen voor de muzikale ontwikkeling
Perspectief: legitimering
Zingen is prominent aanwezig in onze maatschappij. Omdat de alt behoorlijk hoog ligt, neemt bij
sommige de angst o te zingen toe. Veel leraren vinden zichzelf niet capabel genoeg om het zingen te
leiden of geven aan geen tijd te hebben om een liedje te zingen.
Muzikale en niet-muzikale redenen
Perspectief: kinderen
Muzikale redenen
Zingen bevordert de muzikale ontwikkeling van kinderen. Onbewust leren ze diverse melodieën en
intervallen steeds zuiverder te zingen.
Zingen stimuleert het muzikaal voorstellingsvermogen en muzikaal geheugen van kinderen.
Hoe meer informatie in het muzikaal geheugen opgeslagen is, des beter ben je in staat je
voorstellingsvermogen te gebruiken.
Uit diverse studies blijkt dat naarmate kinderen ouder worden, ze steeds makkelijker liedjes leren.
Een driejarige blijkt karakteristieke melodieën en muzikale conventies te kunnen reproduceren.
Vierjarige laten al een toenemende stemomvang zien en meer zelfstandigheid bij het zingen.
, Rond vijf jaar zingen kinderen steeds zuiverder.
Niet-muzikale redenen
Zingen helpt je om iets te onthouden.
Zingen is goed voor de culturele ontwikkeling en culturele identificatie.
Zingen levert een positieve bijdrage aan de taalvorming van kinderen.
Zingen is goed voor de sociaal-emotionele ontwikkeling.
Zingen is gezond. Na een uur zingen bleek de concentratie van afweerstoffen en de hoeveelheid
cortison, een hormoon tegen stress, aanzienlijk te zijn toegenomen.
Het liedrepertoire op de basisschool
Een basisformulering is: het liedrepertoire op de basisschool is gevarieerd van samenstelling en bevat
oude en nieuwe liederen, volksliederen, liederen uit andere culturen, liederen in andere talen,
canons en speel- en dansliederen.
2.4 Zingen met jonge kinderen
Perspectief: kinderen
Zingen stimuleert de muzikale ontwikkeling van jonge kinderen. Door te zingen raken kinderen
vertrouwd met de klankeigenschappen en duur, hoogte, kleur en sterkte. Door te zingen ontwikkelen
ze gevoel voor maat en ontwikkelen ze hun muzikaal geheugen.
Zingen, taalontwikkeling en woordenschat? Uitbreiding
Perspectief: kinderen
Taal is heel belangrijk in de samenleving en in het onderwijs. Muziek en taal hebben veel gemeen.
Het verwerven van nieuwe woorden beperkt zich niet tot de taallessen, maar kinderen leren de hele
dag door nieuwe woorden, zowel thuis als op school.
Bij een muziekles aan jonge kinderen horen altijd veel activiteiten: gesprekjes, spel, variaties op de
liedteksten, enz.
Nulft en Verhallen omschrijven hoe je op een goede manier kunt werken aan de
woordenschatuitbreiding. Vier fasen:
1. voorbewerken: je betrekt de kinderen bij het onderwerp door bijvoorbeeld een verhaal te
vertellen, afbeeldingen te laten zien of dramaoefeningen te doen.
2. Semantiseren: je legt de woorden van het lied uit of laat ze in fantasiesfeer terugkomen.
3. consolideren: je oefent de woorden in, zodat de kinderen ze zich eigen maken.
4. controleren: kennen de kinderen de woorden werkelijk? Je controleert of de kinderen de
woorden begrijpen.
Repertoire
Perspectief: kinderen
Als je jonge kinderen observeert, zul je meren dat ze uit zichzelf vooral zingen in combinatie met een
activiteit. Wát ze zingen is voor de jongste kinderen van minder belang.
Liedjes voor peuters en kleuters zijn meestal eenvoudig en ongecompliceerd.
De kinderen moeten wennen aan de taal van de muziek, aan melodieopbouw, aan maat en ritme.
Enkele kenmerken van liedjes voor jonge kinderen:
eenstemmig
kort
beperkte omvang
