Hoorcollege Staatsrecht week 6 – Decentralisatie
Onderwerpen
- De gedecentraliseerde eenheidsstaat, het allesomvattende kader
- Regelgevende bevoegdheid gemeenteraad
- Grondslag, waar komt die bevoegdheid vandaan en hoe ver gaat het?
- Grenzen: beneden- en bovengrens
- Wie bewaakt deze grenzen?
- Regelgevende bevoegdheid B&W
- Regelgevende bevoegdheid burgemeester, denk aan noodverordeningen.
Nederland als gedecentraliseerde eenheidsstaat
Decentrale rechtsgemeenschappen met autonome bevoegdheden. Maar onder toezicht van het rijk.
Nederland als gedecentraliseerde eenheidsstaat
Hoe is deze tot stand gekomen?
Geschiedenis – 1579 – 1795 Statenverbond
Republiek der Verenigde Nederlanden waren wij oorspronkelijk. Gewesten werkten puur op
vrijwillige basis samen.
Vrijwillig samenwerkingsverband van autonome gewesten.
Doel: samen tegen Spanje én Katholieke Kerk, denk aan de inquisitie waarbij protestanten werden
onderdrukt. Militair samenwerkingsverband tegen Spanje.
Geen centraal gezag.
Geschiedenis – 1798 Eenheidsstaat onder Frans gezag
1795 Franse troepen vallen binnen
1798 Nederland wordt eenheidsstaat, niet uit vrije wil maar op last van Napoleon. We zijn een
koninkrijk gebleven.
Decentralisatie: decentrale gemeenschappen zoals gemeentes en provincies. Met eigen
bevoegdheden tot regelen en besturen, maar wel in het kader van de eenheidsstaat. Regering kan
besluiten vernietigen, voorbeeld Landsbanki: regering probeert besluiten van meerdere gemeenten
te vernietigen.
, Geschiedenis – 1848 Grondwet
Huis van Thorbecke: gemeenteraden en provinciale staten voortaan democratisch verkozen. Met
eigen bevoegdheden tot regeling en bestuur.
Het gaat hier om die decentralisatie.
Thorbecke heeft de grondwet gewijzigd, waarborgen autonome positie.
Recente geschiedenis
De dualiseringsoperatie (2002)
Sindsdien nieuwe verhoudingen tussen gemeenteraad en college van B &W. Dualisering op lokaal
niveau. Burgers hadden totaal geen interesse meer in lokale politiek, opkomst stemming extreem
laag. Destijds heel monistisch systeem op lokaal niveau. Veel binnenkamerpolitiek. Er vond niet echt
meer een debat plaats. Toen besloot men om de bevoegdheden te splitsen, gemeenteraad mocht
niet meer besturende bevoegdheden krijgen, deze waren enkel voor het college van B&W.
Gemeenteraad maakte belangrijkste voorschriften voor de begroting en controleert de begroting.
Gevolgen: positie wethouders is veel labieler geworden. Wethouders wisselen nu steeds vaker. Als je
wethouder wilt worden, loop je nu eerder risico om weggestuurd te worden door de gemeenteraad.
De decentralisatieoperatie (2015)
Gemeenten nu primair verantwoordelijk voor ‘sociaal domein’:
- zorg bieden aan langdurig zieken of ouderen;
- hulp bij het vinden van werk (of een uitkering verstrekken);
- de jeugdzorg.
De verordenende bevoegdheid
1.Grondslag
2.Benedengrens van de verordenende bevoegdheid: het begrip ‘huishouding’
3.Bovengrens van de verordenende bevoegdheid
De verordende bevoegdheid – grondslag
1. autonome verordeningen, de eigen bevoegdheid van gemeentebesturen om noodzakelijke
verordeningen te maken, niet vanuit regering ingegeven.
- Grondwet: art. 124, 127
- Gemeentewet art 108, eerste lid, 147, eerste lid.
2. medebewindsverordeningen
Onderwerpen
- De gedecentraliseerde eenheidsstaat, het allesomvattende kader
- Regelgevende bevoegdheid gemeenteraad
- Grondslag, waar komt die bevoegdheid vandaan en hoe ver gaat het?
- Grenzen: beneden- en bovengrens
- Wie bewaakt deze grenzen?
- Regelgevende bevoegdheid B&W
- Regelgevende bevoegdheid burgemeester, denk aan noodverordeningen.
Nederland als gedecentraliseerde eenheidsstaat
Decentrale rechtsgemeenschappen met autonome bevoegdheden. Maar onder toezicht van het rijk.
Nederland als gedecentraliseerde eenheidsstaat
Hoe is deze tot stand gekomen?
Geschiedenis – 1579 – 1795 Statenverbond
Republiek der Verenigde Nederlanden waren wij oorspronkelijk. Gewesten werkten puur op
vrijwillige basis samen.
Vrijwillig samenwerkingsverband van autonome gewesten.
Doel: samen tegen Spanje én Katholieke Kerk, denk aan de inquisitie waarbij protestanten werden
onderdrukt. Militair samenwerkingsverband tegen Spanje.
Geen centraal gezag.
Geschiedenis – 1798 Eenheidsstaat onder Frans gezag
1795 Franse troepen vallen binnen
1798 Nederland wordt eenheidsstaat, niet uit vrije wil maar op last van Napoleon. We zijn een
koninkrijk gebleven.
Decentralisatie: decentrale gemeenschappen zoals gemeentes en provincies. Met eigen
bevoegdheden tot regelen en besturen, maar wel in het kader van de eenheidsstaat. Regering kan
besluiten vernietigen, voorbeeld Landsbanki: regering probeert besluiten van meerdere gemeenten
te vernietigen.
, Geschiedenis – 1848 Grondwet
Huis van Thorbecke: gemeenteraden en provinciale staten voortaan democratisch verkozen. Met
eigen bevoegdheden tot regeling en bestuur.
Het gaat hier om die decentralisatie.
Thorbecke heeft de grondwet gewijzigd, waarborgen autonome positie.
Recente geschiedenis
De dualiseringsoperatie (2002)
Sindsdien nieuwe verhoudingen tussen gemeenteraad en college van B &W. Dualisering op lokaal
niveau. Burgers hadden totaal geen interesse meer in lokale politiek, opkomst stemming extreem
laag. Destijds heel monistisch systeem op lokaal niveau. Veel binnenkamerpolitiek. Er vond niet echt
meer een debat plaats. Toen besloot men om de bevoegdheden te splitsen, gemeenteraad mocht
niet meer besturende bevoegdheden krijgen, deze waren enkel voor het college van B&W.
Gemeenteraad maakte belangrijkste voorschriften voor de begroting en controleert de begroting.
Gevolgen: positie wethouders is veel labieler geworden. Wethouders wisselen nu steeds vaker. Als je
wethouder wilt worden, loop je nu eerder risico om weggestuurd te worden door de gemeenteraad.
De decentralisatieoperatie (2015)
Gemeenten nu primair verantwoordelijk voor ‘sociaal domein’:
- zorg bieden aan langdurig zieken of ouderen;
- hulp bij het vinden van werk (of een uitkering verstrekken);
- de jeugdzorg.
De verordenende bevoegdheid
1.Grondslag
2.Benedengrens van de verordenende bevoegdheid: het begrip ‘huishouding’
3.Bovengrens van de verordenende bevoegdheid
De verordende bevoegdheid – grondslag
1. autonome verordeningen, de eigen bevoegdheid van gemeentebesturen om noodzakelijke
verordeningen te maken, niet vanuit regering ingegeven.
- Grondwet: art. 124, 127
- Gemeentewet art 108, eerste lid, 147, eerste lid.
2. medebewindsverordeningen
