Samenvatting sociologie

Hoofdstuk 2 Karl Marx – kapitalisme
- Marx zegt: wil je een samenleving begrijpen, moet je het economisch systeem begrijpen
- Er was een ander systeem – mensen verbouwden en verkochten/ruilden + betaalden beetje
belasting
- Kapitalisme zorgt ervoor dat mensen zelf bepaalden wat ze met arbeid deden
 Men mocht niet meer op het land wonen (werd eigendom van een ander)  arbeid
verkopen en gaan werken in de fabriek  verschil tussen mensen werd groter
- Rol van de staat volgens Marx
o De staat heeft kapitalisme mogelijk gemaakt door wetten etc. waarin staat dat
iemand eigendom heeft

Hoe werkt het kapitalisme?

Klassenstrijd tussen 2 groepen

1. Bourgeoisie
- Hebben belang bij het systeem
- Zij hebben bezit (fabriekseigenaren)
2. Proletariaat
- Hebben belang bij verandering van het systeem
- Arbeiders

Strijd ontstaat – mens is onverzadigd dier (wanneer primaire behoeften zijn vervuld, ontstaan er
nieuwe)  mensen worden gedwongen om samen te werken

- Hoe meer behoeften, hoe meer samenwerken  groepen met tegenstrijdige belangen

Klassen (verschil)

Objectief Subjectief (proletariaat)
- Relatie tot - Bewust worden
productiemiddele dat objectieve
n criteria zorgen
- Bezit voor sociale
productiemiddele tegenstellingen
n en arbeid |
Organiseren
|
Opstand


- Klasse an sich = als je subjectieve criteria niet door hebt
- Klasse fur sich = wel bewust van verschil (en dat er overeenkomsten zijn met anderen)
- Bourgeoisie  kan zich alleen bewust zijn als klasse fur sich in opstand komt

Hoofddoel van Marx

= begrijpen en fundamenteel veranderen van kapitalistische samenleving naar emancipatie van de
arbeidersklasse

Structuur kapitalisme

, Maatschappelijke conflicten/spanningen  markteconomie  prijzen verlagen  kosten 
verlaging loonkosten  verlaging koopkracht  omzet en winst dalen

Economische theorieën

1. Meerwaarde theorie = arbeiders meer laten werken voor hetzelfde geld
 Meer productie, hetzelfde loon
2. Accumulatietheorie = winst investeren in uitbreiden van productie  nog meer winst
3. Concentratietheorie = winnaars van concurrentiestrijd steeds meer geld  meer investeren
 productiekosten dalen  concurrenten uitschakelen
4. Crisis theorie = doorgeschoten productie (meer aanbod dan vraag)
 Productie verminderen  failliet  arbeiders raken werkloos  winnaars produceren
weer (vraag neemt weer toe)
5. Verpauperingstheorie = loon verlagen/langer werken  minder geld/werkloos  vergroting
armoede

! arbeiders zijn ook consumenten (hebben geen geld meer)  omvallen van systeem volgens Marx !

- Is veranderd door vakbonden (CAO, wetten, afschaffen kinderarbeid en gratis onderwijs)

Vervreemding

- Mens is werkend wezen  werkt voor zelfverwezelijking
- Kapitalisme = werken voor een ander
- Probleem – markt  ruilverhouding  heeft invloed van arbeider  vervreemding van
arbeid en product

Vormen van vervreemding

1. Vervreemding van arbeidsproces
2. Van eindproduct
3. Van medemens – zien elkaar als concurrent
4. Van wereld
5. Van natuur – veel binnen, weinig licht, geen natuur etc.
6. Levenssferen

Gevolgen voor spelers

- Arbeiders – uitbuiting, loon niet betalen
- Opzichters/controleurs – proletariaat (zijn niet bewust), uitgebuit door systeem
- Fabriekseigenaren – bourgeoisie, geen keuze want anders gaan mensen naar de ander

Hoofdstuk 5 Max Weber – rationalisering
Rationalisering = proces waarbij toenemende mate handelingen worden gebaseerd op
doelrationaliteit

- Werkelijkheid in toenemende mate gesystematiseerd en geordend – beheersbaarheid en
voorspelbaarheid vergroten

4 hoofdmotieven voor sociaal handelen

Rationeel handelen (afgewogen)

1. Doelrationeel handelen