Hoofdstuk 1 Betekenis van accountantscontrole
1. Ontstaan van het accountantsberoep
Het accountantsberoep in Nederland is eind 19e eeuw ontstaan als gevolg van de
industriële revolutie. Door de scheiding tussen eigendom en beheer ontstond een
behoefte aan controle op de bedrijfsvoering. De term 'accountantscontrole' betekent
letterlijk 'tegen-rol' en verwijst naar het nagaan of informatie klopt. De Engelse term
'audit' komt van 'audire' (aanhoren), wat verwijst naar vroegere mondelinge
verantwoording.
2. Pincoffs-affaire
Lodewijk Pincoffs, een invloedrijke zakenman, pleegde fraude door verliezen in de
boekhouding te verbergen. Toen de fraude in 1879 uitkwam, leidde dit tot een grote
financiële crisis en zijn vlucht naar de VS. Dit schandaal toonde het gebrek aan controle
op boekhoudingen en zorgde voor het ontstaan van het accountantsberoep in
Nederland.
3. Vraag naar accountantscontrole
Door schandalen zoals de Pincoffs-affaire werd duidelijk dat onbeperkt vertrouwen in
bedrijfsrapportages risicovol is. Hierdoor ontstond de behoefte aan onafhankelijke
accountantscontrole. De belangrijkste theorieën die deze vraag verklaren zijn:
• Informatietheorie: Accountantscontrole verlaagt het risico op verkeerde
informatie, wat leidt tot lagere financieringskosten.
• Agency-theorie: Er is een belangenconflict tussen managers (agenten) en
aandeelhouders (principalen), waardoor onafhankelijke controle noodzakelijk is.
• Verzekeringstheorie: De kosten van accountantscontrole worden gezien als een
premie om het risico van verkeerde informatie te dekken.
• Vertrouwenstheorie: Accountants moeten het vertrouwen van de maatschappij
waarborgen door betrouwbare controle uit te voeren.
,4. Verwachtingskloof
De verwachting van de maatschappij over accountantscontrole verschilt van de
werkelijke mogelijkheden. Volgens Porter bestaat de verwachtingskloof uit:
• Prestatiekloof: Accountants presteren niet altijd zoals verwacht.
• Redelijkheidskloof: De maatschappij verwacht soms meer dan accountants
redelijkerwijs kunnen waarmaken.
5. Initiatieven om de verwachtingskloof te dichten
Om het vertrouwen in accountants te herstellen, zijn verschillende maatregelen
genomen, zoals:
• Het rapport In het publiek belang (2015), waarin de noodzaak van een
cultuurverandering in de accountancysector wordt benadrukt.
• De oprichting van de 'Stuurgroep publiek belang' (2017) ter verbetering van de
accountantscontrole.
• Kwartiermakers (2020) die toezicht houden op verbeteringen binnen de sector.
• Nieuwe regelgeving over kantoorroulatie en onafhankelijke raden van
commissarissen.
Deze initiatieven helpen bij het verkleinen van de kloof tussen verwachtingen en de
daadwerkelijke rol van accountants.
, Hoofdstuk 2 Organisatie van het accountantsberoep
1. Ontstaan van de beroepsorganisatie
In 1895 werd het Nederlandsch Instituut van Accountants (NIvA) opgericht als eerste
beroepsorganisatie voor accountants. Later volgden andere verenigingen, zoals de
Nederlandsche Accountants Vereeniging (NAV) en de Nederlandse Orde van
Accountants-Administratieconsulenten (NOvAA). In 2011 fuseerden NIVRA en NOvAA
tot de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA).
2. Titels en externe accountant
De term ‘accountant’ werd in 1890 geïntroduceerd. In de Nederlandse wetgeving zijn de
titels Accountant-Administratieconsulent (AA) en Registeraccountant (RA) beschermd.
De Wet toezicht accountantsorganisaties (Wta) definieert de externe accountant als de
verantwoordelijke voor wettelijke controles.
3. Wettelijke regelingen voor het accountantsberoep
De wettelijke regulering begon in 1962 met de Wet op de Registeraccountants (WRA) en
later de Wet op de Accountants-Administratieconsulenten (WAA). De Wet toezicht
accountantsorganisaties (Wta) werd in 2006 ingevoerd na internationale
boekhoudschandalen. Europese regelgeving, zoals de achtste EG-richtlijn, heeft invloed
gehad op de Nederlandse wetgeving.
4. Internationale invloed en IFAC
De International Federation of Accountants (IFAC) ontwikkelt wereldwijde standaarden,
waaronder de International Standards on Auditing (ISA) en de Code of Ethics. De
Nederlandse NBA is verplicht deze standaarden te implementeren. De International
Auditing and Assurance Standards Board (IAASB) richt zich op assurance-opdrachten,
terwijl de International Ethics Standards Board for Accountants (IESBA) ethische
richtlijnen opstelt.
5a. Opleiding
1. Ontstaan van het accountantsberoep
Het accountantsberoep in Nederland is eind 19e eeuw ontstaan als gevolg van de
industriële revolutie. Door de scheiding tussen eigendom en beheer ontstond een
behoefte aan controle op de bedrijfsvoering. De term 'accountantscontrole' betekent
letterlijk 'tegen-rol' en verwijst naar het nagaan of informatie klopt. De Engelse term
'audit' komt van 'audire' (aanhoren), wat verwijst naar vroegere mondelinge
verantwoording.
2. Pincoffs-affaire
Lodewijk Pincoffs, een invloedrijke zakenman, pleegde fraude door verliezen in de
boekhouding te verbergen. Toen de fraude in 1879 uitkwam, leidde dit tot een grote
financiële crisis en zijn vlucht naar de VS. Dit schandaal toonde het gebrek aan controle
op boekhoudingen en zorgde voor het ontstaan van het accountantsberoep in
Nederland.
3. Vraag naar accountantscontrole
Door schandalen zoals de Pincoffs-affaire werd duidelijk dat onbeperkt vertrouwen in
bedrijfsrapportages risicovol is. Hierdoor ontstond de behoefte aan onafhankelijke
accountantscontrole. De belangrijkste theorieën die deze vraag verklaren zijn:
• Informatietheorie: Accountantscontrole verlaagt het risico op verkeerde
informatie, wat leidt tot lagere financieringskosten.
• Agency-theorie: Er is een belangenconflict tussen managers (agenten) en
aandeelhouders (principalen), waardoor onafhankelijke controle noodzakelijk is.
• Verzekeringstheorie: De kosten van accountantscontrole worden gezien als een
premie om het risico van verkeerde informatie te dekken.
• Vertrouwenstheorie: Accountants moeten het vertrouwen van de maatschappij
waarborgen door betrouwbare controle uit te voeren.
,4. Verwachtingskloof
De verwachting van de maatschappij over accountantscontrole verschilt van de
werkelijke mogelijkheden. Volgens Porter bestaat de verwachtingskloof uit:
• Prestatiekloof: Accountants presteren niet altijd zoals verwacht.
• Redelijkheidskloof: De maatschappij verwacht soms meer dan accountants
redelijkerwijs kunnen waarmaken.
5. Initiatieven om de verwachtingskloof te dichten
Om het vertrouwen in accountants te herstellen, zijn verschillende maatregelen
genomen, zoals:
• Het rapport In het publiek belang (2015), waarin de noodzaak van een
cultuurverandering in de accountancysector wordt benadrukt.
• De oprichting van de 'Stuurgroep publiek belang' (2017) ter verbetering van de
accountantscontrole.
• Kwartiermakers (2020) die toezicht houden op verbeteringen binnen de sector.
• Nieuwe regelgeving over kantoorroulatie en onafhankelijke raden van
commissarissen.
Deze initiatieven helpen bij het verkleinen van de kloof tussen verwachtingen en de
daadwerkelijke rol van accountants.
, Hoofdstuk 2 Organisatie van het accountantsberoep
1. Ontstaan van de beroepsorganisatie
In 1895 werd het Nederlandsch Instituut van Accountants (NIvA) opgericht als eerste
beroepsorganisatie voor accountants. Later volgden andere verenigingen, zoals de
Nederlandsche Accountants Vereeniging (NAV) en de Nederlandse Orde van
Accountants-Administratieconsulenten (NOvAA). In 2011 fuseerden NIVRA en NOvAA
tot de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA).
2. Titels en externe accountant
De term ‘accountant’ werd in 1890 geïntroduceerd. In de Nederlandse wetgeving zijn de
titels Accountant-Administratieconsulent (AA) en Registeraccountant (RA) beschermd.
De Wet toezicht accountantsorganisaties (Wta) definieert de externe accountant als de
verantwoordelijke voor wettelijke controles.
3. Wettelijke regelingen voor het accountantsberoep
De wettelijke regulering begon in 1962 met de Wet op de Registeraccountants (WRA) en
later de Wet op de Accountants-Administratieconsulenten (WAA). De Wet toezicht
accountantsorganisaties (Wta) werd in 2006 ingevoerd na internationale
boekhoudschandalen. Europese regelgeving, zoals de achtste EG-richtlijn, heeft invloed
gehad op de Nederlandse wetgeving.
4. Internationale invloed en IFAC
De International Federation of Accountants (IFAC) ontwikkelt wereldwijde standaarden,
waaronder de International Standards on Auditing (ISA) en de Code of Ethics. De
Nederlandse NBA is verplicht deze standaarden te implementeren. De International
Auditing and Assurance Standards Board (IAASB) richt zich op assurance-opdrachten,
terwijl de International Ethics Standards Board for Accountants (IESBA) ethische
richtlijnen opstelt.
5a. Opleiding
