1
Samenvatting: Gerodontologie:
Mondgezondheid bij de Geriatrische
Patiënt:
Pathologie in de mond bij ouderen:
• Cumulatieve schade gedurende het hele leven
o Schade opgelopen door parodontitis en cariës
▪ Voornamelijk irreversibel
• Er is meer pathologie in de mond aanwezig
o Niet altijd door ouderdom
• Opmerking:
o Risicofactoren voor cariës en parodontitis veranderen bij ouder worden
Veranderingen van de harde tandweefsels:
• Veranderingen in het glazuur:
o Daling in porositeit
o Daling in oplosbaarheid
o Gevolgen:
▪ Hogere cariësresistentie
▪ Hogere broosheid
• Veranderingen in het dentine:
o Stijging van sclerose
▪ Stijging van secundair en tertiair dentine
o Gevolgen:
▪ Hogere cariësresistentie
• Er zijn minder tubuli aanwezig
▪ Verminderde gevoeligheid
o Opmerking:
▪ Blootliggend worteldentine is risicofactor voor wortelcariës
• Cariës zal snel ontwikkelen
o Zelfs in aanwezigheid van secundair en tertiair dentine
• Veranderingen in het cement:
o Stijging van cementdikte
o Daling van gladheid:
▪ Oppervlak wordt ruwer
o Gevolgen:
▪ Hogere plaqueretentie
Samenvatting: Gerodontologie: Mondgezondheid bij de Geriatrische Patiënt:
, 2
Wortelcariës:
• Element zal snel rondom geïnfecteerd zijn
o Resultaat:
▪ Gebit met veel wortelresten
• Risicofactoren:
o Gingivale recessies
▪ Zorgen voor blootliggende worteloppervlakken
o Zorgafhankelijkheid
▪ Zorgen voor slechtere mondhygiëne
o Polyfarmacie
▪ Zorgt voor xerostomie
o Verminderd dieet
▪ Oudere eten vooral suiker- en koolhydraatrijke voeding
o Aanwezigheid van uitgebreid restauratief herstel
• Opmerking:
o Wortelcariës is belangrijkste oorzaak voor tandextractie bij ouderen
▪ Incidentie van krooncariës neemt af
Veranderingen in de tandpulpa:
• Daling van het volume van de pulpakamer
o Levenslange afzetting van secundair dentine
▪ Kamer en kanalen zullen dichtslibben
• Stijging van het aantal collageenvezels
• Daling van het aantal zenuwen en bloedvaten
• Gevolgen:
o Verminderde kans op exponatie
o Pulpa is minder veerkrachtig
o Pulpa heeft minder regeneratiepotentieel
Secundair vs. tertiair dentine:
• Secundair dentine is fysiologisch:
o Minder regelmatige structuur
o Trage afzetting
• Tertiair dentine is pathologisch:
o Tubuli zijn minder talrijk
o Ontstaat als reactie op schadelijke prikkels
▪ Snelle afzetting
Samenvatting: Gerodontologie: Mondgezondheid bij de Geriatrische Patiënt:
, 3
Veranderingen in de gingiva:
• Stijging van intracellulaire fagocytose van de fibroblasten met als gevolg:
o Daling van de collageenproductie
▪ Gingiva zal dunner en zwakker worden
• Dekeratinisatie van de gingiva
• Stijging van de DNA-methylatie in fibroblasten
o Daling in de collageensynthese
• Gevolgen van verminderde collageenproductie- en synthese
o Optreden van dekeratinisatie
o Epitheel wordt dunner en onregelmatiger
▪ Ontstaan van zwakkere barrière
▪ Analoog proces aan verouderde huid
• Opmerking:
o Bepaalde medicaties kunnen in combinatie met slechte mondhygiëne zorgen
voor hyperplasie
▪ Bijvoorbeeld:
• Calciumantagonisten en slechte mondhygiëne
Veranderingen in het parodontaal ligament:
• Minder cellulaire componenten aanwezig
• Meer onregelmatige structuur
• Meer productie van cytokines
o Vooral bij mechanische stress
• Opmerking:
o Aanwezigheid van meer gramnegatieve bacteriën zelfs bij goede mondhygiëne
▪ Ouderen zullen gevoeliger zijn aan parodontitis
Veranderingen in de mucosa:
• Mucosa zal atrofisch worden:
o Mucosa bevat minder dikte
o Mucosa bevat minder elasticiteit
• Verminderde immuunrespons door ouderdom door:
o Verminderde doorbloeding
o Verminderd celmetabolisme
o Gevolgen:
▪ Verhoogde kans om wondjes te creëren
• Mucosa is vaak droger
o Verminderde sensitiviteit
▪ Klemmen worden niet gevoeld bij verkeerd zitten
• Klemmen kunnen ingroeien
• Zie afbeelding
• Opmerking:
o Systemische aandoeningen en medicatiegebruik kunnen leiden tot mucosale
letsels
Samenvatting: Gerodontologie: Mondgezondheid bij de Geriatrische Patiënt:
, 4
Veranderingen op de tong:
• Tong zal gladder worden
o Daling in aantal filliforme papillen
▪ Smaakperceptie zal dalen
• Hogere daling bij patiënten in een woonzorgcentra
• Hogere aanwezigheid van sublinguale varices
• Veranderingen in ouderen met malnutritie:
o Afname van tongdikte als gevolg van sarcopenie
Candida infecties:
• Opportunistische infecties:
o Infecties zullen ontstaan bij verminderde lokale of systemische afweer
• Bijkomende predisponerende factoren:
o Antibioticagebruik:
▪ Ontstaan van acute erythemateuze candida
o Dragen van prothese:
▪ Ontstaan van chronische erythemateuze candida
o Roken en immuun gecompromitteerde patiënten:
▪ Chronische candida-infectie met plaque
o Situaties waarbij moeilijk kan geslikt worden
▪ Mogelijke situaties:
• Verminderde beethoogte bij mindere mondhygiëne
o Vaak bij prothesedragers of extreme slijtage
• Eventuele vitamine B en Fe-tekorten
• Eventueel als gevolg van s. aureus
▪ Ontstaan van cheilitis angularis
• Mondhoeken zullen vochtig blijven
• Algemeen preventief advies:
o Toedienen van mondhygiëne-advies
Advies onderhoud gebitsprothese:
• Prothese wordt gespoeld na iedere maaltijd
• Minstens 1 keer reinigen per dag
o Reinigen met gebitsprotheseborstel en neutrale vloeibare zeep
• Droog bewaren in de nacht
o Open en zuivere container
▪ Ter exterminatie van eventuele candida
• Reinigingstabletten zijn niet noodzakelijk
o Werken maar 30 minuten dus niet voor gans de nacht
• In aanwezigheid van tandsteen:
o Nacht laten weken in natuurazijn
▪ Daarna goed schrobben
• In aanwezigheid van versleten kunsthars en recurrente candida:
o Overwegen van rebasing
Samenvatting: Gerodontologie: Mondgezondheid bij de Geriatrische Patiënt:
Samenvatting: Gerodontologie:
Mondgezondheid bij de Geriatrische
Patiënt:
Pathologie in de mond bij ouderen:
• Cumulatieve schade gedurende het hele leven
o Schade opgelopen door parodontitis en cariës
▪ Voornamelijk irreversibel
• Er is meer pathologie in de mond aanwezig
o Niet altijd door ouderdom
• Opmerking:
o Risicofactoren voor cariës en parodontitis veranderen bij ouder worden
Veranderingen van de harde tandweefsels:
• Veranderingen in het glazuur:
o Daling in porositeit
o Daling in oplosbaarheid
o Gevolgen:
▪ Hogere cariësresistentie
▪ Hogere broosheid
• Veranderingen in het dentine:
o Stijging van sclerose
▪ Stijging van secundair en tertiair dentine
o Gevolgen:
▪ Hogere cariësresistentie
• Er zijn minder tubuli aanwezig
▪ Verminderde gevoeligheid
o Opmerking:
▪ Blootliggend worteldentine is risicofactor voor wortelcariës
• Cariës zal snel ontwikkelen
o Zelfs in aanwezigheid van secundair en tertiair dentine
• Veranderingen in het cement:
o Stijging van cementdikte
o Daling van gladheid:
▪ Oppervlak wordt ruwer
o Gevolgen:
▪ Hogere plaqueretentie
Samenvatting: Gerodontologie: Mondgezondheid bij de Geriatrische Patiënt:
, 2
Wortelcariës:
• Element zal snel rondom geïnfecteerd zijn
o Resultaat:
▪ Gebit met veel wortelresten
• Risicofactoren:
o Gingivale recessies
▪ Zorgen voor blootliggende worteloppervlakken
o Zorgafhankelijkheid
▪ Zorgen voor slechtere mondhygiëne
o Polyfarmacie
▪ Zorgt voor xerostomie
o Verminderd dieet
▪ Oudere eten vooral suiker- en koolhydraatrijke voeding
o Aanwezigheid van uitgebreid restauratief herstel
• Opmerking:
o Wortelcariës is belangrijkste oorzaak voor tandextractie bij ouderen
▪ Incidentie van krooncariës neemt af
Veranderingen in de tandpulpa:
• Daling van het volume van de pulpakamer
o Levenslange afzetting van secundair dentine
▪ Kamer en kanalen zullen dichtslibben
• Stijging van het aantal collageenvezels
• Daling van het aantal zenuwen en bloedvaten
• Gevolgen:
o Verminderde kans op exponatie
o Pulpa is minder veerkrachtig
o Pulpa heeft minder regeneratiepotentieel
Secundair vs. tertiair dentine:
• Secundair dentine is fysiologisch:
o Minder regelmatige structuur
o Trage afzetting
• Tertiair dentine is pathologisch:
o Tubuli zijn minder talrijk
o Ontstaat als reactie op schadelijke prikkels
▪ Snelle afzetting
Samenvatting: Gerodontologie: Mondgezondheid bij de Geriatrische Patiënt:
, 3
Veranderingen in de gingiva:
• Stijging van intracellulaire fagocytose van de fibroblasten met als gevolg:
o Daling van de collageenproductie
▪ Gingiva zal dunner en zwakker worden
• Dekeratinisatie van de gingiva
• Stijging van de DNA-methylatie in fibroblasten
o Daling in de collageensynthese
• Gevolgen van verminderde collageenproductie- en synthese
o Optreden van dekeratinisatie
o Epitheel wordt dunner en onregelmatiger
▪ Ontstaan van zwakkere barrière
▪ Analoog proces aan verouderde huid
• Opmerking:
o Bepaalde medicaties kunnen in combinatie met slechte mondhygiëne zorgen
voor hyperplasie
▪ Bijvoorbeeld:
• Calciumantagonisten en slechte mondhygiëne
Veranderingen in het parodontaal ligament:
• Minder cellulaire componenten aanwezig
• Meer onregelmatige structuur
• Meer productie van cytokines
o Vooral bij mechanische stress
• Opmerking:
o Aanwezigheid van meer gramnegatieve bacteriën zelfs bij goede mondhygiëne
▪ Ouderen zullen gevoeliger zijn aan parodontitis
Veranderingen in de mucosa:
• Mucosa zal atrofisch worden:
o Mucosa bevat minder dikte
o Mucosa bevat minder elasticiteit
• Verminderde immuunrespons door ouderdom door:
o Verminderde doorbloeding
o Verminderd celmetabolisme
o Gevolgen:
▪ Verhoogde kans om wondjes te creëren
• Mucosa is vaak droger
o Verminderde sensitiviteit
▪ Klemmen worden niet gevoeld bij verkeerd zitten
• Klemmen kunnen ingroeien
• Zie afbeelding
• Opmerking:
o Systemische aandoeningen en medicatiegebruik kunnen leiden tot mucosale
letsels
Samenvatting: Gerodontologie: Mondgezondheid bij de Geriatrische Patiënt:
, 4
Veranderingen op de tong:
• Tong zal gladder worden
o Daling in aantal filliforme papillen
▪ Smaakperceptie zal dalen
• Hogere daling bij patiënten in een woonzorgcentra
• Hogere aanwezigheid van sublinguale varices
• Veranderingen in ouderen met malnutritie:
o Afname van tongdikte als gevolg van sarcopenie
Candida infecties:
• Opportunistische infecties:
o Infecties zullen ontstaan bij verminderde lokale of systemische afweer
• Bijkomende predisponerende factoren:
o Antibioticagebruik:
▪ Ontstaan van acute erythemateuze candida
o Dragen van prothese:
▪ Ontstaan van chronische erythemateuze candida
o Roken en immuun gecompromitteerde patiënten:
▪ Chronische candida-infectie met plaque
o Situaties waarbij moeilijk kan geslikt worden
▪ Mogelijke situaties:
• Verminderde beethoogte bij mindere mondhygiëne
o Vaak bij prothesedragers of extreme slijtage
• Eventuele vitamine B en Fe-tekorten
• Eventueel als gevolg van s. aureus
▪ Ontstaan van cheilitis angularis
• Mondhoeken zullen vochtig blijven
• Algemeen preventief advies:
o Toedienen van mondhygiëne-advies
Advies onderhoud gebitsprothese:
• Prothese wordt gespoeld na iedere maaltijd
• Minstens 1 keer reinigen per dag
o Reinigen met gebitsprotheseborstel en neutrale vloeibare zeep
• Droog bewaren in de nacht
o Open en zuivere container
▪ Ter exterminatie van eventuele candida
• Reinigingstabletten zijn niet noodzakelijk
o Werken maar 30 minuten dus niet voor gans de nacht
• In aanwezigheid van tandsteen:
o Nacht laten weken in natuurazijn
▪ Daarna goed schrobben
• In aanwezigheid van versleten kunsthars en recurrente candida:
o Overwegen van rebasing
Samenvatting: Gerodontologie: Mondgezondheid bij de Geriatrische Patiënt:
