GRONDSLAGEN MACRO-ECONOMIE HOORCOLLEGE 1
3 juni tentamen – 3 juli hertentamen
Wat bestuderen macro economen?
Macro-economie bestudeert de economie als geheel (van een land, regio, of de gehele wereld)
Veel macro-economische modellen zijn tegenwoordig micro-economisch onderbouwd.
Beslissingen van individuen hebben invloed op de macro economie. De macro economie heeft ook
invloed op de beslissingen van individuen.
Welk gereedschap gebruiken ze daarbij?
Economische modellen
… zijn een versimpeling van een (erg) complexe realiteit
Geen irrelevante details
… worden gebruikt om
- Verbanden tussen economische variabelen te laten zien
- Het “gedrag van de economie” te verklaren
- Beleidsmakers te adviseren hoe de economie te verbeteren
Verschillende modellen voor verschillende doeleinden.
Belangrijk
- Aannames
- Wat kunnen we ermee? (mogelijkheden)
- Wat kunnen we er niet mee? (beperkingen)
Geen enkel model kan alles verklaren!
Toepassingen in deze cursus
Vraag en aanbod op verschillende “geaggregeerde” markten:
- Goederenmarkt
- Arbeidsmarkt
- Kapitaalmarkt
- Geldmarkt
- Valutamarkt
Deze markten hangen onderling samen
Algemeen evenwicht: als alle markten tegelijk in evenwicht zijn (basisuitgangspunt)
Economie als geheel: “de” consument, “de” bedrijven, “het” buitenland, de overheid & centrale bank
Waar moet je op letten bij macro-modellen?
Belangrijk: onderscheid tussen
1. Endogene/exogene variabelen
2. Nominale/reële variabelen
3. Lange termijn/korte termijn
4. Gesloten economie/(kleine) open economie
Model: Variabelen en vergelijkingen
, 1. Endogene vs. Exogene variabelen
De waarde van een endogene variabele wordt binnen het model bepaald
De waarde van een exogene variabele wordt buiten het model bepaald: binnen het model
wordt deze als gegeven beschouwd.
N.B.: een grootheid kan in model 1 een exogene zijn, maar in model 2 een endogene!
Voorbeeld: model van de automarkt:
- Endogene variabelen: prijs van een auto, gevraagde hoeveelheid, aangeboden
hoeveelheid
- Exogene variabele: inkomen, prijs van inputs
Gebeurtenis: meestal verandert één van de exogene
Ceteris paribus = alle anderen exogene blijven hetzelfde
Analyse: wat gebeurt er met de endogene?
Algemene regel
Een economisch model is oplosbaar als er evenveel modelvergelijkingen zijn als endogene variabele.
2. Nominale vs. Reële variabelen
Nominale variabelen: uitgedrukt als een bedrag (bijv. $5)
Maar wat zeggen deze bedragen?
Wat telt is wat je ermee kunt kopen: de koopkracht
Nominale rente: symbool i
Nominaal BBP
Nominale wisselkoers $/€
Nominale loon W
Reële variabelen: uitgedrukt in eenheden goederen bij constante prijzen = nominaal
gecorrigeerd voor prijzen of prijsveranderingen (“in prijzen van bijv. 2005”)
Reële BBP
Reële loon W/p
Reële rente r
Reële wisselkoers
3. Korte vs. Lange termijn
Prijzen: flexibel vs. Star
Shell benzine prijzen zijn heel flexibel
Prijzen van kleding zijn minder flexibel
Het gedrag van de economie hangt o.a. af van hoe flexibel de prijzen zijn
Korte termijn veel prijzen zijn star: passen zich in eerste instantie niet/in beperkte mate
aan na schokken van vraag- en aanbodkant
Reden: het is vaak kostbaar voor bedrijven o hun prijzen steeds aan te passen
het potentiële aanbod (= productiecapaciteit) is niet telkens gelijk aan de vraag
dit verklaart bv. Recessies en werkloosheid
Lange termijn flexibele prijzen marktruiming geen/lage werkloosheid en
onderbezetting
, 4. Gesloten vs. Kleine open economie
Gesloten economie:
- geen handel met buitenland: totaal binnenlands aanbod goederen = totale binnenlandse
vraag goederen
- geen internationale kapitaalstromen: totale binnenlandse besparingen = totale vraag
naar financiële middelen (investeringen)
Kleine open economie:
- Rente wordt bepaald op internationale kapitaalmarkt (als er geen kapitaalrestricties zijn)
- Wisselkoers is erg belangrijk voor handel met buitenland
De meeste economieën zitten ergens tussen deze twee extremen in
Belangrijke macro-economische grootheden
BBP basis voor berekenen van economische groei, veel wordt uitgedrukt als % van het
BBP (bv. De schuldquote) Het bruto binnenlands product
Maatstaf voor de grootte van de economie.
Inflatie basis voor het berekenen van koopkracht, belangrijk voor de rente die de centrale
bank vaststelt
Werkeloosheid belangrijk voor de welvaart van een land, hoe werkeloosheid tot sociale
problemen kan leiden
Voordat we ze proberen te verklaren, is het belangrijk te weten hoe deze grootheden gemeten
kunnen worden…
Bruto Binnenlands Product (BBP) Gross Domestic Product (GDP)
Het BBP is de waarde van wat in een bepaald gebied wordt geproduceerd (maar wat is precies “een
gebied”?, en hoe kun je dat precies meten?)
Binnen de landsgrenzen, dus incl. wat door buitenlandse bedrijven in NL wordt
geproduceerd.
Voorbeeld van een stroomgrootheid: gemeten over een bepaalde periode (kwartaal,
jaar, …)
(Voorraadgrootheid: gemeten op een bepaald tijdstip, bijv. de staatsschuld,
werkeloosheid)
, Macro-economische kringloop
Blauwe pijl = reëel
Groene pijl = nominaal
Waarom geldt “bestedingen = inkomen”
Bij elke transactie zijn de bestedingen van de koper gelijk aan het inkomen van de verkoper
De totale bestedingen aan in NL geproduceerde goederen+diensten moeten dus gelijk zijn
aan het totale inkomen uit verkoop van die goederen + dienten (voor de economie als
geheel)
Som van alle uitgaven aan in NL gemaakte producten en diensten
=
Waarde van productie in NL van finale goederen en diensten
Het BBP:
Drie benaderingen:
1. Finale benadering perspectief van de eindgebruikers
2. Toegevoegde waarde perspectief van de binnenlandse producenten
3. Totale inkomen perspectief van de productiefactoren
Deze drie benaderingen zouden dezelfde uitkomst moeten geven
De meting van het BBP:
Nederland: door Centraal Bureau van Statistiek
Maakt veel gebruik van enquêtes, steekproeven, enz.
Na verloop van tijd komen meer ‘ruwe/harde’ data beschikbaar (o.a. van Belastingdienst,
Kamer van Koophandel)
Af en toe een update van de BBP in cijfers: ‘bronnenrevisie’
Mogelijke wijziging van de EU afdracht (tot 4 jaar terug)
Dit verklaart dat er soms een extra naheffing komt
3 juni tentamen – 3 juli hertentamen
Wat bestuderen macro economen?
Macro-economie bestudeert de economie als geheel (van een land, regio, of de gehele wereld)
Veel macro-economische modellen zijn tegenwoordig micro-economisch onderbouwd.
Beslissingen van individuen hebben invloed op de macro economie. De macro economie heeft ook
invloed op de beslissingen van individuen.
Welk gereedschap gebruiken ze daarbij?
Economische modellen
… zijn een versimpeling van een (erg) complexe realiteit
Geen irrelevante details
… worden gebruikt om
- Verbanden tussen economische variabelen te laten zien
- Het “gedrag van de economie” te verklaren
- Beleidsmakers te adviseren hoe de economie te verbeteren
Verschillende modellen voor verschillende doeleinden.
Belangrijk
- Aannames
- Wat kunnen we ermee? (mogelijkheden)
- Wat kunnen we er niet mee? (beperkingen)
Geen enkel model kan alles verklaren!
Toepassingen in deze cursus
Vraag en aanbod op verschillende “geaggregeerde” markten:
- Goederenmarkt
- Arbeidsmarkt
- Kapitaalmarkt
- Geldmarkt
- Valutamarkt
Deze markten hangen onderling samen
Algemeen evenwicht: als alle markten tegelijk in evenwicht zijn (basisuitgangspunt)
Economie als geheel: “de” consument, “de” bedrijven, “het” buitenland, de overheid & centrale bank
Waar moet je op letten bij macro-modellen?
Belangrijk: onderscheid tussen
1. Endogene/exogene variabelen
2. Nominale/reële variabelen
3. Lange termijn/korte termijn
4. Gesloten economie/(kleine) open economie
Model: Variabelen en vergelijkingen
, 1. Endogene vs. Exogene variabelen
De waarde van een endogene variabele wordt binnen het model bepaald
De waarde van een exogene variabele wordt buiten het model bepaald: binnen het model
wordt deze als gegeven beschouwd.
N.B.: een grootheid kan in model 1 een exogene zijn, maar in model 2 een endogene!
Voorbeeld: model van de automarkt:
- Endogene variabelen: prijs van een auto, gevraagde hoeveelheid, aangeboden
hoeveelheid
- Exogene variabele: inkomen, prijs van inputs
Gebeurtenis: meestal verandert één van de exogene
Ceteris paribus = alle anderen exogene blijven hetzelfde
Analyse: wat gebeurt er met de endogene?
Algemene regel
Een economisch model is oplosbaar als er evenveel modelvergelijkingen zijn als endogene variabele.
2. Nominale vs. Reële variabelen
Nominale variabelen: uitgedrukt als een bedrag (bijv. $5)
Maar wat zeggen deze bedragen?
Wat telt is wat je ermee kunt kopen: de koopkracht
Nominale rente: symbool i
Nominaal BBP
Nominale wisselkoers $/€
Nominale loon W
Reële variabelen: uitgedrukt in eenheden goederen bij constante prijzen = nominaal
gecorrigeerd voor prijzen of prijsveranderingen (“in prijzen van bijv. 2005”)
Reële BBP
Reële loon W/p
Reële rente r
Reële wisselkoers
3. Korte vs. Lange termijn
Prijzen: flexibel vs. Star
Shell benzine prijzen zijn heel flexibel
Prijzen van kleding zijn minder flexibel
Het gedrag van de economie hangt o.a. af van hoe flexibel de prijzen zijn
Korte termijn veel prijzen zijn star: passen zich in eerste instantie niet/in beperkte mate
aan na schokken van vraag- en aanbodkant
Reden: het is vaak kostbaar voor bedrijven o hun prijzen steeds aan te passen
het potentiële aanbod (= productiecapaciteit) is niet telkens gelijk aan de vraag
dit verklaart bv. Recessies en werkloosheid
Lange termijn flexibele prijzen marktruiming geen/lage werkloosheid en
onderbezetting
, 4. Gesloten vs. Kleine open economie
Gesloten economie:
- geen handel met buitenland: totaal binnenlands aanbod goederen = totale binnenlandse
vraag goederen
- geen internationale kapitaalstromen: totale binnenlandse besparingen = totale vraag
naar financiële middelen (investeringen)
Kleine open economie:
- Rente wordt bepaald op internationale kapitaalmarkt (als er geen kapitaalrestricties zijn)
- Wisselkoers is erg belangrijk voor handel met buitenland
De meeste economieën zitten ergens tussen deze twee extremen in
Belangrijke macro-economische grootheden
BBP basis voor berekenen van economische groei, veel wordt uitgedrukt als % van het
BBP (bv. De schuldquote) Het bruto binnenlands product
Maatstaf voor de grootte van de economie.
Inflatie basis voor het berekenen van koopkracht, belangrijk voor de rente die de centrale
bank vaststelt
Werkeloosheid belangrijk voor de welvaart van een land, hoe werkeloosheid tot sociale
problemen kan leiden
Voordat we ze proberen te verklaren, is het belangrijk te weten hoe deze grootheden gemeten
kunnen worden…
Bruto Binnenlands Product (BBP) Gross Domestic Product (GDP)
Het BBP is de waarde van wat in een bepaald gebied wordt geproduceerd (maar wat is precies “een
gebied”?, en hoe kun je dat precies meten?)
Binnen de landsgrenzen, dus incl. wat door buitenlandse bedrijven in NL wordt
geproduceerd.
Voorbeeld van een stroomgrootheid: gemeten over een bepaalde periode (kwartaal,
jaar, …)
(Voorraadgrootheid: gemeten op een bepaald tijdstip, bijv. de staatsschuld,
werkeloosheid)
, Macro-economische kringloop
Blauwe pijl = reëel
Groene pijl = nominaal
Waarom geldt “bestedingen = inkomen”
Bij elke transactie zijn de bestedingen van de koper gelijk aan het inkomen van de verkoper
De totale bestedingen aan in NL geproduceerde goederen+diensten moeten dus gelijk zijn
aan het totale inkomen uit verkoop van die goederen + dienten (voor de economie als
geheel)
Som van alle uitgaven aan in NL gemaakte producten en diensten
=
Waarde van productie in NL van finale goederen en diensten
Het BBP:
Drie benaderingen:
1. Finale benadering perspectief van de eindgebruikers
2. Toegevoegde waarde perspectief van de binnenlandse producenten
3. Totale inkomen perspectief van de productiefactoren
Deze drie benaderingen zouden dezelfde uitkomst moeten geven
De meting van het BBP:
Nederland: door Centraal Bureau van Statistiek
Maakt veel gebruik van enquêtes, steekproeven, enz.
Na verloop van tijd komen meer ‘ruwe/harde’ data beschikbaar (o.a. van Belastingdienst,
Kamer van Koophandel)
Af en toe een update van de BBP in cijfers: ‘bronnenrevisie’
Mogelijke wijziging van de EU afdracht (tot 4 jaar terug)
Dit verklaart dat er soms een extra naheffing komt
