Samenvatting neurogene taalstoornissen

SAMENVATTING NEUROGENE TAALSTOORNISSEN
DIAGNOSTIEK FONOLOGIE

1. TERMINOLOGIE

• Taalmodaliteiten < localisationistische visie
o Vb. auditief begrip, benoemen
• Taaltaken < localisationistische visie
o Vb. leestaak, schrijftaak
• Taalnetwerken < holistische visie (cognitieve psychologie)
o Vb. semantiek, fonologie
• Taalmodule < holistische visie (cognitieve psychologie)
o Vb. auditief analysesysteem, semantisch systeem
• Taalparadigma’s < holistische visie (cognitieve psychologie)
o = taken om taalmodules te evalueren

2. AFASIEDIAGNOSTIEK

1. Screening + basisdiagnostiek: localisatieleer (klassieke taxonomie)
2. Verfijnen diagnostiek: holistisch (cognitieve modellen)

AFASIEDIAGNOSTIEK: SCREENING KLASSIEKE TAXONOMIE




1

,3. FONOLOGISCHE PROCESANALYSE VOLGENS ELLIS & YOUNG

• Laat meer verfijnde foutenanalyse toe
• Laat gerichtere opmaak therapeutische doelstellingen toe
• Leidt tot nieuwe inzichten
o Afasie zonder onderliggend taalprobleem?
o Afasie van Broca, zonder grammaticale uitval?
o Afasie van Wernicke, zonder semantische uitval?
• Stroomdiagram
o Modules (een opgeslagen systeem vb. lexicon)
o Processen (verwerkt de informatie van deze module en geeft deze door)
• Geen syndromen meer (meer heterogeniteit dan patronen), maar single case study:
n=1
• Doel analyse: rationele therapievormen ontwikkelen




• Auditieve inputroute
o Auditieve fonologische analyse = auditieve identificatie & discriminatie
klanken obv articulatieplaats, wijze & stemhebbendheid
o Fonologische inputbuffer = fonologische geheugenopslag (werkgeheugen)
o Fonologische inputlexicon = lexicale decisie: bestaande van niet bestaande
auditief aangeboden woorden onderscheiden
• Non-verbale (visuele) inputroute
o Visueel herkenningssysteem = visuele herkenning lijnen, vormen &
tekeningen
• Orthografische inputroute
o Abstracte letteridentificatie = identificatie & discriminatie geschreven letters




2

, o Orthografisch inputlexicon = lexicale decisie: bestaande van niet-bestaande
orthografisch aangeboden woorden onderscheiden
• Semantisch systeem = betekenis geven aan auditief/orthografisch aangeboden
woord
• Fonologische outputroute
o Fonologisch outputlexicon = bepalen woordvorm zoals lengte (lang/kort),
aantal lettergrepen, clusters, tweeklanken
o Fonologische assemblybuffer = selectie & ordening fonemen + opslag in
werkgeheugen
o Planning = planning vd aansturing vd articulatiespieren
o Articulatie = uitvoeren vd articulatiebewegingen
• Orthografische outputroute
o Orthografisch outputlexicon = bepalen vd geschreven woordvorm (analoog
fonologische outputlexicon)
o Orthografische assemblybuffer = selectie & ordening grafemen + opslag in
werkgeheugen
o Planning = planning vd aansturing van de hand/vingerspieren
o Handmotoriek = uitvoeren vd handmotorische bewegingen tijdens het
schrijven
• Foneem-grafeemkoppeling =
o Koppeling tussen auditieve & orthografische assemblybuffer
o Klanken omzetten in geschreven letters & vice versa
o Lezen ~ inner speech
• Akoestisch-fonologische omzetting = directe fonologische omzetting van auditieve
input (vb. nazeggen pseudowoorden)

4. SEMANTISCHE, LEXICALE & NIET-LEXICALE ROUTE

• Semantische route = in en/of outputmodules systematisch doorlopen, inclusief
semantisch systeem
• Lexicale route = in en/of outputmodules systematisch doorlopen, exclusief
semantisch systeem
• Sublexicale route = geen beroep gedaan op verschillende modules en processen uit
lexicale of semantische route – fonemen worden direct omgezet in klankproductie

5. FONOLOGISCHE STOORNISSEN

• Pure woorddoofheid → auditief fonologische analyse
• Pure woorddoofheid met intacte herhaling → probleem auditief fonologische
analyse, maar herhaling via sublexicale route (akoestisch-fonologische omzetting)
• Alexie
o Abstracte letteridentificatie → totale alexie



3

, o Orthografisch inputlexicon → geen woorden kunnen lezen
o Semantisch systeem → niet begrijpen wat je leest
• Fonologische paragrafieën/paralexieën → orthografische
outputlexicon/assemblybuffer
• Verbale apraxie → planning (bij spreken)
• Schrijfapraxie → planning (bij schrijven)
• Dysartrie → articulatie
• Anomie (woordvindingsproblemen)
o Semantische anomie → semantisch systeem – voorstelbaarheidsafhankelijk
▪ Semantische parafasieën
o Woordselectie-anomie → fonologisch outputlexicon – frequentieafhankelijk
▪ Moeilijk fonologisch te cueën
o Woordproductie-anomie → fonologische assemblybuffer – lengteafhankelijk
▪ Fonologische parafasieën & conduite d’approche/d’écart
▪ Goed fonologisch te cueën

6. TOEPASSINGEN DIAGNOSTIEK EN THERAPIE: INOUT & OUTPUT


OVERZICHT DIAGNOSTIEK: INPUT

• Problemen in
o Fonologische inputbuffer
o Fonologische inputlexicon
o Semantisch systeem


OVERZICHT THERAPIE: INPUT

• Semantische training: vanuit orthografische inputroute – vb. categoriseren +
deel/geheelrelaties (opbouwen in moeilijkheidsgraad qua voorstelbaarheid)
• Training auditief werkgeheugen (articulatorische lus) – vb. cijferreeksen, auditief
aanbieden
• Training auditief input lexicon vanuit fonologische analyse (vnl morfologie) – vb.
lexicale decisietaken
• Altijd trainen vanuit (meest) intacte modules

OVERZICHT DIAGNOSTIEK: OUTPUT

• Problemen in
o Fonologisch outputlexicon
o Fonologische assemblybuffer
o Orthografisch outputlexicon
o Orthografische assemblybuffer




4