Inleiding tot de macro-economie Handboek: Modern Principles of Economics 5e editie
Schooljaar 2023-2024
Module 1: Wat is economie? Wat is macro-economie?.............................................................................................. 5
VERSCHIL TUSSEN MICRO- EN MACRO-ECONOMIE..................................................................................................... 5
OVERZICHT................................................................................................................................................................... 5
Meten:.................................................................................................................................................................. 5
METHODE VAN ECONOMEN........................................................................................................................................ 6
POSITIEVE VERSUS NORMATIEVE ANALYSE..................................................................................................................7
GROTE IDEEËN..............................................................................................................................................................7
Module 2: BBP en het meten van de welvaart van een land....................................................................................... 8
ECONOMISCHE KRINGLOOP.........................................................................................................................................8
Inkomen van een land berekenen/vertrekpunt = economische kringloop:.......................................................... 8
DEFINITIE BBP.............................................................................................................................................................. 9
Marktwaarde:....................................................................................................................................................... 9
Van alle:.................................................................................................................................................................9
Eindgoederen en diensten:................................................................................................................................... 9
In een land:........................................................................................................................................................... 9
Binnen een vastgestelde periode:.........................................................................................................................9
Geproduceerd:...................................................................................................................................................... 9
BBP OPSPLITSEN IN COMPONENTEN......................................................................................................................... 10
Productiebenadering:......................................................................................................................................... 10
Inkomensbenadering:......................................................................................................................................... 10
Bestedingsbenadering:....................................................................................................................................... 10
GROEIVOETEN............................................................................................................................................................ 11
Voorbeeld groeivoet van BBP in 2022:................................................................................................................11
NOMINALE EN REËLE BBP.......................................................................................................................................... 11
Voorbeeld:.......................................................................................................................................................... 12
BBP DEFLATOR............................................................................................................................................................12
Eigenschappen:................................................................................................................................................... 13
Voorbeeld:.......................................................................................................................................................... 13
WAAROM NOEMEN WE Pi DE BBP DEFLATOR........................................................................................................... 13
Voorbeeld:.......................................................................................................................................................... 13
TEKORTKOMINGEN VAN HET BBP ALS MAATSTAF......................................................................................................14
Module 3: De welvaart van landen en economische groei........................................................................................ 15
SITE GAPMINDER....................................................................................................................................................... 15
Goede gezondheid op basis van levensverwachting:..........................................................................................15
Scholing op basis van geletterdheid van volwassenen:...................................................................................... 15
BASISFEITEN............................................................................................................................................................... 16
WELVAART VAN LANDEN BEGRIJPEN......................................................................................................................... 16
Sociale instituties:............................................................................................................................................... 17
Ultieme oorzaak van de welvaart van landen:.................................................................................................... 17
Module 4: Sparen, investeren en het financiële systeem.......................................................................................... 18
AANBOD VAN SPAARGELD......................................................................................................................................... 18
Mensen kiezen een vlak consumptiepad:........................................................................................................... 18
Mensen zijn ongeduldig:.....................................................................................................................................18
1
, Rentevoet:...........................................................................................................................................................18
VRAAG NAAR SPAARGELD (LENEN)............................................................................................................................ 19
Mensen verkiezen een vlak consumptiepad:......................................................................................................19
Lenen is noodzakelijk om grote investeringen te financieren:............................................................................19
Rentevoet:...........................................................................................................................................................19
VERSCHUIVINGEN VAN VRAAG EN AANBOD..............................................................................................................19
FINANCIEEL INTERMEDIAIRS (= TUSSENPERSONEN)..................................................................................................19
Banken:............................................................................................................................................................... 19
Obligatiemarkten:............................................................................................................................................... 20
Aandelenmarkten:.............................................................................................................................................. 20
Verband tussen de rentevoet en de obligatiekoers:........................................................................................... 20
Wat als financiële intermediatie fout loopt?:..................................................................................................... 20
Module 5: Werkloosheid en participatie op de arbeidsmarkt................................................................................... 22
WERKLOOSHEID METEN.............................................................................................................................................22
Werkloosheidsgraad in België:............................................................................................................................22
Conjuncturele werkloosheid:.............................................................................................................................. 23
Frictiewerkloosheid:............................................................................................................................................23
Structurele werkloosheid:...................................................................................................................................23
Actief arbeidsbeleid kan structurele werkloosheid verlagen:.............................................................................25
PARTICIPATIE OP DE ARBEIDSKRACHT........................................................................................................................ 25
Module 6: Inflatie en de kwantiteitstheorie van het geld......................................................................................... 26
INFLATIE METEN...................................................................................................................................................... le26
Inflatie in België:................................................................................................................................................. 26
Effect van inflatie op de prijs van een mandje eindgoederen en diensten:........................................................ 26
Inflatiecijfer in andere landen:............................................................................................................................26
OMLOOPSNELHEID VAN HET GELD............................................................................................................................ 26
In Eurogebied:.....................................................................................................................................................26
OORZAKEN VAN INFLATIE...........................................................................................................................................27
In Peru:................................................................................................................................................................27
KWANTITEITSTHEORIE VAN HET GELD: EVIDENTIE.................................................................................................... 27
De kwantiteitstheorie maakt de aanname:.........................................................................................................27
Parabel:............................................................................................................................................................... 27
Kosten van inflatie:..............................................................................................................................................28
Onverwachte inflatie van kredietgevers naar kredietnemers:............................................................................ 28
Inflatie kan zorgen voor ineenstorting van financiële intermediatie:................................................................. 28
Inflatie interageert met andere belastingen:...................................................................................................... 28
Het in pijnlijk om inflatie te stoppen:..................................................................................................................29
Module 7: Schommelingen: aggregatieve vraag en aggregatief aanbod.................................................................... 30
KORTE TERMIJN VS LANGE TERMIJN..........................................................................................................................30
KENMERKEN ECONOMISCHE SCHOMMELINGEN.......................................................................................................30
AGGREGATE VRAAG................................................................................................................................................... 30
De AV-curve:........................................................................................................................................................30
Verschuivingen van de AV-curve:........................................................................................................................ 31
Schokken in AV en de korte termijn:................................................................................................................... 31
Daling van de AV-curve kan voor langdurige recessies zorgen:...........................................................................31
Grafiek 1:.............................................................................................................................................................31
Factoren die de AV-curve naar links doen verschuiven:......................................................................................32
2
, AGGREGATIEF AANBOD..............................................................................................................................................32
Aggregatief aanbod op lange termijn:................................................................................................................ 32
Evenwicht op lange termijn:............................................................................................................................... 32
Grafiek 2:.............................................................................................................................................................32
Verschuivingen van LTAA - reële schokken:.........................................................................................................33
Grafiek 3:.............................................................................................................................................................33
Aggregatief aanbod op korte termijn:.................................................................................................................33
Grafiek 4:.............................................................................................................................................................33
Module 8: De centrale bank en de geldhoeveelheid................................................................................................. 34
BETEKENIS VAN GELD.................................................................................................................................................34
Functies van geld:............................................................................................................................................... 34
GELDHOEVEELHEID (M)............................................................................................................................................. 34
ROL VAN CENTRALE BANKEN..................................................................................................................................... 35
Twee hoofdfuncties:........................................................................................................................................... 35
Europese Centrale Bank (ECB):........................................................................................................................... 35
BANKEN EN DE GELDVOORRAAD............................................................................................................................... 36
Balans:.................................................................................................................................................................36
Geldschepping bij 100% dekking:....................................................................................................................... 36
Geldschepping bij beperkte dekking:..................................................................................................................36
HOE DE CB DE GELDHOEVEELHEID DOET STIJGEN.....................................................................................................38
Activa aankopen (openmarktoperaties):.............................................................................................................38
Depositorente verlagen:..................................................................................................................................... 38
CB ALS KREDIETVERLENER IN LAATSTE INSTANTIE..................................................................................................... 38
Module 9: Monetair beleid...................................................................................................................................... 39
MONETAIR BELEID......................................................................................................................................................39
Beste geval van een monetair beleid:................................................................................................................. 39
Monetair beleid is moeilijk:................................................................................................................................ 39
Monetair beleid bij een negatieve reële schok:.................................................................................................. 40
Discretionair beleid of beleidsregels?................................................................................................................. 40
Module 10: Begrotingsbeleid................................................................................................................................... 41
BEGROTINGSBELEID................................................................................................................................................... 41
Verdringingseffect:..............................................................................................................................................41
Multipliereffect:.................................................................................................................................................. 41
Omvang van het begrotingsbeleid is beperkt:.................................................................................................... 42
Begroting werkt met vertraging:.........................................................................................................................42
Automatische stabilisatoren:.............................................................................................................................. 42
Types van expansief begrotingsbeleid:............................................................................................................... 43
Begrotingsbeleid werkt niet goed bij reële schokken:........................................................................................ 43
“Gezond verstand” - begrotingsbeleid is niet verstandig:................................................................................... 43
Module 11: De open economie................................................................................................................................ 44
BETALINGSBALANS..................................................................................................................................................... 44
Handelsbalans:....................................................................................................................................................44
WISSELKOERSEN.........................................................................................................................................................45
Nominale wisselkoers:........................................................................................................................................ 45
Theorie wisselkoers op korte termijn:.................................................................................................................45
Veranderingen in de vraag naar de euro:............................................................................................................46
KOOPKRACHTPARITEIT............................................................................................................................................... 46
3
, Koopkrachtpariteit werkt maar bij benadering:..................................................................................................47
Theorie wisselkoers op lange termijn:................................................................................................................ 47
EXPANSIE IN EEN OPEN ECONOMIE........................................................................................................................... 47
Monetaire expansie:........................................................................................................................................... 47
Expansief begrotingsbeleid:................................................................................................................................ 47
VASTE WISSELKOERSEN..............................................................................................................................................48
Manieren om een vaste wisselkoers te handhaven:........................................................................................... 48
Actualiteit artikels....................................................................................................................................................49
Begrippenlijst...........................................................................................................................................................54
4
Schooljaar 2023-2024
Module 1: Wat is economie? Wat is macro-economie?.............................................................................................. 5
VERSCHIL TUSSEN MICRO- EN MACRO-ECONOMIE..................................................................................................... 5
OVERZICHT................................................................................................................................................................... 5
Meten:.................................................................................................................................................................. 5
METHODE VAN ECONOMEN........................................................................................................................................ 6
POSITIEVE VERSUS NORMATIEVE ANALYSE..................................................................................................................7
GROTE IDEEËN..............................................................................................................................................................7
Module 2: BBP en het meten van de welvaart van een land....................................................................................... 8
ECONOMISCHE KRINGLOOP.........................................................................................................................................8
Inkomen van een land berekenen/vertrekpunt = economische kringloop:.......................................................... 8
DEFINITIE BBP.............................................................................................................................................................. 9
Marktwaarde:....................................................................................................................................................... 9
Van alle:.................................................................................................................................................................9
Eindgoederen en diensten:................................................................................................................................... 9
In een land:........................................................................................................................................................... 9
Binnen een vastgestelde periode:.........................................................................................................................9
Geproduceerd:...................................................................................................................................................... 9
BBP OPSPLITSEN IN COMPONENTEN......................................................................................................................... 10
Productiebenadering:......................................................................................................................................... 10
Inkomensbenadering:......................................................................................................................................... 10
Bestedingsbenadering:....................................................................................................................................... 10
GROEIVOETEN............................................................................................................................................................ 11
Voorbeeld groeivoet van BBP in 2022:................................................................................................................11
NOMINALE EN REËLE BBP.......................................................................................................................................... 11
Voorbeeld:.......................................................................................................................................................... 12
BBP DEFLATOR............................................................................................................................................................12
Eigenschappen:................................................................................................................................................... 13
Voorbeeld:.......................................................................................................................................................... 13
WAAROM NOEMEN WE Pi DE BBP DEFLATOR........................................................................................................... 13
Voorbeeld:.......................................................................................................................................................... 13
TEKORTKOMINGEN VAN HET BBP ALS MAATSTAF......................................................................................................14
Module 3: De welvaart van landen en economische groei........................................................................................ 15
SITE GAPMINDER....................................................................................................................................................... 15
Goede gezondheid op basis van levensverwachting:..........................................................................................15
Scholing op basis van geletterdheid van volwassenen:...................................................................................... 15
BASISFEITEN............................................................................................................................................................... 16
WELVAART VAN LANDEN BEGRIJPEN......................................................................................................................... 16
Sociale instituties:............................................................................................................................................... 17
Ultieme oorzaak van de welvaart van landen:.................................................................................................... 17
Module 4: Sparen, investeren en het financiële systeem.......................................................................................... 18
AANBOD VAN SPAARGELD......................................................................................................................................... 18
Mensen kiezen een vlak consumptiepad:........................................................................................................... 18
Mensen zijn ongeduldig:.....................................................................................................................................18
1
, Rentevoet:...........................................................................................................................................................18
VRAAG NAAR SPAARGELD (LENEN)............................................................................................................................ 19
Mensen verkiezen een vlak consumptiepad:......................................................................................................19
Lenen is noodzakelijk om grote investeringen te financieren:............................................................................19
Rentevoet:...........................................................................................................................................................19
VERSCHUIVINGEN VAN VRAAG EN AANBOD..............................................................................................................19
FINANCIEEL INTERMEDIAIRS (= TUSSENPERSONEN)..................................................................................................19
Banken:............................................................................................................................................................... 19
Obligatiemarkten:............................................................................................................................................... 20
Aandelenmarkten:.............................................................................................................................................. 20
Verband tussen de rentevoet en de obligatiekoers:........................................................................................... 20
Wat als financiële intermediatie fout loopt?:..................................................................................................... 20
Module 5: Werkloosheid en participatie op de arbeidsmarkt................................................................................... 22
WERKLOOSHEID METEN.............................................................................................................................................22
Werkloosheidsgraad in België:............................................................................................................................22
Conjuncturele werkloosheid:.............................................................................................................................. 23
Frictiewerkloosheid:............................................................................................................................................23
Structurele werkloosheid:...................................................................................................................................23
Actief arbeidsbeleid kan structurele werkloosheid verlagen:.............................................................................25
PARTICIPATIE OP DE ARBEIDSKRACHT........................................................................................................................ 25
Module 6: Inflatie en de kwantiteitstheorie van het geld......................................................................................... 26
INFLATIE METEN...................................................................................................................................................... le26
Inflatie in België:................................................................................................................................................. 26
Effect van inflatie op de prijs van een mandje eindgoederen en diensten:........................................................ 26
Inflatiecijfer in andere landen:............................................................................................................................26
OMLOOPSNELHEID VAN HET GELD............................................................................................................................ 26
In Eurogebied:.....................................................................................................................................................26
OORZAKEN VAN INFLATIE...........................................................................................................................................27
In Peru:................................................................................................................................................................27
KWANTITEITSTHEORIE VAN HET GELD: EVIDENTIE.................................................................................................... 27
De kwantiteitstheorie maakt de aanname:.........................................................................................................27
Parabel:............................................................................................................................................................... 27
Kosten van inflatie:..............................................................................................................................................28
Onverwachte inflatie van kredietgevers naar kredietnemers:............................................................................ 28
Inflatie kan zorgen voor ineenstorting van financiële intermediatie:................................................................. 28
Inflatie interageert met andere belastingen:...................................................................................................... 28
Het in pijnlijk om inflatie te stoppen:..................................................................................................................29
Module 7: Schommelingen: aggregatieve vraag en aggregatief aanbod.................................................................... 30
KORTE TERMIJN VS LANGE TERMIJN..........................................................................................................................30
KENMERKEN ECONOMISCHE SCHOMMELINGEN.......................................................................................................30
AGGREGATE VRAAG................................................................................................................................................... 30
De AV-curve:........................................................................................................................................................30
Verschuivingen van de AV-curve:........................................................................................................................ 31
Schokken in AV en de korte termijn:................................................................................................................... 31
Daling van de AV-curve kan voor langdurige recessies zorgen:...........................................................................31
Grafiek 1:.............................................................................................................................................................31
Factoren die de AV-curve naar links doen verschuiven:......................................................................................32
2
, AGGREGATIEF AANBOD..............................................................................................................................................32
Aggregatief aanbod op lange termijn:................................................................................................................ 32
Evenwicht op lange termijn:............................................................................................................................... 32
Grafiek 2:.............................................................................................................................................................32
Verschuivingen van LTAA - reële schokken:.........................................................................................................33
Grafiek 3:.............................................................................................................................................................33
Aggregatief aanbod op korte termijn:.................................................................................................................33
Grafiek 4:.............................................................................................................................................................33
Module 8: De centrale bank en de geldhoeveelheid................................................................................................. 34
BETEKENIS VAN GELD.................................................................................................................................................34
Functies van geld:............................................................................................................................................... 34
GELDHOEVEELHEID (M)............................................................................................................................................. 34
ROL VAN CENTRALE BANKEN..................................................................................................................................... 35
Twee hoofdfuncties:........................................................................................................................................... 35
Europese Centrale Bank (ECB):........................................................................................................................... 35
BANKEN EN DE GELDVOORRAAD............................................................................................................................... 36
Balans:.................................................................................................................................................................36
Geldschepping bij 100% dekking:....................................................................................................................... 36
Geldschepping bij beperkte dekking:..................................................................................................................36
HOE DE CB DE GELDHOEVEELHEID DOET STIJGEN.....................................................................................................38
Activa aankopen (openmarktoperaties):.............................................................................................................38
Depositorente verlagen:..................................................................................................................................... 38
CB ALS KREDIETVERLENER IN LAATSTE INSTANTIE..................................................................................................... 38
Module 9: Monetair beleid...................................................................................................................................... 39
MONETAIR BELEID......................................................................................................................................................39
Beste geval van een monetair beleid:................................................................................................................. 39
Monetair beleid is moeilijk:................................................................................................................................ 39
Monetair beleid bij een negatieve reële schok:.................................................................................................. 40
Discretionair beleid of beleidsregels?................................................................................................................. 40
Module 10: Begrotingsbeleid................................................................................................................................... 41
BEGROTINGSBELEID................................................................................................................................................... 41
Verdringingseffect:..............................................................................................................................................41
Multipliereffect:.................................................................................................................................................. 41
Omvang van het begrotingsbeleid is beperkt:.................................................................................................... 42
Begroting werkt met vertraging:.........................................................................................................................42
Automatische stabilisatoren:.............................................................................................................................. 42
Types van expansief begrotingsbeleid:............................................................................................................... 43
Begrotingsbeleid werkt niet goed bij reële schokken:........................................................................................ 43
“Gezond verstand” - begrotingsbeleid is niet verstandig:................................................................................... 43
Module 11: De open economie................................................................................................................................ 44
BETALINGSBALANS..................................................................................................................................................... 44
Handelsbalans:....................................................................................................................................................44
WISSELKOERSEN.........................................................................................................................................................45
Nominale wisselkoers:........................................................................................................................................ 45
Theorie wisselkoers op korte termijn:.................................................................................................................45
Veranderingen in de vraag naar de euro:............................................................................................................46
KOOPKRACHTPARITEIT............................................................................................................................................... 46
3
, Koopkrachtpariteit werkt maar bij benadering:..................................................................................................47
Theorie wisselkoers op lange termijn:................................................................................................................ 47
EXPANSIE IN EEN OPEN ECONOMIE........................................................................................................................... 47
Monetaire expansie:........................................................................................................................................... 47
Expansief begrotingsbeleid:................................................................................................................................ 47
VASTE WISSELKOERSEN..............................................................................................................................................48
Manieren om een vaste wisselkoers te handhaven:........................................................................................... 48
Actualiteit artikels....................................................................................................................................................49
Begrippenlijst...........................................................................................................................................................54
4