Vennootschapsbelasting samenvatting
HOOFDSTUK 1 – DE VENNOOTSCHAPSBELASTING IN NEDERLAND EN EUROPA.................................1
1.1 INLEIDING.....................................................................................................................................1
1.1.1 LICHAMEN EN WINST......................................................................................................................1
1.1.2 HET KLASSIEKE STELSEL....................................................................................................................1
1.1.3 DE RECHTSGROND VAN DE VPB........................................................................................................1
1.2 ANDERE STELSELS...........................................................................................................................1
1.2.1 INLEIDING.....................................................................................................................................1
1.2.2 IB-VERREKENINGSSTELSELS..............................................................................................................1
1.2.3 VPB-VERREKENINGSSTELSELS...........................................................................................................1
1.2.4 OVERIGE STELSELS..........................................................................................................................1
1.3 EUROPA.......................................................................................................................................2
1.3.1 INLEIDING.....................................................................................................................................2
1.3.2 POSITIEVE INTEGRATIE (HARMONISATIE).............................................................................................2
1.3.3 NEGATIEVE INTEGRATIE (DISCRIMINATIE EN BELEMMERING)....................................................................2
1.4 BELASTINGONTWIJKING...................................................................................................................2
1.5 RECHTSBRONNEN VAN DE VPB..........................................................................................................3
1.6 RULINGSPRAKTIJK...........................................................................................................................3
1.7 DE GESCHIEDENIS VAN DE NEDERLANDSE VPB......................................................................................3
HOOFDSTUK 2 – DE SUBJECTIEVE BELASTINGPLICHT.........................................................................4
DEEL A / ALGEMENE ASPECTEN VAN DE SUBJECTIEVE BELASTINGPLICHT............................................................4
2A.1 BELASTINGPLICHT.........................................................................................................................4
2A.2 LICHAMEN..................................................................................................................................4
2A.2.1 HET BEGRIP LICHAAM...................................................................................................................4
2A.2.2 BUITENLANDSE SAMENWERKINGSVERBANDEN...................................................................................4
2A.3 NEDERLAND................................................................................................................................4
2A.3.1 INLEIDING...................................................................................................................................4
2A.3.2 NEDERLAND IN EUROPA................................................................................................................4
2A.3.3 DE NEDERLANDSE EXCLUSIEVE ECONOMISCHE ZONE...........................................................................5
2A.4 DE VESTIGINGSPLAATS VAN LICHAMEN..............................................................................................5
2A.4.1 INLEIDING...................................................................................................................................5
2A.4.2 ART. 4 AWR..............................................................................................................................5
2A.4.3 ART. 2 LID 5, WET VPB 1969......................................................................................................5
2A.4.4. ART. 2 LID 9, WET VPB 1969.....................................................................................................6
DEEL B / DE SUBJECTIEVE BINNENLANDSE BELASTINGPLICHT..........................................................................6
2B.1 INLEIDING...................................................................................................................................6
2B.2 BEGIN EN EINDE VAN DE BINNENLANDSE BELASTINGPLICHT.....................................................................6
2B.2.1 OVERZICHT.................................................................................................................................6
2B.2.2 VOORPERIODE.............................................................................................................................7
2B.3 DE BELASTINGPLICHTIGE LICHAMEN..................................................................................................7
2B.3.1 INLEIDING...................................................................................................................................7
2B.3.2 ART. 2 LID 1 ONDERDEEL A, WET VPB 1969...................................................................................7
2B.3.3 ART. 2 LID 1 ONDERDEEL B, WET VPB 1969...................................................................................9
2B.3.4 ART. 2 LID 1 ONDERDEEL C, WET VPB 1969.................................................................................10
2B.3.5 ART. 2 LID 1 ONDERDEEL D, WET VPB 1969.................................................................................10
2B.3.6 ART. 2 LID 1 ONDERDEEL E, WET VPB 1969.................................................................................10
2B.3.7 ART. 2 LID 1 ONDERDEEL F, WET VPB 1969.................................................................................12
2B.3.8 ART. 2 LID 1 ONDERDEEL G, WET VPB 1969.................................................................................13
2B.3.9 ART. 2 LID 3, WET VPB 1969....................................................................................................13
2B.3.10 HET EUROPEES ECONOMISCH SAMENWERKINGSVERBAND...............................................................14
2B.3.11 ART. 2 LID 6, WET VPB 1969..................................................................................................14
,2B.4 ART. 4 WET VPB 1969..............................................................................................................14
2B.4.1 INLEIDING.................................................................................................................................14
2B.4.2 ART. 4 ONDERDEEL A, WET VPB 1969.........................................................................................15
2B.4.3 ART. 4 ONDERDEEL B, WET VPB 1969.........................................................................................15
2B.4.4 AMATEURSPORTVERENIGINGEN....................................................................................................15
DEEL C / DE SUBJECTIEVE BUITENLANDSE BELASTINGPLICHT.........................................................................16
2C.1 INLEIDING.................................................................................................................................16
2C.2 BEGIN EN EINDE VAN DE SUBJECTIEVE BUITENLANDSE BELASTINGPLICHT...................................................16
2C.3 ART. 3 WET VPB 1969..............................................................................................................16
2C.3.1 ART. 3 LID 1, ONDERDEEL A, WET VPB 1969................................................................................16
2C.3.2 ART. 3 LID 1, ONDERDEEL B, WET VPB 1969................................................................................17
2C.3.3 ART. 3 LID 1, ONDERDEEL C, WET VPB 1969................................................................................17
2C.3.4 ART. 3 LID 1, ONDERDEEL D, WET VPB 1969................................................................................17
2C.3.5 ART. 3 LID 2, WET VPB 1969....................................................................................................17
2C.3.6 ART. 3 LID 3, WET VPB 1969....................................................................................................17
2C.3.7 DE BEGRIPPEN VASTE INRICHTING EN VASTE VERTEGENWOORDIGER.....................................................17
DEEL D / SUBJECTIEVE VRIJSTELLINGEN...................................................................................................18
2D.1 SUBJECTIEVE VRIJSTELLINGEN........................................................................................................18
2D.2 ART. 5 WET VPB 1969..............................................................................................................18
2D.2.1 LANDGOEDEREN........................................................................................................................18
2D.2.2 INVALIDITEITS-, OUDERDOMS-, WEDUWEN- EN WEZENPENSIOENFONDSEN...........................................18
2D.2.3 LICHAMEN WERKZAAM IN DE ZORGSECTOR.....................................................................................19
2D.2.4 ART. 5 LID 1 ONDERDEEL D, WET VPB 1969................................................................................19
2D.2.5 ZIEKENHUISVERPLEGINGSFONDSEN EN ZIEKTEKOSTENVERZEKERAARS....................................................20
2D.2.6 UITVOERDERS SOCIALE VERZEKERINGSWETTEN................................................................................20
2D.2.7 OPENBARE LEESZALEN EN BIBLIOTHEKEN........................................................................................20
2D.3 ART. 6 WET VPB 1969..............................................................................................................20
2D.4 DE VRIJGESTELDE BELEGGINGSINSTELLING (VBI)................................................................................20
2D.4.1 INLEIDING.................................................................................................................................20
2D.4.2 VOORWAARDEN........................................................................................................................20
2D.4.3 FISCALE POSITIE VAN DE VBI........................................................................................................21
2D.4.4 FISCALE POSITIE VAN DE AANDEELHOUDERS IN DE VBI......................................................................22
2D.4.5 AANGIFTEPLICHT TIJDENS DE VBI-STATUS.......................................................................................22
2D.4.6 STATUSVERLIES (VAN DE VBI).......................................................................................................22
HOOFDSTUK 7 – BEDRIJFSFUSIE, JURIDISCHE SPLITSING, JURIDISCHE FUSIE, OMZETTING EN
TERUGKEER.....................................................................................................................................23
DEEL E / OMZETTING VAN RECHTSPERSONEN...........................................................................................23
7E.1 ALGEMEEN................................................................................................................................23
7E.2 VIJF OMZETTINGEN.....................................................................................................................23
7E.2.1 INLEIDING.................................................................................................................................23
7E.2.2 OMZETTING VAN EEN NV OF BV IN EEN COÖPERATIE.........................................................................23
7E.2.3 OMZETTING VAN EEN COÖPERATIE IN EEN NV OF BV.........................................................................23
7E.2.4 OMZETTING VAN EEN NV OF BV IN EEN STICHTING...........................................................................24
7E.2.5 OMZETTING VAN EEN STICHTING IN EEN NV OF BV...........................................................................25
7E.2.3 OMZETTING VAN EEN COÖPERATIE IN EEN STICHTING........................................................................25
HOOFDSTUK 9 – EMIGRATIE, EINDAFREKENING EN OBJECTVRIJSTELLING........................................26
DEEL A / EMIGRATIE EN EINDAFREKENING...............................................................................................26
9A.1 INLEIDING.................................................................................................................................26
9A.2 ART. 15C WET VPB 1969..........................................................................................................26
9A.2.1 INLEIDING.................................................................................................................................26
9A.2.2 ART. 15C, LID 1, WET VPB 1969...............................................................................................26
, 9A.2.3 ART. 15C, LID 2, WET VPB 1969...............................................................................................27
9A.3 ART. 15D WET VPB 1969..........................................................................................................27
,Hoofdstuk 1 – De vennootschapsbelasting in Nederland en Europa
1.1 Inleiding
1.1.1 Lichamen en winst
De VPB wordt geheven op grond van de Wet op de vennootschapsbelasting 1969, zij wordt
geheven over de winst van rechtspersonen die niet rechtstreeks naar natuurlijke personen
doorvloeit. Doorgaans zijn dit vennootschappen.
Samenwerkingsverbanden waarbij de winst rechtstreeks naar natuurlijke personen
doorvloeit vallen onder de IB.
1.1.2 Het klassieke stelsel
Er is in Nederland een scheiding tussen de winst van het lichaam en de winstuitdeling aan
aandeelhouders. Het lichaam wordt voor de gehele winst in de VPB belast, ook voor het later
uitgedeelde bedrag. In de IB wordt het uitgedeelde bedrag bij de aandeelhouders belast,
afhankelijk van het aandelenpakket in box 2 of 3.
Er is een economisch dubbele heffing, over hetzelfde bedrag wordt 2x geheven, het gevolg
hiervan is beperkt door het verlagen van de tarieven.
1.1.3 De rechtsgrond van de VPB
De rechtsgrond voor de VPB is de mogelijkheid om een zelfstandig lichaam te kunnen
belasten, zo wordt winstoppotting door aandeelhouders voorkomen. Daarnaast is het een
voorschot op de IB, het niet uitgekeerde bedrag aan winst is via de VPB namelijk al wel
belast, zo fungeert het als een rentebelasting voor de aandeelhouders.
1.2 Andere stelsels
1.2.1 Inleiding
Nederland hanteert het klassieke stelsels, daarnaast bestaat het verrekeningsstelsel. In dat
stelsel wordt de scheiding tussen lichaam en aandeelhouder weggenomen, aandeelhouders
zijn dan minder IB verschuldigd voor het reeds betaalde VPB-bedrag of vice versa.
1.2.2 IB-verrekeningsstelsels
Dit stelsels laat de winst van de VPB intact, maar vermindert dit bedrag op de verschuldigde
IB-belasting voor aandeelhouders. De verrekening is uitgedrukt in een percentage van het
dividend. Hierbij is alleen de feitelijk verschuldigde IB verrekenbaar.
1.2.3 VPB-verrekeningsstelsels
De VPB wordt afhankelijk van het belastingstelsel volledig of gedeeltelijk verrekend met de
IB. Bij volledige verrekening is de VPB in de IB geïntegreerd en is de VPB slechts een
voorheffing, het lichaam wordt als verlengstuk van de aandeelhouder beschouwd. Bij
gedeeltelijke verrekening is er een zelfstandig lichaam die een eigen heffing verschuldigd is
welke een economisch dubbele heffing beperkt door de IB-heffing als gedeeltelijke
vermindering te beschouwen.
1.2.4 Overige stelsels
Naast het klassieke- en verrekeningsstelsel zijn er nog varianten van deze soorten:
- Stelsel met gedifferentieerd tarief, verschillende tarieven voor uitgekeerde en
opgepotte winst.
- Stelsel met aftrek van dividend, het verstrekte dividend komt dan in mindering op de
winst, dit leidt tot een lagere VPB-heffing.
, 1.3 Europa
1.3.1 Inleiding
De VPB-wetgeving wordt door de EU beïnvloed, door harmonisatievoorschriften en door EU-
wetgeving waarmee de heffing in lijn moet liggen.
1.3.2 Positieve integratie (harmonisatie)
De harmonisatie van directe belastingen is beperkt, maar wel mogelijk (art. 115 VWEU). Op
die grondslag zijn meerdere richtlijnen aangenomen welke de VPB harmoniseren. Door de
keuze voor richtlijnen hebben de lidstaten nog wel enige inspraak in de wijze van
implementatie.
Naast EU-richtlijnen zijn er ook Europese verdragen welke beogen dubbele belastingheffing
te voorkomen in grensoverschrijdende situaties (Arbitrageverdrag). Om haar werking te
verzekeren worden richtlijnen aangenomen die geschillen tussen lidstaten oplost.
In de Gedragscode is opgenomen dat lidstaten geen belastingconcurrentie gaan voeren die
schadelijk is voor de handelsconcurrentie, deze is niet bindend.
Een poging tot het harmoniseren van de VPB waarbij multinationals een gezamenlijk
winstbedrag konden berekenen en op EU-niveau belasting betaalde is mislukt. Dit CCCTB-
voorstel zou voor lidstaten leiden tot het ontvangen van belastinginkomsten naar een
verdeelsleutel. Het voorstel is vervangen door de BEFIT welke moet leiden tot een
gemeenschappelijke belastinggrondslag in alle lidstaten en een toerekening van winst per
lidstaat naar een formule. Lidstaten behouden wel de vrijheid voor de keuze van een tarief.
Deze bepalingen zijn een afgeleide van het OESO-verdrag.
1.3.3 Negatieve integratie (discriminatie en belemmering)
Nationale wetgeving moet in overeenstemming met het VWEU zijn, met name op het gebied
van het vrije verkeer. Dit heeft gevolgen voor de VPB, tarieven en vrijstellingen mogen niet
belemmerend of discriminerend zijn. Een beperking kan leiden tot een
verdragsschendingsprocedure (art. 258 VWEU). Daarnaast kan een prejudiciële procedure
worden opgestart (art. 267 VWEU), deze rechtspraak heeft precedentwerking. De
jurisprudentie oordeelt veelal over beperkingen, maar ook over de onjuiste implementatie
van richtlijnen (Leur-Bloem, HvJ). Een voorbeeld van discriminatie was de regeling waarin
Nederlandse dochterondernemingen kosten wel in aftrek mochten nemen en buitenlandse
dochters niet, dit is een beperking van het vrije verkeer van vestiging (Bosal Holding, HvJ).
Deze Europese rechtspraak beïnvloed de nationale regelingen.
1.4 Belastingontwijking
Multinationals zijn doorgaans in staat om via grensoverschrijdende belastingconstructies
waarmee winsten worden verschoven belasting te ontwijken. Hierdoor betalen ze niet hun
fair share, soms met hulp van belastingautoriteiten.
Om deze belastingontwijking terug te drinken heeft de OESO het BEPS-project ontwikkeld,
hierin staan actieplannen die de constructies in effectiviteit moeten beperken waardoor
vennootschappen altijd hun deel belasting betalen in de lidstaten. Dit heeft geleid tot
aanpassing van Nederlandse VPB-bepalingen.
De instrumenten richten zich op de wijze van winsttoerekening aan landen en een minimum
winstbelastingtarief van 15% voor multinationals. De eerste maatregel geldt enkel voor
ondernemingen met een omzet van meer dan €20 miljard en minstens 10% van de omzet als
winst. De tweede maatregel geldt voor ondernemingen met een concernomzet van €750
miljoen, maar lidstaten kunnen deze regeling ook bij een lagere maatregel toepassen.
Deze maatregelen leiden tot een minimumbelastingdruk.
HOOFDSTUK 1 – DE VENNOOTSCHAPSBELASTING IN NEDERLAND EN EUROPA.................................1
1.1 INLEIDING.....................................................................................................................................1
1.1.1 LICHAMEN EN WINST......................................................................................................................1
1.1.2 HET KLASSIEKE STELSEL....................................................................................................................1
1.1.3 DE RECHTSGROND VAN DE VPB........................................................................................................1
1.2 ANDERE STELSELS...........................................................................................................................1
1.2.1 INLEIDING.....................................................................................................................................1
1.2.2 IB-VERREKENINGSSTELSELS..............................................................................................................1
1.2.3 VPB-VERREKENINGSSTELSELS...........................................................................................................1
1.2.4 OVERIGE STELSELS..........................................................................................................................1
1.3 EUROPA.......................................................................................................................................2
1.3.1 INLEIDING.....................................................................................................................................2
1.3.2 POSITIEVE INTEGRATIE (HARMONISATIE).............................................................................................2
1.3.3 NEGATIEVE INTEGRATIE (DISCRIMINATIE EN BELEMMERING)....................................................................2
1.4 BELASTINGONTWIJKING...................................................................................................................2
1.5 RECHTSBRONNEN VAN DE VPB..........................................................................................................3
1.6 RULINGSPRAKTIJK...........................................................................................................................3
1.7 DE GESCHIEDENIS VAN DE NEDERLANDSE VPB......................................................................................3
HOOFDSTUK 2 – DE SUBJECTIEVE BELASTINGPLICHT.........................................................................4
DEEL A / ALGEMENE ASPECTEN VAN DE SUBJECTIEVE BELASTINGPLICHT............................................................4
2A.1 BELASTINGPLICHT.........................................................................................................................4
2A.2 LICHAMEN..................................................................................................................................4
2A.2.1 HET BEGRIP LICHAAM...................................................................................................................4
2A.2.2 BUITENLANDSE SAMENWERKINGSVERBANDEN...................................................................................4
2A.3 NEDERLAND................................................................................................................................4
2A.3.1 INLEIDING...................................................................................................................................4
2A.3.2 NEDERLAND IN EUROPA................................................................................................................4
2A.3.3 DE NEDERLANDSE EXCLUSIEVE ECONOMISCHE ZONE...........................................................................5
2A.4 DE VESTIGINGSPLAATS VAN LICHAMEN..............................................................................................5
2A.4.1 INLEIDING...................................................................................................................................5
2A.4.2 ART. 4 AWR..............................................................................................................................5
2A.4.3 ART. 2 LID 5, WET VPB 1969......................................................................................................5
2A.4.4. ART. 2 LID 9, WET VPB 1969.....................................................................................................6
DEEL B / DE SUBJECTIEVE BINNENLANDSE BELASTINGPLICHT..........................................................................6
2B.1 INLEIDING...................................................................................................................................6
2B.2 BEGIN EN EINDE VAN DE BINNENLANDSE BELASTINGPLICHT.....................................................................6
2B.2.1 OVERZICHT.................................................................................................................................6
2B.2.2 VOORPERIODE.............................................................................................................................7
2B.3 DE BELASTINGPLICHTIGE LICHAMEN..................................................................................................7
2B.3.1 INLEIDING...................................................................................................................................7
2B.3.2 ART. 2 LID 1 ONDERDEEL A, WET VPB 1969...................................................................................7
2B.3.3 ART. 2 LID 1 ONDERDEEL B, WET VPB 1969...................................................................................9
2B.3.4 ART. 2 LID 1 ONDERDEEL C, WET VPB 1969.................................................................................10
2B.3.5 ART. 2 LID 1 ONDERDEEL D, WET VPB 1969.................................................................................10
2B.3.6 ART. 2 LID 1 ONDERDEEL E, WET VPB 1969.................................................................................10
2B.3.7 ART. 2 LID 1 ONDERDEEL F, WET VPB 1969.................................................................................12
2B.3.8 ART. 2 LID 1 ONDERDEEL G, WET VPB 1969.................................................................................13
2B.3.9 ART. 2 LID 3, WET VPB 1969....................................................................................................13
2B.3.10 HET EUROPEES ECONOMISCH SAMENWERKINGSVERBAND...............................................................14
2B.3.11 ART. 2 LID 6, WET VPB 1969..................................................................................................14
,2B.4 ART. 4 WET VPB 1969..............................................................................................................14
2B.4.1 INLEIDING.................................................................................................................................14
2B.4.2 ART. 4 ONDERDEEL A, WET VPB 1969.........................................................................................15
2B.4.3 ART. 4 ONDERDEEL B, WET VPB 1969.........................................................................................15
2B.4.4 AMATEURSPORTVERENIGINGEN....................................................................................................15
DEEL C / DE SUBJECTIEVE BUITENLANDSE BELASTINGPLICHT.........................................................................16
2C.1 INLEIDING.................................................................................................................................16
2C.2 BEGIN EN EINDE VAN DE SUBJECTIEVE BUITENLANDSE BELASTINGPLICHT...................................................16
2C.3 ART. 3 WET VPB 1969..............................................................................................................16
2C.3.1 ART. 3 LID 1, ONDERDEEL A, WET VPB 1969................................................................................16
2C.3.2 ART. 3 LID 1, ONDERDEEL B, WET VPB 1969................................................................................17
2C.3.3 ART. 3 LID 1, ONDERDEEL C, WET VPB 1969................................................................................17
2C.3.4 ART. 3 LID 1, ONDERDEEL D, WET VPB 1969................................................................................17
2C.3.5 ART. 3 LID 2, WET VPB 1969....................................................................................................17
2C.3.6 ART. 3 LID 3, WET VPB 1969....................................................................................................17
2C.3.7 DE BEGRIPPEN VASTE INRICHTING EN VASTE VERTEGENWOORDIGER.....................................................17
DEEL D / SUBJECTIEVE VRIJSTELLINGEN...................................................................................................18
2D.1 SUBJECTIEVE VRIJSTELLINGEN........................................................................................................18
2D.2 ART. 5 WET VPB 1969..............................................................................................................18
2D.2.1 LANDGOEDEREN........................................................................................................................18
2D.2.2 INVALIDITEITS-, OUDERDOMS-, WEDUWEN- EN WEZENPENSIOENFONDSEN...........................................18
2D.2.3 LICHAMEN WERKZAAM IN DE ZORGSECTOR.....................................................................................19
2D.2.4 ART. 5 LID 1 ONDERDEEL D, WET VPB 1969................................................................................19
2D.2.5 ZIEKENHUISVERPLEGINGSFONDSEN EN ZIEKTEKOSTENVERZEKERAARS....................................................20
2D.2.6 UITVOERDERS SOCIALE VERZEKERINGSWETTEN................................................................................20
2D.2.7 OPENBARE LEESZALEN EN BIBLIOTHEKEN........................................................................................20
2D.3 ART. 6 WET VPB 1969..............................................................................................................20
2D.4 DE VRIJGESTELDE BELEGGINGSINSTELLING (VBI)................................................................................20
2D.4.1 INLEIDING.................................................................................................................................20
2D.4.2 VOORWAARDEN........................................................................................................................20
2D.4.3 FISCALE POSITIE VAN DE VBI........................................................................................................21
2D.4.4 FISCALE POSITIE VAN DE AANDEELHOUDERS IN DE VBI......................................................................22
2D.4.5 AANGIFTEPLICHT TIJDENS DE VBI-STATUS.......................................................................................22
2D.4.6 STATUSVERLIES (VAN DE VBI).......................................................................................................22
HOOFDSTUK 7 – BEDRIJFSFUSIE, JURIDISCHE SPLITSING, JURIDISCHE FUSIE, OMZETTING EN
TERUGKEER.....................................................................................................................................23
DEEL E / OMZETTING VAN RECHTSPERSONEN...........................................................................................23
7E.1 ALGEMEEN................................................................................................................................23
7E.2 VIJF OMZETTINGEN.....................................................................................................................23
7E.2.1 INLEIDING.................................................................................................................................23
7E.2.2 OMZETTING VAN EEN NV OF BV IN EEN COÖPERATIE.........................................................................23
7E.2.3 OMZETTING VAN EEN COÖPERATIE IN EEN NV OF BV.........................................................................23
7E.2.4 OMZETTING VAN EEN NV OF BV IN EEN STICHTING...........................................................................24
7E.2.5 OMZETTING VAN EEN STICHTING IN EEN NV OF BV...........................................................................25
7E.2.3 OMZETTING VAN EEN COÖPERATIE IN EEN STICHTING........................................................................25
HOOFDSTUK 9 – EMIGRATIE, EINDAFREKENING EN OBJECTVRIJSTELLING........................................26
DEEL A / EMIGRATIE EN EINDAFREKENING...............................................................................................26
9A.1 INLEIDING.................................................................................................................................26
9A.2 ART. 15C WET VPB 1969..........................................................................................................26
9A.2.1 INLEIDING.................................................................................................................................26
9A.2.2 ART. 15C, LID 1, WET VPB 1969...............................................................................................26
, 9A.2.3 ART. 15C, LID 2, WET VPB 1969...............................................................................................27
9A.3 ART. 15D WET VPB 1969..........................................................................................................27
,Hoofdstuk 1 – De vennootschapsbelasting in Nederland en Europa
1.1 Inleiding
1.1.1 Lichamen en winst
De VPB wordt geheven op grond van de Wet op de vennootschapsbelasting 1969, zij wordt
geheven over de winst van rechtspersonen die niet rechtstreeks naar natuurlijke personen
doorvloeit. Doorgaans zijn dit vennootschappen.
Samenwerkingsverbanden waarbij de winst rechtstreeks naar natuurlijke personen
doorvloeit vallen onder de IB.
1.1.2 Het klassieke stelsel
Er is in Nederland een scheiding tussen de winst van het lichaam en de winstuitdeling aan
aandeelhouders. Het lichaam wordt voor de gehele winst in de VPB belast, ook voor het later
uitgedeelde bedrag. In de IB wordt het uitgedeelde bedrag bij de aandeelhouders belast,
afhankelijk van het aandelenpakket in box 2 of 3.
Er is een economisch dubbele heffing, over hetzelfde bedrag wordt 2x geheven, het gevolg
hiervan is beperkt door het verlagen van de tarieven.
1.1.3 De rechtsgrond van de VPB
De rechtsgrond voor de VPB is de mogelijkheid om een zelfstandig lichaam te kunnen
belasten, zo wordt winstoppotting door aandeelhouders voorkomen. Daarnaast is het een
voorschot op de IB, het niet uitgekeerde bedrag aan winst is via de VPB namelijk al wel
belast, zo fungeert het als een rentebelasting voor de aandeelhouders.
1.2 Andere stelsels
1.2.1 Inleiding
Nederland hanteert het klassieke stelsels, daarnaast bestaat het verrekeningsstelsel. In dat
stelsel wordt de scheiding tussen lichaam en aandeelhouder weggenomen, aandeelhouders
zijn dan minder IB verschuldigd voor het reeds betaalde VPB-bedrag of vice versa.
1.2.2 IB-verrekeningsstelsels
Dit stelsels laat de winst van de VPB intact, maar vermindert dit bedrag op de verschuldigde
IB-belasting voor aandeelhouders. De verrekening is uitgedrukt in een percentage van het
dividend. Hierbij is alleen de feitelijk verschuldigde IB verrekenbaar.
1.2.3 VPB-verrekeningsstelsels
De VPB wordt afhankelijk van het belastingstelsel volledig of gedeeltelijk verrekend met de
IB. Bij volledige verrekening is de VPB in de IB geïntegreerd en is de VPB slechts een
voorheffing, het lichaam wordt als verlengstuk van de aandeelhouder beschouwd. Bij
gedeeltelijke verrekening is er een zelfstandig lichaam die een eigen heffing verschuldigd is
welke een economisch dubbele heffing beperkt door de IB-heffing als gedeeltelijke
vermindering te beschouwen.
1.2.4 Overige stelsels
Naast het klassieke- en verrekeningsstelsel zijn er nog varianten van deze soorten:
- Stelsel met gedifferentieerd tarief, verschillende tarieven voor uitgekeerde en
opgepotte winst.
- Stelsel met aftrek van dividend, het verstrekte dividend komt dan in mindering op de
winst, dit leidt tot een lagere VPB-heffing.
, 1.3 Europa
1.3.1 Inleiding
De VPB-wetgeving wordt door de EU beïnvloed, door harmonisatievoorschriften en door EU-
wetgeving waarmee de heffing in lijn moet liggen.
1.3.2 Positieve integratie (harmonisatie)
De harmonisatie van directe belastingen is beperkt, maar wel mogelijk (art. 115 VWEU). Op
die grondslag zijn meerdere richtlijnen aangenomen welke de VPB harmoniseren. Door de
keuze voor richtlijnen hebben de lidstaten nog wel enige inspraak in de wijze van
implementatie.
Naast EU-richtlijnen zijn er ook Europese verdragen welke beogen dubbele belastingheffing
te voorkomen in grensoverschrijdende situaties (Arbitrageverdrag). Om haar werking te
verzekeren worden richtlijnen aangenomen die geschillen tussen lidstaten oplost.
In de Gedragscode is opgenomen dat lidstaten geen belastingconcurrentie gaan voeren die
schadelijk is voor de handelsconcurrentie, deze is niet bindend.
Een poging tot het harmoniseren van de VPB waarbij multinationals een gezamenlijk
winstbedrag konden berekenen en op EU-niveau belasting betaalde is mislukt. Dit CCCTB-
voorstel zou voor lidstaten leiden tot het ontvangen van belastinginkomsten naar een
verdeelsleutel. Het voorstel is vervangen door de BEFIT welke moet leiden tot een
gemeenschappelijke belastinggrondslag in alle lidstaten en een toerekening van winst per
lidstaat naar een formule. Lidstaten behouden wel de vrijheid voor de keuze van een tarief.
Deze bepalingen zijn een afgeleide van het OESO-verdrag.
1.3.3 Negatieve integratie (discriminatie en belemmering)
Nationale wetgeving moet in overeenstemming met het VWEU zijn, met name op het gebied
van het vrije verkeer. Dit heeft gevolgen voor de VPB, tarieven en vrijstellingen mogen niet
belemmerend of discriminerend zijn. Een beperking kan leiden tot een
verdragsschendingsprocedure (art. 258 VWEU). Daarnaast kan een prejudiciële procedure
worden opgestart (art. 267 VWEU), deze rechtspraak heeft precedentwerking. De
jurisprudentie oordeelt veelal over beperkingen, maar ook over de onjuiste implementatie
van richtlijnen (Leur-Bloem, HvJ). Een voorbeeld van discriminatie was de regeling waarin
Nederlandse dochterondernemingen kosten wel in aftrek mochten nemen en buitenlandse
dochters niet, dit is een beperking van het vrije verkeer van vestiging (Bosal Holding, HvJ).
Deze Europese rechtspraak beïnvloed de nationale regelingen.
1.4 Belastingontwijking
Multinationals zijn doorgaans in staat om via grensoverschrijdende belastingconstructies
waarmee winsten worden verschoven belasting te ontwijken. Hierdoor betalen ze niet hun
fair share, soms met hulp van belastingautoriteiten.
Om deze belastingontwijking terug te drinken heeft de OESO het BEPS-project ontwikkeld,
hierin staan actieplannen die de constructies in effectiviteit moeten beperken waardoor
vennootschappen altijd hun deel belasting betalen in de lidstaten. Dit heeft geleid tot
aanpassing van Nederlandse VPB-bepalingen.
De instrumenten richten zich op de wijze van winsttoerekening aan landen en een minimum
winstbelastingtarief van 15% voor multinationals. De eerste maatregel geldt enkel voor
ondernemingen met een omzet van meer dan €20 miljard en minstens 10% van de omzet als
winst. De tweede maatregel geldt voor ondernemingen met een concernomzet van €750
miljoen, maar lidstaten kunnen deze regeling ook bij een lagere maatregel toepassen.
Deze maatregelen leiden tot een minimumbelastingdruk.
