Samenvatting Actuele criminologie - Criminologie (CRIMIN37)

Inleiding in de criminologie
LES 1

ALGEMENE INFORMATIE
CRIMINOLOGIE
DEFINITIE CRIMINOLOGIE
Criminologie is de wetenschap die zich bezighoudt met de bestudering
van menselijke gedragingen die door de wetgever strafbaar zijn gesteld.
Daarnaast heeft het ook betrekking op de wijze hoe de overheid en de rest
van de maatschappij reageert op crimineel gedrag.
Dit omvat allerlei acties en maatregelen om criminaliteit te bestrijden,
voorkomen of bestraffen.
Bv. Overheid: wetgeving aanpassen, rechtspraak, politieoptreden en
reclassering. Maatschappij: afkeuring/ uitsluiting, voorlichting/ opvoeding,
slachtofferhulp

Kort gezegd: het is alles wat te maken heeft met criminaliteit, met
uitzondering van de wetgevende kant van criminaliteit.

DOELSTELLING
Het doel van criminologie is door middel van wetenschappelijke kennis
en inzichten een bijdrage leveren aan een rationelere en humanere
aanpak van de criminaliteit

NIVEAUS CRIMINOLOGIE
Criminologie wordt op verschillende niveaus onderzocht en bekeken:
 Micro: Kenmerken of gedrag van afzonderlijke mensen
Bv. sommige hersenafwijkingen vergroten de kans op agressief gedrag.
 Meso: Verschijnselen die zich voordoen in groepen en organisaties
(Sociale cohesie*)
 Macro: Grotere menselijke verbanden en samenlevingen.
Bv. verschil in criminaliteit tussen VS en Japan

*Sociale cohesie
De mate waarin mensen zich met elkaar verbonden voelen en het gedrag
dat hieraan invulling geeft.




1

,CRIMINOLOOG
DEFINITIE CRIMINOLOOG
Een criminoloog is iemand die zich beroepshalve toelegt op de
bestudering van misdaad en straf. Hij of zij streeft bij zijn of haar
oordeelsvorming naar een zo groot mogelijke mate van objectiviteit. Pas
bij alle relevante empirische feiten en theoretische inzichten grondig heeft
overwogen, komt de criminoloog toe aan zijn eigen oordeel.

CRIMINALITEIT
DEFINITIE CRIMINALITEIT
Criminaliteit is de aard van het strafbaar gestelde gedrag. Wat precies
hieronder wordt verstaan wordt bepaald door de wetgever en zal van tijd
tot tijd en van land tot land verschillen. Criminaliteit is een relatief
begrip, omdat het steeds kan veranderen.
Bv. cybercriminaliteit dat sinds eind vorige eeuw strafbaar is of het legale
wapen bezit in America, wat hier juist illegaal is.
 Criminalisering
Iets strafbaar stellen, de invoering van nieuwe bepalingen. Het is het
proces dat bepaalde gedragingen tot ‘crimineel gedrag’ maakt d.m.v.
strafbaarstelling, opsporing, vervolging en berechting.
Bv. Grensoverschrijdend gedrag zowel online als offline
 Decriminalisering
Iets schrappen uit het wetboek. Iets wat strafbaar was is na
decriminalisering niet meer strafbaar en dus legaal.
Bv. Sekswerk

VERGELIJKEN VAN CRIMINALITEIT
Doordat de landen verschillende wetgeving hebben, rondom wat zij als
strafbaar gedrag zien of wel crimineel gedrag, kunnen de
criminaliteitscijfers van de verschillende landen niet met elkaar vergelijken
worden. Dit maakt het werk van een criminoloog ook tijd en
plaatsgebonden.
Bv. het legale softdrugs bezit in NL wat in DU illegaal is.




2

,EMOTIES DIE CRIMINALITEIT OPROEPEN
 Identificatie als slachtoffer
o Angst en boosheid
Bv. als er insluipers worden gesignaleerd in de buurt waar jij woont
zou je dat angstig kunnen maken  gevolg is beveiliging
De woede die ontstaat wanneer een klein kind seksueel is misbruikt
 gevolg is vergelding
o Mededogen (medeleven)
Bv. het lopen van een stille tocht na de moord op een kind
 Identificatie als verdachte
o Bewondering
Bv. Mannen die Pablo Escobar bewonderen en onderzoeken hoe hij
zoveel geld heeft verdiend.
o Mededogen (medeleven)
Bv. Mensen die horen van het misdrijf en dan naar gevangenen
kaarten sturen en langskomen voor steun.

VERSCHILLENDE SOORTEN CRIMINOLOGIE
CRIMINOLOGIE ALS GEDRAGSWETENSCHAP (gedragsonderzoek)
Criminologie wordt ook wel vergeleken met een gedragswetenschap of
sociale wetenschap, dit komt doordat de bestudering van de menselijke
gedraging ‘het criminele gedraging’ centraal staat. Criminologen doen
onder anderen:
- Het gedrag beschrijven.
- Het gedrag verklaren, bedenken waarom dit gedrag zich voordoet of
waar het vandaan komt.
- Het gedrag voorspellen, door straffen te bedenken wordt er gehoopt
dat er minder criminaliteit is.

KRITISCHE CRIMINOLOGIE (processen criminalisering)
Het bestuderen van de processen van criminalisering heet kritische
criminologie. Er wordt onderzoek gedaan naar criminalisering en
decriminalisering, om zo voor en tegen argumenten te vinden voor het
strafbaar stellen van bepaald gedrag.
Bv. vragen die behandeld kunnen worden:
- Wie bepalen de inhoud van de strafwet?
- Welke belangen spelen hierbij een rol?
- Waarom zijn sommige gedragingen in het ene land wel strafbaar en in
het andere niet?

BESCHRIJVENDE CRIMINOLOGIE (feiten en cijfers)



3

,Beschrijvende criminologie is het bestuderen van de statistische
verdeling van criminaliteit in tijd en ruimte. Het wordt ook wel
criminografie of criminele epidemiologie genoemd.

ETIOLOGISCHE CRIMINOLOGIE (oorzaken criminaliteit)
De etiologische criminologie houdt zich bezig met het onderzoeken
naar oorzaken van crimineel gedrag en criminaliteit. Het kent twee
stromingen die tegen over elkaar staan:
 Biologische en psychologische criminologie
Het bestuderen van de invloed van genetische, biologische en externe
factoren op individuele verschillen in menselijk gedrag. Bij biologische
en psychologische criminologie wordt geprobeerd te verklaren
waarom een individu met kenmerk x crimineel gedrag vertoont en een
individu met kenmerk y niet of niet in dezelfde maten. Er wordt gezocht
naar oorzaken.
 Economische en sociologische criminologie
De economische en sociologische criminologie bestuderen de
oorzaken, correlatie en gevolgen van criminaliteit binnen en tussen de
samenleving. Er wordt geprobeerd om het niveau en de beweging van
de criminaliteit als maatschappelijk verschijnsel te verklaren.

GESCHIEDENIS VAN CRIMINOLOGIE
VERSCHILLENDE STROMINGEN
KLASSIEKE SCHOOL (rationele keuzes)
De klassieke school was de eerste theorievorm over misdaad en straffen
tijdens de periode van de verlichting. De verlichters hadden het idee dat
de mens in staat is om door het verstand de wereld te begrijpen en te
verbeteren. Zij wilde dat criminaliteit proportioneel en in gelijke gevallen
(gelijkheid) werd bestraft. Daarnaast moest dit in duidelijke wetten
verankerd zijn (legaliteit).
 Beccaria
De rechtsmacht berust op een sociaal contract* dat de burgers
vrijwillig zijn aangegaan. Volgens Beccaria was criminaliteit een
overtreding van dat sociale contract en moest dit op de wijze van deze
stroming bestraft worden.

*Sociaal contract
Dit was een hypothetische overeenkomst tussen individuen die een
samenleving vormen. Deze overeenkomst bracht rechten en plichten met
zich mee om samen een goede samenleving te vormen.
POSITIVISTISCHE SCHOOL (determinisme)



4

,De positivistische school richt zich op de oorzaken van criminaliteit en de
persoonlijke kenmerken van criminelen. Volgens deze theorie wordt de
vrijheid van handelen beperkt door biologische, psychologische en sociale
factoren. De mens heeft hier weinig invloed op doordat het een oorzaak
heeft en niet zomaar willekeurig is, ook wel een deterministisch
mensbeeld*. Het gevangenzetten van misdadigers zou niet gericht zijn
op leedtoevoeging, maar op behandeling en het voorkomen van herhaling.
De verschillende stromingen die deze gedachte hanteerden waren:
 De Italiaanse antropologie school (fysieke kenmerken/ biologie)
De Italiaanse school zocht de oorzaken van crimineel gedrag in de
mens zelf en was sterk beïnvloed door de medische wetenschap. Met
name Lombroso en Buikhuisen, zij keken met name naar uiterlijke
kenmerken en beweerde dat criminaliteit ontstond door het feit dat een
crimineel mens berust op een terugval in het evaluatieproces.
Bv. doorlopende wenkbrauw, brede kaaklijn, scheve neus = crimineel
 Franse milieuschool (sociale omgeving/ sociologie)
Volgens de Franse school was het juist de invloeden van de sociale
omgeving die iemand tot criminaliteit bracht. Een crimineel mens moet
gezien worden als een bacterie die alleen op een ‘gunstige
voedingsbodem’ groeit. Hier lag niet de vrije wilsbeschikking ten
grondslag, maar maatschappelijke wetmatigheden. Met name Bonger
en Von Mayer keken naar oorzaken van criminaliteit in de
omgeving/milieu van een misdadiger.
Bv. de invloed van armoede of verstedelijking
 Socialistische criminologie (maatschappelijke ongelijkheid)
De socialistische criminologie heeft van de Italiaanse en de Franse
school inzichten over criminaliteit. Er was vooral oog voor
maatschappelijke omstandigheden van crimineel gedrag. Zo werd er
ook gekeken naar economische verhoudingen in de samenleving.

!! TENTAMENVRAAG !!
*Determinisme
Determinisme betekent letterlijk: Elke gebeurtenis is niet zomaar
willekeurig. Het heeft altijd een oorzaak.
Deterministisch mensbeeld is dan: de mens is van nature goed, maar
wordt volledig beïnvloed door de omstandigheden, die hem slecht kunnen
maken.




5

,UTRECHTSE SCHOOL (maatschappij en criminaliteit)
De Utrechtse school combineerde de vrije wil met deterministische
theorieën. Enerzijds werd de dader verantwoordelijk gehouden voor zijn
gedrag, maar anderzijds was er ook oog voor de omstandigheden die hem
tot zijn daad hebben gebracht. De wijze van bejegening zou van grote
invloed zijn op de kans op recidive. Het strafrecht werd vooral gezien als
uiterste middel, met een sterk accent op behandeling en resocialisatie, ipv
straffen ivm vergelding.

CHICAGO SCHOOL (ecologie en criminaliteit)
Binnen de Amerikaanse criminologie werd vooral gezocht naar
verklaringen waarom er meer criminaliteit in achterstandswijken was, dit
deden zij vooral in de maatschappelijke omgeving. Een verklaring hiervoor
was dat er een gebrek zou zijn aan sociale samenhang en
gemeenschapsstructuren, daarnaast zouden armen weinig kansen hebben
om de American dream, vrijheid en gelijkheid, na te streven op legale
wijze en daarom opzoek gaan naar illegale manieren om carrière te
maken.




6

,Beschrijvende criminologie
LES 2

INTRODUCTIE
Beschrijvende criminologie is het bestuderen van de statistische
verdeling van criminaliteit in tijd en ruimte. Het wordt ook wel
criminografie of criminele epidemiologie genoemd. Het gaat hier met
name om het in kaart brengen van de aard, omvang en de gevolgen van
criminaliteit, voordat verklaard en voorspelt kan worden. Hierdoor schetst
de media soms verkeerde beelden van criminaliteit.

Een criminoloog streeft naar objectiviteit. Dit verkrijgen zij met behulp van
statistieken over:
 Criminaliteit als algemeen begrip
Er wordt naar de volgende dingen gekeken van criminaliteit:
o Omgang, hoeveel delicten worden er op jaarbasis gepleegd?
o Groei, neemt criminaliteit af of juist toe?
o Trends, hoe ziet de uiting van criminaliteit eruit?
Bv.van offline naar online
o Aard en ernst, hoe groot en hoe ernstig is de criminaliteit
 Daders en slachtoffers
Er wordt gekeken naar informatie over het slachtoffer en de dader, om
te kijken of er een patroon inzit. De Informatie waar ze naar kijken is
onder andere: geslacht, leeftijd, etniciteit, sociale klasse/
opleidingsniveau, woonplaats/ buurt, rechtspersoonlijkheid
 Motieven
Reden waarom een dader een strafbaar feit pleegt zoals economische,
seksuele, agressieve, politieke redenen
 Pleegplaats
Waar wordt het feit gepleegd: Straat, thuis, werkplek

Deze informatie wordt verkregen uit:
1. Politieregistraties: alle ter kennis van de politie gekomen misdrijven
en overtredingen
2. Gerechtelijke registraties: afhandeling van misdrijven en
overtredingen in het strafrechtelijk systeem
Beide punten gaan samen naar het CBS en hun maken er een rapport van
met een overzicht van de cijfers, dit wordt ook wel de geregistreerde
criminaliteit genoemd.

POLITIESTATISTIEKEN



7

,Het CBS houdt politiestatistieken bij, dit zijn de politieregistraties van
alle ter kennis van de politie gekomen misdrijven en overtredingen. De
politie komt door haal- en brengwerk aan deze informatie.

HAALWERK
Haalwerk zijn delicten die de politie zelf vaststelt, door middel van
controles (proactief).
Bv. verkeerscontroles
 Invloed op haalwerk:
Als de politie meer controles uitvoert, neemt het aantal geregistreerde
delicten ook toe.

LET OP!! Zo’n toename zegt niets over trend in deze
criminaliteitsvormen. Het zegt slechts iets over trend in de inspanning
van politie.

BRENGWERK
Brengwerk zijn delicten waar de politie door slachtoffers of getuigen van
op de hoogte wordt gebracht (reactief).
 Invloed op brengwerk:
o Aangiftebereidheid
Niet iedereen wil aangifte doen om verschillende redenen
Bv. Niet ernstig genoeg: fietsendiefstal, schaamte: delicten in
privésfeer, angst voor wraak: afpersing
o Registratiebereidheid
De politie registreert de aangegeven delicten niet of foutief i.v.m.
tijdsgebrek of verkeerde classificatie.
Bv. politie ziet het niet als hun taak of er zijn valse aangiftes
o Slachtofferloze delicten
Bij delicten waar geen slachtoffer bij is betrokken blijft onbekend.
Bv. Het rijden onder invloed, drugs- en wapenhandel

LET OP!! De geregistreerde delicten kunnen dus niet als een afspiegeling
van de samenleving worden beschouwd, omdat er te veel onduidelijk kan
zijn.




8

,INDEXCIJFER
Een indexcijfer geeft aan hoeveel iets is gestegen of gedaald ten opzichte
van andere jaren. Bij criminologie wordt het indexcijfer gebruikt om
criminaliteitscijfers te berekenen per 100.000 inwoners tussen de 12- 79jr.
Bezwaren tegen indexeren zijn:
o Het enkele criterium leeftijd is discutabel (12 – 79jr)
o De verschillende leeftijdscategorieën zijn niet op ieder moment even
groot
Bv. in 2021 zijn er 5000 79-jarige, in 2024 zijn er 2000 79-jarige
o Meiden en vrouwen plegen weinig delicten, toch worden zij bij deze
relatieve aantallen ten volle meegerekend hierdoor kan het
criminaliteitscijfer veel lager lijken
o Niet alleen Nederlanders verblijven in Nederland, ook toeristen en
illegalen. Bovendien wonen niet alle inwoners het hele jaar in NL.
o Aangiftebereidheid en de registratiemethoden van de politie verschillen
per stad
Daarom geven de politiecijfers per 100.000 inwoners een verkeerd beeld
van de relatieve veiligheid van de gemeenten.

INTERNATIONALE POLITIESTATISTIEK
Net als dat je de criminaliteit niet met andere landen kan vergelijken geldt
dat ook voor de politiestatistieken. Dit komt doordat:
o De sociaaleconomische en infrastructurele verschillen tussen landen
o Registratiebereidheid en aangiftebereidheid verschilt per land
Bv. landen met een minder democratische regeringsvorm worden
delicten minder officieel geregistreerd.
o Ieder land heeft zijn eigen wetboek van Sr. De delictsomschrijvingen
zijn niet identiek. Hierdoor wordt niet hetzelfde gedrag geregistreerd

CONCLUSIE
1. Politiecijfers zijn onvolledig en geven daarom niet het volledige beeld
van de criminaliteit. Ze tonen slechts het topje van de ijsberg.
2. Het deel dat wel te zien is, is bovendien over de jaren heen variabel
o Variabel qua proportie dat ter kennis komt van de politie
o Variabel qua nauwkeurigheid waarmee de politie aangiftes
registreert




9

, DARK NUMBER
Het dark number of dark figure wordt ook wel de verborgen
criminaliteit genoemd. Het gaat hier om delicten die wel gepleegd zijn,
maar niet geregistreerd worden. Het dark number is afhankelijk van:
- De aangiftebereidheid van slachtoffers
- Slachtofferloze delicten
- Registratiebereidheid politie

Het is relevant om te weten wat de omvang is van het dark number
omdat:
o Dan de werkelijke omvang van criminaliteit duidelijk is
o De delicten en delinquenten met elkaar vergeleken/onderzocht kunnen
worden, om zo de theorieën over daders en slachtoffers te kunnen
toetsen
Bv. het kan iets zeggen over de verschillen in het sociale milieu,
geslacht en intelligentie wat betreft betrapte en niet betrapte
delinquenten of slachtoffers die wel of niet aangifte doen.

HOE KOM JE ACHTER HET DARK NUMBER?
 Directe observaties
Gaat maar op voor beperkte vormen van criminaliteit.
Bv. bij vechtpartijen tijdens het uitgaan, maar niet voor huiselijk geweld
of seksuele delicten
 Self-reportstudies en slachtofferenquêtes
Een vragenlijst gericht aan plegers of slachtoffers. Het dient wel aan
bepaalde voorwaarden te voldoen om ook betrouwbaar te zijn:
o Anonimiteit garanderen van deelnemers
o Aselect getrokken steekproef
o Representatieve steekproef


SELF-REPORT STUDIES DADERS
Zelfrapportage onderzoeken zijn onderzoeken waarbij mensen zelf
anoniem aangeven of en welke strafbare feiten ze hebben gepleegd. Ze
bieden inzicht in verborgen criminaliteit die niet bij de politie bekend is.
Bv. vragen kunnen gaan over de geënquêteerden zelf, of hij/zij ooit een
delict heeft gepleegd, hoe vaak dat is gebeurd, of de politie dit weet etc.

MINPUNTEN SELF-REPORT STUDIES
o De gegeven antwoorden zijn niet altijd betrouwbaar. Enquêteur vraagt
immers naar gedragingen die per definitie als afkeuringswaardig
worden gevonden. Of juist door anonimiteit gepleegde delicten
overdrijven.

10