Les 1.1: Introductie
Wat wil je leren?
Wat is
productie verduurzamen en waarom is dat nodig?
Je leert belangrijke begrippen, modellen en technieken.
Je gaat deze theorie toepassen in de praktijk.
Je moet samenwerken in een team en dat versterkt je persoonlijke vaardigheden.
Je gaat bij een echt bedrijf in kaart brengen hoe groot de verspilling/ vervuiling is en daar
oplossingen, samen met het bedrijf, voor bedenken.
Je leert over verandermanagement om de aangedragen oplossingen ook daadwerkelijk te
gaan implementeren.
Wat weet je van?
1. Akkoord van Parijs (bron: Akkoord van Parijs - Wikipedia)
Het akkoord van Parijs (ook Parijs-akkoord of klimaatakkoord), een onderdeel van
het Klimaatverdrag, is een internationaal verdrag gesloten door 159 lidstaten van de
Verenigde Naties vanuit de gedachte de opwarming van de Aarde door de inzet van
maatregelen te kunnen en zullen beteugelen. Het akkoord is op 12 december 2015
gepresenteerd op de klimaatconferentie van Parijs 2015.
De voorloper van het Akkoord was het Kyoto-protocol, ondertekend op 11 december
1997 en geldig tot 31 december 2020. In het Akkoord van Parijs werd door de
verdragsluitende partijen als streven een bovengrens van 2 graden opwarming ten
opzichte van het pre-industriële tijdperk vastgelegd.
Bovendien wordt het streven vastgelegd om de opwarming beperkt te houden tot 1,5
graad. Verder werd overeengekomen er aan te werken het gebruik van fossiele
brandstoffen te verminderen, aangezien dit als een belangrijke oorzaak wordt gezien
van een overmatige CO2-uitstoot, die mede verantwoordelijk wordt gehouden voor de
opwarming.
In het verdrag werd vastgehouden door de lidstaten dat zij nationale klimaatplannen
(nationaal vastgestelde bijdragen, Nationally Determined Contributions, NDC's, of Intended
Nationally Determined Contributions, INDC's, als het over intenties gaat) op zouden stellen
die ambitieus waren en waarvan het ambitieniveau bij ieder nieuw plan moet
stijgen. Bovendien werd opgenomen dat van de rijke landen wordt verwacht dat
zij ontwikkelingslanden financieel zullen steunen bij het terugbrengen van hun eigen
uitstoot. De toenmalige Amerikaanse president Barack Obama had deze twee laatste zaken
als voorwaarde voor het akkoord gesteld.
Het Akkoord betrof de periode na 2020 en zou in werking treden na ratificatie door
minstens 55 landen, die gezamenlijk meer dan 55% van de broeikasgassen uitstoten. Het
Akkoord werd ongewoon snel geratificeerd: reeds op 5 oktober 2016 werd de drempel
bereikt, zodat het Akkoord op 4 november 2016 in werking kon treden, vlak voor
de klimaatconferentie van Marrakesh 2016.
Vanaf 2023 zal er om de vijf jaar een wereldwijde evaluatie ("Global Stocktake")
plaatsvinden van de uitstoot(vermindering).
Naast de partijen in het Klimaatverdrag die het Akkoord in Parijs sloten, heeft nog een
aantal andere landen het Akkoord van Parijs ondertekend. Op 5 maart 2018 hebben 195
landen, waaronder 175 partijen in het Klimaatverdrag, het Akkoord ondertekend, daaronder
alle lidstaten van de Europese Unie. Het Akkoord is door twintig landen,
waaronder Colombia, Irak, Iran en Rusland nog niet geratificeerd. Eind oktober 2019
hadden 197 landen ondertekend, en tien daarvan nog niet geratificeerd of
definitief goedgekeurd: Angola, Eritrea, Irak, Iran, Jemen, Kirgizië, Libanon, Libië,
Turkije, en Zuid-Soedan.
2. Europese regelgeving en totstandkoming van Nederlandse wetten
• Veel Europese wetgeving komt tot stand in de vorm van richtlijnen die omgezet moeten
worden in nationale wetten. Dit is de verantwoordelijkheid van de betrokken
vakdepartementen. Verordeningen gelden rechtstreeks en hebben na inwerkingtreding
automatisch kracht van wet in Nederland. Richtlijnen moeten binnen een vastgestelde
periode worden omgezet in nationale wetten en regels die ertoe leiden dat het EU-
doel wordt gehaald.
• Nederland is (was?) een sterke voorstander van een ambitieus EU-klimaatbeleid. Samen
met andere ambitieuze lidstaten heeft Nederland uitgebreid gelobbyd voor de
doelstellingen die zijn vastgelegd in de EU-klimaatwet van 2021: klimaatneutraliteit in
2050 en een emissiereductie van 55% in 2030. De Europese Klimaatwet schrijft het
doel van de Europese Green Deal in wetgeving voor dat Europa’s economie en
, samenleving tegen 2050 klimaatneutraal moeten zijn. De wet stelt ook het tussentijdse
doel om de netto-uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 met ten minste 55% te
verminderen, vergeleken met de niveaus van 1990.
3. Wetten reeds in werking, aangenomen of in ontwikkeling (PDF overheid.nl)
• Deze link leidt tot een document dat 2x per jaar wordt geüpdatet. Het geeft een overzicht
van de verschillende klimaatgerelateerde wetten met datum van in werking treding. In de
Sways/ Groene brein worden ook overzichten van de wetgeving aangeboden.
Hoeveel is er nog over van grondstoffen?
Deze afbeelding laat zien in welk jaar de voorraad aan beschikbare grondstof ontoereikend zal zijn.
Let op: De inschatting is gebaseerd op de huidige groeicijfers van de productiecapaciteit van de
grondstof (= dikke balk)
Of op de huidige productie capaciteitsvolumes (=dunne balk).
Wat betekent het dat deze grondstoffen opraken?
Als grondstof op is:
• Andere grondstoffen zoeken die als alternatief kunnen gelden.
• Alternatieve producten zonder deze grondstoffen, produceren.
• Deze producten niet meer produceren (Refuse uit R-ladder).
Behouden van gebruikte grondstoffen:
• Delen van producten (Rethink)
• Efficiënter produceren en/of gebruiken (Reduce)
• Hergebruiken van producten (Reuse)
• Repareren van producten (Repair)
• Onderdelen hergebruiken van het product (Refurbish/Remanufacture)
• Grondstoffen voor ander doel gebruiken (Repurpose)
• Grondstoffen inwinnen & herwerken (Recycle)
Basisbegrippen
1. Wat is het verschil tussen duurzaam en circulair?
Duurzaam betekent dat we de natuurlijke hulpbronnen zo min mogelijk uitputten en zo weinig
mogelijk schade aan het milieu veroorzaken. Duurzaamheid richt zich op het verminderen van
de negatieve impact van onze activiteiten en consumptie, bijvoorbeeld door energie te besparen,
afval te verminderen en te recyclen. Duurzaamheid houdt ook rekening met sociale aspecten,
zoals mensenrechten, eerlijke handel en armoedebestrijding.
Circulair betekent dat we de materialen die we al hebben steeds opnieuw gebruiken,
zodat we geen nieuwe grondstoffen hoeven te winnen of te verwerken. Circulairiteit richt
zich op het elimineren van verspilling en het maximaliseren van de waarde van producten en
materialen. In een circulaire economie worden producten zo ontworpen dat ze lang meegaan,
makkelijk te repareren zijn, en aan het einde van hun levensduur weer als grondstof kunnen dienen
voor iets anders.
Circulair is dus een onderdeel van duurzaam, maar duurzaam is niet per definitie
circulair.
,Een voorbeeld: een plastic waterfles is duurzaam als hij wordt gerecycled, maar circulair als hij
wordt hervuld of hergebruikt voor een andere functie. Een circulaire strategie is meestal ook
duurzamer dan een duurzame strategie, omdat er minder energie en grondstoffen nodig zijn, en
dus minder CO2-uitstoot en milieuvervuiling
2. Definitie van grondstoffen
Grondstoffen zijn stoffen die gebruikt worden om producten of diensten te maken. Ze
kunnen natuurlijk of niet-natuurlijk zijn, en worden meestal gewonnen uit natuurlijke bronnen of
geteeld op landbouwgrond. Grondstoffen kunnen worden verdeeld in verschillende categorieën,
zoals energie, metalen, landbouw en vee en vlees.
Er zijn ook verschillende soorten grondstoffen, afhankelijk van hun herkomst, schaarste en
hergebruik. Sommige grondstoffen zijn eindig, wat betekent dat ze op kunnen raken, zoals olie,
gas, erts en steenkool. Andere grondstoffen zijn hernieuwbaar, wat betekent dat ze niet (snel)
opraken, zoals water, hout, rubber en zonlicht. Er zijn ook secundaire grondstoffen, die ontstaan uit
het recyclen van oude producten, zoals oud papier, plastic flessen en schroot.
Grondstoffen zijn belangrijk voor de economie, omdat ze de basis vormen voor veel goederen en
diensten die we dagelijks gebruiken. Grondstoffen kunnen ook verhandeld worden op de markt,
waar de prijs wordt bepaald door vraag en aanbod. Grondstoffen kunnen ook invloed hebben op het
milieu, omdat hun winning en verwerking vaak gepaard gaat met CO2-uitstoot en vervuiling.
3. Definitie van afval
Afval zijn stoffen, materialen of voorwerpen waarvan de houder zich ontdoet, wil
ontdoen of moet ontdoen. Afval komt vrij bij verschillende activiteiten en heeft een grote variatie
naar aard, toestand en hoeveelheid. Afval mag meestal niet zomaar weggegooid worden, maar
moet in een afvalbak of door een erkende afvalinzamelaar worden opgehaald.
Er zijn verschillende soorten afval, afhankelijk van hun herkomst, schadelijkheid en
hergebruik. Sommige afvalstoffen zijn gevaarlijk voor de veiligheid, gezondheid of milieu, zoals
chemisch afval, olie of asbest. Andere afvalstoffen zijn niet-gevaarlijk, zoals papier, glas of gft. Er
zijn ook secundaire afvalstoffen, die ontstaan uit het recyclen van oude producten, zoals oud
papier, plastic flessen of schroot.
Afval is belangrijk voor de economie en het milieu, omdat het beheer ervan invloed heeft op de
beschikbaarheid van grondstoffen, de kosten van productie en consumptie, en de uitstoot van
broeikasgassen en vervuiling. De Europese Unie streeft naar een circulaire economie, waarin afval
zoveel mogelijk wordt voorkomen, verminderd en gerecycled.
, Les 1.2: Bedrijfsbezoek
Introductie
1. Wat bedoelen we met “consumptiemaatschappij”?
Een consumptiemaatschappij is een samenleving waarin consumptie een centrale rol speelt in het
leven van mensen. Het gaat om een cultuur waarin het kopen en bezitten van goederen en
diensten niet alleen als noodzakelijk wordt gezien, maar ook als middel om status, identiteit en
geluk uit te drukken. De productie en marketing zijn sterk gericht op het aanwakkeren van vraag,
vaak boven de feitelijke behoeften van consumenten.
2. Wat is het doel van consumptiegoederen?
Consumptiegoederen zijn bedoeld om te voorzien in de behoeften en wensen van consumenten. Dit
kan variëren van basisbehoeften zoals voedsel en kleding tot luxegoederen die comfort, gemak of
status bieden. Ze zijn vaak ontworpen met een korte levensduur om herhaalaankopen te
stimuleren.
3. Hoe ziet de lineaire economie eruit?
De lineaire economie werkt volgens het "take-make-waste"-model:
Grondstoffen worden gewonnen ("take").
Goederen worden geproduceerd en verkocht ("make").
Na gebruik worden ze weggegooid ("waste").
Dit systeem is gericht op massaproductie en consumptie, zonder rekening te houden met de
uitputting van natuurlijke hulpbronnen of de milieu-impact.
4. Waarom kunnen we niet langer doorgaan op basis van een lineaire economie? Wat is er
veranderd t.o.v. vroeger?
Grondstoffentekorten: Veel natuurlijke hulpbronnen raken uitgeput.
Milieuvervuiling: De afvalstromen en CO₂-uitstoot van de lineaire economie hebben ernstige
gevolgen voor het klimaat en de biodiversiteit.
Demografische druk: De groeiende wereldbevolking vergroot de vraag naar grondstoffen en
producten.
Vroeger was de schaal kleiner en waren producten vaak herbruikbaar of repareerbaar, maar de
moderne consumptiemaatschappij heeft geleid tot veel grotere afvalstromen en overconsumptie.
5. Wat moet er dan precies veranderen?
Overstappen naar een circulaire economie, waarin afval wordt geminimaliseerd en grondstoffen
worden hergebruikt.
Productontwerp dat recycling, reparatie en hergebruik mogelijk maakt.
Vermindering van overconsumptie door meer bewustzijn en duurzame keuzes.
6. Wat betekent het woord “transitie?”
Transitie verwijst naar een proces van fundamentele verandering. In de context van economie en
duurzaamheid betekent dit de verschuiving van een lineaire naar een circulaire economie. Het
omvat zowel technologische innovaties als gedragsverandering en beleidsaanpassingen.
7. Geef een definitie van circulaire economie
Een circulaire economie is een economisch systeem dat gericht is op het minimaliseren van afval
en het hergebruiken van grondstoffen. Het vervangt het lineaire model door een gesloten kringloop,
waarin producten en materialen zo lang mogelijk worden gebruikt, gerepareerd, hergebruikt en
gerecycled. Het doel is om ecologische impact te minimaliseren en economische waarde te
maximaliseren.
Earth Overshoot Day
Earth Overshoot Day geeft aan de dag in het jaar waarop de mensheid meer natuurlijke
hulpbronnen heeft verbruikt dan de aarde in datzelfde jaar kan herstellen. Dit betekent dat we op
die dag het jaarlijkse "budget" aan natuurlijke hulpbronnen overschrijden, waarna we de
hulpbronnen gebruiken die niet binnen dat jaar kunnen worden geregenereerd. Na Earth Overshoot
Day gebruiken we de "overtekende" hulpbronnen, wat leidt tot milieuproblemen zoals de uitputting
van bossen, het verlies van biodiversiteit en de ophoping van CO₂ in de atmosfeer.
Het exacte moment van Earth Overshoot Day verschilt elk jaar, afhankelijk van ons verbruik en de
ecologische voetafdruk. Door de jaren heen is deze dag steeds vroeger gevallen, wat aantoont dat
de wereldbevolking meer consumeert dan de aarde duurzaam kan produceren. In 2023 viel Earth
Overshoot Day bijvoorbeeld op 28 juli.
Wat wil je leren?
Wat is
productie verduurzamen en waarom is dat nodig?
Je leert belangrijke begrippen, modellen en technieken.
Je gaat deze theorie toepassen in de praktijk.
Je moet samenwerken in een team en dat versterkt je persoonlijke vaardigheden.
Je gaat bij een echt bedrijf in kaart brengen hoe groot de verspilling/ vervuiling is en daar
oplossingen, samen met het bedrijf, voor bedenken.
Je leert over verandermanagement om de aangedragen oplossingen ook daadwerkelijk te
gaan implementeren.
Wat weet je van?
1. Akkoord van Parijs (bron: Akkoord van Parijs - Wikipedia)
Het akkoord van Parijs (ook Parijs-akkoord of klimaatakkoord), een onderdeel van
het Klimaatverdrag, is een internationaal verdrag gesloten door 159 lidstaten van de
Verenigde Naties vanuit de gedachte de opwarming van de Aarde door de inzet van
maatregelen te kunnen en zullen beteugelen. Het akkoord is op 12 december 2015
gepresenteerd op de klimaatconferentie van Parijs 2015.
De voorloper van het Akkoord was het Kyoto-protocol, ondertekend op 11 december
1997 en geldig tot 31 december 2020. In het Akkoord van Parijs werd door de
verdragsluitende partijen als streven een bovengrens van 2 graden opwarming ten
opzichte van het pre-industriële tijdperk vastgelegd.
Bovendien wordt het streven vastgelegd om de opwarming beperkt te houden tot 1,5
graad. Verder werd overeengekomen er aan te werken het gebruik van fossiele
brandstoffen te verminderen, aangezien dit als een belangrijke oorzaak wordt gezien
van een overmatige CO2-uitstoot, die mede verantwoordelijk wordt gehouden voor de
opwarming.
In het verdrag werd vastgehouden door de lidstaten dat zij nationale klimaatplannen
(nationaal vastgestelde bijdragen, Nationally Determined Contributions, NDC's, of Intended
Nationally Determined Contributions, INDC's, als het over intenties gaat) op zouden stellen
die ambitieus waren en waarvan het ambitieniveau bij ieder nieuw plan moet
stijgen. Bovendien werd opgenomen dat van de rijke landen wordt verwacht dat
zij ontwikkelingslanden financieel zullen steunen bij het terugbrengen van hun eigen
uitstoot. De toenmalige Amerikaanse president Barack Obama had deze twee laatste zaken
als voorwaarde voor het akkoord gesteld.
Het Akkoord betrof de periode na 2020 en zou in werking treden na ratificatie door
minstens 55 landen, die gezamenlijk meer dan 55% van de broeikasgassen uitstoten. Het
Akkoord werd ongewoon snel geratificeerd: reeds op 5 oktober 2016 werd de drempel
bereikt, zodat het Akkoord op 4 november 2016 in werking kon treden, vlak voor
de klimaatconferentie van Marrakesh 2016.
Vanaf 2023 zal er om de vijf jaar een wereldwijde evaluatie ("Global Stocktake")
plaatsvinden van de uitstoot(vermindering).
Naast de partijen in het Klimaatverdrag die het Akkoord in Parijs sloten, heeft nog een
aantal andere landen het Akkoord van Parijs ondertekend. Op 5 maart 2018 hebben 195
landen, waaronder 175 partijen in het Klimaatverdrag, het Akkoord ondertekend, daaronder
alle lidstaten van de Europese Unie. Het Akkoord is door twintig landen,
waaronder Colombia, Irak, Iran en Rusland nog niet geratificeerd. Eind oktober 2019
hadden 197 landen ondertekend, en tien daarvan nog niet geratificeerd of
definitief goedgekeurd: Angola, Eritrea, Irak, Iran, Jemen, Kirgizië, Libanon, Libië,
Turkije, en Zuid-Soedan.
2. Europese regelgeving en totstandkoming van Nederlandse wetten
• Veel Europese wetgeving komt tot stand in de vorm van richtlijnen die omgezet moeten
worden in nationale wetten. Dit is de verantwoordelijkheid van de betrokken
vakdepartementen. Verordeningen gelden rechtstreeks en hebben na inwerkingtreding
automatisch kracht van wet in Nederland. Richtlijnen moeten binnen een vastgestelde
periode worden omgezet in nationale wetten en regels die ertoe leiden dat het EU-
doel wordt gehaald.
• Nederland is (was?) een sterke voorstander van een ambitieus EU-klimaatbeleid. Samen
met andere ambitieuze lidstaten heeft Nederland uitgebreid gelobbyd voor de
doelstellingen die zijn vastgelegd in de EU-klimaatwet van 2021: klimaatneutraliteit in
2050 en een emissiereductie van 55% in 2030. De Europese Klimaatwet schrijft het
doel van de Europese Green Deal in wetgeving voor dat Europa’s economie en
, samenleving tegen 2050 klimaatneutraal moeten zijn. De wet stelt ook het tussentijdse
doel om de netto-uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 met ten minste 55% te
verminderen, vergeleken met de niveaus van 1990.
3. Wetten reeds in werking, aangenomen of in ontwikkeling (PDF overheid.nl)
• Deze link leidt tot een document dat 2x per jaar wordt geüpdatet. Het geeft een overzicht
van de verschillende klimaatgerelateerde wetten met datum van in werking treding. In de
Sways/ Groene brein worden ook overzichten van de wetgeving aangeboden.
Hoeveel is er nog over van grondstoffen?
Deze afbeelding laat zien in welk jaar de voorraad aan beschikbare grondstof ontoereikend zal zijn.
Let op: De inschatting is gebaseerd op de huidige groeicijfers van de productiecapaciteit van de
grondstof (= dikke balk)
Of op de huidige productie capaciteitsvolumes (=dunne balk).
Wat betekent het dat deze grondstoffen opraken?
Als grondstof op is:
• Andere grondstoffen zoeken die als alternatief kunnen gelden.
• Alternatieve producten zonder deze grondstoffen, produceren.
• Deze producten niet meer produceren (Refuse uit R-ladder).
Behouden van gebruikte grondstoffen:
• Delen van producten (Rethink)
• Efficiënter produceren en/of gebruiken (Reduce)
• Hergebruiken van producten (Reuse)
• Repareren van producten (Repair)
• Onderdelen hergebruiken van het product (Refurbish/Remanufacture)
• Grondstoffen voor ander doel gebruiken (Repurpose)
• Grondstoffen inwinnen & herwerken (Recycle)
Basisbegrippen
1. Wat is het verschil tussen duurzaam en circulair?
Duurzaam betekent dat we de natuurlijke hulpbronnen zo min mogelijk uitputten en zo weinig
mogelijk schade aan het milieu veroorzaken. Duurzaamheid richt zich op het verminderen van
de negatieve impact van onze activiteiten en consumptie, bijvoorbeeld door energie te besparen,
afval te verminderen en te recyclen. Duurzaamheid houdt ook rekening met sociale aspecten,
zoals mensenrechten, eerlijke handel en armoedebestrijding.
Circulair betekent dat we de materialen die we al hebben steeds opnieuw gebruiken,
zodat we geen nieuwe grondstoffen hoeven te winnen of te verwerken. Circulairiteit richt
zich op het elimineren van verspilling en het maximaliseren van de waarde van producten en
materialen. In een circulaire economie worden producten zo ontworpen dat ze lang meegaan,
makkelijk te repareren zijn, en aan het einde van hun levensduur weer als grondstof kunnen dienen
voor iets anders.
Circulair is dus een onderdeel van duurzaam, maar duurzaam is niet per definitie
circulair.
,Een voorbeeld: een plastic waterfles is duurzaam als hij wordt gerecycled, maar circulair als hij
wordt hervuld of hergebruikt voor een andere functie. Een circulaire strategie is meestal ook
duurzamer dan een duurzame strategie, omdat er minder energie en grondstoffen nodig zijn, en
dus minder CO2-uitstoot en milieuvervuiling
2. Definitie van grondstoffen
Grondstoffen zijn stoffen die gebruikt worden om producten of diensten te maken. Ze
kunnen natuurlijk of niet-natuurlijk zijn, en worden meestal gewonnen uit natuurlijke bronnen of
geteeld op landbouwgrond. Grondstoffen kunnen worden verdeeld in verschillende categorieën,
zoals energie, metalen, landbouw en vee en vlees.
Er zijn ook verschillende soorten grondstoffen, afhankelijk van hun herkomst, schaarste en
hergebruik. Sommige grondstoffen zijn eindig, wat betekent dat ze op kunnen raken, zoals olie,
gas, erts en steenkool. Andere grondstoffen zijn hernieuwbaar, wat betekent dat ze niet (snel)
opraken, zoals water, hout, rubber en zonlicht. Er zijn ook secundaire grondstoffen, die ontstaan uit
het recyclen van oude producten, zoals oud papier, plastic flessen en schroot.
Grondstoffen zijn belangrijk voor de economie, omdat ze de basis vormen voor veel goederen en
diensten die we dagelijks gebruiken. Grondstoffen kunnen ook verhandeld worden op de markt,
waar de prijs wordt bepaald door vraag en aanbod. Grondstoffen kunnen ook invloed hebben op het
milieu, omdat hun winning en verwerking vaak gepaard gaat met CO2-uitstoot en vervuiling.
3. Definitie van afval
Afval zijn stoffen, materialen of voorwerpen waarvan de houder zich ontdoet, wil
ontdoen of moet ontdoen. Afval komt vrij bij verschillende activiteiten en heeft een grote variatie
naar aard, toestand en hoeveelheid. Afval mag meestal niet zomaar weggegooid worden, maar
moet in een afvalbak of door een erkende afvalinzamelaar worden opgehaald.
Er zijn verschillende soorten afval, afhankelijk van hun herkomst, schadelijkheid en
hergebruik. Sommige afvalstoffen zijn gevaarlijk voor de veiligheid, gezondheid of milieu, zoals
chemisch afval, olie of asbest. Andere afvalstoffen zijn niet-gevaarlijk, zoals papier, glas of gft. Er
zijn ook secundaire afvalstoffen, die ontstaan uit het recyclen van oude producten, zoals oud
papier, plastic flessen of schroot.
Afval is belangrijk voor de economie en het milieu, omdat het beheer ervan invloed heeft op de
beschikbaarheid van grondstoffen, de kosten van productie en consumptie, en de uitstoot van
broeikasgassen en vervuiling. De Europese Unie streeft naar een circulaire economie, waarin afval
zoveel mogelijk wordt voorkomen, verminderd en gerecycled.
, Les 1.2: Bedrijfsbezoek
Introductie
1. Wat bedoelen we met “consumptiemaatschappij”?
Een consumptiemaatschappij is een samenleving waarin consumptie een centrale rol speelt in het
leven van mensen. Het gaat om een cultuur waarin het kopen en bezitten van goederen en
diensten niet alleen als noodzakelijk wordt gezien, maar ook als middel om status, identiteit en
geluk uit te drukken. De productie en marketing zijn sterk gericht op het aanwakkeren van vraag,
vaak boven de feitelijke behoeften van consumenten.
2. Wat is het doel van consumptiegoederen?
Consumptiegoederen zijn bedoeld om te voorzien in de behoeften en wensen van consumenten. Dit
kan variëren van basisbehoeften zoals voedsel en kleding tot luxegoederen die comfort, gemak of
status bieden. Ze zijn vaak ontworpen met een korte levensduur om herhaalaankopen te
stimuleren.
3. Hoe ziet de lineaire economie eruit?
De lineaire economie werkt volgens het "take-make-waste"-model:
Grondstoffen worden gewonnen ("take").
Goederen worden geproduceerd en verkocht ("make").
Na gebruik worden ze weggegooid ("waste").
Dit systeem is gericht op massaproductie en consumptie, zonder rekening te houden met de
uitputting van natuurlijke hulpbronnen of de milieu-impact.
4. Waarom kunnen we niet langer doorgaan op basis van een lineaire economie? Wat is er
veranderd t.o.v. vroeger?
Grondstoffentekorten: Veel natuurlijke hulpbronnen raken uitgeput.
Milieuvervuiling: De afvalstromen en CO₂-uitstoot van de lineaire economie hebben ernstige
gevolgen voor het klimaat en de biodiversiteit.
Demografische druk: De groeiende wereldbevolking vergroot de vraag naar grondstoffen en
producten.
Vroeger was de schaal kleiner en waren producten vaak herbruikbaar of repareerbaar, maar de
moderne consumptiemaatschappij heeft geleid tot veel grotere afvalstromen en overconsumptie.
5. Wat moet er dan precies veranderen?
Overstappen naar een circulaire economie, waarin afval wordt geminimaliseerd en grondstoffen
worden hergebruikt.
Productontwerp dat recycling, reparatie en hergebruik mogelijk maakt.
Vermindering van overconsumptie door meer bewustzijn en duurzame keuzes.
6. Wat betekent het woord “transitie?”
Transitie verwijst naar een proces van fundamentele verandering. In de context van economie en
duurzaamheid betekent dit de verschuiving van een lineaire naar een circulaire economie. Het
omvat zowel technologische innovaties als gedragsverandering en beleidsaanpassingen.
7. Geef een definitie van circulaire economie
Een circulaire economie is een economisch systeem dat gericht is op het minimaliseren van afval
en het hergebruiken van grondstoffen. Het vervangt het lineaire model door een gesloten kringloop,
waarin producten en materialen zo lang mogelijk worden gebruikt, gerepareerd, hergebruikt en
gerecycled. Het doel is om ecologische impact te minimaliseren en economische waarde te
maximaliseren.
Earth Overshoot Day
Earth Overshoot Day geeft aan de dag in het jaar waarop de mensheid meer natuurlijke
hulpbronnen heeft verbruikt dan de aarde in datzelfde jaar kan herstellen. Dit betekent dat we op
die dag het jaarlijkse "budget" aan natuurlijke hulpbronnen overschrijden, waarna we de
hulpbronnen gebruiken die niet binnen dat jaar kunnen worden geregenereerd. Na Earth Overshoot
Day gebruiken we de "overtekende" hulpbronnen, wat leidt tot milieuproblemen zoals de uitputting
van bossen, het verlies van biodiversiteit en de ophoping van CO₂ in de atmosfeer.
Het exacte moment van Earth Overshoot Day verschilt elk jaar, afhankelijk van ons verbruik en de
ecologische voetafdruk. Door de jaren heen is deze dag steeds vroeger gevallen, wat aantoont dat
de wereldbevolking meer consumeert dan de aarde duurzaam kan produceren. In 2023 viel Earth
Overshoot Day bijvoorbeeld op 28 juli.
