Samenvatting Orthopedagogie 2
Hoofdstuk 1: Jeugdhulp in historisch perspectief.
1. Situatie voor de 20ste eeuw.
- De Wet op de Kinderbescherming (1912).
- De Jeugdbeschermingswet (1965).
- De Gecoördineerde Decreten Bijzondere Jeugdbijstand (1990).
1.1 Geen kindbeeld.
In de periode voor de 16de eeuw was er totale afwezigheid van enig
maatschappelijk bewustzijn t.a.v. kinderen.
Tot de 13de eeuw:
- Kindermoord (systematisch doden van meisjes op het platteland,
achterlaten van kinderen, soms als lokaas gebruiken voor dieren of
religieuze offers voor de goden, …).
In de 17de eeuw:
- Zeer hoge kindersterfte (door ziekte, onhygiënische
leefomstandigheden, …) is een oorzaak van geringe aandacht, zelfs
onverschilligheid.
Eind 19de eeuw was er sprake van industrialisering. Er was ook dominantie van
de rijke burgerij (katholiek of liberaal).
Voor de 20ste eeuw was er geen bewustzijn van een aparte jeugdperiode:
- Kinderen onder de leeftijd van 6 à 7 jaren waren niet van tel, want ze
konden niks. Eens die periode overleefd werd het kind tot de
volwassenen gerekend en nam het deel aan alle aspecten van het
leven.
- Van een scheiding “wereld van het kind” naar de “volwassenenwereld”
was geen sprake.
1.1.1 Het proletariaat als “aparte klasse”.
Proletariaat = de werkende klasse.
Mannen, vrouwen en kinderen werken voor hongerloon. Er is veel uitbuiting (veel
meer arbeiders dan werkplaatsen).
Het is stedelijk en er is veel ellende en er zijn miserabele omstandigheden.
1
,1.2 Een begin van een kindbeeld.
Vanaf de 16de eeuw komt er heel geleidelijk een lichte verandering in het beeld
van kinderen en in de 18de eeuw komt het tot een keerpunt. Deze eeuw is de
eeuw van de verlichting.
Er komen tal van privé-initiatieven tot bescherming van jongeren en moeders:
- Wees- en vondelingentehuizen van de Katholieke Kerk en rijke burgerij
(liefdadigheid) gaan zich ermee bemoeien. Dit zijn dan ook de
voorlopers van de huidige organisaties in de jeugdhulp.
Uiteindelijk neemt ook de overheid een aantal maatregelen:
- Wet op de kinderarbeid < 12j. (1889).
- De wet op de kinderbescherming (1912).
- Wet op de leerplicht (1914).
2. Situatie in de 20ste eeuw.
Belangrijke datums:
20ste eeuw:
2
,2.1 Vóór de Wet van de Kinderbescherming 1912.
Minderjarige delicten plegers worden bestraft als volwassenen door de gewone
strafrechter.
Er wordt gekeken naar of de minderjarige met of zonder “oordeel des
onderscheids” handelde.
“Oordeel des onderscheids” = dat je zelf kunt inschatten wat de gevolgen van uw
gedrag zijn.
MET, dan is de minderjarige toerekeningsvatbaar, en indien schuldig bevonden
gevangenis voor volwassen (leeftijd <16 jaar kan een verzachtende
omstandigheid zijn).
ZONDER, dan is de minderjarige niet toerekeningsvatbaar en dus onschuldig
vrijspraak. (Niettemin kan de strafrechter de minderjarige ter beschikking stellen
van de regering als hij van oordeel was dat het gezin onvoldoende
opvoedkundige waarborgen bood. In dat geval kon de rechter de minderjarige tot
zijn 21ste in een speciaal verbeteringstehuis of in een liefdadigheidsinstelling
plaatsen).
Eén rechter deelde de straffen uit aan iedereen, maakt niet uit of je een
minderjarige of volwassene bent.
Jongeren en kinderen werden berecht als een volwassen vóór het jaar 1912.
Minderjarig is -21 jaar.
Als je als 20 jarige een feit pleegt dan wordt je wel berecht als meerderjarig.
PV = proces verbaal.
“Jaren des onderscheids” is hetzelfde als “oordeel des onderscheids”.
2.2 De Wet OP de Kinderbescherming van 1912.
Dit is de eerste keer in de geschiedenis van België dat er kinderstrafrecht kwam.
Een apart luik voor jongeren en kinderen.
Het ”Kinderstrafrecht” is afwijkend van het volwassenstrafrecht en heeft een
gerechtelijk luik
3
, - Het draait om veiligheid van de samenleving.
- Kinderrechter is hier van toepassing.
- Beperkte doelgroep kinderen tot 16 jaar.
Gerechtelijk luik = je zit in een situatie waar rechtsspraak is.
<16 jaar op ogenblik van de feiten: 3 groepen/categorieën:
- Over delinquente minderjarigen die op het ogenblik van het plegen van
strafbare feiten jonger waren dan 16 jaar. Jongeren onder de 16 jaar
werden voortaan als niet toerekeningsvatbaar beschouwd en konden
dus ook geen misdrijf plegen. Zij konden uiteraard wel feiten plegen die
in het Strafwetboek als misdrijf zijn omschreven (MOF). Geen misdrijf
houdt in dat zij ook niet gestraft konden worden. De kinderrechter legt
geen straffen op, maar wel maatregelen van bewaring, opvoeding en
behoeding. De kinderrechter kon die maatregelen opleggen die hij
nodig achtte. De wet liet de kinderrechter hier volledig vrij in.
- Over minderjarigen die zich in predelinquente toestand bevonden, met
andere woorden die zich in een toestand bevonden die
hoogstwaarschijnlijk vroeg of laat tot misdrijf omgeschreven feiten zou
leiden. Het ging om landloperij, prostitutie, …
- Over minderjarigen die hun ouders o.w.v. hun wangedrag of
onbuigzaamheid ernstige redenen tot ontevredenheid gaven als de
ouders de tussenkomst van de kinderrechter vroegen.
MOF = misdrijf omschreven feit.
Jongeren onder de 16 jaar die een misdrijf plegen, politie kwam tussen en stelde
pv op ging naar parket en kwam dan uiteindelijk bij de kinderrechter.
Jongeren die mishandelt worden of verwaarloosd worden vindt je hier NIET terug!
2.3 Het oog op de huidige tijd…
Ontoerekeningsvatbaarheid leeftijdsgrens nu is 18 jaar.
Ontoerekeningsvatbaarheid = Je weet niet wat de gevolgen zijn.
Momenteel wordt je vanaf 12 jaar gehoord door de jeugdrechter.
4
Hoofdstuk 1: Jeugdhulp in historisch perspectief.
1. Situatie voor de 20ste eeuw.
- De Wet op de Kinderbescherming (1912).
- De Jeugdbeschermingswet (1965).
- De Gecoördineerde Decreten Bijzondere Jeugdbijstand (1990).
1.1 Geen kindbeeld.
In de periode voor de 16de eeuw was er totale afwezigheid van enig
maatschappelijk bewustzijn t.a.v. kinderen.
Tot de 13de eeuw:
- Kindermoord (systematisch doden van meisjes op het platteland,
achterlaten van kinderen, soms als lokaas gebruiken voor dieren of
religieuze offers voor de goden, …).
In de 17de eeuw:
- Zeer hoge kindersterfte (door ziekte, onhygiënische
leefomstandigheden, …) is een oorzaak van geringe aandacht, zelfs
onverschilligheid.
Eind 19de eeuw was er sprake van industrialisering. Er was ook dominantie van
de rijke burgerij (katholiek of liberaal).
Voor de 20ste eeuw was er geen bewustzijn van een aparte jeugdperiode:
- Kinderen onder de leeftijd van 6 à 7 jaren waren niet van tel, want ze
konden niks. Eens die periode overleefd werd het kind tot de
volwassenen gerekend en nam het deel aan alle aspecten van het
leven.
- Van een scheiding “wereld van het kind” naar de “volwassenenwereld”
was geen sprake.
1.1.1 Het proletariaat als “aparte klasse”.
Proletariaat = de werkende klasse.
Mannen, vrouwen en kinderen werken voor hongerloon. Er is veel uitbuiting (veel
meer arbeiders dan werkplaatsen).
Het is stedelijk en er is veel ellende en er zijn miserabele omstandigheden.
1
,1.2 Een begin van een kindbeeld.
Vanaf de 16de eeuw komt er heel geleidelijk een lichte verandering in het beeld
van kinderen en in de 18de eeuw komt het tot een keerpunt. Deze eeuw is de
eeuw van de verlichting.
Er komen tal van privé-initiatieven tot bescherming van jongeren en moeders:
- Wees- en vondelingentehuizen van de Katholieke Kerk en rijke burgerij
(liefdadigheid) gaan zich ermee bemoeien. Dit zijn dan ook de
voorlopers van de huidige organisaties in de jeugdhulp.
Uiteindelijk neemt ook de overheid een aantal maatregelen:
- Wet op de kinderarbeid < 12j. (1889).
- De wet op de kinderbescherming (1912).
- Wet op de leerplicht (1914).
2. Situatie in de 20ste eeuw.
Belangrijke datums:
20ste eeuw:
2
,2.1 Vóór de Wet van de Kinderbescherming 1912.
Minderjarige delicten plegers worden bestraft als volwassenen door de gewone
strafrechter.
Er wordt gekeken naar of de minderjarige met of zonder “oordeel des
onderscheids” handelde.
“Oordeel des onderscheids” = dat je zelf kunt inschatten wat de gevolgen van uw
gedrag zijn.
MET, dan is de minderjarige toerekeningsvatbaar, en indien schuldig bevonden
gevangenis voor volwassen (leeftijd <16 jaar kan een verzachtende
omstandigheid zijn).
ZONDER, dan is de minderjarige niet toerekeningsvatbaar en dus onschuldig
vrijspraak. (Niettemin kan de strafrechter de minderjarige ter beschikking stellen
van de regering als hij van oordeel was dat het gezin onvoldoende
opvoedkundige waarborgen bood. In dat geval kon de rechter de minderjarige tot
zijn 21ste in een speciaal verbeteringstehuis of in een liefdadigheidsinstelling
plaatsen).
Eén rechter deelde de straffen uit aan iedereen, maakt niet uit of je een
minderjarige of volwassene bent.
Jongeren en kinderen werden berecht als een volwassen vóór het jaar 1912.
Minderjarig is -21 jaar.
Als je als 20 jarige een feit pleegt dan wordt je wel berecht als meerderjarig.
PV = proces verbaal.
“Jaren des onderscheids” is hetzelfde als “oordeel des onderscheids”.
2.2 De Wet OP de Kinderbescherming van 1912.
Dit is de eerste keer in de geschiedenis van België dat er kinderstrafrecht kwam.
Een apart luik voor jongeren en kinderen.
Het ”Kinderstrafrecht” is afwijkend van het volwassenstrafrecht en heeft een
gerechtelijk luik
3
, - Het draait om veiligheid van de samenleving.
- Kinderrechter is hier van toepassing.
- Beperkte doelgroep kinderen tot 16 jaar.
Gerechtelijk luik = je zit in een situatie waar rechtsspraak is.
<16 jaar op ogenblik van de feiten: 3 groepen/categorieën:
- Over delinquente minderjarigen die op het ogenblik van het plegen van
strafbare feiten jonger waren dan 16 jaar. Jongeren onder de 16 jaar
werden voortaan als niet toerekeningsvatbaar beschouwd en konden
dus ook geen misdrijf plegen. Zij konden uiteraard wel feiten plegen die
in het Strafwetboek als misdrijf zijn omschreven (MOF). Geen misdrijf
houdt in dat zij ook niet gestraft konden worden. De kinderrechter legt
geen straffen op, maar wel maatregelen van bewaring, opvoeding en
behoeding. De kinderrechter kon die maatregelen opleggen die hij
nodig achtte. De wet liet de kinderrechter hier volledig vrij in.
- Over minderjarigen die zich in predelinquente toestand bevonden, met
andere woorden die zich in een toestand bevonden die
hoogstwaarschijnlijk vroeg of laat tot misdrijf omgeschreven feiten zou
leiden. Het ging om landloperij, prostitutie, …
- Over minderjarigen die hun ouders o.w.v. hun wangedrag of
onbuigzaamheid ernstige redenen tot ontevredenheid gaven als de
ouders de tussenkomst van de kinderrechter vroegen.
MOF = misdrijf omschreven feit.
Jongeren onder de 16 jaar die een misdrijf plegen, politie kwam tussen en stelde
pv op ging naar parket en kwam dan uiteindelijk bij de kinderrechter.
Jongeren die mishandelt worden of verwaarloosd worden vindt je hier NIET terug!
2.3 Het oog op de huidige tijd…
Ontoerekeningsvatbaarheid leeftijdsgrens nu is 18 jaar.
Ontoerekeningsvatbaarheid = Je weet niet wat de gevolgen zijn.
Momenteel wordt je vanaf 12 jaar gehoord door de jeugdrechter.
4
