Vroedvrouw in de maatschappij: samenvatting psychologie
THEMA 1: THEORETISCHE STROMINGEN
INLEIDING
De verschillende stromingen:
- Dieptepsychologie
- Behaviorisme en neobehaviorisme
- Gestaltpsychologie
- Cognitieve psychologie
- Humanistische psychologie
- Sociaal constructivisme
- Biologische psychologie
- Huidige psychologie op de dag van vandaag
Zijn op de dag van vandaag nog steeds heel belangrijk en leveren waardevolle
inzichten om gedrag te kaderen, te verklaren en te voorspellen
WAT?
- Verschillende opvattingen over gedrag: je eigen mening ook belangrijk
- Afhankelijk van tijd
- Afhankelijk van maatschappelijke evoluties
Verschillende opvattingen hebben geleid tot verschillende stromingen binnen de
psychologie
1. DIEPTEPSYCHOLOGIE
- Naam vandaag: Psychodynamische theorie. Geest = een vat vol energie dat heel
dynamisch is
- Grondlegger: Sigmund Freud (Weense arts= neuroloog), beroemd door vele
gevalsstudies
Zijn theorie was vernieuwend en ging tegen vele bestaande gedachten van de tijd
in.
- Freud ontwikkelde vele theorieën en zijn toenmalige leerlingen werkten deze verder
uit tot ze tot op de dag van vandaag nuttig zijn en gebruikt worden in bv:
psychiatrische klinieken
- Centrale gedachte: Het menselijk gedrag wordt beheerst door diepere onbewuste
krachten. Het gehanteerde mensbeeld is daarom een eerder pessimistisch
mensbeeld te noemen.
Hypnosetherapie: Freud geraakte overtuigd dat psychische factoren een rol spelen
in de neurologische ziekteprocessen.
De metafoor van een ijsberg:
- het bewuste compartiment is
een klein topje van de ijsberg,
de rest is onbewust.
- De menselijke geest bestaat
voor 90% uit het onbewuste
,Freud werkte een theorie uit betreffende de structuur en werking van de menselijke
geest: een complexe theorie waarbij het psychische apparaat van de mens opgedeeld
wordt in 3 compartimenten:
1. Es (id) Het onbewuste (on)Lustprincipe het vormt de diepste kern van de
persoonlijkheid zsm bevredigen
2. Ich (ego) Driftontlading, bevrediging door o.a. waarneming, geheugen, …
Realiteitsprincipe, is voor groot deel bewust en behoudt realiteitsprincipe
3. Über-ich (superego) Moraliserende instantie van het apparaat, geweten,
waarden en normen Moraliteitsprincipe
Tussen deze 3 instanties bestaat een voortdurend krachtenspel. Elk onderdeel
heeft eigen kenmerken, een eigen ontstaansgeschiedenis en levert een
verschillende bijdrage aan het gedrag.
Voorbeelden:
- Wanneer het ‘es’ in tegenspraak is met het über-ich ontstaat er conflict. Het ich moet
voor dit conflict bv in vorm van een uitweg of het sluiten van een compromis.
conflicten kunnen een uitweg vinden in: versprekingen, dromen, moppen,
vergeetachtigheid … etc
1.1 Psychoanalyse
- Freud ontwikkelde deze eigen therapievorm
- Hij deed aan droomduiding: toegang krijgen tot het onbewuste deel van de menselijke
geest
- Mensen in therapie vertellen vrij wat er in hen opkomt en de therapeut geeft duiding bij
wat de patiënt vertelt
- Terugkeren van de kinderjaren is een belangrijk onderdeel van de psychoanalyse: Freud
ging er vanuit dar psychische problemen terug te voeren zijn op voorvallen uit de
kinderjaren
2. HET BEHAVIORISME
Stimulus Reactie
= Elke gedragsuiting is een reactie op een prikkel
- Grondlegger is John Watson; volgens hem moet de psychologie zich richten op
waarneembaar gedrag. Hij gaat niet in gesprek met zijn patiënten, maar wilt aan de slag
gaan met allerlei metingen en waarneembare objectieve parameters om de beleving na
te gaan. In zijn visie is er geen plaats voor aangeboren neigingen
, Beroemde uitspraak Watson, wat het mensbeeld geeft van de orthodoxe behavioristen.
‘Geef mij een stuk of 12 gezonde kinderen, goed gevormd en een door mijzelf bepaalde
wereld om ze groot te brengen en ik garandeer u dat ik elk ervan, wie u maar wil, kan
trainen om, welke specialist ik maar zou kiezen te worden -dokter, advocaat, filosoof,
zelfs bedelaars of dieven …- ongeacht zijn talenten, neigingen, tendenties, vermogens en
het ras van voorouders’
- Mentale toestanden worden niet bestudeerd en zouden geen invloed uitoefenen op wat
een persoon doet. Enkel wat is aangeleerd bepaalt het gedrag.
- B.F. Skinner: Bouwde verder op de ideeën van Watson en Pavlov en ontwikkelde de
theorie van operante conditionering. Hij geloofde dat gedrag versterkt of verminderd
wordt door beloningen of straffen.
- Ivan Pavlov: Zijn experimenten met honden legden de basis voor klassieke
conditionering.
- Amerikaanse stroming die ontstond voor ene stuk uit de heersende kritiek op de
psychoanalyse
- Focus op observeerbaar gedrag: Behavioristen geloven dat het menselijk gedrag het
resultaat is van stimuli (prikkels) uit de omgeving en de reacties daarop. Interne
processen, zoals gedachten en gevoelens, worden gezien als onobserveerbaar en dus
niet wetenschappelijk te bestuderen
2.1 NEOBEHAVIORISME
- werd geboren door aanleiding van de kritiek op het behaviorisme; deze gedachte bleek
te naïef en simpel
- gedachte: nog steeds behaviorisme van oorsprong; namelijk dat gedrag te verklaren is
op basis van objectief waarneembare feiten, maar niet alle gedrag kan terug worden
gebracht en wordt nu verklaard met de S-O-R opvatting.
De factor organisme is een black-box waarop men geen rechtstreekse kijk heeft, het
onbekende innerlijke vh organisme kan men enkel onrechtstreeks behandelen.
STIMULUS ORGANISME REACTIE
De fundamentele behavioristische doelstelling: ‘op een zo eenvoudig mogelijke manier
gedrag verklaren’ bleef wel behouden/
3. GESTALTPSYCHOLOGIE
- Bekende grondleggers: Kurt Kaffka en Wolfgang Köhler + Frits Perls
- Reactie op structuralisme; gaat uit van de aanname en dat de waarneming bestaat uit
een aantal afzonderlijke gewaarwordingen.
THEMA 1: THEORETISCHE STROMINGEN
INLEIDING
De verschillende stromingen:
- Dieptepsychologie
- Behaviorisme en neobehaviorisme
- Gestaltpsychologie
- Cognitieve psychologie
- Humanistische psychologie
- Sociaal constructivisme
- Biologische psychologie
- Huidige psychologie op de dag van vandaag
Zijn op de dag van vandaag nog steeds heel belangrijk en leveren waardevolle
inzichten om gedrag te kaderen, te verklaren en te voorspellen
WAT?
- Verschillende opvattingen over gedrag: je eigen mening ook belangrijk
- Afhankelijk van tijd
- Afhankelijk van maatschappelijke evoluties
Verschillende opvattingen hebben geleid tot verschillende stromingen binnen de
psychologie
1. DIEPTEPSYCHOLOGIE
- Naam vandaag: Psychodynamische theorie. Geest = een vat vol energie dat heel
dynamisch is
- Grondlegger: Sigmund Freud (Weense arts= neuroloog), beroemd door vele
gevalsstudies
Zijn theorie was vernieuwend en ging tegen vele bestaande gedachten van de tijd
in.
- Freud ontwikkelde vele theorieën en zijn toenmalige leerlingen werkten deze verder
uit tot ze tot op de dag van vandaag nuttig zijn en gebruikt worden in bv:
psychiatrische klinieken
- Centrale gedachte: Het menselijk gedrag wordt beheerst door diepere onbewuste
krachten. Het gehanteerde mensbeeld is daarom een eerder pessimistisch
mensbeeld te noemen.
Hypnosetherapie: Freud geraakte overtuigd dat psychische factoren een rol spelen
in de neurologische ziekteprocessen.
De metafoor van een ijsberg:
- het bewuste compartiment is
een klein topje van de ijsberg,
de rest is onbewust.
- De menselijke geest bestaat
voor 90% uit het onbewuste
,Freud werkte een theorie uit betreffende de structuur en werking van de menselijke
geest: een complexe theorie waarbij het psychische apparaat van de mens opgedeeld
wordt in 3 compartimenten:
1. Es (id) Het onbewuste (on)Lustprincipe het vormt de diepste kern van de
persoonlijkheid zsm bevredigen
2. Ich (ego) Driftontlading, bevrediging door o.a. waarneming, geheugen, …
Realiteitsprincipe, is voor groot deel bewust en behoudt realiteitsprincipe
3. Über-ich (superego) Moraliserende instantie van het apparaat, geweten,
waarden en normen Moraliteitsprincipe
Tussen deze 3 instanties bestaat een voortdurend krachtenspel. Elk onderdeel
heeft eigen kenmerken, een eigen ontstaansgeschiedenis en levert een
verschillende bijdrage aan het gedrag.
Voorbeelden:
- Wanneer het ‘es’ in tegenspraak is met het über-ich ontstaat er conflict. Het ich moet
voor dit conflict bv in vorm van een uitweg of het sluiten van een compromis.
conflicten kunnen een uitweg vinden in: versprekingen, dromen, moppen,
vergeetachtigheid … etc
1.1 Psychoanalyse
- Freud ontwikkelde deze eigen therapievorm
- Hij deed aan droomduiding: toegang krijgen tot het onbewuste deel van de menselijke
geest
- Mensen in therapie vertellen vrij wat er in hen opkomt en de therapeut geeft duiding bij
wat de patiënt vertelt
- Terugkeren van de kinderjaren is een belangrijk onderdeel van de psychoanalyse: Freud
ging er vanuit dar psychische problemen terug te voeren zijn op voorvallen uit de
kinderjaren
2. HET BEHAVIORISME
Stimulus Reactie
= Elke gedragsuiting is een reactie op een prikkel
- Grondlegger is John Watson; volgens hem moet de psychologie zich richten op
waarneembaar gedrag. Hij gaat niet in gesprek met zijn patiënten, maar wilt aan de slag
gaan met allerlei metingen en waarneembare objectieve parameters om de beleving na
te gaan. In zijn visie is er geen plaats voor aangeboren neigingen
, Beroemde uitspraak Watson, wat het mensbeeld geeft van de orthodoxe behavioristen.
‘Geef mij een stuk of 12 gezonde kinderen, goed gevormd en een door mijzelf bepaalde
wereld om ze groot te brengen en ik garandeer u dat ik elk ervan, wie u maar wil, kan
trainen om, welke specialist ik maar zou kiezen te worden -dokter, advocaat, filosoof,
zelfs bedelaars of dieven …- ongeacht zijn talenten, neigingen, tendenties, vermogens en
het ras van voorouders’
- Mentale toestanden worden niet bestudeerd en zouden geen invloed uitoefenen op wat
een persoon doet. Enkel wat is aangeleerd bepaalt het gedrag.
- B.F. Skinner: Bouwde verder op de ideeën van Watson en Pavlov en ontwikkelde de
theorie van operante conditionering. Hij geloofde dat gedrag versterkt of verminderd
wordt door beloningen of straffen.
- Ivan Pavlov: Zijn experimenten met honden legden de basis voor klassieke
conditionering.
- Amerikaanse stroming die ontstond voor ene stuk uit de heersende kritiek op de
psychoanalyse
- Focus op observeerbaar gedrag: Behavioristen geloven dat het menselijk gedrag het
resultaat is van stimuli (prikkels) uit de omgeving en de reacties daarop. Interne
processen, zoals gedachten en gevoelens, worden gezien als onobserveerbaar en dus
niet wetenschappelijk te bestuderen
2.1 NEOBEHAVIORISME
- werd geboren door aanleiding van de kritiek op het behaviorisme; deze gedachte bleek
te naïef en simpel
- gedachte: nog steeds behaviorisme van oorsprong; namelijk dat gedrag te verklaren is
op basis van objectief waarneembare feiten, maar niet alle gedrag kan terug worden
gebracht en wordt nu verklaard met de S-O-R opvatting.
De factor organisme is een black-box waarop men geen rechtstreekse kijk heeft, het
onbekende innerlijke vh organisme kan men enkel onrechtstreeks behandelen.
STIMULUS ORGANISME REACTIE
De fundamentele behavioristische doelstelling: ‘op een zo eenvoudig mogelijke manier
gedrag verklaren’ bleef wel behouden/
3. GESTALTPSYCHOLOGIE
- Bekende grondleggers: Kurt Kaffka en Wolfgang Köhler + Frits Perls
- Reactie op structuralisme; gaat uit van de aanname en dat de waarneming bestaat uit
een aantal afzonderlijke gewaarwordingen.
