Paragraaf 2.1 cellen leven samen:
Organisatieniveaus:
- Molecuul: bestaat uit 2 of meer atomen. Het zijn de kleinste deeltjes van
een stof met nog alle eigenschappen van die stof.
- Organel: een organel is een onderdeel van de cel met een bepaalde taak
- Cel: de functionele basiseenheid van elk organisme. Een cel bevat
cytoplasma en erfelijk materiaal en is omringd door een membraan.
- Weefsel: een weefsel is een groep cellen met dezelfde bouw en functie.
- Orgaan: bestaat uit verschillende weefsels die samenwerken aan een
bepaalde taak
- Orgaanstelsel: omvat diverse organen die samen een bepaalde taak
hebben
- Organisme: een levend wezen
- Populatie: bestaat uit een groep organismen van dezelfde soort in een
bepaald gebied.
- Levensgemeenschap: alle organismen in een bepaald gebied
- Ecosysteem: een begrensd gebied waarin organismen met elkaar en met
de levenloze natuur relaties hebben
- Systeem aarde: alle ecosystemen: de fysische, chemische en biologische
processen op aarde en hun onderlinge interacties.
Emergente eigenschappen:
Door interactie van delen van een organisatie niveau is een nieuwe eigenschap
ontstaan, die is zichtbaar op hoger en complexer niveau. Dit is een emergente
eigenschap
Emergente eigenschappen zijn niet af te leiden uit de eigenschappen van
afzonderlijke onderdelen.
VB: (samenwerking van spieren, botten en zenuwstelsels leiden tot het kunnen
sporten).
Levenskenmerken:
De levenskenmerken zijn: beweging, groei en ontwikkeling, voortplanting,
stofwisseling, waarnemen van en reageren op prikkels/veranderingen in de
omgeving.
Medische toepassingen van stemcelweek:
Voor hypo: het eten van suiker
Voor hyper: insuline pen, transplantatie van een alvleesklier of de eilandjes van
Langerhans, gebruiken van stamcellen (celdifferentiatie)
,Verband tussen de toename van het oppervlak en het volume bij een
organisme:
Hoe groter de volume van een cel, hoe groter de energiebehoefte. De verhouding
oppervlak/volume beperkt de maximale grootte van cellen. Kleine cellen hebben
relatief een groot oppervlak en klein volume.
Paragraaf 2.2 cellen:
De functies van de onderdelen van een menselijke en dierlijke cel:
Cellen bestaan uit een cytoplasma (grondplasma en organellen) en is omgeven
door een celmembraan:
- Celmembraan: voorkomt het willekeurig uitwisselen van stoffen
- Grondplasma: waterige inhoud van de cel
- Celkern: bevat DNA en bouwinstructies voor het maken van eiwitten
- Ribosoom: bestaat uit eiwit en rRNA, aminozuren die eiwitten aan elkaar
koppelen
- Ruw ER (met ribosomen): bewerkt en transporteert eiwitten
- Glad ER (zonder ribosomen): maakt vetachtige stoffen en maakt giftige
stoffen in de leven onschadelijk
- Transportblaasje: kleine blaasjes met een membraan die eiwit vervoeren
- Golgisysteem: transportsysteem, bewerkt eiwitten, snoert blaasjes af
- Mitochondrium: breekt glucose af
- Lysosoom: blaasjes met verteringsenzymen, ze kunnen versleten
organellen en opgenomen stoffen binnen een cel afbreken
- Cytoskelet: geeft stevigheid/vorm
- Centriolen: spelen een rol bij de celdeling
De functies van onderdelen van de plantencel:
Bevat dezelfde organellen en onderdelen als een mensen cel, alleen de centriolen
ontbreken, andere verschillen:
- Celwand: van cellulose is geen organel
- Vacuole: gevuld met water en opgeloste stoffen -> kleurstoffen
- Chloroplasten: (bladgroenkorrels) hierin vind fotosynthese plaats.
- Chromoplasten: zetmeelkorrels met kleur
- Amyloplasten: zetmeelkorrels zonder kleur
- Plastiden: chloroplasten, chromoplatsen en amyloplasten samen.
De eigenschappen van planten, dieren, schimmels en bacteriën op
celniveau:
- Bacterieën:
Celwand; geeft stevigheid en vorm
Chromosoom; groot cirkelvormig DNA-molecuul
Plasmiden; klein cirkelvormig DNA-molecuul
Kapsel; een extra beschermingslaag tegen stoffen
Flagellen; eiwitdraden zodat ze zich kunnen voortbewegen
Ribosomen; vormen eiwitten
- Schimmels ( eencellige en meercellige):
, Celkern, ER, golgisysteem, ribosomen, lysosomen en
mitochondriën
Organisatieniveaus:
- Molecuul: bestaat uit 2 of meer atomen. Het zijn de kleinste deeltjes van
een stof met nog alle eigenschappen van die stof.
- Organel: een organel is een onderdeel van de cel met een bepaalde taak
- Cel: de functionele basiseenheid van elk organisme. Een cel bevat
cytoplasma en erfelijk materiaal en is omringd door een membraan.
- Weefsel: een weefsel is een groep cellen met dezelfde bouw en functie.
- Orgaan: bestaat uit verschillende weefsels die samenwerken aan een
bepaalde taak
- Orgaanstelsel: omvat diverse organen die samen een bepaalde taak
hebben
- Organisme: een levend wezen
- Populatie: bestaat uit een groep organismen van dezelfde soort in een
bepaald gebied.
- Levensgemeenschap: alle organismen in een bepaald gebied
- Ecosysteem: een begrensd gebied waarin organismen met elkaar en met
de levenloze natuur relaties hebben
- Systeem aarde: alle ecosystemen: de fysische, chemische en biologische
processen op aarde en hun onderlinge interacties.
Emergente eigenschappen:
Door interactie van delen van een organisatie niveau is een nieuwe eigenschap
ontstaan, die is zichtbaar op hoger en complexer niveau. Dit is een emergente
eigenschap
Emergente eigenschappen zijn niet af te leiden uit de eigenschappen van
afzonderlijke onderdelen.
VB: (samenwerking van spieren, botten en zenuwstelsels leiden tot het kunnen
sporten).
Levenskenmerken:
De levenskenmerken zijn: beweging, groei en ontwikkeling, voortplanting,
stofwisseling, waarnemen van en reageren op prikkels/veranderingen in de
omgeving.
Medische toepassingen van stemcelweek:
Voor hypo: het eten van suiker
Voor hyper: insuline pen, transplantatie van een alvleesklier of de eilandjes van
Langerhans, gebruiken van stamcellen (celdifferentiatie)
,Verband tussen de toename van het oppervlak en het volume bij een
organisme:
Hoe groter de volume van een cel, hoe groter de energiebehoefte. De verhouding
oppervlak/volume beperkt de maximale grootte van cellen. Kleine cellen hebben
relatief een groot oppervlak en klein volume.
Paragraaf 2.2 cellen:
De functies van de onderdelen van een menselijke en dierlijke cel:
Cellen bestaan uit een cytoplasma (grondplasma en organellen) en is omgeven
door een celmembraan:
- Celmembraan: voorkomt het willekeurig uitwisselen van stoffen
- Grondplasma: waterige inhoud van de cel
- Celkern: bevat DNA en bouwinstructies voor het maken van eiwitten
- Ribosoom: bestaat uit eiwit en rRNA, aminozuren die eiwitten aan elkaar
koppelen
- Ruw ER (met ribosomen): bewerkt en transporteert eiwitten
- Glad ER (zonder ribosomen): maakt vetachtige stoffen en maakt giftige
stoffen in de leven onschadelijk
- Transportblaasje: kleine blaasjes met een membraan die eiwit vervoeren
- Golgisysteem: transportsysteem, bewerkt eiwitten, snoert blaasjes af
- Mitochondrium: breekt glucose af
- Lysosoom: blaasjes met verteringsenzymen, ze kunnen versleten
organellen en opgenomen stoffen binnen een cel afbreken
- Cytoskelet: geeft stevigheid/vorm
- Centriolen: spelen een rol bij de celdeling
De functies van onderdelen van de plantencel:
Bevat dezelfde organellen en onderdelen als een mensen cel, alleen de centriolen
ontbreken, andere verschillen:
- Celwand: van cellulose is geen organel
- Vacuole: gevuld met water en opgeloste stoffen -> kleurstoffen
- Chloroplasten: (bladgroenkorrels) hierin vind fotosynthese plaats.
- Chromoplasten: zetmeelkorrels met kleur
- Amyloplasten: zetmeelkorrels zonder kleur
- Plastiden: chloroplasten, chromoplatsen en amyloplasten samen.
De eigenschappen van planten, dieren, schimmels en bacteriën op
celniveau:
- Bacterieën:
Celwand; geeft stevigheid en vorm
Chromosoom; groot cirkelvormig DNA-molecuul
Plasmiden; klein cirkelvormig DNA-molecuul
Kapsel; een extra beschermingslaag tegen stoffen
Flagellen; eiwitdraden zodat ze zich kunnen voortbewegen
Ribosomen; vormen eiwitten
- Schimmels ( eencellige en meercellige):
, Celkern, ER, golgisysteem, ribosomen, lysosomen en
mitochondriën
