Kennistoets Generiek Hoofdfase 2020
Leertheorie: Cognitieve psychologie
Waarnemingswetten
Gestaltpsychologie Denkpsychologie
Neurofysiologie
Linguïstiek informatietechnologie
Leren
Bruner Ausubel
Zelfontdekkend leren/ Guided discovery Betekenisvol leren/ Betekenisloos leren
(rote learning)
Representatievormen Onderschikkende
(cognitieve structuur) ordening
Enactief Bovenschikkende
Kennisstructuur
Iconisch ordening
Symbolisch
Ankerbegrip Verbalisme
Nevenschikkende
Organizer
ordening
Krachtige
leeromgeving
Bronnen van de cognitieve leerpsychologie
In de jaren na de Tweede Wereldoorlog maakt het behaviorisme plaats voor de cognitieve
(leer)psychologie.
De cognitieve (leer)psychologie heeft zich mede ontwikkeld vanuit de Gestaltpsychologie. De
belangrijkste vertegenwoordigers waren Wertheimer en Köhler. Zij waren vooral geïnteresseerd in
de waarneming en in de opsporing van principes, die onze waarnemingen structuren.
Een door hen bekend geworden structureringsprincipe is dat individuen ertoe neigen waarnemingen
(visuele informatie) te (her)ordenen of te (her)construeren tot gute Gestalten. We structureren onze
, waarnemingen niet willekeurig, maar streven naar een zekere eenvoud en ideale ordening, waaraan
we vervolgens betekenis toekennen. Als we in de prikkels die we ontvangen niet direct een
samenhang kunnen ontdekken, construeren we die zelf, zodat er een betekenisvol geheel ontstaat.
Pregnantieprincipe= wat er niet is, vullen we aan tot een ‘gute Gestalt’.
Gestalt= Een totaal beeld, waarbij het geheel méér is dan de som van de samenstellende delen. Zo is
een tafel méér dan vier balken en een plank.
Trial- and- error Het vinden van een oplossing is niet te danken aan toeval, maar aan
het verkrijgen van inzicht in de probleemsituatie. Leren met vallen en
opstaan.
“Proberen en missen” “Gissen en missen”
Trial – and- error- gedrag Niet willekeurig te werk gaan. Situatie analyseren.
Het vinden van de oplossig is een kwestie van (her)structueren en/of (her)interpretatie van het
probleem die tot de oplossing leidt.
Karakteristieken van inzichtelijk gedrag:
Aha- Erlebnis Het inzicht breekt plotseling door en de oplossing dient zich in haar geheel
aan. De reactie op het doorbreken van het inzicht wordt Aha-Erlebnis
genoemd (‘er gaat je een lichtje op’)
Transfer Een eenmaal door inzicht gevonden oplossing wordt niet zo gemakkelijk meer
vergeten en zal in nieuwe, vergelijkbare situaties meestal met succes worden
aangewend. Er is dus sprake van transfer.
Probleemsituatie Het vinden van een oplossing is niet alleen afhankelijk van de inrichting van de
probleemsituatie, maar ook van iemands vermogen de probleemsituatie
vanuit verschillende invalshoeken te benaderen.
Cognitie= de betekenis van het denken
Cognitieve psychologen wilden vooral richten op het onderzoeken en beschrijven van de processen
die zich in het hoofd van de lerende afspelen. Vooral de werking van het geheugen en het (leren)
oplossen van complexe problemen had hun onderzoeksinteresse. Het leren toepassen van kennis en
vaardigheden achtten ze belangrijker dan het kunnen reproduceren van het geleerde, wat bij de
behavioristen min of meer centraal stond.
De ingrediënten voor de gewijzigde opvatting omtrent het leren, die bekend staat als de cognitieve
revolutie, worden geleverd door de ontwikkeling van de informatietechnologie, de opkomst van de
computer, de neurofysiologie, de taalkunde en de ideeën en bevinden van de Gestaltpsychologen en
de ontwikkelingspsychologen (zoals Piaget).
Informatietheoretische benadering
Mensen worden door psychologen gezien als een informatie verwerkend systeem. We selecteren
steeds informatie uit een te rijk aanbod. Dit wordt via de hippocampus in ons brein gecodeerd,
bewerkt en voorzien van betekenis. Het wordt als nieuwe kennis in ons langetermijngeheugen
opgeslagen. Van hieruit kun je het oproepen als je het nodig hebt.
Vanwege de vergelijking tussen mens en computer, noemt men deze benadering binnen de
Leertheorie: Cognitieve psychologie
Waarnemingswetten
Gestaltpsychologie Denkpsychologie
Neurofysiologie
Linguïstiek informatietechnologie
Leren
Bruner Ausubel
Zelfontdekkend leren/ Guided discovery Betekenisvol leren/ Betekenisloos leren
(rote learning)
Representatievormen Onderschikkende
(cognitieve structuur) ordening
Enactief Bovenschikkende
Kennisstructuur
Iconisch ordening
Symbolisch
Ankerbegrip Verbalisme
Nevenschikkende
Organizer
ordening
Krachtige
leeromgeving
Bronnen van de cognitieve leerpsychologie
In de jaren na de Tweede Wereldoorlog maakt het behaviorisme plaats voor de cognitieve
(leer)psychologie.
De cognitieve (leer)psychologie heeft zich mede ontwikkeld vanuit de Gestaltpsychologie. De
belangrijkste vertegenwoordigers waren Wertheimer en Köhler. Zij waren vooral geïnteresseerd in
de waarneming en in de opsporing van principes, die onze waarnemingen structuren.
Een door hen bekend geworden structureringsprincipe is dat individuen ertoe neigen waarnemingen
(visuele informatie) te (her)ordenen of te (her)construeren tot gute Gestalten. We structureren onze
, waarnemingen niet willekeurig, maar streven naar een zekere eenvoud en ideale ordening, waaraan
we vervolgens betekenis toekennen. Als we in de prikkels die we ontvangen niet direct een
samenhang kunnen ontdekken, construeren we die zelf, zodat er een betekenisvol geheel ontstaat.
Pregnantieprincipe= wat er niet is, vullen we aan tot een ‘gute Gestalt’.
Gestalt= Een totaal beeld, waarbij het geheel méér is dan de som van de samenstellende delen. Zo is
een tafel méér dan vier balken en een plank.
Trial- and- error Het vinden van een oplossing is niet te danken aan toeval, maar aan
het verkrijgen van inzicht in de probleemsituatie. Leren met vallen en
opstaan.
“Proberen en missen” “Gissen en missen”
Trial – and- error- gedrag Niet willekeurig te werk gaan. Situatie analyseren.
Het vinden van de oplossig is een kwestie van (her)structueren en/of (her)interpretatie van het
probleem die tot de oplossing leidt.
Karakteristieken van inzichtelijk gedrag:
Aha- Erlebnis Het inzicht breekt plotseling door en de oplossing dient zich in haar geheel
aan. De reactie op het doorbreken van het inzicht wordt Aha-Erlebnis
genoemd (‘er gaat je een lichtje op’)
Transfer Een eenmaal door inzicht gevonden oplossing wordt niet zo gemakkelijk meer
vergeten en zal in nieuwe, vergelijkbare situaties meestal met succes worden
aangewend. Er is dus sprake van transfer.
Probleemsituatie Het vinden van een oplossing is niet alleen afhankelijk van de inrichting van de
probleemsituatie, maar ook van iemands vermogen de probleemsituatie
vanuit verschillende invalshoeken te benaderen.
Cognitie= de betekenis van het denken
Cognitieve psychologen wilden vooral richten op het onderzoeken en beschrijven van de processen
die zich in het hoofd van de lerende afspelen. Vooral de werking van het geheugen en het (leren)
oplossen van complexe problemen had hun onderzoeksinteresse. Het leren toepassen van kennis en
vaardigheden achtten ze belangrijker dan het kunnen reproduceren van het geleerde, wat bij de
behavioristen min of meer centraal stond.
De ingrediënten voor de gewijzigde opvatting omtrent het leren, die bekend staat als de cognitieve
revolutie, worden geleverd door de ontwikkeling van de informatietechnologie, de opkomst van de
computer, de neurofysiologie, de taalkunde en de ideeën en bevinden van de Gestaltpsychologen en
de ontwikkelingspsychologen (zoals Piaget).
Informatietheoretische benadering
Mensen worden door psychologen gezien als een informatie verwerkend systeem. We selecteren
steeds informatie uit een te rijk aanbod. Dit wordt via de hippocampus in ons brein gecodeerd,
bewerkt en voorzien van betekenis. Het wordt als nieuwe kennis in ons langetermijngeheugen
opgeslagen. Van hieruit kun je het oproepen als je het nodig hebt.
Vanwege de vergelijking tussen mens en computer, noemt men deze benadering binnen de
