Louise Nipshagen 1
Literatuursamenvatting seksualiteit in
samenleving 2024/2045
Week 1 ........................................................................................................................ 2
Gupta 2024 What is a sexual act? ............................................................................ 2
Van Driel et al. 2018 Geschiedenis van de seksuologie: paradigma's, thema's en
debatten ............................................................................................................... 3
Week 2 ........................................................................................................................ 5
Balthasart 2016. Sex differences in partner preferences in humans and animals. ....... 5
Quintana et al. 2024. Do Sex and Gender Have Separate Identities? .......................... 6
Week 3 ........................................................................................................................ 7
Sarno et al. 2022 .................................................................................................... 7
Seguin et al. 2017................................................................................................... 9
Week 4 ...................................................................................................................... 11
Van der Vlugt et al 2025 ........................................................................................ 11
Auerbach et al. 2023, Critiquing the Unintended Pregnancy Framework ................... 13
Week 5 ...................................................................................................................... 15
De Wit et al. ......................................................................................................... 15
Mark et al. 2021 ................................................................................................... 17
Week 6 ...................................................................................................................... 19
Danaher, J. (2024). Is there a right to sex?............................................................... 19
Bianchi, A. (2022). Sexual consent, dementia, and well-being. ................................ 22
Week 7 ...................................................................................................................... 24
Vanwesenbeeck 2020, Prostitution and Sex Work Policies ...................................... 24
Vanwesenbeeck et al. 2019, ‘Duizenden slachtoffers van seksuele uitbuiting’: feit of
frame? ................................................................................................................ 27
,Louise Nipshagen 2
Week 1
Gupta 2024 What is a sexual act?
Deze tekst onderzoekt hoe seks wordt begrepen op individueel en maatschappelijk niveau.
Het bespreekt hoe individuen leren om bepaalde handelingen als seksueel te ervaren en
hoe maatschappelijke definities van seks invloed hebben op welzijn en sociale
rechtvaardigheid.
Sexual Activity: Do We Know It When We See It?
- Er is geen vaste, universele definitie van seksuele activiteit.
- Culturele normen en context bepalen grotendeels wat als seksueel wordt gezien.
- Seksuele activiteit is een sociaal geconstrueerd begrip, gevormd door culturele
opvattingen en machtsverhoudingen.
- Er kan binnen dezelfde samenleving variatie en onenigheid zijn over de definitie van
seksuele activiteit.
Subjective Experience of Sex
- Seksuele ervaringen worden sociaal gevormd en zijn niet aangeboren.
- Sociale interacties (seksueel of niet-seksueel) beïnvloeden hoe mensen bepaalde
handelingen als seksueel ervaren.
- Individuen kunnen dezelfde handeling verschillend interpreteren, afhankelijk van
hun persoonlijke en culturele context. En samenleving.
Societal Definitions of Sex
In dit deel wordt besproken hoe maatschappelijke opvattingen over seks invloed hebben
op individuele ervaringen en hoe deze opvattingen leiden tot ongelijkheid en uitsluiting.
- In veel westerse samenlevingen bestaat een "coïtaal imperatief", waarbij
penetratieve geslachtsgemeenschap als de standaard vorm van seks wordt
beschouwd.
- Feministische critici stellen dat de nadruk op penetratie de seksuele behoeften van
mannen boven die van vrouwen stelt, wat bijdraagt aan de "orgasm gap".
- De focus op penetratieve seks kan mensen met een beperking, ouderen of mensen
met ziektes het gevoel geven dat zij seksueel tekortschieten.
,Louise Nipshagen 3
- Seksuele voorlichting richt zich vaak alleen op penetratieve seks, wat kan leiden tot
een gebrek aan kennis over andere vormen van intimiteit, met name bij LGBTQ+-
jongeren.
- De juridische definitie van verkrachting is traditioneel beperkt tot penetratie,
waardoor andere vormen van gedwongen intimiteit niet als ernstig worden erkend.
Van Driel et al. 2018 Geschiedenis van de seksuologie: paradigma's, thema's
en debatten
De periode 1886– 1945, het ontstaan van de seksuologie
Karakteristieke kernthema's:
- Pleidooi voor wetenschappelijk onderzoek van seksualiteit,
- Klinische methodologie uitgaand van gevalsbeschrijvingen
- Sterk geloof in een universeel seksueel instinct of drift (gericht van man naar vrouw,
en in minder sterke mate andersom),
- Het idee dat afwijkingen het resultaat waren van een ziekte, die dus door een
medicus moest worden behandeld
- Een duidelijke dominantie van Europese wetenschappers
- Uiteenlopende opvattingen over de relaties tussen de seksuologie en de
samenleving
Na de Tweede Wereldoorlog: de periode 1945– 1974
Seks heeft een biologische functie, geremd of gefaciliteerd door cultuur.
Er werd niet langer vanuit het perspectief van de voortplanting gedefinieerd, maar steeds
meer als seks tussen wederzijds instemmende partners.
Conceptueel werden verschillende nieuwe dimensies aan seksualiteit onderscheiden:
- Gendergedrag
- Seksuele oriëntatie
- Seksuele responscyclus
Studie van seksualiteit vereiste empirische methodologie en een interdisciplinaire
benadering (zie bijvoorbeeld het werk van Kinsey, Masters en Johnson, Money en Beach en
hun collega’s).
, Louise Nipshagen 4
De wetenschappelijke output kwam vooral uit de Verenigde Staten: belangrijke thema’s
waren:
- Fysiologie van seksualiteit
- Psychologische behandelingen van seksuele disfuncties en genderproblemen
De gelijkberechtiging van homoseksuelen kwam op gang en was geassocieerd met de
normalisatie van homoseksualiteit door de American Psychiatric Association.
De periode 1974– 2018: sociaalconstructionisme, essentialisme en het
biopsychosociale denkkader als richtinggevende metaperspectieven
Er blijft spanning bestaan in de seksuologie tussen essentialisme en sociaal-
constructionisme. Maar het biopsychosociale paradigma wint aan kracht.
Dat paradigma maakt een evenwichtiger benadering van seksualiteit mogelijk dan
eenzijdig essentialisme of sociaal-constructionisme. Zowel biologisch/ biomedisch als
sociaal-maatschappelijk en psychologisch onderzoek past hierbinnen, waardoor de
seksuologie zich ook binnen een in principe theoretisch integratief kader disciplinair kan
verdiepen. Vooralsnog is een dergelijk integratief theoretisch model echter nog niet
voorhanden.
Essentialisme: gaat ervan uit dat bepaalde verschijnselen natuurlijk, onvermijdelijk en
universeel zijn, en vaak ook dat ze biologisch bepaald zijn.
- Experimentele methoden nodig om hypothesen te toetsen die zijn opgesteld in een
eerdere explorerende onderzoeksfase, al dan niet als vervolg op klinische studies.
Sociaal constructionisme: seksueel gedrag is sociaal rolgedrag dat door cultureel
bepaalde scripts tot stand werd gebracht.
Twee dimensies aan een script:
- Een interpersoonlijke: waardoor mensen seksueel met elkaar kunnen omgaan
- Een intrapsychische: waardoor een individu een psychologische representatie van
seks heeft en bepaald seksueel gedrag nastreeft.
Seksueel gedrag was volgens Gagnon en Simon niet de uiting van een vastliggend seksueel
instinct, maar van sociale betekenisgeving aan biologische opwindingsmogelijkheden.
Literatuursamenvatting seksualiteit in
samenleving 2024/2045
Week 1 ........................................................................................................................ 2
Gupta 2024 What is a sexual act? ............................................................................ 2
Van Driel et al. 2018 Geschiedenis van de seksuologie: paradigma's, thema's en
debatten ............................................................................................................... 3
Week 2 ........................................................................................................................ 5
Balthasart 2016. Sex differences in partner preferences in humans and animals. ....... 5
Quintana et al. 2024. Do Sex and Gender Have Separate Identities? .......................... 6
Week 3 ........................................................................................................................ 7
Sarno et al. 2022 .................................................................................................... 7
Seguin et al. 2017................................................................................................... 9
Week 4 ...................................................................................................................... 11
Van der Vlugt et al 2025 ........................................................................................ 11
Auerbach et al. 2023, Critiquing the Unintended Pregnancy Framework ................... 13
Week 5 ...................................................................................................................... 15
De Wit et al. ......................................................................................................... 15
Mark et al. 2021 ................................................................................................... 17
Week 6 ...................................................................................................................... 19
Danaher, J. (2024). Is there a right to sex?............................................................... 19
Bianchi, A. (2022). Sexual consent, dementia, and well-being. ................................ 22
Week 7 ...................................................................................................................... 24
Vanwesenbeeck 2020, Prostitution and Sex Work Policies ...................................... 24
Vanwesenbeeck et al. 2019, ‘Duizenden slachtoffers van seksuele uitbuiting’: feit of
frame? ................................................................................................................ 27
,Louise Nipshagen 2
Week 1
Gupta 2024 What is a sexual act?
Deze tekst onderzoekt hoe seks wordt begrepen op individueel en maatschappelijk niveau.
Het bespreekt hoe individuen leren om bepaalde handelingen als seksueel te ervaren en
hoe maatschappelijke definities van seks invloed hebben op welzijn en sociale
rechtvaardigheid.
Sexual Activity: Do We Know It When We See It?
- Er is geen vaste, universele definitie van seksuele activiteit.
- Culturele normen en context bepalen grotendeels wat als seksueel wordt gezien.
- Seksuele activiteit is een sociaal geconstrueerd begrip, gevormd door culturele
opvattingen en machtsverhoudingen.
- Er kan binnen dezelfde samenleving variatie en onenigheid zijn over de definitie van
seksuele activiteit.
Subjective Experience of Sex
- Seksuele ervaringen worden sociaal gevormd en zijn niet aangeboren.
- Sociale interacties (seksueel of niet-seksueel) beïnvloeden hoe mensen bepaalde
handelingen als seksueel ervaren.
- Individuen kunnen dezelfde handeling verschillend interpreteren, afhankelijk van
hun persoonlijke en culturele context. En samenleving.
Societal Definitions of Sex
In dit deel wordt besproken hoe maatschappelijke opvattingen over seks invloed hebben
op individuele ervaringen en hoe deze opvattingen leiden tot ongelijkheid en uitsluiting.
- In veel westerse samenlevingen bestaat een "coïtaal imperatief", waarbij
penetratieve geslachtsgemeenschap als de standaard vorm van seks wordt
beschouwd.
- Feministische critici stellen dat de nadruk op penetratie de seksuele behoeften van
mannen boven die van vrouwen stelt, wat bijdraagt aan de "orgasm gap".
- De focus op penetratieve seks kan mensen met een beperking, ouderen of mensen
met ziektes het gevoel geven dat zij seksueel tekortschieten.
,Louise Nipshagen 3
- Seksuele voorlichting richt zich vaak alleen op penetratieve seks, wat kan leiden tot
een gebrek aan kennis over andere vormen van intimiteit, met name bij LGBTQ+-
jongeren.
- De juridische definitie van verkrachting is traditioneel beperkt tot penetratie,
waardoor andere vormen van gedwongen intimiteit niet als ernstig worden erkend.
Van Driel et al. 2018 Geschiedenis van de seksuologie: paradigma's, thema's
en debatten
De periode 1886– 1945, het ontstaan van de seksuologie
Karakteristieke kernthema's:
- Pleidooi voor wetenschappelijk onderzoek van seksualiteit,
- Klinische methodologie uitgaand van gevalsbeschrijvingen
- Sterk geloof in een universeel seksueel instinct of drift (gericht van man naar vrouw,
en in minder sterke mate andersom),
- Het idee dat afwijkingen het resultaat waren van een ziekte, die dus door een
medicus moest worden behandeld
- Een duidelijke dominantie van Europese wetenschappers
- Uiteenlopende opvattingen over de relaties tussen de seksuologie en de
samenleving
Na de Tweede Wereldoorlog: de periode 1945– 1974
Seks heeft een biologische functie, geremd of gefaciliteerd door cultuur.
Er werd niet langer vanuit het perspectief van de voortplanting gedefinieerd, maar steeds
meer als seks tussen wederzijds instemmende partners.
Conceptueel werden verschillende nieuwe dimensies aan seksualiteit onderscheiden:
- Gendergedrag
- Seksuele oriëntatie
- Seksuele responscyclus
Studie van seksualiteit vereiste empirische methodologie en een interdisciplinaire
benadering (zie bijvoorbeeld het werk van Kinsey, Masters en Johnson, Money en Beach en
hun collega’s).
, Louise Nipshagen 4
De wetenschappelijke output kwam vooral uit de Verenigde Staten: belangrijke thema’s
waren:
- Fysiologie van seksualiteit
- Psychologische behandelingen van seksuele disfuncties en genderproblemen
De gelijkberechtiging van homoseksuelen kwam op gang en was geassocieerd met de
normalisatie van homoseksualiteit door de American Psychiatric Association.
De periode 1974– 2018: sociaalconstructionisme, essentialisme en het
biopsychosociale denkkader als richtinggevende metaperspectieven
Er blijft spanning bestaan in de seksuologie tussen essentialisme en sociaal-
constructionisme. Maar het biopsychosociale paradigma wint aan kracht.
Dat paradigma maakt een evenwichtiger benadering van seksualiteit mogelijk dan
eenzijdig essentialisme of sociaal-constructionisme. Zowel biologisch/ biomedisch als
sociaal-maatschappelijk en psychologisch onderzoek past hierbinnen, waardoor de
seksuologie zich ook binnen een in principe theoretisch integratief kader disciplinair kan
verdiepen. Vooralsnog is een dergelijk integratief theoretisch model echter nog niet
voorhanden.
Essentialisme: gaat ervan uit dat bepaalde verschijnselen natuurlijk, onvermijdelijk en
universeel zijn, en vaak ook dat ze biologisch bepaald zijn.
- Experimentele methoden nodig om hypothesen te toetsen die zijn opgesteld in een
eerdere explorerende onderzoeksfase, al dan niet als vervolg op klinische studies.
Sociaal constructionisme: seksueel gedrag is sociaal rolgedrag dat door cultureel
bepaalde scripts tot stand werd gebracht.
Twee dimensies aan een script:
- Een interpersoonlijke: waardoor mensen seksueel met elkaar kunnen omgaan
- Een intrapsychische: waardoor een individu een psychologische representatie van
seks heeft en bepaald seksueel gedrag nastreeft.
Seksueel gedrag was volgens Gagnon en Simon niet de uiting van een vastliggend seksueel
instinct, maar van sociale betekenisgeving aan biologische opwindingsmogelijkheden.
