Partijen en
partijsystemen
Inhoudsopgave
Les 1: Introductie (deel I) ............................................................................................................... 3
Partijen en partijsystemen: theoretische basis vak (deel II) ............................................................ 5
2.1 Partijen ......................................................................................................................................5
Wat zijn partijen? ..........................................................................................................................5
Waar komen partijen vandaan? .....................................................................................................6
Welke types partijen zijn er? ..........................................................................................................8
Hoe bekijken politicologen partijen? ..............................................................................................9
Reader ....................................................................................................................................... 10
Les 2: Partijen en partijsystemen: theoretische basis vak (deel II) ..................................................11
2.2 Partijsystemen.......................................................................................................................... 11
Wat is een partijsysteem? ........................................................................................................... 11
Welke partijen zijn er in het partijsysyeem? .................................................................................. 11
Hoeveel partijen zijn er in het partijsysteem en hoe relevant zijn ze? .............................................. 12
Hoe gedragen partijen zich in het partijsysteem? .......................................................................... 16
Hedendaagse tendensen en verfijningen ...................................................................................... 19
Reader ....................................................................................................................................... 21
3.1 Partijidentificatie, -betrokkenheid en -trouw .......................................................................... 22
Party identification: .................................................................................................................... 22
Partisan dealignment .................................................................................................................. 24
Politiek in tijden van dealignment ................................................................................................ 27
Reader ....................................................................................................................................... 28
Les 4: Party on the ground: partijen en het publiek (deel III) ............................................................29
3.2 Maatschappelijke inbedding van politieke partijen ................................................................. 29
Wat is de (historische) meerwaarde van politieke verbinding? ....................................................... 29
Welke vormen van politieke verbinding zijn er? ............................................................................. 30
Welke evolutie kennen die vormen in de praktijk? ......................................................................... 31
Wat betekent politieke verbinding vandaag nog (in Vlaanderen)? ................................................... 35
Reader ....................................................................................................................................... 36
Les 5: Party on the ground: partijen en het publiek (deel III) ............................................................37
3.3 Politieke partijen en kiescampagnes .......................................................................................... 37
Kiescampagnes .......................................................................................................................... 37
In ontwikkeling ........................................................................................................................... 39
, Illustraties -> weinig ontwikkeld veld in België .............................................................................. 43
Reader ....................................................................................................................................... 46
Les 6: Party in central office: partijen en hun organisatie (deel IV) ..................................................47
4.1 Morfologie van politieke partijen: leden, bestuur en financiering .................................................. 47
Partijstructuur: vergelijkend ........................................................................................................ 47
Partijlidmaatschap: vergelijkend ................................................................................................. 51
Partijfinanciering: vergelijkend..................................................................................................... 54
Reader ....................................................................................................................................... 55
Les 7: Party in central office: partijen en hun organisatie (deel IV) ..................................................57
4.2 Politieke partijen, programma’s en issues .................................................................................. 57
Belang van partijposities ............................................................................................................. 57
Partijposities: wat meten? ........................................................................................................... 58
Partijposities: hoe meten?........................................................................................................... 59
Verandering in partijposities ........................................................................................................ 61
Onderzoek in België .................................................................................................................... 62
Reader ....................................................................................................................................... 64
Les 8: Party in central office: partijen en hun organisatie (deel IV) 4.3 Rekrutering en
kandidatenselectie in politieke partijen ........................................................................................65
Het rekruteringsproces ............................................................................................................... 66
Wie wordt geselecteerd? ............................................................................................................. 67
Wie nomineert? .......................................................................................................................... 68
Het selectieproces ..................................................................................................................... 69
Politieke gevolgen van de selectiemethoden ................................................................................ 70
Reader ....................................................................................................................................... 72
Les 9: Party in public office: partijen en het bestuur (deel V) ..........................................................73
5.1 Regeringsvorming en politieke partijen ....................................................................................... 73
Welke partijen in regering & hoe coalitiesamenstelling? ................................................................ 74
Hoe portefeuilles verdeeld tussen & binnen partijen? ................................................................... 79
Hoe regeringsvoering bepaald (& beëindigd)? ............................................................................... 80
Reader ....................................................................................................................................... 83
Les 10: Party in public office: partijen en het bestuur (deel V) .........................................................84
5.2 Hervormingen in politieke partijen .............................................................................................. 84
Inleiding: partijsystemen in verandering ....................................................................................... 84
Partijhervormingen ..................................................................................................................... 85
Oorzaken van partijhervormingen ................................................................................................ 87
Electorale presentatie en partijverandering .................................................................................. 88
Conclusie: partijen in verandering ............................................................................................... 89
Reader ....................................................................................................................................... 89
Les 11: Conclusie ........................................................................................................................91
Reader ....................................................................................................................................... 94
Examen en voorbeeldvragen ........................................................................................................95