Filosofie en AI samenvatting slides
College 1: Introductie
Kernidee
• AI en menselijke intelligentie hebben in ieder geval iets met elkaar te maken
• Gelijkenis: computers manipuleren symbolen in software en de menselijke geest doet dit ook
• Hardware is hierbij niet interessant
• Twee ‘projecten’
o Mind: kunstmatig systeem heeft een geest en kan denken zoals mensen (heeft
bewustzijn)
▪ Precies menselijk denken nabootsen
▪ Juist geprogrammeerde computer is een geest met cognitieve toestanden en
begrip
▪ Strong AI
o Tool: AI wordt gebruikt om de menselijke geest te bestuderen
▪ Programma maken dat intelligent gedrag vertoont (slimme programma’s)
▪ AI gebruiken om theorieën over de werking van de menselijke geest te testen
▪ Weak AI
Filosofie
• Er wordt nagedacht over rationaliteit, begrip, bewustzijn en kunstmatig bewustzijn
• Letterlijk betekent het ‘nadenken over wijsheid (wijsbegeerte)’
• Het is geen theorie, maar een ‘act of clarification’ (activiteit die tot verheldering leidt)
o Ludwig Wittgenstein
• Meerdere vakgebieden
• Filosofisch redeneren
o Wat is een goede redenering? Het is een strijd van argumenten
o Reductio ad absurdum (weerleggen van tegenstelling)
▪ Als niet A leidt tot een contradictie, dan geldt A
o Cirkelredenering
▪ A B en B A
• Analytische wijsbegeerte (vs. continentale)
o Linguistic turn
▪ Eind 19e/begin 20e eeuw
▪ Filosofische problemen zijn taalproblemen
o Wil dicht bij de wetenschap staan
▪ Overzicht van alle wetenschappelijke kennis
• Hoe hebben de verschillende vakgebieden met elkaar te maken?
▪ Concepten aanscherpen (act of clarification)
• Pijnpunten en verborgen aannames komen naar boven
▪ Vragen stellen die de wetenschap verder helpen
o Realisme (vaak)
o Angelsaksische stroming
• Paradox van Olbers (1823)
o Stel het heelal is oneindig groot én lichtbronnen zijn uniform verdeeld. Dan bevindt
zich in elke richting van ons een ster. Dus moet het altijd licht zijn. Dat is het niet, ’s
nachts is het donker. Dus het heelal is niet oneindig groot
▪ Reductio ad absurdum
• Deelgebieden
o Metafysica: wat is de structuur van de werkelijkheid
, o Epistemologie: kunnen wij die structuur kennen? Wat is kennis
o Ethiek: hoe moeten we denken/handelen?
o Wetenschapsfilosofie: wat is wetenschap? Wat is een verklaring?
o Taalfilosofie: wat is taal? Wat is betekenis?
o Bewustzijnsfilosofie: wat is de geest? Hoe werkt die? Hoe verhoudt die zich tot het
lichaam?
• Filosofie en AI
o Klassieke vragen uit kennisleer en bewustzijnsfilosofie zijn cruciaal in AI
o Typisch filosofisch probleem voor AI
▪ Thermometer: snapt die hoe warm het is?
▪ Geautomatiseerde portrettekenaar: snapt die wat voor tekeningen er
gemaakt worden?
o De ontwikkeling van filosofie en AI lopen samen
o Filosofie keert terug in AI (3 redenen)
▪ Cognitiewetenschap is veranderd: primaat ligt nu bij psychologie
▪ Technologie is veel beter geworden
▪ Beloften worden werkelijkheid: dit leidt tot allerlei ethische vragen
College 2: Epistemologie
Wetenschappelijke Revolutie (WR)
• Begint met Copernicus (1543) en eindigt met Newton (1687)
• Voor vs. na WR
o Van een kwalitatief (idee) naar een kwantitatief (berekenbaar) wereldbeeld
o Cohen: 3 vormen van natuurkennis verbinden zich aan elkaar
▪ Wiskundige, metafysische en empirische (experimentele/ervaring)
▪ (W+M)+(M+E)
o Kennis niet baseren op bijbel en klassieken maar op directe waarneming,
experimenten en redeneren
▪ Oude zekerheden vallen weg, maar wat komt ervoor in de plaats?
▪ Is dat wel betrouwbaar? sceptische uitdaging
• Het is erg moeilijk om een bestaand denkkader te doorbreken
o Ook is er een bepaald element van toeval in de wetenschap (Galileo en de telescoop)
Sceptische uitdaging
• Is de nieuwe manier van denken betrouwbaar?
• Radicale twijfel aan zowel rechtvaardiging (bewijs) als kennis
• Sceptische argumentatie als onderzoek naar onze vooronderstellingen van kennis en
rechtvaardiging (Descartes, Hume)
• Antwoord op sceptische uitdaging moet nieuwe zekerheidsgrond geven
o Epistemologie is een antwoord
Rationalisme vs. Empirisme
• Rationalisme
o Descartes
▪ Ik twijfel dus ik besta (cogito ergo sum)
• Aantal zekerheden vastleggen
▪ Grondlegger van rationalisme
o Basisprincipes aannemen en vanuit daar andere/nieuwe kennis afleiden (decutie)
o Aangeboren eigenschappen zoals taal wordt bij rationalisme vanuit gegaan
• Empirisme
o Bacon
, o Uitgaan van ervaringskennis
o Theorie opbouw gaat hier volgens inductie onder gecontroleerde experimenten
o Tabula rasa (leeg blad): ervaring en opvoeding vormt iemand
Deductie en Inductie
• Deductie
o Van algemeen naar bijzonder
o Logische geldige uitspraak afleiden van bestaande ware uitspraken
o Waarheid premissen geeft absolute garantie van waarheid afgeleide uitspraken
o Probleem: nieuwe kennis op basis van ervaring?
o Als de premissen waar zijn en de redenering correct, dan moet de conclusie ook waar
zijn
• Inductie
o Van bijzonder naar algemeen
o Generalisatie op basis van een aantal waarnemingen
o Geen 100% zekerheid
o Generalisatie of gepostuleerde theorie niet waargenomen:
▪ Voorspelling ligt in de toekomst
▪ Aanname entiteiten die je niet kan zien
o Inductie moet verklarend zijn
o Diepere oorzaken en gevolgen met elkaar verbinden
▪ Generalisatie doet dit
o Voorbeeld: alle zwanen zijn wit
▪ Niet 100% zeker, want je kan een zwarte zwaar waarnemen (falsificatie)
Noodzakelijke en voldoende voorwaarden
• A+BC
• A+DC
• Noodzakelijk: A is een noodzakelijke voorwaarde voor C, want het is zeker nodig
o Als niet A dan ook niet C, dus C A
• Voldoende: A + B of A + D zijn voldoende voorwaarden voor C
o C kan pas optreden als er aan de voldoende voorwaarden is voldaan
o Niet genoeg aan alleen noodzakelijke voorwaarden, dus nog iets extra’s nodig
Methoden voor vinden van oorzaken (Bacon, Mill)
• Method of Agreement
o Positieve voorbeelden van een bepaald fenomeen + intensiteit
• Method of Difference
o Negatieve voorbeelden van bepaald fenomeen + intensiteit
• Op grond van aanwezige eigenschappen noodzakelijke en voldoende voorwaarden vaststellen
voor het fenomeen
• Soms werken deze methoden wel en soms niet
o Als iedereen ziek is en het enige wat ze allemaal gegeten hebben zijn oesters, dan
zullen ze waarschijnlijk ziek zijn geworden van de oesters
o Maar als iedereen dronken is en het enige wat ze allemaal gedronken hebben water
is, dan zal dit niet de reden zijn dat ze dronken zijn
• Newton
o Veronderstel ideale situaties die niet in de echte wereld voorkomen + manier om
afwijkingen vast te stellen
o Verbanden uitdrukken met wiskundige formule (generalisatie)
o 4 regels
College 1: Introductie
Kernidee
• AI en menselijke intelligentie hebben in ieder geval iets met elkaar te maken
• Gelijkenis: computers manipuleren symbolen in software en de menselijke geest doet dit ook
• Hardware is hierbij niet interessant
• Twee ‘projecten’
o Mind: kunstmatig systeem heeft een geest en kan denken zoals mensen (heeft
bewustzijn)
▪ Precies menselijk denken nabootsen
▪ Juist geprogrammeerde computer is een geest met cognitieve toestanden en
begrip
▪ Strong AI
o Tool: AI wordt gebruikt om de menselijke geest te bestuderen
▪ Programma maken dat intelligent gedrag vertoont (slimme programma’s)
▪ AI gebruiken om theorieën over de werking van de menselijke geest te testen
▪ Weak AI
Filosofie
• Er wordt nagedacht over rationaliteit, begrip, bewustzijn en kunstmatig bewustzijn
• Letterlijk betekent het ‘nadenken over wijsheid (wijsbegeerte)’
• Het is geen theorie, maar een ‘act of clarification’ (activiteit die tot verheldering leidt)
o Ludwig Wittgenstein
• Meerdere vakgebieden
• Filosofisch redeneren
o Wat is een goede redenering? Het is een strijd van argumenten
o Reductio ad absurdum (weerleggen van tegenstelling)
▪ Als niet A leidt tot een contradictie, dan geldt A
o Cirkelredenering
▪ A B en B A
• Analytische wijsbegeerte (vs. continentale)
o Linguistic turn
▪ Eind 19e/begin 20e eeuw
▪ Filosofische problemen zijn taalproblemen
o Wil dicht bij de wetenschap staan
▪ Overzicht van alle wetenschappelijke kennis
• Hoe hebben de verschillende vakgebieden met elkaar te maken?
▪ Concepten aanscherpen (act of clarification)
• Pijnpunten en verborgen aannames komen naar boven
▪ Vragen stellen die de wetenschap verder helpen
o Realisme (vaak)
o Angelsaksische stroming
• Paradox van Olbers (1823)
o Stel het heelal is oneindig groot én lichtbronnen zijn uniform verdeeld. Dan bevindt
zich in elke richting van ons een ster. Dus moet het altijd licht zijn. Dat is het niet, ’s
nachts is het donker. Dus het heelal is niet oneindig groot
▪ Reductio ad absurdum
• Deelgebieden
o Metafysica: wat is de structuur van de werkelijkheid
, o Epistemologie: kunnen wij die structuur kennen? Wat is kennis
o Ethiek: hoe moeten we denken/handelen?
o Wetenschapsfilosofie: wat is wetenschap? Wat is een verklaring?
o Taalfilosofie: wat is taal? Wat is betekenis?
o Bewustzijnsfilosofie: wat is de geest? Hoe werkt die? Hoe verhoudt die zich tot het
lichaam?
• Filosofie en AI
o Klassieke vragen uit kennisleer en bewustzijnsfilosofie zijn cruciaal in AI
o Typisch filosofisch probleem voor AI
▪ Thermometer: snapt die hoe warm het is?
▪ Geautomatiseerde portrettekenaar: snapt die wat voor tekeningen er
gemaakt worden?
o De ontwikkeling van filosofie en AI lopen samen
o Filosofie keert terug in AI (3 redenen)
▪ Cognitiewetenschap is veranderd: primaat ligt nu bij psychologie
▪ Technologie is veel beter geworden
▪ Beloften worden werkelijkheid: dit leidt tot allerlei ethische vragen
College 2: Epistemologie
Wetenschappelijke Revolutie (WR)
• Begint met Copernicus (1543) en eindigt met Newton (1687)
• Voor vs. na WR
o Van een kwalitatief (idee) naar een kwantitatief (berekenbaar) wereldbeeld
o Cohen: 3 vormen van natuurkennis verbinden zich aan elkaar
▪ Wiskundige, metafysische en empirische (experimentele/ervaring)
▪ (W+M)+(M+E)
o Kennis niet baseren op bijbel en klassieken maar op directe waarneming,
experimenten en redeneren
▪ Oude zekerheden vallen weg, maar wat komt ervoor in de plaats?
▪ Is dat wel betrouwbaar? sceptische uitdaging
• Het is erg moeilijk om een bestaand denkkader te doorbreken
o Ook is er een bepaald element van toeval in de wetenschap (Galileo en de telescoop)
Sceptische uitdaging
• Is de nieuwe manier van denken betrouwbaar?
• Radicale twijfel aan zowel rechtvaardiging (bewijs) als kennis
• Sceptische argumentatie als onderzoek naar onze vooronderstellingen van kennis en
rechtvaardiging (Descartes, Hume)
• Antwoord op sceptische uitdaging moet nieuwe zekerheidsgrond geven
o Epistemologie is een antwoord
Rationalisme vs. Empirisme
• Rationalisme
o Descartes
▪ Ik twijfel dus ik besta (cogito ergo sum)
• Aantal zekerheden vastleggen
▪ Grondlegger van rationalisme
o Basisprincipes aannemen en vanuit daar andere/nieuwe kennis afleiden (decutie)
o Aangeboren eigenschappen zoals taal wordt bij rationalisme vanuit gegaan
• Empirisme
o Bacon
, o Uitgaan van ervaringskennis
o Theorie opbouw gaat hier volgens inductie onder gecontroleerde experimenten
o Tabula rasa (leeg blad): ervaring en opvoeding vormt iemand
Deductie en Inductie
• Deductie
o Van algemeen naar bijzonder
o Logische geldige uitspraak afleiden van bestaande ware uitspraken
o Waarheid premissen geeft absolute garantie van waarheid afgeleide uitspraken
o Probleem: nieuwe kennis op basis van ervaring?
o Als de premissen waar zijn en de redenering correct, dan moet de conclusie ook waar
zijn
• Inductie
o Van bijzonder naar algemeen
o Generalisatie op basis van een aantal waarnemingen
o Geen 100% zekerheid
o Generalisatie of gepostuleerde theorie niet waargenomen:
▪ Voorspelling ligt in de toekomst
▪ Aanname entiteiten die je niet kan zien
o Inductie moet verklarend zijn
o Diepere oorzaken en gevolgen met elkaar verbinden
▪ Generalisatie doet dit
o Voorbeeld: alle zwanen zijn wit
▪ Niet 100% zeker, want je kan een zwarte zwaar waarnemen (falsificatie)
Noodzakelijke en voldoende voorwaarden
• A+BC
• A+DC
• Noodzakelijk: A is een noodzakelijke voorwaarde voor C, want het is zeker nodig
o Als niet A dan ook niet C, dus C A
• Voldoende: A + B of A + D zijn voldoende voorwaarden voor C
o C kan pas optreden als er aan de voldoende voorwaarden is voldaan
o Niet genoeg aan alleen noodzakelijke voorwaarden, dus nog iets extra’s nodig
Methoden voor vinden van oorzaken (Bacon, Mill)
• Method of Agreement
o Positieve voorbeelden van een bepaald fenomeen + intensiteit
• Method of Difference
o Negatieve voorbeelden van bepaald fenomeen + intensiteit
• Op grond van aanwezige eigenschappen noodzakelijke en voldoende voorwaarden vaststellen
voor het fenomeen
• Soms werken deze methoden wel en soms niet
o Als iedereen ziek is en het enige wat ze allemaal gegeten hebben zijn oesters, dan
zullen ze waarschijnlijk ziek zijn geworden van de oesters
o Maar als iedereen dronken is en het enige wat ze allemaal gedronken hebben water
is, dan zal dit niet de reden zijn dat ze dronken zijn
• Newton
o Veronderstel ideale situaties die niet in de echte wereld voorkomen + manier om
afwijkingen vast te stellen
o Verbanden uitdrukken met wiskundige formule (generalisatie)
o 4 regels
