Deel 1
Prof: Griet Van Vaerenbergh (vervangprof Vera Hoorens)
Samenvatting van Sterre Vansteenkiste 2024 - 2025
1
,Inhoudsopgave:
Inleiding: Hoofdstuk 4: Stereotypes
- Wat is sociale psychologie - Wat zijn stereotypes?
- Uitgangspunten van de sociale psychologie - Hoe zijn stereotypes te meten?
- Relatie tussen sociale psychologie en - Waar komen stereotypes vandaan?
mensenkennis - Stereotypes en de verwerking van info
- De rol van waarden in de sociale psychologie over personen
Hoofdstuk 1: Methodes van sociaalpsychologisch - Stereotypes bepalen mee hoe we mensen
onderzoek beoordelen
- Stereotypes bepalen mee overt gedrag
- Observatie - Factoren die invloed van stereotypes
- Zelfbeschrijvingen bepalen
- Correlationeel onderzoek - Stereotypes houden zichzelf in stand
- Experimenteel onderzoek - Hoe kunnen we stereotypes veranderen?
- De empirische cirkel
Hoofdstuk 5: Attitudes
Hoofdstuk 2: Altruïstisch gedrag
- Metingen van attitudes en hun
- Wetenschappelijk gezien beste definitie van voorspellende waarde
altruïsme - De vorming van attitudes
- Methodologie van onderzoek over altruïsme - Kenmerken van mere exposure
- Altruïstische intentie & beoordeling van gedrag - Attitudeverandering via
- Waarom helpen mensen? gedragsverandering
Hoofdstuk 3: Sociale invloed - Cognitieve dissonantietheorie
- Zelfperceptie, zelfaffirmatie, evaluatieve
- Invloed van de aanwezigheid van anderen gedragsaansteking
- Impliciete sociale invloed: meerderheidsinvloed
- Impliciete sociale invloed: minderheidsinvloed Hoofdstuk 6: Agressief gedrag
- Meerderheid versus minderheid: fundamenteel - Hoe valt agressief gedrag te bestuderen?
verschillend? - Oorzaken van agressie
- Expliciete sociale invloed: inwilligen van - Frustratie – agressie hypothese
verzoeken - Provocatie – agressie hypothese
- Impliciete & expliciete invloed: fundamenteel - Agressie en uitsluiting
verschillend? - General Agression Model
2
, Sociale psychologie: deel 1:
Algemeen: inleiding:
Illustratie les:
- Papier en alle instructies volgen prof
- Waarom volgen ze zo’n zinloos gedrag
- Waarom?
o Autoriteit?
o Omdat anderen het ook doen, impliciete druk?
- Dit is de kern van sociale psychologie
- Sociale psychologie: Mate waarin ons gedrag beïnvloed wordt door anderen, de
situatie/context
Haar doel:
- Van perspectief veranderen hoe je naar mensen en situaties kijkt
- Minder laten doen door vooroordelen (stereotypes en vooroordelen)
De negativiteitsdenkfout/negativity bias:
- In eerste plaats allemaal hieraan onderhevig
- Logisch want zit in hersenen – evolutie
- Meer aandacht voor het negatieve dan voor het positieve
- Media heeft hier een grote impact op
Illustratie:
- Zelfmoord brug Seoul in de kijker gezet met foto’s en quotes om cijfer te laten dalen
- Maar juist een stijging hierna --> omgekeerd effect
o Door brug in aandacht te brengen ga je ook ideeën in hoofden brengen
- Kern: we hebben andere mensen nodig om te functioneren, geen foto of quote
Sociale deprivatie:
- Social deprivation
o Mensen die bepaalde middelen niet kunnen hebben, een tekortkoming, waardoor
je niet volledig gezond kan functioneren
- Sociale isolatie
o Wanneer we niet kunnen connecteren met andere mensen kan dit tot in
hersenen effect hebben
- Zoals bv bij weeskinderen
o Kids die gedepriveerd werden van sociaal contact waren er bepaalde zones in
hersenen minder ontwikkeld
Sociale paradox:
- Er zit een tegenstelling in mens
o We weten en voelen dat we andere nodig hebben
o We beslissen heel vaak om uit contact te gaan
- Experiment
o Als mensen verplicht worden gesprek aan te gaan op tram
o Vaak positiever dan dat ze dachten achteraf
- Kleine grens tussen anderen nodig hebben – invloed anderen
3
, o Invloed zie je ook in de sociale bubbels tov andere mensen
▪ Als iemand in verkeerde ruimte komt voel je je ongemakkelijk, je wordt
beïnvloed door de anderen
▪ Stukje cultureel en neurologisch (amygdala)
o 4 ruimtes rondom ons waardoor we ons veilig voelen
▪ Intieme ruimte: familie, vriendjes, huisdieren
▪ Persoonlijke ruimte: voor andere kennissen
▪ Sociale ruimte:
▪ Publieke ruimte:
Wat is sociale psychologie:
DEFINITIE: Sociale psychologie: is de wetenschappelijke studie v/d manier waarop de
gedachten, gevoelens en handelingen van mensen beïnvloed worden door feitelijke,
voorgestelde of geïmpliceerde (onrechtstreekse) aanwezigheid van andere mensen.
DEFINITIE handboek: Sociale psychologie houdt zich bezig met sociale invloeden op
individueel gedrag + met gedrag van individuen met, voor (empathie) of tegen elkaar (agressie)
Gedrag omvat:
- Overt: open, waarneembaar voor anderen, rechtstreekse gedrag
o vb. Praten, wandelen, handelingen, ...
- Covert: anderen niet rechtstreeks waarnemen, intern
o vb. Gedachten, gevoelens, denkprocessen, affectieve toestanden, ...
- Sociaal psyco in beide geïnteresseerd
- “Hoe komen we aan kennis over coverte gedragingen?”
- Sociaal psycho: vooral bezig met “normaal” gedrag (soms ook problematische zoals
agressie)
3 soorten invloed/aanwezigheid:
- Fysiek/feitelijk
- Voorgestelde (aanwezigheid)
- Impliciet/onrechtstreeks
Fundamentele en toegepaste sociale psychologie:
- Fundamenteel: nadruk op algemene principes van sociaal gedrag
o Theoriegericht & fundamenteel onderzoek
- Toegepast: gebruik van inzichten uit fundamentele om maatschappelijke/persoonlijke
problemen te begrijpen en op te lossen, daarna onderzoeken of oplossing beoogde
effect heeft zonder nevenwerkingen
o Toegepast & praktijkgericht onderzoek
→ Deze overlappen, zijn sterk met elkaar verbonden
4
Prof: Griet Van Vaerenbergh (vervangprof Vera Hoorens)
Samenvatting van Sterre Vansteenkiste 2024 - 2025
1
,Inhoudsopgave:
Inleiding: Hoofdstuk 4: Stereotypes
- Wat is sociale psychologie - Wat zijn stereotypes?
- Uitgangspunten van de sociale psychologie - Hoe zijn stereotypes te meten?
- Relatie tussen sociale psychologie en - Waar komen stereotypes vandaan?
mensenkennis - Stereotypes en de verwerking van info
- De rol van waarden in de sociale psychologie over personen
Hoofdstuk 1: Methodes van sociaalpsychologisch - Stereotypes bepalen mee hoe we mensen
onderzoek beoordelen
- Stereotypes bepalen mee overt gedrag
- Observatie - Factoren die invloed van stereotypes
- Zelfbeschrijvingen bepalen
- Correlationeel onderzoek - Stereotypes houden zichzelf in stand
- Experimenteel onderzoek - Hoe kunnen we stereotypes veranderen?
- De empirische cirkel
Hoofdstuk 5: Attitudes
Hoofdstuk 2: Altruïstisch gedrag
- Metingen van attitudes en hun
- Wetenschappelijk gezien beste definitie van voorspellende waarde
altruïsme - De vorming van attitudes
- Methodologie van onderzoek over altruïsme - Kenmerken van mere exposure
- Altruïstische intentie & beoordeling van gedrag - Attitudeverandering via
- Waarom helpen mensen? gedragsverandering
Hoofdstuk 3: Sociale invloed - Cognitieve dissonantietheorie
- Zelfperceptie, zelfaffirmatie, evaluatieve
- Invloed van de aanwezigheid van anderen gedragsaansteking
- Impliciete sociale invloed: meerderheidsinvloed
- Impliciete sociale invloed: minderheidsinvloed Hoofdstuk 6: Agressief gedrag
- Meerderheid versus minderheid: fundamenteel - Hoe valt agressief gedrag te bestuderen?
verschillend? - Oorzaken van agressie
- Expliciete sociale invloed: inwilligen van - Frustratie – agressie hypothese
verzoeken - Provocatie – agressie hypothese
- Impliciete & expliciete invloed: fundamenteel - Agressie en uitsluiting
verschillend? - General Agression Model
2
, Sociale psychologie: deel 1:
Algemeen: inleiding:
Illustratie les:
- Papier en alle instructies volgen prof
- Waarom volgen ze zo’n zinloos gedrag
- Waarom?
o Autoriteit?
o Omdat anderen het ook doen, impliciete druk?
- Dit is de kern van sociale psychologie
- Sociale psychologie: Mate waarin ons gedrag beïnvloed wordt door anderen, de
situatie/context
Haar doel:
- Van perspectief veranderen hoe je naar mensen en situaties kijkt
- Minder laten doen door vooroordelen (stereotypes en vooroordelen)
De negativiteitsdenkfout/negativity bias:
- In eerste plaats allemaal hieraan onderhevig
- Logisch want zit in hersenen – evolutie
- Meer aandacht voor het negatieve dan voor het positieve
- Media heeft hier een grote impact op
Illustratie:
- Zelfmoord brug Seoul in de kijker gezet met foto’s en quotes om cijfer te laten dalen
- Maar juist een stijging hierna --> omgekeerd effect
o Door brug in aandacht te brengen ga je ook ideeën in hoofden brengen
- Kern: we hebben andere mensen nodig om te functioneren, geen foto of quote
Sociale deprivatie:
- Social deprivation
o Mensen die bepaalde middelen niet kunnen hebben, een tekortkoming, waardoor
je niet volledig gezond kan functioneren
- Sociale isolatie
o Wanneer we niet kunnen connecteren met andere mensen kan dit tot in
hersenen effect hebben
- Zoals bv bij weeskinderen
o Kids die gedepriveerd werden van sociaal contact waren er bepaalde zones in
hersenen minder ontwikkeld
Sociale paradox:
- Er zit een tegenstelling in mens
o We weten en voelen dat we andere nodig hebben
o We beslissen heel vaak om uit contact te gaan
- Experiment
o Als mensen verplicht worden gesprek aan te gaan op tram
o Vaak positiever dan dat ze dachten achteraf
- Kleine grens tussen anderen nodig hebben – invloed anderen
3
, o Invloed zie je ook in de sociale bubbels tov andere mensen
▪ Als iemand in verkeerde ruimte komt voel je je ongemakkelijk, je wordt
beïnvloed door de anderen
▪ Stukje cultureel en neurologisch (amygdala)
o 4 ruimtes rondom ons waardoor we ons veilig voelen
▪ Intieme ruimte: familie, vriendjes, huisdieren
▪ Persoonlijke ruimte: voor andere kennissen
▪ Sociale ruimte:
▪ Publieke ruimte:
Wat is sociale psychologie:
DEFINITIE: Sociale psychologie: is de wetenschappelijke studie v/d manier waarop de
gedachten, gevoelens en handelingen van mensen beïnvloed worden door feitelijke,
voorgestelde of geïmpliceerde (onrechtstreekse) aanwezigheid van andere mensen.
DEFINITIE handboek: Sociale psychologie houdt zich bezig met sociale invloeden op
individueel gedrag + met gedrag van individuen met, voor (empathie) of tegen elkaar (agressie)
Gedrag omvat:
- Overt: open, waarneembaar voor anderen, rechtstreekse gedrag
o vb. Praten, wandelen, handelingen, ...
- Covert: anderen niet rechtstreeks waarnemen, intern
o vb. Gedachten, gevoelens, denkprocessen, affectieve toestanden, ...
- Sociaal psyco in beide geïnteresseerd
- “Hoe komen we aan kennis over coverte gedragingen?”
- Sociaal psycho: vooral bezig met “normaal” gedrag (soms ook problematische zoals
agressie)
3 soorten invloed/aanwezigheid:
- Fysiek/feitelijk
- Voorgestelde (aanwezigheid)
- Impliciet/onrechtstreeks
Fundamentele en toegepaste sociale psychologie:
- Fundamenteel: nadruk op algemene principes van sociaal gedrag
o Theoriegericht & fundamenteel onderzoek
- Toegepast: gebruik van inzichten uit fundamentele om maatschappelijke/persoonlijke
problemen te begrijpen en op te lossen, daarna onderzoeken of oplossing beoogde
effect heeft zonder nevenwerkingen
o Toegepast & praktijkgericht onderzoek
→ Deze overlappen, zijn sterk met elkaar verbonden
4
