Samenvatting Tentamenstof Inleiding Omgevingsrecht Blok 1.3

Hoofdstuk 1 – Het recht

1.1 De indeling van het recht in het privaat- en publiekrecht
Het recht kan opgedeeld worden in twee soorten:
 Privaatrecht: bevat de rechtsregels waar wij als burgers gebruik van kunnen maken. Dus het
privaatrecht houdt zich bezig met juridische betrekkingen onderling. Alles wat burgers zelf
kunnen regelen valt onder het privaatrecht.
o Wanneer een overheidsorgaan een rechtshandeling verricht die een burger ook kan
verrichten valt dit ook onder privaatrecht.
 Publiekrecht: wanneer burgers iets niet zelf kunnen (maar daarvoor de overheid nodig hebben)
is er sprake van publiekrecht. Dus het publiekrecht heeft betrekking op de juridische relaties
tussen overheden onderling en op de juridische relaties tussen de overheid en burgers, waarbij
de overheid gebruikmaakt van gezag.

Bij publiekrecht MOET je en bij privaatrecht MAG je.

1.2 Het karakter van het privaat- en het publiekrecht
Rechtsfeiten zijn feiten waar het recht gevolgen aan verbindt. Er bestaan drie soorten rechtsfeiten:
 Blote rechtsfeiten: een rechtsgevolg treedt in zonder dat de betrokkene een handeling heeft
verricht. Bijvoorbeeld dat je vanaf 18 jaar mag stemmen.
 Feitelijke handelingen: door een handeling ontstaat er een rechtsgevolg waarbij het
rechtsgevolg niet gewild is. Bijvoorbeeld dat je per ongeluk schade maakt aan een andere auto.
 Rechtshandelingen: rechtsfeiten met gewilde/beoogde rechtsgevolgen.
o Eénzijdige rechtshandelingen: de wil van één partij is voldoende voor het ontstaan van
een rechtsgevolg.
o Meerzijdige rechtshandelingen: de wil van twee of meer personen is nodig voor het
ontstaan van een rechtsgevolg.

Rechtshandelingen kunnen we daarnaast ook splitsen in:
 Privaatrechtelijke rechtshandelingen.
 Publiekrechtelijke rechtshandelingen.

Privaatrechtelijke rechtshandelingen
Het woord privaat verwijst naar privé. In plaats van privaatrecht wordt ook wel gesproken van civiel
of burgerlijk recht. Het privaatrecht gaat uit van vrijwilligheid en gelijkwaardigheid van partijen.
Daar waar partijen gelijkwaardig zijn, staan ze op dezelfde hoogte. Er is met andere woorden sprake
van een horizontale relatie tussen de partijen.

Publiekrechtelijke rechtshandelingen
Publiekrechtelijke rechtshandelingen zijn éénzijdige rechtshandelingen. Het publiekrecht gaat niet uit
van gelijkwaardigheid en vrijwilligheid. Het is immers het overheidsorgaan dat beslist. Daar de
burger afhankelijk is van het overheidsorgaan staat het als het ware boven de burger. Bij het
publiekrecht is er dan ook sprake van een verticale relatie. In het publiekrecht zijn veel meer
wettelijke waarborgen ingebouwd tegen machtsmisbruik dan in het privaatrecht nodig zijn.

1.3 Onderdelen van publiekrecht
Publiekrechtelijke wetten hebben tot doel ordening aan te brengen in het maatschappelijke leven.
Samengevat kunnen we zeggen dat het publiekrecht bestaat uit drie onderdelen: het staatsrecht, het
bestuursrecht en het strafrecht.

,Staatsrecht
Het staatsrecht is het fundament van al het recht, en is daarom ook wel passief. Regels op het gebied
van het staatsrecht zijn vooral te vinden in de Grondwet. De Grondwet heeft een drieledige functie:
 De grondrechten – Hoofdstuk 1 GW
 De staatsorganen – Hoofdstuk 2 GW
 Het toekennen van bevoegdheden aan de verschillende overheidsorganen – Hoofdstuk 3 GW

Bestuursrecht
Het staatsrecht regelt hoe een wet tot stand komt. Het bestuursrecht houdt zich bezig met het
toepassen van die wetten, en is daarom ook wel actief.

Algemeen en bijzonder bestuursrecht
Het bijzonder bestuursrecht bevat alleen regels die gelden op een bepaald bestuursrechtelijk terrein.
Het bijzonder bestuursrecht waar V&M zich mee bezighoudt is het omgevingsrecht.

Het algemeen bestuursrecht bestaat uit regels die gelden voor het hele bestuursrecht, dus voor alle
stukken bijzonder bestuursrecht.




2

, Hoofdstuk 2 – Het gebruiken van de wettenbundel

2.1 Rechtsbronnen
Rechtsbronnen zijn vindplaatsen van rechtsregels. De belangrijkste rechtsbronnen zijn:
 Wetgeving en regelgeving
 Uitspraken van rechters (jurisprudentie)
 Internationale verdragen
 De gewoonte

2.2 Wetgeving en regelgeving
Onder wetgeving vallen alle wetten in formele zin. Wetten (in formele zin) zijn documenten gemaakt
door de formele wetgever. Een wet in formele zin geldt meestal voor een onbepaalde groep.
Wanneer een wet in formele zin voor een onbepaalde groep geldt, noemen we zo’n wet een
algemeen verbindend voorschrift, ook wel een avv.

Algemene verbindende voorschriften die niet gemaakt zijn door de formele wetgever noemen we
regelgeving. Dit zijn onder andere algemene maatregelen van bestuur en kun je herkennen aan de
term ‘besluit’ in de naam/titel.

2.3 De wettenbundel
Opbouw wet- en regelgeving
Wet- en regelgeving hebben een standaardstructuur. Ze zien er in beginsel op dezelfde wijze uit:
1. Het opschrift met de naam.
2. De aanhef.
3. De considerans: enkele zinnen over de bestaansreden van de wet.
4. Het corpus: de inhoud van de wet verdeeld in titels, hoofdstukken, afdelingen, paragrafen en
artikelen.
5. Het slot: ondertekening, datum van bekendmaking, enzovoort.
6. (Soms) bijlagen




3